කේප් වර්ඩ්

කේප් වර්ඩ් (ⁱ) හෝ කබෝ වර්ඩේ (ⁱ) (පෘතුගීසි: ), නිල වශයෙන් කබෝ වර්ඩේ ජනරජය, මධ්‍යම අත්ලාන්තික් සාගරයේ පිහිටි දූපත් සමූහයක් සහ දූපත් රටකි, එය වර්ග කිලෝමීටර් 4,033 (වර්ග සැතපුම් 1,557) ක ඒකාබද්ධ භූමි ප්‍රදේශයක් සහිත ගිනිකඳු දූපත් දහයකින් සමන්විත වේ. මෙම දූපත් මහාද්වීපික අප්‍රිකාවේ බටහිර දෙසින් පිහිටි කැප්-වර්ට් සිට බටහිර දෙසින් කිලෝමීටර් 600 සහ 850 (නාවික සැතපුම් 320 සහ 460) අතර පිහිටා ඇත. කේප් වර්ඩ් දූපත්, අසෝර්ස්, කැනරි දූපත්, මැඩෙයිරා සහ සාවේජ් දූපත් සමඟින් මැකරෝනීසියාව පරිසර කලාපයේ කොටසක් වේ.

කබෝ වර්ඩ් ජනරජය República de Cabo Verde  (පෘතුගීසි)
Flag ලාංඡනය
උද්යෝග පාඨය:  Unidade, Trabalho, Progresso  (පෘතුගීසි) (සිංහල: "එකමුතුකම, වැඩ, ප්‍රගතිය")
ජාතික ගීය:   (පෘතුගීසි) (සිංහල: "නිදහසේ ජප කිරීම")
Show globe Show map of Africa
අගනුවර සහ විශාලතම නගරය	14°54′59″N 23°30′34″W / 14.91639°N 23.50944°W / 14.91639; -23.50944
නිල භාෂා(ව)	පෘතුගීසි
පිළිගත් ජාතික භාෂා(ව)	කේප් වර්ඩින් ක්‍රියෝල්
ආගම	81.7% ක්‍රිස්තියානි ධර්මය —72.5% කතෝලික ධර්මය —9.2% වෙනත් ක්‍රිස්තියානි නිකායන් 15.6% 1.3% ඉස්ලාම් 1.2% වෙනත්
	කේප් වර්ඩින් හෝ කැබෝ වර්ඩින්
රජය
• ජනාධිපති	හෝසේ මරියා නෙවෙස්
• අගමැති
ව්‍යවස්ථාදායකය	ජාතික සභාව
නිදහස ලැබුවේ පෘතුගාලය
• ලබා දුන් දිනය	1975 ජූලි 5
වර්ග ප්‍රමාණය
• සම්පූර්ණ	4,033 km^2 (1,557 sq mi) (166 වැනි)
• ජලය (%)	නොසැලකිය හැකි
ජනගහණය
• 2021 ජන සංගණනය	561,901 ()
• ජන ඝණත්වය	123.7/km^2 (320.4/sq mi) ()
දදේනි (ක්‍රශසා)	2022 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ	ඇ.ඩො. බිලියන 4.413
• ඒක පුද්ගල	ඇ.ඩො. 7,740
දදේනි (නාමික)	2022 ඇස්තමේන්තුව
• සම්පූර්ණ	ඇ.ඩො. බිලියන 1.997
• ඒක පුද්ගල	ඇ.ඩො. 3,502
ගිනි (2015)	42.4 මධ්‍යම
මාසද (2021)	0.662 මධ්‍යම · 128 වැනි
ව්‍යවහාර මුදල	කේප් වර්ඩින් එස්කුඩෝ ()
වේලා කලාපය	UTC–1 ()
දින ආකෘති	දිදි/මාමා/වවවව
	දකුණ
ඇමතුම් කේතය

කේප් වර්ඩ් දූපත් සමූහය 15 වන සියවස වන තෙක් ජනාවාස නොවීය, පෘතුගීසි ගවේෂකයන් දූපත් සොයාගෙන යටත් විජිතයක් බවට පත් කළ අතර එමඟින් නිවර්තන කලාපයේ පළමු යුරෝපීය ජනාවාස පිහිටුවන ලදී. අත්ලාන්තික් වහල් වෙළඳාමේ කාර්යභාරයක් ඉටු කිරීමට පහසු ස්ථානයක කේප් වර්ඩ් දූපත් පිහිටා ඇති නිසා, 16 වන සහ 17 වන සියවස් වලදී කේප් වර්ඩ් වෙළඳුන්, පුද්ගලිකයින් සහ මුහුදු කොල්ලකරුවන් ආකර්ෂණය කර ගනිමින් ආර්ථික වශයෙන් සමෘද්ධිමත් විය. අත්ලාන්තික් වහල් වෙළඳාම මර්දනය කිරීමෙන් පසු 19 වන සියවසේදී එය ආර්ථික වශයෙන් පහත වැටුණු අතර එහි වැසියන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් එම කාලය තුළ සංක්‍රමණය විය. කෙසේ වෙතත්, කේප් වර්ඩ් ක්‍රමයෙන් ආර්ථික වශයෙන් යථා තත්ත්වයට පත් වූයේ වැදගත් වාණිජ මධ්‍යස්ථානයක් සහ ප්‍රධාන නැව් මාර්ග ඔස්සේ ප්‍රයෝජනවත් නැවතුම් ස්ථානයක් බවට පත්වීමෙනි. 1951 දී කේප් වර්ඩ් පෘතුගාලයේ විදේශීය දෙපාර්තමේන්තුවක් ලෙස සංස්ථාගත කරන ලදී, නමුත් එහි වැසියන් 1975 දී ඔවුන් අත්පත් කරගත් නිදහස සඳහා දිගටම උද්ඝෝෂනය කළහ.

1990 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට, කේප් වර්ඩ් ස්ථාවර නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් වූ අතර අප්‍රිකාවේ වඩාත්ම සංවර්ධිත හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් ලෙස පවතී. ස්වභාවික සම්පත් නොමැතිකම, එහි සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ආර්ථිකය බොහෝ දුරට සේවා-අභිමුඛ වන අතර සංචාරක ව්‍යාපාරය සහ විදේශ ආයෝජන කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරයි. එහි ජනගහනය 483,628 (2021 සංගණනයට අනුව) බොහෝ දුරට මිශ්‍ර අප්‍රිකානු සහ යුරෝපීය උරුමයන් වන අතර ප්‍රධාන වශයෙන් රෝමානු කතෝලිකයින් පෘතුගීසි පාලනයේ උරුමය පිළිබිඹු කරයි. සැලකිය යුතු කේප් වර්ඩින් ඩයස්පෝරා ප්‍රජාවක් ලොව පුරා පවතී, විශේෂයෙන් එක්සත් ජනපදයේ සහ පෘතුගාලයේ, දූපත් වල වැසියන්ට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි ය. කේප් වර්ඩ් අප්‍රිකානු සංගමයේ සාමාජික රාජ්‍යයකි.

කේප් වර්ඩ්ගේ නිල භාෂාව පෘතුගීසි වේ. එය ඉගැන්වීමේ සහ රජයේ භාෂාවයි. එය පුවත්පත්, රූපවාහිනිය සහ ගුවන් විදුලියේ ද භාවිතා වේ. පිළිගත් ජාතික භාෂාව වන්නේ ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරයක් කතා කරන කේප් වර්ඩින් ක්‍රියෝල් ය.

2021 සංගණනයට අනුව වඩාත්ම ජනාකීර්ණ දූපත් වූයේ ප්‍රියා අගනුවර පිහිටා ඇති සන්තියාගෝ (269370), සාඕ විසෙන්ටේ (74016), සැන්ටෝ ඇන්ටෝ (36632), ෆෝගෝ (33519) සහ සල් (33347) ය. විශාලතම නගර වන්නේ ප්‍රියා (137868), මින්ඩෙලෝ (69013), එස්පාර්ගෝස් (24500) සහ අසෝමදා (21297).

නිරුක්තිය

රට නම් කර ඇත්තේ සෙනගාලියානු වෙරළ තීරයේ ඇති කැප්-වර්ට් අර්ධද්වීපය අනුව ය. කැප්-වර්ට් යන නම පැමිණෙන්නේ පෘතුගීසි භාෂාව වන Cabo Verde ('හරිත කේප්') වෙතින් වන අතර, එම නම පෘතුගීසි ගවේෂකයන් 1444 දී දූපත් හරහා පැමිණීමට වසර කිහිපයකට පෙර කේප් හට ලබා දුන්නේය.

2013 ඔක්තෝම්බර් 24 දින, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය වෙත රටේ නියෝජිත කණ්ඩායම දැනුම් දුන්නේ, වෙනත් රටවල් තවදුරටත් එහි නිල නාමයේ කොටසක් ලෙස කබෝ වර්ඩේ හෝ කබෝ වර්ඩේ හි වෙනත් පරිවර්තන භාවිතා නොකළ යුතු බවයි: සියලුම රටවල් රටේ නිල නාමය ලෙස කබෝ වර්ඩේ ජනරජය භාවිතා කළ යුතුය. ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නන් දූපත් සමූහය සඳහා කේප් වර්ඩ් යන නම සහ 1975 නිදහසෙන් පසු රට සඳහා භාවිතා කර ඇත. 2013 දී කේප් වර්ඩීන් රජය තීරණය කළේ එතැන් පටන් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ඇතුළුව ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් කතා කරන විට හෝ ලිවීමේදී පවා පෘතුගීසි නාමය කබෝ වර්ඩේ භාවිතා කරන බවයි.

ඉතිහාසය

නූතන කේප් වර්ඩ් දූපත් සමූහය මීට වසර මිලියන 40-50 කට පමණ පෙර ඉයෝසීන යුගයේදී පිහිටුවන ලදී.

යුරෝපීයයන් පැමිණීමට පෙර, කේප් වර්ඩ් දූපත් ජනාවාස නොවීය. ඒවා 1456 දී පමණ ජෙනොයිස් සහ පෘතුගීසි නාවිකයන් විසින් සොයා ගන්නා ලදී. පෘතුගීසි නිල වාර්තාවලට අනුව, පළමු සොයාගැනීම් සිදු කරන ලද්දේ ජෙනෝවා හි උපන් ඇන්ටෝනියෝ ද නොලි විසිනි, පසුව ඔහු පෘතුගීසි රජු වූ V වන ඇෆොන්සෝ විසින් කේප් වර්ඩ් හි ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස පත් කරන ලදී. අනෙකුත් නාවිකයින් කේප් වර්ඩ් දූපත් සමූහයේ සොයාගැනීම් සඳහා දායක වූවන් ලෙස සඳහන් වන්නේ ඩියෝගෝ ඩයස්, ඩියෝගෝ ඇෆොන්සෝ, වැනේසියානු අල්විස් කැඩමස්ටෝ සහ ඩියෝගෝ ගෝමස් (ඔහුගේ සොයාගැනීමේ ගමනේදී ඇන්ටෝනියෝ ද නොලි සමඟ ගිය සහ කේප් වෙත ප්‍රථමයෙන් ගොඩ බැස්සේ තමන් යැයි ප්‍රකාශ කළ අයයි. සන්තියාගෝ හි වර්ඩින් දූපත සහ එම දූපත නම් කළ පළමු ස්ථානය).

1462 දී පෘතුගීසි පදිංචිකරුවන් සන්තියාගෝ වෙත පැමිණ රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ් නමින් ජනාවාසයක් ආරම්භ කළහ. අද එය Cidade Velha ("පැරණි නගරය") ලෙස හැඳින්වේ, එය වෙනත් කේප් වර්ඩින් දූපතක (සැන්ටෝ ඇන්ටාඕ දූපතේ රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ්) එකම නමකින් යුත් නගරයකින් වෙන්කර හඳුනා ගනී. මුල් රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ් නිවර්තන කලාපයේ පළමු ස්ථිර යුරෝපීය ජනාවාස විය.

16 වන සියවසේදී, මෙම දූපත් සමූහය අත්ලාන්තික් සාගරයේ වහල් වෙළඳාමෙන් සමෘද්ධිමත් විය. මුහුදු කොල්ලකරුවන් විටින් විට පෘතුගීසි ජනාවාසවලට පහර දුන්හ. ඉංග්‍රීසි ජාතිකයෙකු වූ ෆ්‍රැන්සිස් ඩ්‍රේක් 1585 දී (එවකට) රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ් අගනුවර අයිබීරියානු සංගමයේ කොටසක් වූ විට එය දෙවරක් නෙරපා හරින ලදී. 1712 දී ප්‍රංශ ප්‍රහාරයකින් පසු, 1770 දී අගනුවර බවට පත් වූ ප්‍රායා අසල නගරයට සාපේක්ෂව නගරය වැදගත්කම අඩු විය.

19 වන ශතවර්ෂයේ වහල් වෙළඳාමේ පිරිහීම ආර්ථික අර්බුදයකට හේතු විය. කේප් වර්ඩ් හි මුල් සමෘද්ධිය සෙමෙන් අතුරුදහන් විය. කෙසේ වෙතත්, මධ්‍ය අත්ලාන්තික් සාගරයේ නැව් මංතීරුවල දූපත් පිහිටීම කේප් වර්ඩ් නැව් සදහා සැපයීම් සැපයීමට සුදුසු ස්ථානයක් බවට පත් කළේය. එහි ඇති විශිෂ්ට වරාය නිසා, සාඕ විසෙන්ටේ දූපතේ පිහිටි මින්ඩෙලෝ නගරය, 19 වැනි සියවසේදී වැදගත් වාණිජ මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත් විය. රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික එඩ්මන්ඩ් රොබට්ස් 1832 දී කේප් වර්ඩ් වෙත පැමිණියා. කේප් වර්ඩ් යනු 1832 දී HMS බීගල් සමඟ චාල්ස් ඩාවින්ගේ මුහුදු ගමනේ පළමු නැවතුම විය.

ස්වභාවික සම්පත් ස්වල්පයක් සහ පෘතුගීසීන්ගෙන් ප්‍රමාණවත් තිරසාර ආයෝජනයක් නොතිබීමත් සමඟ, පළාත් පාලන ආයතනවලට වැඩි ස්වයං පාලනයක් ලබා දීම ප්‍රතික්ෂේප කළ යටත් විජිත ස්වාමිවරුන් කෙරෙහි පුරවැසියන් වඩ වඩාත් අතෘප්තිමත් විය. 1951 දී පෘතුගාලය, වර්ධනය වන ජාතිකවාදය මොට කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස කේප් වර්ඩ් හි තත්ත්වය යටත් විජිතයක සිට එතෙර පළාතක් දක්වා වෙනස් කළේය.

මින්ඩෙලෝ හි සිට පෙනෙන මොන්ටේ කාරා හි දසුනක්

1956 දී අමිල්කාර් කබ්රාල් සහ සෙසු කේප් වර්ඩියන් සහ ගිනියානුවන් පිරිසක් (පෘතුගීසි ගිනියාවේ) ගිනියාවේ සහ කේප් වර්ඩ් (PAIGC) නිදහස සඳහා වූ රහසිගත අප්‍රිකානු පක්ෂය සංවිධානය කළහ.

ඉන්සියුලේ කැපිටිස් විරිඩිස් (1598),කේප් වර්ඩ් පෙන්වයි

එය කේප් වර්ඩ් සහ පෘතුගීසි ගිනියාවේ ආර්ථික, සමාජීය සහ දේශපාලනික තත්ත්වයන් වැඩිදියුණු කිරීම ඉල්ලා සිටි අතර ජාතීන් දෙකේ නිදහස් ව්‍යාපාරයේ පදනම විය. 1960 දී එහි මූලස්ථානය ගිනියාවේ කොනක්‍රි වෙත ගෙන යමින්, 1961 දී පෘතුගාලයට එරෙහිව PAIGC සන්නද්ධ කැරැල්ලක් දියත් කළේය. කඩාකප්පල්කාරී ක්‍රියාවන් අවසානයේ පෘතුගීසි ගිනියාවේ යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය වූ අතර එය පෘතුගීසි සහ අප්‍රිකානු භටයින් 35,000කට එරෙහිව සෝවියට් කඳවුරේ සහය ලබන PAIGC සොල්දාදුවන් 10,000ක් ප්‍රහාර එල්ල කළේය.

1972 වන විට, PAIGC පෘතුගීසි භටයන් සිටියද පෘතුගීසි ගිනියාවේ බොහෝ ප්‍රදේශ පාලනය කළ නමුත් සංවිධානය කේප් වර්ඩ් හි පෘතුගීසි පාලනය කඩාකප්පල් කිරීමට උත්සාහ කළේ නැත. පෘතුගීසි ගිනියාව 1973 දී නිදහස ප්‍රකාශ කළ අතර 1974 දී ජූර් නිදහස ලබා දෙන ලදී. 1973 දී ඝාතනය කරන ලද අමිල්කාර් කබ්රාල් විසින් මුලින් මෙහෙයවන ලද අංකුර නිදහස් ව්‍යාපාරයක් - ඔහුගේ අර්ධ සොහොයුරා වන ලුයිස් කබ්රාල් වෙත ගොස් 1975 දී දූපත් සමූහය සඳහා නිදහස ලබා ගත්තේය.

නිදහස (1975)

පෘතුගාලයේ 1974 අප්‍රේල් විප්ලවයෙන් පසුව, PAIGC කේප් වර්ඩ් හි ක්‍රියාකාරී දේශපාලන ව්‍යාපාරයක් බවට පත් විය. 1974 දෙසැම්බරයේදී, PAIGC සහ පෘතුගාලය පෘතුගීසි සහ කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගෙන් සමන්විත සංක්‍රාන්ති රජයක් සඳහා ගිවිසුමක් අත්සන් කළහ. 1975 ජූනි 30 වන දින, කේප් වර්ඩින්ස් ජාතික සභාවක් තෝරා පත් කර ගත් අතර එය 1975 ජූලි 5 වන දින පෘතුගාලයෙන් නිදහස ලබා ගන්නා ලදී. 1970 ගණන්වල අග සහ 1980 ගණන්වලදී, බොහෝ අප්‍රිකානු රටවල් දකුණු අප්‍රිකානු එයාර්වේස් ගුවන් ගමන් තහනම් කළ නමුත් කේප් වර්ඩ් ඒවාට අවසර දී යුරෝපයට සහ එක්සත් ජනපදයට ගුවන් සමාගමේ ගුවන් ගමන් සඳහා ක්‍රියාකාරකම් මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත්විය.

1980 නොවැම්බරයේ ගිනියා-බිසාවු හි කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව, කේප් වර්ඩ් සහ ගිනියා-බිසාවු අතර සබඳතා පළුදු විය. කේප් වර්ඩේ ගිනියා-බිසාවු සමඟ එකමුතුකම සඳහා වූ බලාපොරොත්තුව අතහැර දමා කේප් වර්ඩ්හි ස්වාධීනත්වය සඳහා අප්‍රිකානු පක්ෂය (PAICV) පිහිටුවීය. එතැන් සිට ගැටළු නිරාකරණය වී ඇති අතර රටවල් අතර සබඳතා යහපත් ය. PAICV සහ එහි පූර්වගාමියා ඒක-පක්ෂ පද්ධතියක් ස්ථාපිත කර 1990 දක්වා නිදහසේ සිට කේප් වර්ඩ් පාලනය කළේය.

බහුත්වවාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වැඩෙන පීඩනයට ප්‍රතිචාර දක්වමින්, PAICV විසින් 1990 පෙබරවාරි මාසයේදී හදිසි සම්මේලනයක් කැඳවා ඒක-පක්ෂ පාලනයක් අවසන් කිරීම සඳහා යෝජිත ව්‍යවස්ථාමය වෙනස්කම් සාකච්ඡා කළේය. 1990 අප්‍රේල් මාසයේදී ප්‍රායා හි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ ව්‍යාපාරය (MpD) පිහිටුවීමට විරුද්ධ කණ්ඩායම් එකතු විය. ඔවුන් එක්ව 1990 දෙසැම්බර් මාසයේ පැවැත්වීමට නියමිත ජනාධිපතිවරණයට තරග කිරීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් උද්ඝෝෂණ කළහ.

ඒක-පක්ෂ රාජ්‍යය 1990 සැප්තැම්බර් 28 දින අහෝසි කරන ලද අතර පළමු බහු-පක්ෂ මැතිවරණය 1991 ජනවාරි මාසයේදී පැවැත්විණි. එම්පීඩී ජාතික සභාවේ බහුතර ආසන සංඛ්‍යාවක් දිනා ගත් අතර එම්පීඩී ජනාධිපති අපේක්ෂක ඇන්ටෝනියෝ මැස්කරන්හාස් මොන්ටේරෝ PAICV අපේක්ෂකයා පරාජය කළේය. ඡන්දවලින් 73.5% කි. 1995 දෙසැම්බරයේ පැවති ව්‍යවස්ථාදායක මැතිවරන ජාතික සභාවේ එම්පීඩී බහුතරය වැඩි කළේය. ජාතික සභාවේ ආසන 72 න් 50 ක් පක්ෂය දිනා ගත්තේය.

1996 පෙබරවාරියේ පැවති ජනාධිපතිවරණයකින් ජනාධිපති මොන්ටේරෝ නැවත ධූරයට පත් විය. 2001 ජනවාරි මාසයේ පැවති ව්‍යවස්ථාදායක මැතිවරනය PAICV වෙත නැවත බලය ලබා දුන් අතර, PAICV හට ජාතික සභා ආසන 40ක්, MpD 30ක් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අභිසාරීතාව සඳහා වූ පක්ෂය (PCD) සහ කම්කරු සහ සහයෝගීතා පක්ෂය (PTS) 1 බැගින් හිමි විය. 2001 පෙබරවාරියේදී, PAICV-සහය දැක්වූ ජනාධිපති අපේක්ෂක පේද්‍රෝ පීරිස්, හිටපු MpD නායක කාලෝස් වේගා පරාජය කළේ ඡන්ද 13කින් පමණි. 2006 මැතිවරණයේදී ජනාධිපති පේද්‍රෝ පීරෙස් යලි යලිත් තේරී පත් විය.

ජනාධිපති ජෝර්ජ් කාලෝස් ෆොන්සේකා 2011 කේප් වර්ඩ් ජනාධිපතිවරණයේ සිට රට මෙහෙයවූ අතර ඔහු 2016 මැතිවරණයෙන් නැවත තේරී පත් විය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ ව්‍යාපාරය ඔහුට සහාය විය. එම්පීඩී 2016 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් ද ජයග්‍රහණය කළ අතර, කේප් වර්ඩ් නිදහස සඳහා වූ අප්‍රිකානු පක්ෂයේ (PAICV) වසර 15 ක පාලනයෙන් පසු පාර්ලිමේන්තු බහුතරය ආපසු ලබා ගත්තේය. 2021 අප්‍රේල් මාසයේදී, අගමැති උලිසස් කොරියා ඊ සිල්වා ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා පාලක මධ්‍ය-දක්ෂිණාංශික ව්‍යාපාරය (MpD) පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කළේය.

2021 අගෝස්තු 26 වන දින, 2005 සම්මුතිය සහ සංස්කෘතික ප්‍රකාශනවල විවිධත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම අනුමත කළ 150 වැනි රට බවට කේප් වර්ඩ් පත් විය.

2021 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී, විපක්ෂ අපේක්ෂක සහ හිටපු අගමැති, PAICV හි ජෝස් මරියා නෙවෙස්, කේප් වර්ඩ් හි ජනාධිපතිවරනය ජයග්‍රහණය කළේය. 2021 නොවැම්බර් 9 වන දින කේප් වර්ඩ් හි නව ජනාධිපති ලෙස ජෝස් මරියා නෙවෙස් දිවුරුම් දෙන ලදී.

රජය සහ දේශපාලනය

කේප් වර්ඩින් ජනාධිපති ජෝර්ජ් කාලෝස් ෆොන්සේකා සහ ලිජියා ෆොන්සේකා 2014 දී එක්සත් ජනපද ජනාධිපති බරක් ඔබාමා සහ මිෂෙල් ඔබාමා හමුවිය.

කේප් වර්ඩ් යනු ස්ථාවර අර්ධ-ජනාධිපති නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයකි. 2020 දී එය අප්‍රිකාවේ වඩාත්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජාතිය වූ අතර, V-Dem ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දර්ශකවල මැතිවරණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලකුණු අනුව, 2023 ලෝකයේ 45 වැනි ස්ථානයට පත් විය.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව - 1980 දී සම්මත කර 1992, 1995 සහ 1999 දී සංශෝධිත - එහි රජයේ මූලික මූලධර්ම නිර්වචනය කරයි. ජනාධිපතිවරයා රාජ්‍ය නායකයා වන අතර වසර පහක කාලයක් සඳහා මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වේ.

අග්‍රාමාත්‍යවරයා රජයේ ප්‍රධානියා වන අතර අනෙකුත් අමාත්‍යවරුන් සහ රාජ්‍ය ලේකම්වරුන් යෝජනා කරයි. අගමැති ජාතික සභාව විසින් නම් කරනු ලබන අතර ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලැබේ.^[] ජාතික සභාවේ සාමාජිකයින් වසර පහක ධුර කාලයක් සඳහා මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත් වේ. 2016 දී, පක්ෂ තුනක් ජාතික සභාව තුළ ආසන හිමිකර ගත්තේය – MpD (36), PAICV (25), සහ කේප් වර්ඩින් ස්වාධීන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සංගමය (UCID) (3).

ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙක වන්නේ PAICV සහ MpD ය.

Palácio da Justiça - ප්‍රියා හි යුක්තියේ මාළිගාව

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා වූ ව්‍යාපාරය (MpD) 2016 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් වසර 15කට පසු ප්‍රථම වරට කේප් වර්ඩ්හි ස්වාධීනත්වය සඳහා වූ පාලක අප්‍රිකානු පක්ෂය (PAICV) නෙරපා හරින ලද අතර එම අවස්ථාවේදී එහි නායක උලිසස් කොරියා ඊ සිල්වා අගමැති විය. ජෝර්ජ් කාලෝස් අල්මේදා ෆොන්සේකා 2011 අගෝස්තු මාසයේදී ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් වූ අතර 2016 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී නැවත තේරී පත් විය. ඔහුට MpD හි ද සහාය ලැබේ.

2021 නොවැම්බර් මාසයේදී කේප් වර්ඩ් සිය පළමු තානාපති කාර්යාලය නයිජීරියාවේ විවෘත කළේය.

ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීම

ස්වභාවික සම්පත් නොමැතිකම තිබියදීත් එහි ස්ථාවරත්වය සහ සංවර්ධන වර්ධනය සඳහා කේප් වර්ඩ් බොහෝ විට අප්‍රිකානු ජාතීන් අතර ආදර්ශයක් ලෙස පැසසුමට ලක් වේ. 2013 දී එවකට එක්සත් ජනපද ජනාධිපති බරක් ඔබාමා පැවසුවේ කේප් වර්ඩ් යනු "සැබෑ සාර්ථක කතාවක්" බවයි. අනෙකුත් ලගා කර ගැනීම් පහත පරිදි හඳුනාගෙන ඇත:

දර්ශකය	ලකුණු	පෘතුගීසි භාෂාව කතා කරන අප්‍රිකානු රටවල් ශ්‍රේණිගත කිරීම	පෘතුගීසි භාෂා රටවල ප්‍රජාව ශ්‍රේණිගත කිරීම	අප්‍රිකානු ශ්‍රේණිගත කිරීම	ලෝක ශ්‍රේණිගත කිරීම	වසර
මානව සංවර්ධන දර්ශක	0.654	1 (ඉහළම 17%)	3 (ඉහළම 38%)	10 (ඉහළම 19%)^[A]	125 (ඉහළම 62%)	2017
අප්‍රිකානු පාලනයේ ඊබ්‍රාහිම් දර්ශකය	71.1	1 (ඉහළම 17%)		3 (ඉහළම 6%)		2018
මාධ්‍ය නිදහස	27 (නිදහස්)	1 (ඉහළම 17%)	2 (ඉහළම 25%)	1 (ඉහළම 2%)	48 (ඉහළම 24%)	2014
ලෝකයේ නිදහස	1/1^[B]	1 (ඉහළම 17%)	1 (ඉහළ 13%)^[C]	1 (ඉහළම 2%)^[D]	1 (ඉහළම 1%)^[E]	2016
මාධ්‍ය නිදහස දර්ශකය	18.02	1 (ඉහළම 17%)	2 (ඉහළම 25%)	3 (ඉහළම 6%)	27 (ඉහළම 14%)	2017
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දර්ශක	7.88 (දෝෂ සහිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය)	1 (ඉහළම 17%)	1 (ඉහළ 13%)	2 (ඉහළ 4%)	26 (ඉහළ 13%)	2018
දූෂණ සංජානන දර්ශකය	59	1 (ඉහළම 17%)	2 (ඉහළම 25%)	2 (ඉහළ 4%)	38 (ඉහළම 19%)	2016
ආර්ථික නිදහස පිළිබඳ දර්ශකය	66.5	1 (ඉහළම 17%)	1 (ඉහළ 13%)	3 (ඉහළම 6%)	57 (ඉහළම 28%)	2016
ඊ-රාජ්‍ය සූදානම දර්ශකය	0.3551	1 (ඉහළම 17%)	3 (ඉහළම 38%)	14 (ඉහළම 26%)	127 (ඉහළම 63%)	2014
අසාර්ථක රාජ්‍ය දර්ශකය	74.1	1 (ඉහළම 17%)	3 (ඉහළම 38%)	8 (ඉහළ 15%)	93 (ඉහළම 46%)^[F]	2014
ජාලගත සූදානම දර්ශකය	3.8	1 (ඉහළම 17%)	3 (ඉහළම 38%)	7 (ඉහළම 13%)	87 (ඉහළම 43%)	2015

• ^A මානව සංවර්ධන දර්ශකය අනුව රටවල් ලැයිස්තුව බලන්න
• ^B 1/1 යනු හැකි ඉහළම අගයයි.
• ^C උපරිම ලකුණු සංඛ්‍යාව සමඟ කේප් වර්ඩ් පෘතුගාලය සමඟ පළමු ස්ථානය බෙදා ගනී.
• ^D උපරිම ශ්‍රේණිගත කිරීම කරා ළඟා වූ එකම අප්‍රිකානු රට වූයේ කේප් වර්ඩ් ය.
• ^E උපරිම ලකුණු සමඟ, කේප් වර්ඩ් වෙනත් රටවල් 48 ක් සමඟ පළමු ස්ථානය බෙදා ගනී.
• ^F මෙම ලැයිස්තුවේ ශ්‍රේණිගත කිරීම ප්‍රතිලෝම අනුපිළිවෙලින් ප්‍රකාශ වේ. මෙම වගුවේ ඇති අනෙකුත් ශ්‍රේණිගත කිරීම් සමඟ සැසඳිය හැකි පරිදි, දැනට 177 වන ලැයිස්තුවේ ඇති රටවල් සංඛ්‍යාවෙන් එය අඩු කිරීමෙන්, සත්‍ය 88 ශ්‍රේණිය ප්‍රතිලෝම කරන ලදී.

විදේශ සබඳතා

කේප් වර්ඩින් තානාපති කාර්යාල ඇති රටවල සිතියම

කේප් වර්ඩ් නොබැඳි ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කරන අතර සියලු මිත්‍ර රාජ්‍යයන් සමඟ සමුපකාර සබඳතා අපේක්ෂා කරයි. ඇන්ගෝලාව, බ්‍රසීලය, චීනය, ලිබියාව, කියුබාව, ප්‍රංශය, ගිනි-බිසාවු, ජර්මනිය, ඉතාලිය, පෘතුගාලය, ස්පාඤ්ඤය, සාඕ ටොම් සහ ප්‍රින්සිපේ, සෙනගල්, රුසියාව, ලක්සම්බර්ග් සහ එක්සත් ජනපදය ප්‍රියා හි තානාපති කාර්යාල පවත්වාගෙන යයි. කේප් වර්ඩ් විශේෂයෙන් අප්‍රිකාවේ දැඩි ලෙස ක්‍රියාකාරී විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් පවත්වාගෙන යයි. කේප් වර්ඩ් විශේෂයෙන් අප්‍රිකාවේ දැඩි ලෙස ක්‍රියාකාරී විදේශ ප්‍රතිපත්තියක් පවත්වාගෙන යයි.

කේප් වර්ඩ් යනු පෘතුගීසි භාෂා රටවල ප්‍රජාවේ (සීපීඑල්පී) ආරම්භක සාමාජික රාජ්‍යයකි, එය ලුසොෆෝන් පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය ලෙසද හැඳින්වේ, එය පෘතුගීසි නිල භාෂාවක් වන මහාද්වීප හතරක් පුරා ලුසොෆෝන් ජාතීන්ගේ ජාත්‍යන්තර සංවිධානයක් සහ දේශපාලන සංගමයකි.

කේප් වර්ඩ් සමහර ලුසොෆෝන් ජාතීන් සමඟ ද්විපාර්ශ්වික සබඳතා ඇති අතර ජාත්‍යන්තර සංවිධාන ගණනාවක සාමාජිකත්වය දරයි. එය ආර්ථික හා දේශපාලන ගැටලු පිළිබඳ බොහෝ ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත්‍රණවලට ද සහභාගී වේ. 2007 සිට, Cotonou ගිවිසුම යටතේ, කේප් වර්ඩ් හට EU සමඟ විශේෂ හවුල්කාරිත්ව තත්වයක් ඇති අතර, විශේෂයෙන්ම රටේ මුදල් ඒකකය වන කේප් වර්ඩින් එස්කුඩෝ, යුරෝ වෙත සුචිගත කර ඇති නිසා විශේෂ සාමාජිකත්වය සඳහා අයදුම් කළ හැකිය. 2011 දී කේප් වර්ඩ් ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ රෝම ප්‍රඥප්තිය අනුමත කළේය. 2017 දී කේප් වර්ඩ් න්‍යෂ්ටික අවි තහනම් කිරීම පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ගිවිසුමට අත්සන් කළේය.

අධිකරණය

අධිකරණ පද්ධතිය සමන්විත වන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය - එහි සාමාජිකයන් පත් කරනු ලබන්නේ ජනාධිපතිවරයා, ජාතික සභාව සහ අධිකරණ මණ්ඩලය - සහ ප්‍රාදේශීය අධිකරණ විසිනි. වෙනම උසාවි සිවිල්, ව්‍යවස්ථාපිත සහ අපරාධ නඩු විභාග කරයි. අභියාචනා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට.

යුද

කේප් වර්ඩින් වෙරළාරක්ෂක බලකායේ මැරීන් භටයින්

කේප් වර්ඩ්හි හමුදාව ජාතික ආරක්ෂක බළකාය සහ වෙරළාරක්ෂක බලකායෙන් සමන්විත වේ; 2005 දී රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.7%ක් හමුදාව වෙනුවෙන් වියදම් කර ඇත.

1974 සහ 1975 අතර පෘතුගාලයට එරෙහිව නිදහස සඳහා වූ යුද්ධයේදී සටන් වැදුණු කේප් වර්ඩීන් සන්නද්ධ හමුදාවන්ගේ දැන් උත්සාහය ජාත්‍යන්තර මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරමට එරෙහිව සටන් කිරීමට යොමු වී තිබේ. 2007 දී, කේප් වර්ඩින් පොලිසිය සමඟ එක්ව, ඔවුන් කොලොම්බියාවේ සිට නෙදර්ලන්තයට සහ ජර්මනියට කොකේන් ප්‍රවාහනය කළ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් කණ්ඩායමකට තිත තැබීමේ සාර්ථක මෙහෙයුමක් වන Operation Flying Launch (Operacão Lancha Voadora) ක්‍රියාත්මක කළේය. ලක්ෂ්යය. මෙහෙයුම වසර තුනකට වැඩි කාලයක් ගත වූ අතර, පළමු වසර දෙක තුළ රහසිගත මෙහෙයුමක් වූ අතර, 2010 දී අවසන් විය. 2016 දී, කේප් වර්ඩීන් සන්නද්ධ හමුදාවන් මොන්ටේ ට්චෝටා සමූලඝාතනයට සම්බන්ධ වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 11 දෙනෙක් මිය ගියහ.

භූගෝලය

කේප් වර්ඩ් හි භූගෝලීය සිතියමක්

කේප් වර්ඩ් දූපත් වල චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපයක්, 2010

කේප් වර්ඩ් දූපත් සමූහය පිහිටා ඇත්තේ අත්ලාන්තික් සාගරයේ, අප්‍රිකානු මහාද්වීපයේ බටහිර වෙරළට ඔබ්බෙන්, සෙනගල්, ගැම්බියාව සහ මොරිටේනියාව අසල මෙන්ම මැකරෝනීසියා පරිසර කලාපයේ කොටසකට ආසන්නව කිලෝ මීටර 570 (සැතපුම් 350) පමණ දුරින් ය. එය පිහිටා ඇත්තේ අක්ෂාංශ 14° සහ 18°N අතර දේශාංශ 22° සහ 26°W අතර ය.

රට වර්ග කිලෝ මීටර 4033 (වර්ග සැතපුම් 1557) ක භූමි ප්‍රමාණයකින් සමන්විත වන දූපත් දහයකින් (ජනවාස නවයක්) සහ දූපත් අටකින් සමන්විත අශ්වාරෝහක හැඩැති පොකුරකි.

දූපත් අවකාශීය වශයෙන් කණ්ඩායම් දෙකකට බෙදා ඇත:

බාර්ලවෙන්ටෝ දූපත් (සුළං සහිත දූපත්): සැන්ටෝ ඇන්ටෝ, සාඕ විසෙන්ටේ, සැන්ටා ලුසියා, සාඕ නිකොලෝ, සල්, බෝවා විස්ටා; සහ

සොටාවෙන්ටෝ දූපත් (ලිවර්ඩ්): මායෝ, සන්තියාගෝ, ෆෝගෝ, බ්‍රාවා.

ප්‍රමාණයෙන් සහ ජනගහනයෙන් විශාලතම දූපත වන්නේ, දූපත් සමූහයේ ප්‍රධාන නාගරික එකතුව වන ජාතියේ අගනුවර වන ප්‍රියා හි සත්කාරකත්වය දරන සන්තියාගෝ ය.

කේප් වර්ඩ් දූපත් තුනක්, සල්, බෝවා විස්ටා සහ මායෝ තරමක් පැතලි, වැලි සහ වියළි ය; අනෙක් ඒවා සාමාන්‍යයෙන් වැඩි වෘක්ෂලතා සහිත පාෂාණ වේ.

සාඕ විසෙන්ටේ දූපතේ පසුබිමේ මොන්ටේ වර්ඩ් සමඟ කැල්හෝ වෙරළ තීරය

භෞතික භූගෝල විද්‍යාව සහ භූ විද්‍යාව

Estrada Baía das Gatas හි ගම්බද ප්‍රදේශය

භූ විද්‍යාත්මකව, වර්ග කිලෝමීටර් 4,033 (වර්ග සැතපුම් 1,557) ට වඩා තරමක් වැඩි ඒකාබද්ධ ප්‍රදේශයක් ආවරණය වන දූපත්, ප්‍රධාන වශයෙන් ගිනිකඳු ව්‍යුහයන් සහ පයිරොක්ලැස්ටික් සුන්බුන් සහිත ගිනිකඳු පාෂාණවලින් සමන්විත වේ. ගිනිකඳු සහ ප්ලූටෝනික් පාෂාණ පැහැදිලිවම මූලික වේ; මෙම දූපත් සමූහය සෝඩා-ක්ෂාරීය පෙට්‍රොග්‍රැෆික් පළාතක් වන අතර අනෙකුත් මැකරෝනියානු දූපත් වල දක්නට ලැබෙන ඛනිජමය අනුප්‍රාප්තියට සමාන වේ.

දූපත් සමූහය ආසන්නයේ හඳුනාගත් චුම්බක විෂමතා පෙන්නුම් කරන්නේ දූපත් සාදන ව්‍යුහයන් වසර මිලියන 125-150 දක්වා දිවෙන බවයි: දූපත් මිලියන 8 (බටහිර) සිට වසර මිලියන 20 (නැගෙනහිර) දක්වා දිව යයි. පැරණිතම නිරාවරණය වූ පාෂාණ මායෝ සහ සන්තියාගෝ හි උතුරු අර්ධද්වීපයේ ඇති අතර ඒවා වසර මිලියන 128-131 ක් පැරණි කොට්ට ලාවා වේ. දූපත් වල ගිනිකඳු ඇතිවීමේ පළමු අදියර මයෝසීන යුගයේ මුල් භාගයේ ආරම්භ වූ අතර, මෙම කාල සීමාව අවසානයේ දී දූපත් උපරිම ප්‍රමාණයට ළඟා වූ විට එහි උච්චතම අවස්ථාවට ළඟා විය. ඓතිහාසික ගිනිකඳු (මිනිස් ජනාවාස තුළ) ෆෝගෝ දූපතට සීමා වී ඇත.

මෙම දූපත් පිහිටා ඇත්තේ කේප් වර්ඩ් රයිස් ලෙස හැඳින්වෙන නානමිතික දිය පහරක් මත ය. වර්ග කිලෝමීටර් 1200 (වර්ග සැතපුම් 460) ක අර්ධ වෘත්තාකාර කලාපයක 2.2 (සැතපුම් 1.4) ඉහළ යන ලෝක සාගරවල ඇති විශාලතම ප්‍රරෝහණයන්ගෙන් එකකි, භූගෝලයේ නැගීම හා සම්බන්ධ වේ.

කලාපයේ විශාලතම ක්‍රියාකාරී ගිනි කන්ද වන පිකෝ ඩෝ ෆෝගෝ 2014 දී පුපුරා ගියේය. එහි කිලෝමීටර අටක විෂ්කම්භයක කැල්ඩෙරා ඇත, එහි දාරය මීටර 1,600 (අඩි 5,249) ක උන්නතාංශයක සහ අභ්‍යන්තර කේතුවක් ඇත. එය මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 2,829 (අඩි 9,281) දක්වා ඉහළ යයි. මැග්මා කුටිය තුළ සිට සිලින්ඩරාකාර තීරුවක් දිගේ කිලෝ මීටර 8 ක (සැතපුම් 5 ක) ගැඹුරකින් මැග්මා කුටියේ අර්ධ වශයෙන් ඉවත් කිරීම (පිපිරීම) හේතුවෙන් කැල්ඩෙරා ගිලාබැසීමේ ප්‍රතිඵලයක් විය.

කරල් වෙල්හෝ හි නැගෙනහිර වෙරළ, බෝවා විස්ටා

සල් සහ මායෝහි පුළුල් ලුණු තට්ටු දක්නට ලැබේ. සන්තියාගෝ, සැන්ටෝ ඇන්ටෝ සහ සාඕ නිකොලෝ හි ශුෂ්ක බෑවුම් උක් වගාවන් හෝ උස් කඳු පාමුල පැතිරී ඇති කෙසෙල් වගාවන් ඇත. විනාශකාරී සුන්බුන් නාය යෑම් හේතුවෙන් සාගර ගල්පර නිර්මාණය වී ඇත.

දේශගුණය

කේප් වර්ඩේ දේශගුණය අප්‍රිකානු ප්‍රධාන භූමියට වඩා මෘදුයි, මන්ද අවට මුහුද දූපත් වල උෂ්ණත්වය මධ්‍යස්ථ වන අතර සීතල අත්ලාන්තික් ධාරා දූපත් සමූහය වටා ශුෂ්ක වායුගෝලයක් ඇති කරයි. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, බටහිර අප්‍රිකානු වෙරළ තීරයට බලපාන ඉහළ යාම (සීතල දිය පහර) දූපත් වලට නොලැබෙන බැවින් වාතයේ උෂ්ණත්වය සෙනගාලයට වඩා සිසිල් වන නමුත් මුහුද උණුසුම් වේ. සන්තියාගෝ වැනි කඳු බෑවුම් සහිත සමහර දූපත් වල සහනය හේතුවෙන්, දූපත් වලට භූගෝලීය වශයෙන් වර්ෂාපතනයක් ඇති විය හැකි අතර, තෙතමනය සහිත වාතය ශාක, පාෂාණ, පස්, දැව, පාසි ආදිය පොඟවා ගනිමින් පොහොසත් වනාන්තර සහ සශ්‍රීක වෘක්ෂලතාදිය වර්ධනය වීමට ඉඩ සලසයි. සැන්ටෝ ඇන්ටෝ දූපත වැනි කඳුකර ප්‍රදේශවල උස් දූපත් සහ තරමක් තෙත් දූපත් වල වියළි මෝසම් වනාන්තර සහ ලෝරල් වනාන්තර සංවර්ධනය සඳහා දේශගුණය සුදුසු ය. සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය පෙබරවාරි මාසයේ 22 °C (72 °F) සිට සැප්තැම්බර් මාසයේ 27 °C (80.6 °F) දක්වා පරාසයක පවතී. කේප් වර්ඩ් යනු සහේලියන් ශුෂ්ක තීරයේ කොටසකි, ආසන්න බටහිර අප්‍රිකාවේ වර්ෂාපතන මට්ටම් වැනි කිසිවක් නැත. අගෝස්තු සහ ඔක්තෝබර් අතර අක්‍රමවත් ලෙස වර්ෂාව ඇද හැලෙන අතර, නිරන්තර කෙටි තද වැසි ඇති වේ. කාන්තාරයක් සාමාන්‍යයෙන් අර්ථ දැක්වෙන්නේ වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 250 (අඟල් 9.8) ට වඩා අඩු ප්‍රදේශයක් ලෙසය. සල් හි මුළු වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 145 (අඟල් 5.7) මෙම වර්ගීකරණය තහවුරු කරයි. වසරේ බොහෝ වර්ෂාපතනය සැප්තැම්බර් මාසයේදී වැටේ.

සල්, බෝවා විස්ටා සහ මායෝ සමතලා භූ දර්ශනයක් සහ ශුෂ්ක දේශගුණයක් ඇති අතර අනෙකුත් දූපත් සාමාන්‍යයෙන් පාෂාණ සහිත වන අතර වැඩි වෘක්ෂලතාදියකින් යුක්ත වේ. කඳුකර නොවන තැන්වල වර්ෂාපතනය කලාතුරකින් ඇති වන නිසා, භූ දර්ශනය කෙතරම් ශුෂ්ක වී ඇත්ද යත්, එයින් සියයට දෙකකටත් වඩා අඩු ප්‍රමාණයක් වගා කළ හැකිය.

ප්‍රිනිපල් හි නිම්නයක්, සන්තියාගු දූපත

සන්තියාගෝ වැනි සමහර දූපත් වල, අභ්‍යන්තරයේ සහ නැගෙනහිර වෙරළේ තෙත් දේශගුණය දකුණු/නිරිතදිග වෙරළ තීරයේ වියළි කාලගුණයට වඩා වෙනස් වේ. ගිනිකොනදිග වෙරළ තීරයේ පිහිටි ප්‍රියා දිවයිනේ විශාලතම නගරය වන අතර රටේ විශාලතම නගරය සහ අගනුවර වේ.

කේප් වර්ඩ්හි බොහෝ ප්‍රදේශවලට වසර පුරා සුළු වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන අතර, උස් කඳු වල ඊසානදිග බෑවුම්, විශේෂයෙන් මුහුදෙන් ඈත ප්‍රදේශවල ඔරොග්‍රැෆික් එසවීම හේතුවෙන් සැලකිය යුතු වර්ෂාපතනයක් දක්නට ලැබේ. එවැනි සමහර ප්‍රදේශවල මෙම වර්ෂාපතනය, දූපත් වල මිනිස් පැවැත්මෙන් සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති වුවද, වැසි වනාන්තර වාසස්ථානයකට සහාය වීමට ප්‍රමාණවත් වේ. මෙම අම්බ්‍රියා ප්‍රදේශ සිසිල් සහ තෙතමනය ලෙස හඳුනාගෙන ඇත. කේප් වර්ඩ් පිහිටා ඇත්තේ කේප් වර්ඩ් දූපත් වල වියළි වනාන්තර පරිසර කලාපයේ ය.

බටහිර අර්ධගෝලයට සම්බන්ධ වන සුළි කුණාටු බොහෝ විට කේප් වර්ඩ් දූපත් ආසන්නයේ මුල් ආරම්භය ඇත. මේවා කේප් වර්ඩ් වර්ගයේ සුළි කුණාටු ලෙස හැඳින්වේ. කේප් වර්ඩ් සිට උණුසුම් අත්ලාන්තික් සාගරය හරහා ගමන් කරන විට මෙම සුළි කුණාටු ඉතා තීව්‍ර විය හැක. සාමාන්‍ය සුළි කුණාටු සමය තුළ කේප් වර්ඩ් වර්ගයේ සුළි කුණාටු දෙකක් පමණ ඇති අතර, ඒවා සාමාන්‍යයෙන් එම කන්නයේ විශාලතම හා තීව්‍ර කුණාටු වේ. වාර්තාගත විශාලතම අත්ලාන්තික් නිවර්තන සුළි කුණාටු පහ වන්නේ කේප් වර්ඩ් වර්ගයේ සුළි කුණාටු ය. අත්ලාන්තික් ද්‍රෝණියේ දීර්ඝතම නිවර්තන සුළි සුළං බොහෝමයක් කේප් වර්ඩ් සුළි කුණාටු වේ.^[]

2015 වන විට, වාර්තාගත ඉතිහාසයේ (1851 සිට) දූපත් වලටම සුළි කුණාටු මගින් පහර දී ඇත්තේ දෙවරක් පමණි: 1892 දී වරක්, සහ 2015 දී අත්ලාන්තික් සාගරයේ මෙතෙක් ඇති වූ නැගෙනහිර දෙසින් ඇති සුළි කුණාටුව වන ෆ්‍රෙඩ් සුළි කුණාටුවෙන්ය.^[]

දේශගුණික විපර්යාස

නාඌරූ ජනාධිපතිට අනුව, 2011 දී කේප් වර්ඩ් දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් ගංවතුර හේතුවෙන් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති රාජ්‍යයන් අතර අටවන ස්ථානයට පත්විය. 2023 දී එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් ඇන්ටෝනියෝ ගුටරෙස් දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ කනස්සල්ල මතු කිරීමට Cabo Verde වෙත පැමිණියේය. දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් රට පවතින පැවැත්මේ අර්බුදයේ පෙරමුණේ සිටින බවත් දේශගුණික අර්බුදය විසඳීමට ලෝක නායකයින් කටයුතු කළ යුතු බවත් ඔහු පැවසීය. කබෝ වර්ඩේ යනු උප සහරා අප්‍රිකාවේ පුනර්ජනනීය බලශක්තියේ ප්‍රමුඛයෙකි. දැනට එහි ශක්තියෙන් 20%ක් පුනර්ජනනීය ප්‍රභවයන්ගෙන් ලැබෙන අතර එය 2030 වන විට 50% දක්වා වැඩි කිරීම ඉලක්කයයි. 2023 දී පෘතුගාලය පාරිසරික ව්‍යාපෘති සඳහා ආයෝජනය කරන කේප් වර්ඩ් ණය වලින් යුරෝ මිලියන 140 ක් අත් හැරීමට ගිවිසුමක් අත්සන් කළේය. මෙම ගිවිසුම අප්‍රිකාවේ ස්වභාවධර්මය සඳහා වූ පළමු ණය හුවමාරුවකි.

ජෛව විවිධත්වය

කේප් වර්ඩේ හුදකලා වීම නිසා දූපත් වලට ආවේණික විශේෂ කිහිපයක්, විශේෂයෙන් පක්ෂීන් සහ උරගයින් සිටින අතර, ඒවායින් බොහොමයක් මානව සංවර්ධනයෙන් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇත. ආවේණික පක්ෂීන් අතර Alexander's swift (Apus alexandri), Bourne's heron (Ardea purpurea bournei), Raso lark (Alauda razae), Cape Verde warbler (Acrocephalus brevipennis) සහ Iago sparrow (Passer iagoensis) ඇතුළත් වේ. කේප් වර්ඩ් ෂියර්වෝටර් ඇතුළු මුහුදු පක්ෂීන් සඳහා මෙම දූපත් වැදගත් අභිජනන ප්‍රදේශයකි. උරගයින්ට කේප් වර්ඩේ යෝධ හූනන් (Tarentola gigas) ඇතුළත් වේ.

පරිපාලන අංශ

කේප් වර්ඩේ යටත් විජිත සමයේ පැවති ආගමික පල්ලි මත පදනම්ව, නගර සභා 22කට (concelhos) බෙදී ඇති අතර, පල්ලි 32කට (freguesias) බෙදා ඇත.

බාර්ලවෙන්ටෝ දූපත්

දිවයින	මහ නගර සභාව	2010 සංගණනය	2021 සංගණනය	වසම
සැන්ටෝ ඇන්ටෝ	රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ්	18,890	15,022	නොසා සෙන්හෝරා දෝ රොසාරියෝ
				නොසා සෙන්හෝරා දෝ ලිව්රමෙන්ටෝ
				සැන්ටෝ කුරුසිෆික්සෝ
				සාඕ පේද්‍රෝ අපෝස්ටෝලෝ
	පෝල්	6,997	5,696	සැන්ටෝ ඇන්ටෝනියෝ දාස් පොම්බාස්
	පෝටෝ නෝවෝ	18,028	15,014	සාඕ ජොඕ බැප්ටිස්ටා
				සැන්ටෝ ඇන්ඩ්‍රේ
සාඕ විසෙන්ටේ	සාඕ විසෙන්ටේ	76,107	74,016	නොසා සෙන්හෝරා ද ලුස්
සැන්ටා ලුසියා
සාඕ නිකොලෝ	රිබෙයිරා බ්‍රාවා	7,580	6,978	නොසා සෙන්හොර ද ලප
				නොසා සෙන්හෝරා දෝ රොසාරියෝ
	ටැරෆල් ද සාඕ නිකොලෝ	5,237	5,261	සාඕ ෆ්‍රැන්සිස්කෝ
සල්	සල්	25,765	33,347	නොසා සෙන්හෝරා දාස් දොරේස්
බෝවා විස්ටා	බෝවා විස්ටා	9,162	12,613	සැන්ටා ඉසබෙල්
				සාඕ ජොඕ බැප්ටිස්ටා

සොටවෙන්ටෝ දූපත්

දිවයින	මහ නගර සභාව	2010 සංගණනය	2021 සංගණනය	වසම
මායෝ	මායෝ	6,952	6,298	නොසා සෙන්හෝරා ද ලුස්
සන්තියාගෝ	ප්‍රියා	131,602	142,009	නොසා සෙන්හෝරා ද ග්‍රාකා
	සාඕ ඩොමින්ගෝස්	13,808	13,958	නොසා සෙන්හෝරා ද ලුස්
				සාඕ නිකොලාව් ටොලෙන්ටිනෝ
	සැන්ටා කැටරිනා	43,297	37,472	සැන්ටා කැටරිනා
	සාඕ සැල්වදෝර් දෝ මුන්ඩෝ	8,677	7,452	සාඕ සැල්වදෝර් දෝ මුන්ඩෝ
	සැන්ටා කෲස්	26,609	25,004	සන්තියාගෝ මේයර්
	සාඕ ලෝරෙන්සෝ ඩොස් ඔර්ගාස්	7,388	6,317	සාඕ ලෝරෙන්සෝ ඩොස් ඔර්ගාස්
	රිබෙයිරා ග්‍රෑන්ඩ් ද සන්තියාගෝ	8,325	7,632	සන්තිසිමෝ නොම් ද ජීසස්
				සාඕ ජොඕ බැප්ටිස්ටා
	සාඕ මිගෙල්	15,648	12,906	සාඕ මිගෙල් අර්කාන්ජෝ
	ටැරෆල්	18,565	16,620	සන්තෝ අමරෝ අබඩේ
ෆෝගෝ	සාඕ ෆිලිපේ	22,228	20,732	සාඕ ලොරෙන්සෝ
				නොසා සෙන්හෝරා ද කොන්සිකාඕ
	සැන්ටා කැටරිනා ඩෝ ෆෝගෝ	5,299	4,725	සැන්ටා කැටරිනා ඩෝ ෆෝගෝ
	මොස්ටෙරෝස්	9,524	8,062	නොසා සෙන්හෝරා ද අජුදා
බ්‍රාවා	බ්‍රාවා	5,995	5,594	සාඕ ජොඕ බැප්ටිස්ටා
				නොසා සෙන්හෝරා දෝ මොන්ටේ

ආර්ථිකය

කේප් වර්ඩ් අපනයනවල සමානුපාතික නියෝජනයක්, 2019

කේප් වර්ඩීන් ජාතික ධජ වාහකය වන කැබෝ වර්ඩ් එයාර්ලයින්ස්, කලින් හැඳින්වූයේ TACV ලෙසිනි

කේප් වර්ඩ් හි සැලකිය යුතු ආර්ථික වර්ධනයක් සහ ස්වභාවික සම්පත් හිඟයක් තිබියදීත් ජීවන තත්වයන් වැඩිදියුණු කිරීම ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීමට ලක්ව ඇති අතර අනෙකුත් රටවල් සහ ජාත්‍යන්තර සංවිධාන බොහෝ විට සංවර්ධන ආධාර සපයයි. 2007 සිට, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය එය අඩු සංවර්ධිත රටක් ලෙස නොව සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක් ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත.

කේප් වර්ඩ්හි ස්වභාවික සම්පත් කිහිපයක් තිබේ. සාමාන්‍යයෙන් සැලකිය යුතු කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සඳහා සහය දක්වන්නේ ප්‍රධාන දූපත් දහයෙන් පහක් (සන්තියාගෝ, සැන්ටෝ ඇන්ටෝ, සාඕ නිකොලෝ, ෆෝගෝ සහ බ්‍රාවා) පමණි. කේප් වර්ඩ් හි පරිභෝජනය කරන සියලුම ආහාර වලින් 90% කට වඩා ආනයනය කරනු ලැබේ. ඛනිජ සම්පත් අතර ලුණු, පොසොලානා (සිමෙන්ති නිෂ්පාදනය සඳහා භාවිතා කරන ගිනිකඳු පාෂාණ) සහ හුණුගල් ඇතුළත් වේ. පෘතුගීසි මාදිලියේ වයින් නිපදවන එහි කුඩා වයින් කර්මාන්තශාලා සංඛ්‍යාව සාම්ප්‍රදායිකව දේශීය වෙළඳපොල කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇති නමුත් මෑතකදී ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීමක් ලබා ඇත. කේප් වර්ඩ් හි විවිධ ක්ෂුද්‍ර ක්ලයිමට් වල වයින් චාරිකා කිහිපයක් 2010 වසන්තයේ දී පිරිනැමීමට පටන් ගත්තේය.

කේප් වර්ඩ් හි ආර්ථිකය සේවා-අභිමුඛ වන අතර, වානිජ්‍යය, ප්‍රවාහනය සහ පොදු සේවා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 70% කට වඩා වැඩි අගයක් ගනී.^[] ජනගහනයෙන් 35% කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ජීවත් වුවද කෘෂිකර්මාන්තය සහ ධීවර කර්මාන්තය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 9% ක් පමණ දායක වේ. ඉතිරි බොහෝමයක් සඳහා ආලෝකය නිෂ්පාදනය කරයි. මාළු සහ සිප්පිකටු බහුලව ඇති අතර කුඩා ප්‍රමාණවලින් අපනයනය කෙරේ. කේප් වර්ඩ් හි ශීතාගාර සහ ශීත කිරීමේ පහසුකම් සහ මත්ස්‍ය සැකසුම් කම්හල් මින්ඩෙලෝ, ප්‍රියා සහ සල් මත ඇත. විදේශගත කේප් වර්ඩියන් ප්‍රේෂණ හරහා දේශීය ආර්ථිකයට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 20%ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කළ මුදලක් දායක වේ. ස්වාභාවික සම්පත් ස්වල්පයක් සහ අර්ධ කාන්තාරයක් තිබියදීත්, රට කලාපයේ ඉහළම ජීවන තත්ත්වය ගැන පුරසාරම් දොඩන අතර විවිධ ජාතීන්ට අයත් සංක්‍රමණිකයන් දහස් ගණනක් ආකර්ෂණය කර ඇත.

1991 සිට ආන්ඩුව විදේශීය ආයෝජකයින් සඳහා විවෘත පිළිගැනීමක් සහ දුරදිග යන පුද්ගලීකරන වැඩසටහනක් ඇතුළුව වෙළඳපල ඉලක්ක කරගත් ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කර ඇත. එය වෙළඳපල ආර්ථිකයක් සහ පුද්ගලික අංශය ප්‍රවර්ධනය කිරීම ප්‍රමුඛ සංවර්ධන ප්‍රමුඛතා ලෙස ස්ථාපිත කර ඇත. සංචාරක, සැහැල්ලු නිෂ්පාදන කර්මාන්ත සහ ධීවර කර්මාන්තය සංවර්ධනය; සහ ප්‍රවාහන, සන්නිවේදන සහ බලශක්ති පහසුකම් සංවර්ධනය. 1994 සිට 2000 දක්වා ඩොලර් මිලියන 407 ක් පමණ විදේශ ආයෝජන සිදු කර හෝ සැලසුම් කර ඇති අතර ඉන් 58% ක් සංචාරක ව්‍යාපාරයේ විය. කර්මාන්ත 17%, යටිතල පහසුකම් 4% සහ ධීවර හා සේවා 21%.

2011 දී දිවයිනේ හතරක සුළං බලාගාරයක් ඉදිකරන ලද අතර එය රටේ විදුලියෙන් 30% ක් පමණ සපයයි. 2010 දී ආරම්භ කරන ලද පුනර්ජනනීය බලශක්ති සහ බලශක්ති කාර්යක්ෂමතාව සඳහා වූ ECOWAS ප්‍රාදේශීය මධ්‍යස්ථානයේ සත්කාරකත්වය දරන කේප් වර්ඩ් 2025 වන විට පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රභවයන් මත සම්පූර්ණයෙන්ම යැපෙමින් ආදර්ශයට ගැනීමට සැලසුම් කරයි. මෙම ප්‍රතිපත්තිය 2015 දී සම්මත කරන ලද ලේඛන රාශියකට අනුකූල වේ, කේප් වර්ඩ්ගේ 2030 දක්වා පරිවර්තන න්‍යාය පත්‍රය, එහි ජාතික පුනර්ජනනීය බලශක්ති සැලැස්ම සහ එහි අඩු කාබන් සහ දේශගුණයට ඔරොත්තු දෙන සංවර්ධන උපාය මාර්ගය ඇතුළුව වඩාත් තිරසාර සංවර්ධනයකට මග පෑදෙයි. වසර දෙකකට පසුව, 2017-2021 තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා උපාය මාර්ගික සැලැස්මක් අනුගමනය කරන ලදී.

2000 සහ 2009 අතර, සැබෑ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය වසරකට සාමාන්‍යයෙන් සියයට හතකට වඩා වැඩි වූ අතර, උප සහරා රටවල සාමාන්‍යයට වඩා බෙහෙවින් වැඩි වන අතර කලාපයේ බොහෝ කුඩා දූපත් ආර්ථිකයන්ට වඩා වේගවත් විය. ලෝකයේ වේගයෙන්ම වර්ධනය වන සංචාරක කර්මාන්තයක් මෙන්ම, දැනට පවතින මාස 3.5 ආනයනය දක්වා ජාතික මුදල් සංචිත ගොඩනගා ගැනීමට කේප් වර්ඩ්ට ඉඩ සලසන සැලකිය යුතු ප්‍රාග්ධන ගලා ඒම මගින් ශක්තිමත් ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වය ශක්තිමත් විය. විරැකියාව ශීඝ්‍රයෙන් පහත වැටී ඇති අතර, 1990 එහි දරිද්‍රතා මට්ටම අඩකින් අඩු කිරීම ඇතුළුව - එක්සත් ජාතීන්ගේ සහස්‍ර සංවර්ධන ඉලක්ක බොහොමයක් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා රට ගමන් කරමින් සිටී.

2007 දී, කේප් වර්ඩ් ලෝක වෙළඳ සංවිධානයට (WTO) සම්බන්ධ වූ අතර 2008 දී රට අඩුම සංවර්ධිත රට (LDC) සිට මධ්‍යම ආදායම් රට (MIC) තත්ත්වයට පත් විය.

කබ්රල් මාවත, කේප් වර්ඩ්ගේ සංවර්ධනයේ ප්‍රධාන සංකේතවලින් එකකි

කේප් වර්ඩ් ආර්ථිකයේ සෑම තරාතිරමකම පෘතුගාලය සමඟ සැලකිය යුතු සහයෝගීතාවයක් ඇති අතර, එය එහි මුදල් මුලින්ම පෘතුගීසි එස්කුඩෝ සහ 1999 දී යුරෝ වෙත සම්බන්ධ කිරීමට හේතු විය. 2008 ජුනි 23 වන දින කේප් වර්ඩ් WTO හි 153 වන සාමාජිකයා බවට පත්විය.

2018 ජනවාරි මස මුලදී, අවම වැටුප 2018 ජනවාරි මස මැද සිට බලපැවැත්වෙන CVE 11,000 සිට මසකට CVE 13,000 (US$140 හෝ EUR 130) දක්වා ඉහළ නංවන බව රජය නිවේදනය කළේය.

සංවර්ධනය

"දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීම, විශේෂයෙන් කාන්තාවන් ගෘහ මූලිකත්වය දරන ග්‍රාමීය සහ පරි-නාගරික ප්‍රදේශවල මෙන්ම යහපාලනය" සඳහා 2008-2013 කාලසීමාව සඳහා යුරෝපා කොමිසමේ මුළු ප්‍රතිපාදන යුරෝ මිලියන 54.1 කි.

සංචාරක කර්මාන්තය

සාඕ විසෙන්ටේ දිවයිනේ මින්ඩෙලෝ හි පෝටෝ ග්‍රෑන්ඩ් හි යාත්‍රා. සංචාරක කර්මාන්තය දූපත් වල වර්ධනය වන ආදායම් මාර්ගයකි.

මධ්‍ය අත්ලාන්තික් සාගරයේ ගුවන් සහ මුහුදු මංතීරුවල සන්ධිස්ථානයක කේප් වර්ඩ්ගේ උපායමාර්ගික පිහිටීම මින්ඩෙලෝ වරායේ (පෝටෝ ග්‍රෑන්ඩ්) සහ සල් සහ ප්‍රියා හි ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපලවල සැලකිය යුතු වැඩිදියුණු කිරීම් මගින් වැඩි දියුණු කර ඇත. 2007 දෙසැම්බර් මාසයේදී බෝවා විස්ටා හි නව ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළක් විවෘත කරන ලද අතර සාඕ විසෙන්ටේ දූපතේ, කේප් වර්ඩ් හි නවතම ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ (Cesária Évora Airport) 2009 අග භාගයේදී විවෘත කරන ලදී. මින්ඩෙලෝ හි නැව් අලුත්වැඩියා පහසුකම් 1983 දී විවෘත කරන ලදී.

ප්‍රධාන වරායන් වන්නේ මින්ඩෙලෝ සහ ප්‍රියා වේ, නමුත් අනෙකුත් සියලුම දූපත් වල කුඩා වරාය පහසුකම් ඇත. සල් හි ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළට අමතරව, ජනාවාස වූ සියලුම දූපත් වල ගුවන් තොටුපළ ඉදිකර ඇත. බ්‍රාවා සහ සැන්ටෝ ඇන්ටෝ හි ගුවන් තොටුපළ හැර අනෙකුත් සියලුම ගුවන් තොටුපල නියමිත ගුවන් සේවා භුක්ති විඳිති. මෙම දූපත් සමූහයට කිලෝමීටර් 3,050 (සැතපුම් 1,895) මාර්ග ඇති අතර, එයින් කිලෝමීටර් 1,010 (සැතපුම් 628) ප්‍රමාණයක් ගල් කැට භාවිත කර ඇත.

ආධාර ප්‍රවාහයන් පවත්වා ගැනීම, සංචාරක ව්‍යාපාරය දිරිගැන්වීම, ප්‍රේෂණ, අසල්වැසි අප්‍රිකානු රටවලට ශ්‍රම බාහිරින් ලබා දීම සහ රජයේ සංවර්ධන වැඩසටහනේ ප්‍රවේගය මත රටේ අනාගත ආර්ථික අපේක්ෂාවන් දැඩි ලෙස රඳා පවතී.

ජනවිකාශනය

කේප් වර්ඩ් හි ජනගහනය, 1961-2003

කේප් වර්ඩ් හි ජනගහන පිරමීඩය, 2005

නිල සංගණනය වාර්තා කළේ කේප් වර්ඩ් හි 2013 හි 512,096 ජනගහනයක් සිටි බවයි. කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගෙන් විශාල ප්‍රමාණයක් (236,000) ජීවත් වන්නේ ප්‍රධාන දූපත වන සන්තියාගෝ හි ය.

කේප් වර්ඩියන් යනු අප්‍රිකානු (නිදහස් හෝ වහල්) සහ විවිධ සම්භවයක් ඇති යුරෝපීයයන්ගෙන් පැවත එන්නන් වේ. උතුරු අප්‍රිකාවෙන්, ප්‍රධාන වශයෙන් බෝවා විස්ටා, සන්තියාගෝ සහ සැන්ටෝ ඇන්ටාඕ දූපත් වල යුදෙව් මුතුන් මිත්තන් සිටින කේප් වර්ඩියන්වරු ද සිටිති. කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගෙන් විශාල කොටසක් විදේශයන්හි, ප්‍රධාන වශයෙන් එක්සත් ජනපදය, පෘතුගාලය සහ ප්‍රංශය වෙත සංක්‍රමණය වූ අතර, එමඟින් කේප් වර්ඩියන් ජනගහනය ස්වදේශයට වඩා විදේශයන්හි වාසය කරයි. අප්‍රිකානු මහාද්වීපයේ රටවල් මෙන් නොව, කේප් වර්ඩ්හි ගෝත්‍ර නොමැත. අනෙක් අතට, රටේ ඓතිහාසික ගමන් පථයට මුල සිටම සමාජ පන්ති ගොඩනැගීමේ ක්‍රියාවලියක් ඇතුළත් විය. මේ මොහොතේ, "ධනේශ්වරය" නොමැතිකම දැකිය හැකි නමුත්, "සුළු ධනේශ්වර" වර්ග කිහිපයක පැවැත්ම, සංඛ්‍යාත්මකව වැදගත් වේ. කෙසේ වෙතත්, ජනගහනයෙන් බහුතරය ගොවීන්ගෙන් සහ සමහර කම්කරු පන්තියෙන් සමන්විත වේ.

e කේප් වර්ඩ් හි විශාලතම නගර Instituto Nacional de Estatística (Distribuição da população residente – RGPH 2010: População urbana)
	ස්ථානය			ජනගහණය
	1			127,832
	2			70,468
	3		සල්	23,839
	4			12,026
	5			9,430
	6			9,345
	7			8,125
	8			6,177
	9			5,407
	10			4,625

භාෂා

කේප් වර්ඩ්ගේ නිල භාෂාව පෘතුගීසි වේ. එය ඉගැන්වීමේ සහ රජයේ භාෂාවයි. එය පුවත්පත්, රූපවාහිනිය සහ ගුවන් විදුලියේ ද භාවිතා වේ.

කේප් වර්ඩින් ක්‍රියෝල් (ක්‍රියෝලු) කේප් වර්ඩේ පුරා වාචිකව භාවිතා වන අතර එය ප්‍රායෝගිකව සියලුම කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගේ මව් භාෂාව වේ. ජාතික ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව එය පෘතුගීසි භාෂාවට සමාන කිරීමට පියවර ගන්නා ලෙස ඉල්ලා සිටී. ක්‍රියෝල්හි, විශේෂයෙන්ම සන්තියාගෝ ක්‍රියෝල් සහ සාඕ විසෙන්ටේ ක්‍රියෝල්හි සැලකිය යුතු සාහිත්‍ය ප්‍රමාණයක් ඇත. ක්‍රියෝලු ජාතිය පෘතුගාලයෙන් නිදහස ලැබූ දා සිට කීර්තියක් අත්කර ගනිමින් සිටී.

දූපත් තුළ භාෂාවේ ස්වරූප අතර ඇති වෙනස්කම් භාෂාවේ ප්‍රමිතිකරණයට විශාල බාධාවක් වී ඇත. සමහර අය ප්‍රමිතීන් දෙකක් සංවර්ධනය කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටිති: උතුරු (බාර්ලවෙන්ටෝ) ප්‍රමිතියක්, සාඕ විසෙන්ටේ ක්‍රියෝල් කේන්ද්‍ර කර ගත් අතර, දකුණු (සොටවෙන්ටෝ) ප්‍රමිතිය, සන්තියාගෝ ක්‍රියෝල් කේන්ද්‍ර කර ගෙන ඇත. මැනුවෙල් වේගා, Ph.D., භාෂා විද්‍යාඥයෙක් සහ කේප් වර්ඩ් හි සංස්කෘතික අමාත්‍යවරයා, ක්‍රියෝලු හි නිලකරණය සහ ප්‍රමිතිකරණයේ ප්‍රමුඛ යෝජකයා වේ.

ආගම

කේප් වර්ඩ්හි ආගම (2010)

   (78.7%)

  වෙනත් කිතුනු (10.4%)

  වෙනත් හෝ ආගමික නොවන (10.9%)

කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගෙන් අති බහුතරයක් ක්‍රිස්තියානි; ශතවර්ෂ ගණනාවක පෘතුගීසි පාලනය පිළිබිඹු කරමින්, රෝමානු කතෝලිකයන් 2010 වන විට සියයට 80 ට අඩු (2007 හි ජනගහනයෙන් සියයට 85 ට වඩා මඳක් අඩු) තනි විශාලතම ආගමික ප්‍රජාව සෑදී ඇත. අනෙකුත් බොහෝ ආගමික කණ්ඩායම් රෙපරමාදු භක්තිකයන් වන අතර, නාසරේන්හි එවැන්ජලිස්ත පල්ලිය දෙවන විශාලතම ප්‍රජාව පිහිටුවා ඇත; අනෙකුත් සැලකිය යුතු නිකායන් වන්නේ සෙවන්ත් ඩේ ඇඩ්වෙන්ටිස්ට් පල්ලිය, දෙවියන්ගේ එක්රැස්වීම්, දෙවියන්ගේ රාජධානියේ විශ්ව පල්ලිය සහ පසු-දවස්වල සාන්තුවරයන්ගේ යේසුස් ක්‍රිස්තුස්ගේ පල්ලියයි.ඉස්ලාම් යනු විශාලතම සුළුතර ආගමයි. යටත් විජිත යුගයේදී යුදෙව් ආගමට ඓතිහාසික පැවැත්මක් තිබුණි.අදේවවාදීන් ජනගහනයෙන් සියයට 1 කටත් වඩා අඩුය. බොහෝ කේප් වර්ඩියන්වරු ක්‍රිස්තියානි ධර්මය ස්වදේශික අප්‍රිකානු විශ්වාසයන් සහ සිරිත් විරිත් සමඟ සමමුහුර්ත කරති.

විගමනය සහ ආගමන

රටේ විශාලතම දූපත වන සන්තියාගෝ හි ජනතාව

කේප් වර්ඩියන් වැසියන් රට තුළම ජීවත් වන ප්‍රමාණයට වඩා දෙගුණයක් පමණ විදේශයන්හි (මිලියන 1කට ආසන්න) ජීවත් වෙති. දූපත් වලට සංක්‍රමණයේ දිගු ඉතිහාසයක් ඇති අතර කේප් වර්ඩියන්වරු මැකාවු සිට හයිටි දක්වා සහ ආර්ජන්ටිනාවේ සිට ස්වීඩනය දක්වා ලොව පුරා බෙහෙවින් විසිරී සිටිති. ඩයස්පෝරාව නිල සංඛ්‍යාලේඛනවලට වඩා විශාල විය හැකිය, මන්ද 1975 නිදහස ලබන තෙක් කේප් වර්ඩින් සංක්‍රමණිකයන්ට පෘතුගීසි විදේශ ගමන් බලපත්‍ර තිබුණි.

කේප් වර්ඩියන්වරුන්ගෙන් බහුතරයක් ජීවත් වන්නේ එක්සත් ජනපදයේ සහ බටහිර යුරෝපයේ වන අතර, හිටපු අය විශාලතම විදේශීය ජනගහනය 500,000 ට සත්කාරකත්වය දරයි. එක්සත් ජනපදයේ බොහෝ කේප් වර්ඩියන් නව එංගලන්තයේ, විශේෂයෙන් ප්‍රොවිඩන්ස්, නිව් බෙඩ්ෆෝර්ඩ් සහ බොස්ටන් නගරවල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත; බ්‍රොක්ටන්, ඕනෑම ඇමරිකානු නගරයක විශාලතම ප්‍රජාව (18,832) ඇත.

කේප් වර්ඩියන්වරු 1840 ගණන්වල සිට මැසචුසෙට්ස් වෙත සංක්‍රමණය වී ඇත, නමුත් වර්තමාන ජනගහනයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් පැමිණියේ 1970 ගණන්වලදීය. ඔවුන් දැන් බොස්ටන්හි හොඳම සංක්‍රමණ කණ්ඩායම් දහයෙන් එකක් වන අතර අප්‍රිකාවෙන් පැමිණි විශාලතම සංක්‍රමණික කණ්ඩායම් වේ. කේප් වර්ඩීන් සංක්‍රමණිකයින්ගේ පළමු රැල්ල මැසචුසෙට්ස් වෙත පැමිණියේ තල්මසුන් ඇල්ලීමේ කර්මාන්තයේ වැඩ කිරීමටය. තල්මසුන් දඩයම් කිරීම ප්‍රතික්ෂේප වූ විට, ඔවුන් සමුද්‍ර රැකියා, සෘතුමය කෘෂිකාර්මික වැඩ (cranberries නෙලීම වැනි) සහ කර්මාන්තශාලා වැඩවලට යොමු විය. කේප් වර්ඩීන් සංක්‍රමණිකයන්ගේ දෙවන රැල්ල පැමිණියේ 1975 දී කේප් වර්ඩ් නිදහස ලැබීමෙන් පසුවය. ඔවුන්ට කර්මාන්තශාලාවල රැකියාවක් ද ලැබුණි, නමුත් නිෂ්පාදන කම්හල් වසා දැමීමත් සමඟ ඔවුන් 1990 ගණන්වල සේවා කර්මාන්තයට යොමු විය. කේප් වර්ඩින් සංක්‍රමණිකයන් ආපනශාලා, සිල්ලර බඩු, දේපළ වෙළඳාම් සහ රක්ෂණ කාර්යාල සහ අනෙකුත් ව්‍යවසායන් ඇතුළුව කුඩා ව්‍යාපාර අංශයක් ද දියුණු කර ඇත. විප්ලවවාදී යුද්ධයේ සිට වියට්නාම් යුද්ධය දක්වා වූ සෑම ප්‍රධාන ගැටුමකදීම පෙනී සිටින එක්සත් ජනපදයේ කේප් වර්ඩීන් සංක්‍රමණිකයන්ට එක්සත් ජනපද හමුදාවට බඳවා ගැනීමේ දිගු ඉතිහාසයක් ඇත.

ශතවර්ෂ ගණනාවක යටත් විජිත සබඳතා හේතුවෙන්, දෙවන විශාලතම කේප් වර්ඩියන් සංඛ්‍යාව පෘතුගාලයේ (150,000) ජීවත් වන අතර, කලින් පෘතුගීසි යටත් විජිත වූ ඇන්ගෝලාවේ (45,000) සහ සාඕ ටෝම් සහ ප්‍රින්සිපේ (25,000) සැලකිය යුතු ප්‍රජාවන් ඇත. ස්පාඤ්ඤය (65,500), ප්‍රංශය (25,000), සෙනගල් (25,000) සහ ඉතාලිය (20,000) වැනි සංස්කෘතික හා භාෂාමය සමානකම් ඇති රටවල ප්‍රධාන ජනගහනය පවතී. අනෙකුත් විශාල ප්‍රජාවන් එක්සත් රාජධානියේ (35,500), නෙදර්ලන්තයේ (20,000, ඉන් 15,000ක් රොටර්ඩෑම්හි සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත) සහ ලක්සම්බර්ග් සහ ස්කැන්ඩිනේවියාවේ (7,000) ජීවත් වෙති. එක්සත් ජනපදය හා යුරෝපයෙන් පිටත, විශාලතම කේප් වර්ඩීන් ජනගහනය මෙක්සිකෝවේ (5,000) සහ ආර්ජන්ටිනාවේ (8,000) වේ.

වසර ගණනාවක් පුරා, කේප් වර්ඩ් එහි සාපේක්ෂ ඉහළ ඒක පුද්ගල ආදායම, දේශපාලන සහ සමාජ ස්ථාවරත්වය සහ සිවිල් නිදහස හේතුවෙන් සංක්‍රමණිකයන්ගේ ශුද්ධ ලබන්නෙකු බවට පත් වී ඇත.^[] ආසන්න බටහිර අප්‍රිකානු රටවල් බොහෝ සංක්‍රමණ සඳහා දායක වේ. 21 වන ශතවර්ෂයේදී යුරෝපීයයන් සහ ලතින් ඇමරිකානුවන් දහස් ගණනක් රට තුළ පදිංචි වී ඇත, බොහෝ දුරට වෘත්තිකයන්, ව්‍යවසායකයින් සහ විශ්‍රාමිකයන්. රටවල් 90කට අධික සංඛ්‍යාවකින් පැමිණි විදේශිකයන් 22,000කට අධික ප්‍රමාණයක් ස්වභාවිකකරණය වී ඇත.

කේප් වර්ඩින් ඩයස්පෝරා අත්දැකීම බොහෝ කලාත්මක හා සංස්කෘතික ප්‍රකාශනවලින් පිළිබිඹු වේ, වඩාත් ප්‍රසිද්ධ වන්නේ සිසේරියා එවෝරාගේ සොඩේඩ් ගීතයයි.

සෞඛ්‍ය

ප්‍රියා හි නේවාසික ප්‍රදේශයක සෞඛ්‍ය සායනයක්

ජාතික සංඛ්‍යාලේඛන කාර්යාංශයේ නවතම (2017) දත්ත වලට අනුව අවුරුදු 0 සහ 5 අතර කේප් වර්ඩීන් ළමුන් අතර ළදරු මරණ අනුපාතය සජීවී උපත් 1,000කට 15ක් වන අතර, මාතෘ මරණ අනුපාතය සජීවී උපත් 100,000කට මරණ 42කි. වයස අවුරුදු 15 සහ 49 අතර කේප් වර්ඩියන්වරුන් අතර HIV-ඒඩ්ස් ව්‍යාප්තිය අනුපාතය 0.8%කි.

ජාතික සංඛ්‍යාලේඛන කාර්යාංශයේ නවතම දත්ත (2017) අනුව, කේප් වර්ඩ් හි උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 76.2 කි; එනම් පිරිමින් සඳහා අවුරුදු 72.2 ක් සහ කාන්තාවන් සඳහා අවුරුදු 80.2 කි. කේප් වර්ඩ් දූපත් සමූහයේ රෝහල් හයක් ඇත: මධ්‍යම රෝහල් දෙකක් (ප්‍රායා අගනුවර සහ මින්ඩෙලෝ, සාඕ විසෙන්ටේ) සහ ප්‍රාදේශීය රෝහල් හතරක් (එකක් සැන්ටා කැටරිනා (උතුරු සන්තියාගෝ කලාපය), එකක් සාඕ ඇන්ටාඕ, එකක්. ෆෝගෝ මත සහ එකක් සල් මත). මීට අමතරව, දූපත් සමූහය පුරා සෞඛ්‍ය මධ්‍යස්ථාන 28 ක්, සනීපාරක්ෂක මධ්‍යස්ථාන 35 ක් සහ විවිධ පෞද්ගලික සායන ඇත.

කේප් වර්ඩ් හි ජනගහනය අප්‍රිකාවේ සෞඛ්‍ය සම්පන්නම ජනතාව අතර වේ. නිදහසේ සිට එය එහි සෞඛ්‍ය දර්ශක විශාල ලෙස වැඩිදියුණු කර ඇත. 2007 දී "මධ්‍යම සංවර්ධන" රටවල් සමූහයට උසස් වීය (එසේ කළ දෙවන රට බවට පත්වෙමින්), 2020 වන විට එය මානව වර්ගීකරණයේ අප්‍රිකාවේ 11 වැනි හොඳම ශ්‍රේණිගත රට විය.

සෞඛ්‍යය සඳහා වූ මුළු වියදම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (2015) 7.1% කි.

අධ්‍යාපනය

සන්තියාගෝ දූපතේ ළදරු පාසලක්

කේප් වර්ඩීන් අධ්‍යාපන ක්‍රමය පෘතුගීසි ක්‍රමයට සමාන වුවද, වසර ගණනාවක් පුරා දේශීය විශ්ව විද්‍යාල වැඩි වැඩියෙන් ඇමරිකානු අධ්‍යාපන ක්‍රමය අනුගමනය කරයි; නිදසුනක් වශයෙන්, 2010 ට පෙර පැවති පස් අවුරුදු උපාධි පාඨමාලා වලට වඩා රටේ දැනට පවතින විශ්ව විද්‍යාල දහයම සිව් අවුරුදු උපාධි පාඨමාලා පිරිනමයි. දකුණු අප්‍රිකාවෙන් පසු අප්‍රිකාවේ දෙවන හොඳම අධ්‍යාපන පද්ධතිය කේප් වර්ඩ් සතුව ඇත.^[] කේප් වර්ඩ් හි ප්‍රාථමික පාසල් අධ්‍යාපනය වයස අවුරුදු හයත් දාහතරත් අතර ළමුන් සඳහා අනිවාර්ය වන අතර නොමිලේ වේ.

2011 දී, ප්‍රාථමික පාසල සඳහා ශුද්ධ බඳවා ගැනීමේ අනුපාතය 85% විය. වයස අවුරුදු 15 ට වැඩි මුළු ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 90% ක් සාක්ෂරතාවයෙන් යුක්ත වන අතර ජනගහනයෙන් දළ වශයෙන් 25% ක් විද්‍යාල උපාධියක් දරයි; මෙම විද්‍යාල උපාධිධාරීන්ගෙන් සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් විවිධ අධ්‍යයන ක්ෂේත්‍රවල ආචාර්ය උපාධි දරයි. පාසල් ළමුන්ගෙන් සියයට 90 කට පෙළපොත් ලබා දී ඇති අතර, ගුරුවරුන්ගෙන් සියයට 98 ක් සේවාස්ථ ගුරු පුහුණුවට පැමිණ ඇත. බොහෝ දරුවන්ට අධ්‍යාපනයට ප්‍රවේශය ඇතත්, සමහර ගැටලු තවමත් පවතී. නිදසුනක් වශයෙන්, පාසල් ද්‍රව්‍ය, දිවා ආහාර සහ පොත්පත් සඳහා ප්‍රමාණවත් වියදම් නොමැත.

2016 වන විට, දූපත් සමූහය පුරා ද්විතීයික පාසල් 69 ක් (පෞද්ගලික ද්විතීයික පාසල් 19 ක් ඇතුළුව) සහ අවම වශයෙන් රටේ විශ්ව විද්‍යාල 10 ක් ඇති අතර ඒවා සන්තියාගෝ සහ සාඕ විසෙන්ටේ දූපත් දෙක මත පදනම් වේ.

සන්තියාගෝ විශ්වවිද්‍යාලය

2015 දී, කේප් වර්ඩින් ජනගහනයෙන් 23% ක් ද්විතීයික පාසල්වලට ගොස් හෝ උපාධිය ලබා ඇත. උසස් අධ්‍යාපනය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, කේප් වර්ඩින් පිරිමින්ගෙන් 9% ක් සහ කේප් වර්ඩීන් කාන්තාවන්ගෙන් 8% ක් උපාධියක් හෝ විශ්ව විද්‍යාලවලට ගොස් ඇත. කේප් වර්ඩ් හි සමස්ත විද්‍යාල අධ්‍යාපන අනුපාතය (එනම්, විද්‍යාල උපාධිධාරීන් සහ උපාධි අපේක්ෂකයින්) දේශීය විද්‍යාල වයසේ ජනගහනයෙන් 24%ක් පමණ වේ. අධ්‍යාපනය සඳහා වූ මුළු වියදම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (2010) 5.6% කි. වයස අවුරුදු 25ට වැඩි වැඩිහිටියන්ගේ සාමාන්‍ය පාසල් අධ්‍යාපනය අවුරුදු 12 කි.

මෙම ප්‍රවණතා 2017 දී පැවැත්විණි. බටහිර අප්‍රිකාවේ කේප් වර්ඩ් එහි උසස් අධ්‍යාපන ක්‍රමයේ ගුණාත්මක භාවය සහ ඇතුළත් කිරීම සඳහා කැපී පෙනේ. 2017 වන විට, තරුණයින් හතර දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු විශ්ව විද්‍යාලයට ගිය අතර සිසුන්ගෙන් තුනෙන් එකක් විද්‍යා, තාක්ෂණ, ඉංජිනේරු සහ ගණිත ක්ෂේත්‍ර සඳහා තෝරාගෙන ඇත. 2018 වසරේ සිසුවියන්, මුළු සිසුන්ගෙන් තුනෙන් එකක් වූ නමුත් උපාධිධාරීන්ගෙන් තුනෙන් දෙකක් කාන්තාවන් විය.

විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය

2011 දී, කේප් වර්ඩ් බටහිර අප්‍රිකාවේ අඩුම අනුපාත අතර පර්යේෂණ හා සංවර්ධනය සඳහා එහි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 0.07%ක් පමණක් කැප කළේය. හුවමාරු වැඩසටහන් සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතා ගිවිසුම් හරහා වැඩි සංචලනය අවධාරණය කරමින් පර්යේෂණ සහ අධ්‍යයන අංශ ශක්තිමත් කිරීමට උසස් අධ්‍යාපන, විද්‍යා හා සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශය සැලසුම් කරයි. මෙම උපාය මාර්ගයේ කොටසක් ලෙස, 2015 සහ 2020 අතර විද්වතුන් 200,000 බලමුලු ගැන්වීමට අපේක්ෂා කරන ඉබෙරෝ-ඇමරිකානු අධ්‍යයන සංචලතා වැඩසටහනට කේප් වර්ඩ් සහභාගී වේ. කේප් වර්ඩ් 2021 දී ගෝලීය නවෝත්පාදන දර්ශකයේ 89 වැනි ස්ථානයට පත් විය.

කේප් වර්ඩ් විසින් 2011 දී පර්යේෂකයන් 25ක් ගණන් කරන ලද අතර, ජනගහනය මිලියනයකට 51ක පර්යේෂක ඝනත්වයකි. 2013 දී ලෝක සාමාන්‍යය මිලියනයකට 1,083 ක් විය. 2011 දී පර්යේෂකයන් 25 දෙනාම රාජ්‍ය අංශයේ සේවය කළ අතර තිදෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු කාන්තාවන් (36%). වෛද්‍ය විද්‍යාව හෝ කෘෂිකාර්මික විද්‍යාව යන දෙකෙහිම පර්යේෂණ සිදු නොවීය. පර්යේෂණ හා සංවර්ධන කටයුතුවල නිරත වූ ඉංජිනේරුවන් අට දෙනාගෙන් එක් අයෙක් කාන්තාවක්. ස්වාභාවික විද්‍යාවන්හි සේවය කරන පර්යේෂකයන් පස් දෙනාගෙන් තිදෙනෙක් කාන්තාවන් වූ අතර සමාජ විද්‍යාඥයන් හය දෙනාගෙන් තිදෙනෙක් සහ මානව ශාස්ත්‍ර පර්යේෂකයන් පස් දෙනාගෙන් දෙදෙනෙක් කාන්තාවන් විය.

2015 දී රජය ව්‍යාපාර, පර්යේෂණ සහ සංවර්ධනය සඳහා තාක්ෂණ උද්‍යානයක් ඉදිකිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. 2020 අග වන විට, දැන් ටෙක්පාර්ක් කැබෝ වර්ඩේ ලෙස නම් කර ඇති ව්‍යාපෘතිය 2022 ජූනි මාසයේදී නිම කිරීමට නියමිතයි. මෙම ව්‍යාපෘතිය අප්‍රිකානු සංවර්ධන බැංකුව සහ කේප් වර්ඩ් රජය යන දෙකම විසින් අරමුදල් සපයනු ලැබේ. කේප් වර්ඩ් මුදල් අමාත්‍ය ඔලාවෝ කොරියා ට අනුව මෙම උත්සාහයේ ඉලක්කය වන්නේ "දේශීය සමාගම් සහ ආරම්භකයින් වඩාත් තරඟකාරී වීමට උපකාර කිරීම සඳහා සාප්පු පිහිටුවීම සඳහා විශාල ජාත්‍යන්තර සමාගම් ආකර්ෂණය කර ගැනීමයි".

කේප් වර්ඩ් අන්තර්ජාල පහසුකම ලබාගැනීමේ ඉහළ අනුපාතයක් සහ වර්ධනය වන ජංගම දුරකථන වෙළඳපොළක් ඇත. තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂණ යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා රජය ආයෝජනය කර ඇති අතර ඩිජිටල් ආර්ථිකයේ සංවර්ධනය ප්රවර්ධනය කිරීම සඳහා මුල පිරීම් ගණනාවක් නිර්මාණය කර ඇත. ඩිජිටල් ආර්ථිකයට රැකියා උත්පාදනය කිරීමට, ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ නැංවීමට සහ කේප් වර්ඩ් හි මිනිසුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට හැකියාව ඇත.

අපරාධ

සොරකම් සහ මංකොල්ලකෑම් කේප් වර්ඩ්හි බහුලව දක්නට ලැබේ, විශේෂයෙන්ම වෙළඳපොලවල්, උත්සව සහ සැමරුම් වැනි ජනාකීර්ණ පරිසරයන් තුළය.බ ොහෝ විට මෙම අපරාධවල අපරාධකරුවන් වීදි ළමුන්ගේ කල්ලි වේ. මිනීමැරුම් සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත්තේ ප්‍රායා සහ මින්ඩෙලෝ හි ප්‍රධාන ජනගහන මධ්‍යස්ථානවලය.

සංස්කෘතිය

කේප් වර්ඩියන් යනු ඉතා සංගීත ජනතාවකි; චා දාස් කල්දේරාස් කණ්ඩායම උදාහරණයක්.

කේප් වර්ඩේ සංස්කෘතිය අප්‍රිකානු සහ යුරෝපීය මූලද්‍රව්‍ය මිශ්‍රණයකින් සංලක්ෂිත වේ. මෙය එක පැත්තකින් ජීවත් වන සංස්කෘතීන් දෙකක එකතුවක් නොව, 15 වැනි සියවසේ ආරම්භ වූ හුවමාරුවක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇති වූ නව සංස්කෘතියකි.

කේප් වර්ඩීන් සමාජ හා සංස්කෘතික රටාවන් අද්විතීයයි. පාපන්දු ක්‍රීඩා සහ පල්ලියේ ක්‍රියාකාරකම් සමාජ අන්තර්ක්‍රියා සහ විනෝදාස්වාදයේ සාමාන්‍ය මූලාශ්‍ර වේ. මිතුරන් හමුවීම සඳහා ප්‍රාසා (නගර චතුරශ්‍රය) වටා සම්ප්‍රදායික ඇවිදීම කේප් වර්ඩ් නගරවල නිතිපතා සිදු කෙරේ.

මාධ්‍ය

එක්ස්ප්‍රෙසෝ දාස් ඉල්හාස්, ඒ නාසාඕ සහ ජා ඇතුළු කේප් වර්ඩ් හි පුවත්පත්

විදුලිය ඇති නගරවල, නාලිකා හතරකින් රූපවාහිනිය ලබා ගත හැකිය; රජය සතු එකක් (RTC – TCV) සහ විදේශිය තුනක්: RTI Cabo Verde පෘතුගීසි පදනම් වූ RTI විසින් 2005 දී දියත් කරන ලදී; 2007 මාර්තු 31 වන දින බ්‍රසීලියානු පදනම් වූ රෙඩ් රෙකෝඩ් විසින් දියත් කරන ලද රෙකෝඩ් කැබෝ වර්ඩ්; සහ 2016 වන විට TV CPLP.^[] Premium නාලිකාවලට Boom TV හි කේප් වර්ඩ් අනුවාද සහ Brazil's Record සතු නාලිකා දෙකක් වන Zap Cabo Verde ඇතුළත් වේ. අනෙකුත් වාරික නාලිකා කේප් වර්ඩ් හි ඇත, විශේෂයෙන් හෝටල් සහ විලා වල බහුලව දක්නට ලැබෙන චන්ද්‍රිකා ජාල නාලිකා, වෙනත් ආකාරයකින් ලබා ගත හැකි වීම සීමිත වුවද. එවැනි එක් නාලිකාවක් වන්නේ RDP África, පෘතුගීසි ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථානයේ RDP හි අප්‍රිකානු අනුවාදයයි.

2023 මුල් භාගය වන විට, කේප් වර්ඩීන් ජනගහනයෙන් 99% ක් පමණ ක්‍රියාකාරී සෙලියුලර් දුරකථනයක් ද, 70% කට අන්තර්ජාලයට ප්‍රවේශය ද, 11% කට ස්ථාවර දුරකථනයක් ද, 2% ක් දේශීය කේබල් ටීවී සඳහා දායක වී සිටිති. 2003 දී කේප් වර්ඩ් සතුව ප්‍රධාන දුරකථන 71,700 ක් තිබූ අතර අමතර සෙලියුලර් දුරකථන 53,300 ක් රට පුරා භාවිතයේ තිබුණි.

2004 දී ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථාන හතක්, ස්වාධීන හයක් සහ රජය සතු එකක් විය. මාධ්‍ය මෙහෙයවනු ලබන්නේ කේප් වර්ඩීන් පුවත් ඒජන්සිය (ද්විතියිකව Inforpress ලෙස) විසිනි. රටපුරා ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථානවලට RCV, RCV+, Radio Kriola සහ Radio Nova ආගමික මධ්‍යස්ථානය ඇතුළත් වේ. දේශීය ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථානවලට කේප් වර්ඩ් හි පළමු ගුවන් විදුලි මධ්‍යස්ථානය වන රේඩියෝ ප්‍රියා ඇතුළත් වේ; Praia FM, ජාතියේ පළමු FM මධ්‍යස්ථානය; Rádio Barlavento, Rádio Clube do Mindelo සහ Radio Morabeza in Mindelo.^[]

සංගීතය

සිසේරියා එවෝරා, කේප් වර්ඩින් ගායිකාවක්

කේප් වර්ඩීන් ජනතාව ඔවුන්ගේ සංගීතමය බව සඳහා ප්‍රසිද්ධය, මින්ඩෙලෝ කානිවල් වැනි ජනප්‍රිය ප්‍රකාශනයන් මගින් හොඳින් ප්‍රකාශ වේ. කේප් වර්ඩ් සංගීතයට "අප්‍රිකානු, පෘතුගීසි සහ බ්‍රසීලියානු බලපෑම්" ඇතුළත් වේ. morna ට පසු වඩාත් ජනප්‍රිය සංගීත ප්‍රභේදය වන්නේ coladeira වන අතර පසුව funaná සහ batuque සංගීතය වේ. සිසේරියා එවෝරා ලොව හොඳම කේප් වර්ඩීන් ගායිකාව වූ අතර, ඇය "පාවහන් නොමැති කාන්තාව" ලෙස හැඳින්වේ, මන්ද ඇය වේදිකාවේ පාවහන් නොමැතිව රඟ දැක්වීමට කැමති විය. "මෝර්නා රජු" ලෙසින් හඳුන්වනු ලැබූ ඇගේ මාමා වන බනාට ප්‍රතිවිරුද්ධව ඇයව "මෝර්නා රැජින" ලෙසද හඳුන්වන ලදී. සිසේරියා එවෝරා හි ජාත්‍යන්තර සාර්ථකත්වය නිසා අනෙකුත් කේප් වර්ඩීන් කලාකරුවන් හෝ පෘතුගාලයේ උපන් කේප් වර්ඩීන් ගෙන් පැවත එන්නන් සංගීත වෙළඳපොලේ වැඩි ඉඩක් ලබා ගැනීමට සමත් විය. මෙයට උදාහරණ ලෙස ගායක ගායිකාවන් වන සාරා තවරෙස්, ලුරා සහ මයිරා ඇන්ඩ්‍රේඩ් දැක්විය හැක.

කේප් වර්ඩ් හි සම්ප්‍රදායික සංගීතයේ තවත් විශිෂ්ට ප්‍රකාශකයෙක් වූයේ ට්‍රැවාඩින්හා ලෙසින් වඩාත් ප්‍රකට ඇන්ටෝනියෝ විසෙන්ටේ ලෝප්ස් සහ 2004 දී මිය ගිය ඉල්ඩෝ ලෝබෝ ය. ප්‍රියා නගර මධ්‍යයේ පිහිටි සංස්කෘතික මන්දිරය ඉල්ඩෝ ලෝබෝ සංස්කෘතික මන්දිරය ලෙස හැඳින්වේ. ගෞරවය.

ජාත්‍යන්තර සංගීත ක්ෂේත්‍රයේ විශිෂ්ටත්වය දැක්වූ කේප් වර්ඩීන් දෙමාපියන්ට දාව උපන් ප්‍රසිද්ධ කලාකරුවන් ද සිටිති. මෙම කලාකරුවන් අතර ජෑස් පියානෝ වාදකයෙකු වන හෝරස් සිල්වර්, ඩියුක් එලිංටන්ගේ සැක්සෝෆෝන වාදක පෝල් ගොන්සාල්වෙස්, ටියෝෆිලෝ චාන්ත්‍රේ, පෝල් පේනා, තවරෙස් සහෝදරයන් සහ ගායක ලුරා වේ.

නැටුම්

කේප් වර්ඩින් සාම්ප්‍රදායික නර්තනය බටහිර සහ මධ්‍යම අප්‍රිකානු බලපෑම් මිශ්‍ර වූවකි. කේප් වර්ඩ් හි වඩාත් ජනප්‍රිය නර්තන විලාසය "ෆුනානා" ලෙස හැඳින්වේ, එය සන්තියාගෝ දූපතේ ආරම්භ වූ අතර වේගවත් උකුල් චලනයන් සහ සජීවී රිද්මයක් සමඟ යුගල වශයෙන් නටනු ලැබේ. තවත් ජනප්‍රිය නර්තන විලාසයක් වන්නේ "කොලඩේරා" යනු සාඕ විසෙන්ටේ දූපතේ ආරම්භ වූ මන්දගාමී නර්තන විලාසයකි. "බටුක්" යනු සන්තියාගෝ දූපතේ ආරම්භ වූ තවත් සාම්ප්‍රදායික කේප් වර්ඩින් නැටුම් විලාසයක් වන අතර එය බොහෝ උකුල් චලනයන් සහ බෙර වාදනය ඇතුළත් වේ. "මෝර්නා" යනු තවත් ජනප්‍රිය කේප් වර්ඩීන් නර්තන විලාසයක් වන අතර එය බෝවා විස්ටා දූපතේ ආරම්භ වූ අතර ශෝකජනක තනුවක් සහිත මන්දගාමී වේගයක් ඇත. සූක් සහ කිසොම්බා වෙනත් රටවල ආරම්භ වූ කේප් වර්ඩ් හි නව ජනප්‍රිය නර්තන විලාසයකි.

සාහිත්‍ය

ප්‍රියා හි ෆන්ඩසාඕ අමිල්කාර් කබ්රාල්

කේප් වර්ඩීන් සාහිත්‍යය ලුසොෆෝන් අප්‍රිකාවේ පොහොසත්ම එකකි. ප්‍රසිද්ධ කවියන් අතර පෝලිනෝ වීරා, මැනුවෙල් ද නෝවාස්, සර්ජියෝ ෆ්රූසෝනි, යුජිනියෝ ටවාරෙස් සහ බී. ලෙසා ඇතුළත් වන අතර, ප්‍රසිද්ධ කතුවරුන් අතර බල්ටසාර් ලෝපෙස් ද සිල්වා, ඇන්ටෝනියෝ ඕරෙලියෝ ගොන්සාල්වෙස්, මැනුවෙල් ලෝප්ස්, ඔර්ලන්ඩා අමරිලිස්, හෙන්රියරඹේ, හෙන්රිකයෝ ඩෙයිරම්බේ රා, ආචාර්ය අසගුවා, සහ ජර්මානෝ අල්මේදා.^[] කබෝ වර්ඩේ හි කාන්තාවක් විසින් ලියන ලද පළමු නවකතාව ඩිනා සලූස්ටියෝ විසින් ලියන ලද "ඒ ලූකා ඩි සෙරානෝ" ය; එහි පරිවර්තනය, The Madwoman of Serrano (රොනෝ හි පිස්සු කාන්තාව) ලෙස, ඕනෑම Cකබෝ වර්ඩේ නවකතාවක් ඉංග්‍රීසි භාෂාවට පරිවර්තනය කරන ලද පළමු පරිවර්තනය විය.

සිනමාව

12 වැනි අප්‍රිකා චිත්‍රපට ඇකඩමි සම්මාන උළෙලේදී නම් කරන ලද 2015 විශේෂාංග වාර්තා චිත්‍රපටිය ටිචින්දාස්හි කානිවල් සහ සාඕ විසෙන්ටේ දූපත නිරූපණය කෙරේ.

ආහාර පිසීම

කැචුපා, සාමාන්‍ය කේප් වර්ඩින් කෑමක්

කේප් වර්ඩ් ආහාරය බොහෝ විට මාළු සහ බඩ ඉරිඟු සහ සහල් වැනි ප්‍රධාන ආහාර මත පදනම් වේ. අවුරුද්දේ වැඩි කාලයක් ලබා ගත හැකි එළවළු වන්නේ අර්තාපල්, ළූණු, තක්කාලි, මඤ්ඤොක්කා, ගෝවා, ගෝවා සහ වියළි බෝංචි ය. කෙසෙල් සහ ගස්ලබු වැනි පලතුරු වසර පුරා ලබා ගත හැකි අතර, අඹ සහ අලිගැටපේර වැනි අනෙකුත් පලතුරු සෘතුමය වේ.

කේප් වර්ඩ් හි සේවය කරන ජනප්‍රිය කෑමක් වන්නේ කැචුපා, ඉරිඟු (හෝමිනි), බෝංචි සහ මාළු හෝ මස් සෙමින් පිසින ලද ඉස්ටුවකි. සාමාන්‍ය ආහාර රුචිය වන්නේ පැස්ටල්, මාළු හෝ මස් වලින් පුරවාගත් පේස්ට්‍රි කවචයක් වන අතර එය පසුව බදියි.

ක්‍රීඩා

ප්‍රියා හි එස්ටැඩියෝ නැෂනල් ඩි කබෝ වර්ඩ්

රටේ වඩාත්ම සාර්ථක ක්‍රීඩා කණ්ඩායම වන්නේ කේප් වර්ඩ් ජාතික පැසිපන්දු කණ්ඩායම වන අතර එය 2007 FIBA අප්‍රිකානු ශූරතාවලියේ ලෝකඩ පදක්කම දිනා ගත්තේ ඊජිප්තුව පරාජය කිරීමෙන් පසුවය. ස්පාඤ්ඤයේ ක්‍රීඩා කරන වෝල්ටර් ටවාරෙස් එරට වඩාත් ප්‍රසිද්ධ ක්‍රීඩකයා වේ.

කේප් වර්ඩ් තරංග යාත්‍රා කිරීම (wave sailing - වින්ඩ්සර්ෆිං වර්ගයකි) සහ සරුංගල් බෝඩිං සඳහා ප්‍රසිද්ධය. හවායි සහ 2009 PWA Wave World Champion වන ජෝෂ් අංගුලෝ, මෙම දූපත් සමූහය සුළං සර්ෆින් ගමනාන්තයක් ලෙස ප්‍රවර්ධනය කිරීමට බොහෝ දේ කර ඇත. දේශීය Kite Surfing ක්‍රීඩකයෙකු වන මිටු මොන්ටේරෝ 2008 Kite Surfing ලෝක ශූරයා විය.^[]

ටූබාරෙස් අසුයිස් (Blue Sharks) යන අන්වර්ථ නාමයෙන් හඳුන්වන කේප් වර්ඩ් ජාතික පාපන්දු කණ්ඩායම කේප් වර්ඩ් හි ජාතික කණ්ඩායම වන අතර කේප් වර්ඩ් පාපන්දු සම්මේලනය මගින් පාලනය වේ. කණ්ඩායම 2013, 2015, සහ 2021 දී අප්‍රිකානු ජාතීන් කුසලාන තුනකට ක්‍රීඩා කර ඇත.

රට 1996 සිට සෑම ගිම්හාන ඔලිම්පික් උළෙලකටම තරඟ කර ඇත. 2016 දී, පැරාලිම්පික් ක්‍රීඩා උළෙලේ දී පදක්කමක් දිනූ පළමු කේප් වර්ඩීන් ක්‍රීඩකයා බවට ග්‍රේසිලිනෝ බාර්බෝසා පත් විය.

ප්‍රවාහනය

වරාය

සැන්ටෝ ඇන්ටාවෝ හි පෝටෝ නෝවෝ වරාය

ජාත්‍යන්තර වරායන් හතරක් ඇත: මින්ඩෙලෝ, ප්‍රියා, පැල්මේරා සහ සල් රී. සාඕ විසෙන්ටේ හි මින්ඩෙලෝ යනු කෲස් නැව් සඳහා ප්‍රධාන වරාය වන අතර සැන්ටෝ ඇන්ටෝ වෙත යාත්‍රා සේවය සඳහා වන පර්යන්තයයි. සන්තියාගෝ හි ප්‍රියා වෙනත් දූපත් වෙත දේශීය තොටුපළ සේවා සඳහා ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථානය වේ. පැල්මේරා ඔන් සල් දිවයිනේ ප්‍රධාන ගුවන් තොටුපළ වන අමිල්කාර් කබ්රාල් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ සඳහා ඉන්ධන සපයන අතර දිවයිනේ සිදුවන හෝටල් ඉදිකිරීම් සඳහා වැදගත් වේ. පොන්ටා ඩෝ සොල් හි ගුවන් පථය වසා දැමීමෙන් පසු දිවයිනෙන් නිෂ්පාදන ආනයනය සහ අපනයනය මෙන්ම මගී ගමනාගමනය සඳහා ඇති එකම මූලාශ්‍රය සැන්ටෝ ඇන්ටෝ හි පෝටෝ නෝවෝ වේ.

කුඩා වරායන් ඇත, අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම සාඕ නිකොලෝ හි ටරාෆල්හි තනි ජැටි, බෝවා විස්ටා හි සල් රේ, මායෝ හි විලා දෝ මායෝ (පෝර්ටෝ ඉන්ග්ලස්), ෆෝගෝ හි සාඕ ෆිලිපේ සහ බ්‍රාවා හි ෆර්නා. මේවා භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය සහ මගීන් රැගෙන යන අන්තර්-දිවයින යාත්‍රා සේවා සඳහා පර්යන්ත ලෙස ක්‍රියා කරයි. මසුන් ඇල්ලීම සහ කිමිදීම යන බෝට්ටු දෙකම භාවිතා කරන සැල්හි සැන්ටා මරියා හි තොටුපළ පුනරුත්ථාපනය කර ඇත.

ගුවන්තොටුපල

බෝවා විස්ටා දිවයිනේ ඇරිස්ටයිඩ් පෙරේරා ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ

2014 වන විට - ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපල හතරක් සහ අභ්‍යන්තර ගුවන් තොටුපල හතක් ක්‍රියාත්මක විය. තවත් දෙකක් ක්‍රියාත්මක නොවූ අතර එකක් බ්‍රාවා මත සහ අනෙක සැන්ටෝ ඇන්ටෝ හි ආරක්ෂක හේතූන් මත වසා ඇත.

එහි භූගෝලීය පිහිටීම හේතුවෙන්, කේප් වර්ඩ් බොහෝ විට අත්ලාන්තික් සාගරයේ ගුවන් යානා මගින් පියාසර කරනු ලැබේ. එය යුරෝපයේ සිට දකුණු ඇමරිකාව දක්වා සම්ප්‍රදායික ගුවන් ගමනාගමන මාර්ගයේ කොටසකි, එය දකුණු පෘතුගාලයේ සිට කැනරි දූපත් සහ කේප් වර්ඩ් හරහා උතුරු බ්‍රසීලය දක්වා ගමන් කරයි.

ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපල

• අමිල්කාර් කබ්රාල් ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ, සල් දූපත
• නෙල්සන් මැන්ඩෙලා ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ, සන්තියාගෝ දූපත
• ඇරිස්ටයිඩ් පෙරේරා ජාත්යන්තර ගුවන් තොටුපළ, බෝවා විස්ටා දූපත
• සිසේරියා එවෝරා ගුවන් තොටුපළ, සාඕ විසෙන්ටේ දූපත

ගුවන් ඩ්‍රෝන යානා

2021 දී දූපත් අතර ඖෂධ බෙදා හැරීම වැනි කාර්යයන් සඳහා කිලෝග්‍රෑම් 5 ක් දක්වා ගෙන යා හැකි කුඩා මිනිසුන් රහිත පියාසර ඩ්‍රෝන යානා පර්යේෂණාත්මකව භාවිතා කරන ලදී.

යොමු කිරීම්

1. "Constituição da República de Cabo Verde" (PDF). databases on international humanitarian law. Article 9. 12 March 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 11 March 2017.
2. "INE APRESENTA OS RESULTADOS DEFINITIVOS DO V RECENSEAMENTO GERAL DA POPULAÇÃO E HABITAÇÃO (RGPH-2021)". Instituto Nacional de Estatística - INE. 4 April 2022. සම්ප්‍රවේශය 26 August 2018.
3. (8 July 2014). "On the Occasion of the Republic of Cabo Verde's National Day". U.S. Department of State. 21 January 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 11 July 2014. On behalf of President Obama and the people of the United States, I send best wishes to Cabo Verdeans as you celebrate 39 years of independence on July 5.
4. Amorim Neto, Octávio; Costa Lobo, Marina (2010). "Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries".  1644026.
5. "Population, total - Cabo Verde". World Bank. 31 March 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 17 November 2022.
6. "World Economic Outlook database: April 2022". www.imf.org. 20 September 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 20 September 2022.
7. "GINI index". World Bank. 20 December 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 16 June 2021.
8. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN . 15 December 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 16 December 2020.
9. Tanya Basu (12 දෙසැම්බර් 2013). "Cape Verde Gets New Name: 5 Things to Know About How Maps Change". National Geographic. 13 දෙසැම්බර් 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 12 දෙසැම්බර් 2013.
10. "Constituição da República de Cabo Verde" (PDF). databases on international humanitarian law. Article 9. 12 March 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 11 March 2017.
11. [1] Republic of Cape Verde Islands & Municipalities, CityPopulation.de, 14.01.2023.
12. Lobban, p. 4 25 ජනවාරි 2016 at the Wayback Machine
13. Tanya Basu (12 December 2013). "Cape Verde Gets New Name: 5 Things to Know About How Maps Change". National Geographic. 13 December 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 12 December 2013.
14. "Cabo Verde põe fim à tradução da sua designação oficial" [Cabo Verde puts an end to translation of its official designation] (පෘතුගීසි බසින්). Panapress. 31 October 2013. 17 December 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 17 December 2013.
15. "Cabo Verde – Cultural life". Encyclopedia Britannica (ඉංග්‍රීසි බසින්). Although there is no conclusive evidence that the islands were inhabited before the arrival of the Portuguese, cases may be made for visits by Phoenicians, Moors, and Africans in previous centuries.
16. "Cape Verde, Country on the West Coast of Africa | South African History Online". South Africa History Online. The early settlement in Cape Verde by Arab and African fishermen has only been related through oral history, and remains a part of the mythological stories of origin of the archipelago. It is generally agreed that the Islands where [sic] uninhabited when the Portuguese first landed in 1456.
17. Halter, Marilyn (2013). "Cape Verdeans and Cape Verdean Americans, 1870–1940". In Barkan, Elliott Robert (ed.). Immigrants in American History: Arrival, Adaptation, and Integration, Volume 1. ABC-CLIO Publisher. p. 269. ISBN . Although Cape Verdean folklore includes stories of landings by Arab and African fishermen prior to the sighting of the archipelago by Portuguese navigators in the mid-fifteenth century, most historians concur that it was uninhabited when the Portuguese began to settle there.
18. Carta regia (royal letter) of 19 September 1462
19. Cape Verde background note . (July 2008).
20. Cape Verde background note . (July 2008).
21. Cape Verde background note . (July 2008).
22. Cape Verde background note . (July 2008).
23. Cape Verde background note . (July 2008).
24. Roberts, Edmund (1837). Embassy to the Eastern Courts of Cochin-China, Siam, and Muscat. New York: Harper & Brothers. p. 17. 9 November 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 10 October 2013.
25. Journal of researches into the natural history and geology of the countries visited during the voyage of HMS Beagle round the world – Chapter 1 at Wikisource, top part
26. Cape Verde background note . (July 2008).
27. Cape Verde background note . (July 2008).
28. Cape Verde background note . (July 2008).
29. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
30. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
31. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
32. "Pedro Pires wins Cape Verde runoff". New Bedford Standard-Times. 7 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 8 June 2023.
33. "Cape Verde profile – Timeline". BBC News. 8 May 2018. 18 April 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 15 March 2021.
34. "Cape Verde President Fonseca on track to win re-election". Reuters. 3 October 2016. 4 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 8 March 2021.
35. "Cape Verde opposition wins back parliament". Reuters. 21 March 2016. 4 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 8 March 2021.
36. "Cape Verde ruling party retains power after winning legislative vote". 19 April 2021. 1 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 19 April 2021.
37. Sharma, Neha (27 August 2021). "Cabo Verde: 150th state to ratify the 2005 UNESCO Convention". fundsforNGOs News. 24 May 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 24 May 2023.
38. Rodrigues, Julio (18 October 2021). "Opposition candidate Neves wins Cape Verde election". Reuters (ඉංග්‍රීසි බසින්). 18 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 16 November 2021.
39. "Cape Verde's new president Jose Maria Neves to be sworn in on Nov. 9". www.news.cn. 26 October 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 24 November 2021.
40. "Constitution of Cape Verde" (PDF). 1992. 13 July 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 March 2011.
41. Coppedge, Michael, John Gerring, Carl Henrik Knutsen, Staffan I. Lindberg, Jan Teorell, Nazifa Alizada, David Altman, Michael Bernhard, Agnes Cornell, M. Steven Fish, Lisa Gastaldi, Haakon Gjerløw, Adam Glynn, Allen Hicken, Garry Hindle, Nina Ilchenko, Joshua Krusell, Anna Lührmann, Seraphine F. Maerz, Kyle L. Marquardt, Kelly McMann, Valeriya Mechkova, Juraj Medzihorsky, Pamela Paxton, Daniel Pemstein, Josefine Pernes, Johannes von Römer, Brigitte Seim, Rachel Sigman, Svend-Erik Skaaning, Jeffrey Staton, Aksel Sundström, Eitan Tzelgov, Yi-ting Wang, Tore Wig, Steven Wilson and Daniel Ziblatt. 2021. "V-Dem [Country–Year/Country–Date] Dataset v11.1" Varieties of Democracy (V-Dem) Project. https://doi.org/10.23696/vdemds21 7 අගෝස්තු 2023 at the Wayback Machine.
42. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
43. "Opposition returns to power in Cape Verde after 15 years". Yahoo News. 13 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 1 April 2016.
44. "Cape Verde country profile". BBC News. 5 December 2018. 1 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 9 March 2021.
45. "Cape Verde opens first embassy in Nigeria | Premium Times Nigeria" (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2021-11-20. 26 November 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2021-11-26.
46. "Remarks by the President After Meeting with African Leaders". Obama White House Archives. 27 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 7 September 2019.
47. "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. 18 July 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 21 March 2017.
48. (PDF). Mo Ibrahim Foundation. October 2013. p. 3. 3 August 2014 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 6 August 2014.
49. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
50. Percival, Debra (25 May 2008). . . . 11 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
51. "Cape Verde could seek EU membership this year". Eubusiness.com. 7 July 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 26 June 2010.
52. . icc-cpi.int. International Criminal Court. 13 October 2011. 17 October 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
53. "Chapter XXVI: Disarmament – No. 9 Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons". United Nations Treaty Collection. 7 July 2017. 6 August 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 16 August 2019.
54. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
55. "Eleven shot dead in Cape Verde, including two Spanish citizens". Reuters. 27 April 2016. 27 April 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 28 April 2016.
56. (PDF). . April 2006. 27 April 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
57. Pim et al., 2008, p. 422
58. Carracedo, Juan Carlos; Troll, Valentin R. (2021), North-East Atlantic Islands: The Macaronesian Archipelagos, Elsevier, pp. 674–699,
    doi:10.1016/b978-0-08-102908-4.00027-8
    ,
    ISBN 
    , http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-08-102908-4.00027-8, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2021-03-16 
59. R. Ramalho et al., 2010
60. (PDF). . April 2006. 27 April 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
61. Le Bas, T.P. (2007), "Slope Failures on the Flanks of Southern Cape Verde Islands", in Lykousis, Vasilios, Submarine mass movements and their consequences: 3rd international symposium, Springer,
    ISBN 
     
62. (PDF). . April 2006. 27 April 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
63. Halter, Marilyn (2013). "Cape Verdeans and Cape Verdean Americans, 1870–1940". In Barkan, Elliott Robert (ed.). Immigrants in American History: Arrival, Adaptation, and Integration, Volume 1. ABC-CLIO Publisher. p. 269. ISBN . 7 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 17 May 2021. The Cape Verde Islands...chain...was named after the westernmost tip of mainland Africa, the Cape Vert, and[,] while the term "Verde" (green) gives the impression of a lush and verdant landscape, nothing could be further from the truth. The islands are essentially a maritime extension of the dry and dusty Sahel desert region, and the terrain is so arid and mountainous that less than 2 percent of the land is suitable for farming.
64. Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; Hahn, Nathan; Palminteri, Suzanne; Hedao, Prashant; Noss, Reed; Hansen, Matt; Locke, Harvey; Ellis, Erle C; Jones, Benjamin; Barber, Charles Victor; Hayes, Randy; Kormos, Cyril; Martin, Vance; Crist, Eileen; Sechrest, Wes; Price, Lori; Baillie, Jonathan E. M.; Weeden, Don; Suckling, Kierán; Davis, Crystal; Sizer, Nigel; Moore, Rebecca; Thau, David; Birch, Tanya; Potapov, Peter; Turubanova, Svetlana; Tyukavina, Alexandra; de Souza, Nadia; Pintea, Lilian; Brito, José C.; Llewellyn, Othman A.; Miller, Anthony G.; Patzelt, Annette; Ghazanfar, Shahina A.; Timberlake, Jonathan; Klöser, Heinz; Shennan-Farpón, Yara; Kindt, Roeland; Lillesø, Jens-Peter Barnekow; van Breugel, Paulo; Graudal, Lars; Voge, Maianna; Al-Shammari, Khalaf F.; Saleem, Muhammad (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014.  0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
65. "A sinking feeling: why is the president of the tiny Pacific island nation of Nauru so concerned about climate change?". New York Times Upfront. 14 November 2011. 9 February 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 9 February 2015.
66. Philip Andrew Churm (2023-01-22). "UN chief arrives in Cabo Verde to raise concerns about climate change". Africanews (ඉංග්‍රීසි බසින්). 15 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
67. "Cabo Verde 'on the frontlines' of climate crisis, says Guterres ahead of Ocean Summit | UN News". news.un.org (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-01-21. 15 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
68. "Portugal leads way for Europe with Cape Verde debt-for-nature swap". euronews (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2023-01-26. 15 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
69. "Endemic Bird Areas: Cape Verde Islands". Birdlife.org. 2 January 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 26 June 2010.
70. 2010 Census — source: Instituto Nacional de Estatistica.
71. 2021 Census — source: Instituto Nacional de Estatistica.
72. 2010 Census — source: Instituto Nacional de Estatistica.
73. 2021 Census — source: Instituto Nacional de Estatistica.
74. See Carlos Ferreira Couto, Incerteza, adaptabilidade e inovação na sociedade rural da Ilha de Santiago de Cabo Verde, Lisbon: Fundação Galouste Gulbenkian, 2010
75. Cape Verde background note 4 ජූනි 2019 at the Wayback Machine . (July 2008).
76. See now Brígida Rocha Brito and others, Turismo em Meio Insular Africano: Potencialidades, constrangimentos e impactos, Lisbon: Gerpress, 2010
77. . Infracoafrica.com. 11 June 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
78. Schneegans, S.; Straza, T.; Lewis, J., eds. (2021). UNESCO Science Report: the Race Against Time for Smarter Development. Paris: UNESCO. ISBN . 18 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 9 September 2021.
79. . MFW4A. 13 May 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 January 2011.
80. "Cabo Verde – Data". World Bank. 11 August 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 22 August 2011.
81. "Cape Verde to join WTO on 23 July 2008". WTO News. 8 July 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 4 July 2008.
82. "Cape Verde government raises minimum wage to 13,000 escudos". MacauHub. 8 January 2018. 10 August 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 8 January 2018.
83. . A Semana (පෘතුගීසි බසින්). 6 January 2018. 8 January 2018 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 8 January 2018.
84. . Ec.europa.eu. 21 December 2012. 30 April 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 28 March 2013.
85. Instituto Nacional de Estatistica, Praia
86. "Cape Verde: Population". caperverde.com. 14 November 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 29 November 2014.
87. "Michel Lesourd, État et société aux îles du Cap Vert, Paris: Karthala, 1995".
88. Amado, Abel D. (2015), The Illegible State in Cape Verde: Language Policy and the Quality of Democracy 15 පෙබරවාරි 2023 at the Wayback Machine, Boston University, a thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.
89. (CABO VERDE) 19 ජූලි 2014 at the Wayback Machine. Retrieved 10 June 2012.
90. "State.gov". State.gov. 14 September 2007. 7 October 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 26 June 2010.
91. "Jews in Cape Verde 8 අප්‍රේල් 2015 at the Wayback Machine", by Louise Werlin
92. "Background Note: Cape Verde". State.gov. 15 June 2010. 4 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 26 June 2010.
93. Jorgen Carling, 2004, pp. 113–132
94. Cape Verdean Americans – History, Modern era, The first cape verdeans in america, Everyculture.com 
95. "Cape Verdeans in Brockton". Boston Planning & Development Agency. 1 April 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 7 September 2019.
96. "A History of Immigration to Boston: Eras, Ethnic Groups, and Places". Brewminate: A Bold Blend of News and Ideas (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2019-05-28. 15 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
97. . Sites.google.com. 14 November 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
98. Kimeria, Ciku (13 April 2019). "Cesaria, the unlikely heroine for the country that treasures her indomitable spirit". Quartz Africa. 14 April 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 7 September 2019.
99. "Início – INE". Ine.cv. 20 June 2014. 20 February 2001 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 16 September 2018.
100. . www.cia.gov (ඉංග්‍රීසි බසින්). Central Intelligence Agency. 21 December 2014 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 March 2017.
101. "UN advocate salutes Cape Verde's graduation from category of poorest States" 24 ඔක්තෝබර් 2017 at the Wayback Machine, UN News Centre, 14 June 2007.
102. "Cape Verde" 28 අගෝස්තු 2008 at the Wayback Machine. Findings on the Worst Forms of Child Labor (2001). , (2002). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
103. "World Development Indicators | Data". Data.worldbank.org. 20 December 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 31 January 2011.
104. "Instituto Nacional de Estatística Cabo Verde". 20 February 2001 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් .
105. Schneegans, S.; Straza, T.; Lewis, J., eds. (2021). UNESCO Science Report: the Race Against Time for Smarter Development. Paris: UNESCO. ISBN . 18 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 9 September 2021.
106. UNESCO Science Report: towards 2030 (PDF). UNESCO. 2015. ISBN . 30 June 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් (PDF). සම්ප්‍රවේශය 18 July 2017.
107. "Global Innovation Index 2021". (ඉංග්‍රීසි බසින්). . 20 September 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2022-03-05.
108. "Cape Verde: small country, big digital ambitions". Resilient Digital Africa. resilient.digital-africa.co. 26 November 2021. 24 January 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 20 March 2022.
109. "Cabo Verde – Digital Economy". www.trade.gov (ඉංග්‍රීසි බසින්). 15 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-15.
110. "Cape Verde" 25 ජනවාරි 2012 at the Wayback Machine. United States (5 May 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
111. (PDF). . April 2006. 27 April 2017 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
112. . ZAP TV and BOOM TV. 4 February 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.
113. Peter Manuel (1988). Popular Musics of the Non-Western World. New York: Oxford University Press. pp. 95–97. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 19 November 2014.
114. Pareles, Jon (2011-12-19). "Cesária Évora, Singer From Cape Verde, Dies at 70 (Published 2011)". The New York Times (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්).  0362-4331. 19 December 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2021-01-13.
115. "The Madwoman of Serrano by Dina Salústio : Our Books :: Dedalus Books, Publishers of Literary Fiction". www.dedalusbooks.com. 29 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2022-03-25.
116. Soutar, Jethro (19 July 2017). "Translating Dina Salústio, Cape Verde's First Female Novelist". Brittle Paper. 7 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 25 March 2022.
117. "Cape Verde windsurfing Holidays". www.planetwindsurfholidays.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). Planet Travel Ltd, Brighton (United Kingdom). 16 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-16.
118. "Become a Waver Rider Kiteboarding in Cape Verde | 57hours". 57hours - Discover amazing outdoor adventures (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 16 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2023-04-16.
119. "Africa Cup of Nations: Cape Verde and Ethiopia qualify". BBC Sport. 27 March 2015 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 24 September 2014.
120. "Rio 2016: Cabo-verdiano conquista primeira medalha dos PALOP na Paralimpíada". (Portuguese බසින්). 2016. 16 January 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය June 17, 2021.{{}}: CS1 maint: unrecognized language ()
121. "Drone delivers medical supplies to remote islands". BBC News. 31 December 2021. 25 August 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 31 December 2021.

අප්‍රිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍ය සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව