සෙනසුරු ග්‍රහලොව

සෙනසුරු යනු සූර්යයාගේ සිට ඇති හයවන ග්‍රහලොව වන අතර සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ බ්‍රහස්පතිට පසුව එන දෙවන විශාලතම ග්‍රහලෝකයයි. මෙය බ්‍රහස්පති, යුරේනස්, නෙප්චූන් සමඟ ලෙස නම් කර ඇත. (බ්‍රහස්පති වෙනුවෙන් ජෝවියන් ග්‍රහ ලෝක ලෙස ද හඳුන්වයි) මෙය නම් කරන ලද්දේ රෝමාණු දෙවියකු වූ සැටර්නස් ගේ නමිනි. ඔහුව ග්‍රීක ක්‍රොනෝස්ට සමාන කරන ලද අතර බැබිලෝනියානු නිනුර්ටා ටද සමාන වේ. සැටර්න්ගේ ලකුණ දෙවියන්ගේ දෑකැත්ත ප්‍රදර්ශනය කරයි. මෙයට උප ග්‍රහයින් 62 ක් සිටියි.

සෙනසුරු

මගින් ලබාගත් සෙනසුරුගේ ඡායාරූපයක්
නිලනාමයන්
ශබ්දනැගීම	^i
	Saturnian, Cronian
කක්ෂීය ලක්ෂණ
විහේලිකය	1,513,325,783 km 10.115 958 04
අපහේලිකය	1,353,572,956 km 9.048 076 35 AU
අඩ-මහා අක්ෂය	1,433,449,370 km 9.582 017 20 AU
උත්කේන්ද්‍රියතාවය	0.055 723 219
කක්ෂීය කාලාවර්තය	10,759.22 days 29.4571 24,491.07 Saturn
චන්ද්‍ර කාලාවර්තය	378.09 days
සාමාන්‍යය කක්ෂීය වේගය	9.69 km/s
මධ්‍යන්‍යය විෂමතාවය	320.346 750°
ආනතිය	2.485 240° to 5.51° to 0.93° to
	113.642 811°
	336.013 862°
චන්ද්‍රිකා	~ 200 (61කට ස්ථාවර කක්ෂයන් ඇත)
භෞතික ගුණාංග
සමක අරය	60,268 ± 4 km 9.4492 Earths
අරය	54,364 ± 10 km 8.5521 Earths
	0.097 96 ± 0.000 18
	4.27×10^10 km² 83.703 Earths
	8.2713×10^14 km³ 763.59 Earths
ස්කන්ධය	5.6846×10^26 kg 95.152 Earths
මධ්‍යන්‍යය	0.687 g/cm³ (less than water)
	10.44 1.065
මිදුම් ප්‍රවේගය	35.5 km/s
	පැය 10.57 (10 hr 34 min)
නිරක්ෂීය භ්‍රමණ ප්‍රවේගය	9.87 km/s 35,500 km/h
ආක්ෂක ආනතිය	26.73°
උත්තර ධ්‍රැවය	2^පැය 42^විනා 21^තත් 40.589°
උත්තර ධ්‍රැවය	83.537°
	0.342 () 0.47 ()
පෘෂ්ඨීය උෂ්ණත්වය අවම මධ්‍යන්‍යය උපරිම 1 bar level 134 K 0.1 bar 84 K
දෘශ්‍ය විශාලත්වය	+1.47 to −0.24
	14.5"–20.1" (excludes rings)
වායුගෝලය
	59.5 km
සංයුතිය	~96% හයිඩ්‍රජන් (H2) ~3% හීලියම් ~0.4% ~0.01% ~0.01% (HD) 0.000 7% අයිස්: ජලය (NH4SH)

සෙනසුරුගේ කක්ෂය හා භ්‍රමණයන්

හිරු හා සෙනසුරු අතර සාමාන්‍ය දුර කි.මී. බිලියන 1.4 ක් පමණ වේ. සෙනසුරුගේ පරිභ්‍රමණ වේගය තත්පරයට කි.මී. 9.69 ක් වන අතර පරිභ්‍රමණයට ගත වන කාලය පෘථිවි වර්ෂ 29.5 ක් පමණ වේ. මෙම කක්ෂයේ ඕවලාකාර ස්වභාවය නිසා සෙනසුරුගේ සූර්යයාට ආසන්නම හා දුරස්තම ලක්ෂයන් අතර වෙනස කි.මී. මිලියන 155 ක් පමණ වේ. සෙනසුරුගේ භ්‍රමණයත්, බ්‍රහස්පතිගේ මෙන්ම වෙනස් අගයන් ගනී. සමකාසන්නයේ පැය 10 විනාඩි 14 ක්ද, අනෙක් දේශාංෂයන්හි පැය 10 විනාඩි 39 ක්ද වශයෙන් භ්‍රමණ කාලයක් දක්වයි. නමුත් 2004 කැසිනි යානය සෙනසුරු වෙත යොමු කරන විට මෙම තත්ත්වය පැය 10 විනාඩි 45 ක් දක්වා වැඩි වී තිබුණි. මෙයට හේතුව කවරක්දැයි නොදන්නා නමුත්, භ්‍රමණ කාලය වෙනස් දේශාංශයක කායක් බවට අනුමාන කරන ලදී. 2007 දී මෙම කාල වෙනසට හේතුව පෘථිවි භ්‍රමණය පමණක් නොව, සෙනසුරුගේ ප්ලස්මා වායුන් හා උප ග්‍රහයාගේ බලපෑම ඇති බව සොයා ගැනිණි. මෙම අස්ථායි තත්ත්වයන් නිසා චුම්භක ධ්‍රැවයන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වය ද අඩු වේ. ගණනයන්ට අනුව මෙම කාලය පැය 10 විනාඩි 32 දක්වා අඩුව ඇතිබව ගණනය කර ඇත.

වායුගෝලය

සෙනසුරුගේ වායුගෝලය සෑදී ඇත්තේ හයිඩ්‍රජන් විශාල ප්‍රමාණයක් හීලියම් සුළු ප්‍රමාණයක් හා තවත් මූලද්‍රව්‍ය කිහිපයක එකතුවෙනි. අභ්‍යන්තරය කුඩා පාෂාණ හා අයිස්වලින් යුත් කුඩා හරයකින් සමන්විත ඝන ස්ථරයකි. එය වටා ලෝහමය හයිඩ්‍රජන් හා වායුමය ස්ථරයක් පවතී. බාහිර වායුගෝලය පෙණුමෙන් උදාසීන මුත් දීර්ඝ කාලීන ජීව අංශ ඇති විය හැක. බ්‍රහස්පති මත සුළගේ වේග‍යටත් වඩා වැඩි සුළගක් සෙනසුරු මත ඇති අතර එය ඇතැම් විට පැයට කිලෝමීටර 1800 තරම් වේ. සෙනසුරුට ග්‍රහ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් පවතින අතර එහි ශක්තිය පෘථිවි චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට වඩා වැඩි අතර බ්‍රහස්පතිගේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට වඩා අඩු වේ.

වළලු

ප්‍රධාන ලිපිය: සෙනසුරු ග්‍රහ‍යාගේ වළලු

සෙනසුරුටද කැපී පෙනෙන වළලු පද්ධතියක් ඇති අතර එය බහුලව අයිස්වලින් හා ස්වල්ප වශයෙන් කුඩා ගල් කැබලි හා දුහුවිලි වලින්ද සෑදී ඇත.

උප ග්‍රහයින්

ප්‍රධාන ලිපිය: සෙනසුරුගේ චන්ද්‍රයෝ

සෙනසුරු වටා කක්ෂ ගතවී ඇති හඳුනාගත් චන්ද්‍රයන් ගණන 146කි. සෙනසුරුගේ විශාලතම චන්ද්‍රයා ටයිටන් වන අතර එය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ දෙවැනි විශාලතම චන්ද්‍රයායි. (බ්‍රහස්පතිගේ ගැනිමේඩ්ට පසුව) එය බුධ ග්‍රහයාටත් වඩා විශාලවන අතර එය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ සැලකිය යුතු වායුගෝලයකින් යුත් එකම චන්ද්‍රයාය.

මූලාශ්‍ර

1. Walter, Elizabeth (April 21, 2003). Cambridge Advanced Learner's Dictionary (Second ed.). Cambridge University Press. ISBN .
2. Seligman, Courtney. "Rotation Period and Day Length". සම්ප්‍රවේශය 2009-08-13.
3. Williams, Dr. David R. (September 7, 2006). "Saturn Fact Sheet". NASA. සම්ප්‍රවේශය 2007-07-31.
4. "The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter". 2009-04-03. 2009-04-20 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2009-04-10. (produced with Solex 10 written by Aldo Vitagliano; see also )
5. Yeomans, Donald K. (2006-07-13). "HORIZONS System". NASA JPL. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-08.—At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Saturn Barycenter" and "Center: Sun".
6. Orbital elements refer to the barycenter of the Saturn system and are the instantaneous values at the precise epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.
7. Seidelmann, P. Kenneth (2007). "Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006". Celestial Mech. Dyn. Astr. 90 (3): 155–180. :2007CeMDA..98..155S. doi:10.1007/s10569-007-9072-y. {{}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) ()
8. Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure
9. "NASA: Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures". Solarsystem.nasa.gov. 2011-03-22. සම්ප්‍රවේශය 2011-08-08.
10. "'Astronews' (New Spin For Saturn)". . November 2009: 23. {{}}: Cite journal requires |journal= (); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= ()
11. Schmude, Richard W Junior (2001). "Wideband photoelectric magnitude measurements of Saturn in 2000". Georgia Journal of Science. සම්ප්‍රවේශය 2007-10-14.