බෙන්සීන්

බෙන්සීන් යනු වැදගත් කාබනික රසායනික සංයෝගයකි. එහි රසායනික සූත්‍රය C₆H₆ වේ. බෙන්සීන් අණුවක් සමන්විත වන්නේ හයිඩ්‍රජන් පරමාණු 6ක් එක බැගින් සබැඳුණු කාබන් පරමාණු 6ක් වළල්ලක් සේ හා වීම මඟින් ය. කාබන් හා හයිඩ්‍රජන් පරමාණුවලින් පමණක් සමන්විත වන නිසා එය හයිඩ්‍රොකාබනයක් ලෙස වර්ගීකරණය වෙයි. තාපාංක‌ය 80C ද ද්‍රවාංකය 5C ද ‌ෙ.

Benzene

Skeletal formula detail of benzene. Benzene ball-and-stick model
Names
Benzene
Identifiers
	{{{value}}}
3D model ()	Interactive image
	CHEBI:{{{value}}}
	ChEMBL277500
	100.000.685
	200-753-7
	{{{value}}}
	{{{value}}}
	{{{value}}}
(EPA)	DTXSID3039242
Properties
	C6H6
	78.11 g mol^−1
Appearance	Colorless liquid
	Aromatic, gasoline-like
	0.8765(20) g/cm^3
	5.53 °C, 279 K, 42 °F
	80.1 °C, 353 K, 176 °F
in water	1.53 g/L (0 °C) 1.81 g/L (9 °C) 1.79 g/L (15 °C) 1.84 g/L (30 °C) 2.26 g/L (61 °C) 3.94 g/L (100 °C) 21.7 g/kg (200 °C, 6.5 MPa) 17.8 g/kg (200 °C, 40 MPa)
	Soluble in , , , , ,
in	5.83 g/100 g (20 °C) 6.61 g/100 g (40 °C) 7.61 g/100 g (60 °C)
in	20 °C, solution in water: 1.2 mL/L (20% v/v)
in	20 °C, solution in water: 7.69 mL/L (38.46% v/v) 49.4 mL/L (62.5% v/v)
in	52 g/100 g (20 °C)
	2.13
	12.7 kPa (25 °C) 24.4 kPa (40 °C) 181 kPa (100 °C)
(λmax)	255 nm
(χ)	-54.8·10^−6 cm^3/mol
, Ksp	1.5011 (20 °C) 1.4948 (30 °C)
	0.7528 (10 °C) 0.6076 cP (25 °C) 0.4965 cP (40 °C) 0.3075 cP (80 °C)
Structure
	0
Thermochemistry
ΔfH^o298	48.7 kJ/mol
(S^⦵298)	173.26 J/mol·K
(C)	134.8 J/mol·K
Hazards
(OHS/OSH):
Main hazards	potential occupational carcinogen, flammable
:
	Danger
	H225, H304, H315, H319, H340, H350, H372
	P201, P210, P301+P310, P305+P351+P338, P308+P313, P331
	{{{value}}}
	497.78 °C (928.00 °F; 770.93 K)
	1.2–7.8%
Lethal dose or concentration (LD, LC):
LD50 ()	930 mg/kg (rat, oral)
LCLo ()	44,000 ppm (rabbit, 30 min) 44,923 ppm (dog) 52,308 ppm (cat) 20,000 ppm (human, 5 min)
(US health exposure limits):
(Permissible)	TWA 1 ppm, ST 5 ppm
(Recommended)	Ca TWA 0.1 ppm ST 1 ppm
(Immediate danger)	500 ppm
(SDS)	HMDB
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).  Y   (verify)

බෙන්සීන් ඛනිජ තෙල්හි ස්වභාවික සංඝටකයක් වන අතර මූලික යක් වෙයි. කාබන් පරමාණු අතර චක්‍රීය නොකැඩි  හෙයින් බෙන්සීන් ඇරෝමැටික හයිඩ්‍රොකාබනයක් ලෙස [දෙවැනි [n]-ඇන්‍යූලීනය ([6]-annulene)ලෙස] වර්ග කරයි. යම්විටෙක Ph–H ලෙස ද කෙටි කර ලියයි. බෙන්සීන් සුගන්ධ,  හා  අති ගිනිගන්නාසුලු ද්‍රවයකි. පෙට්‍රල් පිරවුම්හල් අසල ඇති ගන්ධයට වගකිවයුත්තේ ද එය යි. කිලෝග්‍රෑම් බිලියන ගණන් නිපදවෙන හා  වැනි වඩා සංකීර්ණ ව්‍යූහැති රසායනයන් නිපැයුමේදී පුරෝගාමී රසායනයක් ලෙස සාමාන්‍යයෙන් බෙන්සීන් භාවිතා වේ. බෙන්සීන්වලට ඉහළ ක් ඇති නිසා, එය හි වැදගත් සංඝටකයකි.

බෙන්සීන් මිනිසුන්ට යක් නිසා කාර්මික නො වන යෙදුම් සඳහා බෙන්සීන් භාවිතය සීමා වෙයි.

c ප්‍රතිශතය අධික නිසා දහනයේදි අධික කළු දුමාරයක් පිටවේ.

ව්‍යූහය

බෙන්සීන් හි විවිධාකාර නිරූපණ

නිපදවීම

කාර්මිකව බෙන්සීන් නිෂ්පාදනය සඳහා රසායනික ක්‍රියාවලි 4ක් මුල් වෙයි: උත්ප්‍රේරික පිළිසකරුව, ටොලුයීන් හයිඩ්‍රෝවිඇල්කිල්කරණය, ටොලුයීන් ද්විධාකරණය හා වාෂ්ප බිඳීම. බෙන්සීන්හි ATSDR විෂවිද්‍යාත්මක පැතිකඩ අනුව 1978 හා 1981 අතර, ඇ.එ.ජ. බෙන්සීන් නිෂ්පාදනයෙන් 44-50% ප්‍රමාණයක් උත්ප්‍රේරිත පිළිසකරුවෙන් නිපදවා ඇත.

යොමු

1. Lide, D. R., ed. (2005), CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.), Boca Raton (FL): CRC Press,
   ISBN 
    
2. Arnold, D.; Plank, C.; Erickson, E.; Pike, F. (1958). "Solubility of Benzene in Water". Industrial & Engineering Chemistry Chemical & Engineering Data Series. 3 (2): 253–256. doi:10.1021/i460004a016.
3. Breslow, R.; Guo, T. (1990). "Surface tension measurements show that chaotropic salting-in denaturants are not just water-structure breakers". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 87 (1): 167–9. :1990PNAS...87..167B. doi:10.1073/pnas.87.1.167. PMC 53221. PMID 2153285.
4. Coker, A. Kayode; Ludwig, Ernest E. (2007). Ludwig's Applied Process Design for Chemical And Petrochemical Plants. Vol. 1. Elsevier. p. 114. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 2012-05-31.
5. සංරක්ෂිත පිටපත, http://chemister.ru/Database/properties-en.php?dbid=1&id=644, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2018-05-06 
7. Atherton Seidell; William F. Linke (1952). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds: A Compilation of Solubility Data from the Periodical Literature. Supplement. Van Nostrand.
8. , Benzene. Retrieved on 2014-05-29.
11. Hillis O. Folkins (2005). "Benzene". Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH.
    doi:10.1002/14356007.a03_475
    .