පුවර්ටෝ රිකෝ

පුවර්ටෝ රිකෝ (ස්පාඤ්ඤ for 'පොහොසත් වරාය' කෙටි PR), නිල වශයෙන් පුවර්ටෝ රිකෝ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය, යනු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය යන නාමය යටතේ එක්සත් ජනපදයේ සංස්ථාපිත නොවන භූමි ප්‍රදේශයක් ලෙස සංවිධානය කරන ලද ස්වයං පාලන කැරිබියානු දූපත් සමූහයක් සහ දූපතකි. ෆ්ලොරිඩාවේ මියාමි සිට ගිනිකොන දෙසින් සැතපුම් 1,000 ක් (කිලෝමීටර් 1,600) පමණ දුරින්, මහා ඇන්ටිලස් හි ඩොමිනිකන් ජනරජය සහ අඩු ඇන්ටිලස් හි එක්සත් ජනපද වර්ජින් දූපත් අතර පිහිටා ඇති එය, එකම නමින් හැඳින්වෙන ප්‍රධාන දූපත සහ වීක්ස්, කුලෙබ්‍රා සහ මොනා ඇතුළු කුඩා දූපත් රාශියකින් සමන්විත වේ. ආසන්න වශයෙන් මිලියන 3.2 ක පදිංචිකරුවන් සිටින එය, මහ නගර සභා 78 කට බෙදා ඇති අතර, ඉන් වඩාත්ම ජනාකීර්ණ වන්නේ සැන් ජුවාන් අගනුවර මහ නගර සභාව වන අතර, පසුව සැන් ජුවාන් අගනගර ප්‍රදේශය තුළ ඇති ඒවා වේ. ස්පාඤ්ඤ සහ ඉංග්‍රීසි රජයේ නිල භාෂා වේ, නමුත් ස්පාඤ්ඤය ප්‍රමුඛ වේ.

පුවටෝ රිකෝ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය එස්ටාඩෝ ලීබ්රෙ අසෝසියාදෝ ඩි පුවටෝ රිකෝ  (ස්පාඤ්ඤ)
කොඩිය වංශ විහ්නය
උද්යෝග පාඨය:  "ජොවානෙස් එස්ට් නෝමෙන් එයියුස්" (ලතින්) "හුවාන් එස් සූ නොම්බ්‍රෙ" (ස්පාඤ්ඤ) ""
ජාතික ගීය:
අගනුවර
විශාලතම නගරය	අගනුවර
නිල භාෂා(ව)	ස්පාඤ්ඤ, ඉංග්‍රීසි
	ස්පාඤ්ඤ^a
ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් (2010)	75.8% සුදු^b 12.4% 3.3% මිශ්‍ර 0.5% 0.2% ආසියානු 7.8% වෙනත්
රජය	/
•	ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්
එක්සත් ජනපද ස්වෛරීත්වය
•  ( ස්පාඤ්ඤ රාජධානිය වෙතින්)	දෙසැම්බර් 10, 1898
• ^c	නොවැම්බර් 25, 1897

වසර 2,000 සිට 4,000 දක්වා කාලය තුළ අනුප්‍රාප්තික ඇමරිකානු ඉන්දියානු ජනයා විසින් පුවර්ටෝ රිකෝ ජනාවාස කරන ලදී; මේවාට ඕර්ටොයිරොයිඩ්, සලාඩොයිඩ් සහ ටයිනෝ ඇතුළත් විය. 1493 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්ගේ පැමිණීමෙන් පසු ස්පාඤ්ඤය එය හිමිකර ගත් අතර පසුව 1508 දී ජුවාන් පොන්ස් ද ලියොන් විසින් යටත් විජිතකරණය කරන ලදී. 18 වන සියවස දක්වා අනෙකුත් යුරෝපීය බලවතුන් විසින් පුවර්ටෝ රිකෝව තරඟ කරන ලද නමුත් ඊළඟ වසර 400 තුළ ස්පාඤ්ඤ සන්තකයක් ලෙස පැවතුනි. ආදිවාසී ජනගහනයේ පරිහානිය, පසුව කැනරි දූපත් සහ ඇන්ඩලූසියාවෙන් පැමිණි ස්පාඤ්ඤ පදිංචිකරුවන් සහ අප්‍රිකානු වහලුන් පැමිණීමත් සමඟ දූපත් සමූහයේ සංස්කෘතික හා ජන විකාශන භූ දර්ශනය බෙහෙවින් වෙනස් විය. ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යය තුළ, පේරු සහ නිව් ස්පාඤ්ඤය වැනි විශාල සහ ධනවත් යටත් විජිතවලට සාපේක්ෂව පුවර්ටෝ රිකෝ ද්විතියික නමුත් උපායමාර්ගිකව වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. 19 වන සියවසේ අග භාගය වන විට, යුරෝපීය, අප්‍රිකානු සහ ස්වදේශික අංගයන්ගේ සම්මිශ්‍රණයක් මත කේන්ද්‍රගත වූ සුවිශේෂී පුවර්ටෝ රිකෝ අනන්‍යතාවයක් මතුවීමට පටන් ගත්තේය. 1898 දී, ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධයෙන් පසුව, පුවර්ටෝ රිකෝ එක්සත් ජනපදය විසින් අත්පත් කර ගන්නා ලදී.

1917 සිට පුවර්ටෝ රිකෝ වැසියන් එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් වන අතර දූපත් සමූහය සහ ප්‍රධාන භූමිය අතර නිදහසේ ගමන් කළ හැකිය. කෙසේ වෙතත්, පුවර්ටෝ රිකෝහි පදිංචිකරුවන්ට ෆෙඩරල් මැතිවරණවලින් ඡන්ද අයිතිය අහිමි වේ සහ සාමාන්‍යයෙන් ෆෙඩරල් ආදායම් බදු ගෙවන්නේ නැත. අනෙකුත් ප්‍රදේශ හතරක් සමඟ පොදුවේ, පුවර්ටෝ රිකෝ එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රසයට ඡන්ද අයිතිය නොමැති නියෝජිතයෙකු යවයි, එය නේවාසික කොමසාරිස් ලෙස හැඳින්වේ, සහ ජනාධිපති ප්‍රාථමික තරඟ සඳහා සහභාගී වේ; එය රාජ්‍යයක් නොවන බැවින්, 1950 පුවර්ටෝ රිකෝ ෆෙඩරල් සබඳතා පනත යටතේ එය අධීක්ෂණය කරන එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසයේ පුවර්ටෝ රිකෝවට ඡන්දයක් නොමැත. 1952 දී කොංග්‍රසය භෞමික ව්‍යවස්ථාවක් අනුමත කළ අතර, එමඟින් දූපත් සමූහයේ පදිංචිකරුවන්ට සෙනෙට් සභාවක් සහ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයක් හැරුණු විට ආණ්ඩුකාරවරයෙකු තෝරා පත් කර ගැනීමට ඉඩ සැලසේ. පුවර්ටෝ රිකෝ හි දේශපාලන තත්ත්වය අඛණ්ඩ විවාදයකි.

20 වන සියවසේ මැද භාගයේ සිට, එක්සත් ජනපද රජය, පුවර්ටෝ රිකෝ කාර්මික සංවර්ධන සමාගම සමඟ එක්ව, පුවර්ටෝ රිකෝව කාර්මික ඉහළ ආදායම් ලබන ආර්ථිකයක් බවට සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ආර්ථික ව්‍යාපෘති මාලාවක් දියත් කළේය. එය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් දියුණු, ඉහළ ආදායම් ලබන ආර්ථිකයක් සහිත සංවර්ධිත අධිකරණ බලයක් ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත; එය මානව සංවර්ධන දර්ශකයේ 40 වන ස්ථානයේ සිටී. පුවර්ටෝ රිකෝ ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන අංශ වන්නේ නිෂ්පාදන, ප්‍රධාන වශයෙන් ඖෂධ, ඛනිජ රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ වන අතර, පසුව සේවා, එනම් සංචාරක සහ ආගන්තුක සත්කාරය වේ.

නිරුක්තිය

පුවර්ටෝ රිකෝ යනු ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් "පොහොසත් වරාය" යන්නයි. පුවර්ටෝ රිකෝ වැසියන් බොහෝ විට දිවයින බොරින්ක්වෙන් ලෙස හඳුන්වන අතර එය එහි ස්වදේශික ටයිනෝ නාමය වන බොරිකෙන් වෙතින් ව්‍යුත්පන්න වූ අතර එය "ධෛර්යවන්ත ස්වාමියාගේ දේශය" ලෙස ජනප්‍රියව කියනු ලැබේ. බොරිකුවා, බොරින්ක්වේනෝ සහ බොරින්කානෝ යන පද පුවර්ටෝ රිකෝ උරුමයේ කෙනෙකු හඳුනා ගැනීමට බහුලව භාවිතා වේ, සහ පිළිවෙලින් බොරිකෙන් සහ බොරින්ක්වෙන් වලින් උපුටා ගන්නා ලදී. මෙම දූපත ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් "වශී කිරීමේ දූපත" යන අර්ථය ඇති ලා ඉස්ලා ඩෙල් එන්කැන්ටෝ ලෙසද ජනප්‍රියව හැඳින්වේ.

කොලොම්බස් දූපතට ශාන්ත ජෝන් බැප්ටිස්ට් ගෞරවයක් වශයෙන් සැන් ජුවාන් බවුටිස්ටා යන නම තැබූ අතර අගනුවර සියුඩාඩ් ඩි පුවර්ටෝ රිකෝ ("පොහොසත් වරාය නගරය") ලෙස නම් කරන ලදී. අවසානයේ වෙළඳුන් සහ අනෙකුත් නාවික අමුත්තන් මුළු දිවයිනම පුවර්ටෝ රිකෝ ලෙස හැඳින්වීමට පටන් ගත් අතර, සැන් ජුවාන් ප්‍රධාන වෙළඳ/නැව් වරාය සහ අගනුවර සඳහා භාවිතා කරන නම බවට පත් විය.

1898 පැරිස් ගිවිසුමෙන් පසු එක්සත් ජනපදය විසින් දිවයිනේ නම පෝර්ටෝ රිකෝ ලෙස වෙනස් කරන ලදී. ඉංග්‍රීසිකරණය කරන ලද නම එක්සත් ජනපද රජය සහ පෞද්ගලික ව්‍යවසායන් විසින් භාවිතා කරන ලදී (ඉතාලි, ප්‍රංශ සහ පෘතුගීසි භාෂාවෙන් පෝර්ටෝ). 1931 දී ෆීලික්ස් කෝර්ඩෝවා ඩාවිලා විසින් කොන්ග්‍රසයේ ඒකාබද්ධ යෝජනාවක් මගින් නම නැවත පුවර්ටෝ රිකෝ ලෙස වෙනස් කරන ලදී.

ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ආයතනයේ නිල නාමය එස්ටාඩෝ ලිබ්‍රේ අසෝසියාඩෝ ඩි පුවර්ටෝ රිකෝ ("නිදහස් ඇසෝසියේටඩ් ස්ටේට් ඔෆ් පුවර්ටෝ රිකෝ") වන අතර එහි නිල ඉංග්‍රීසි නාමය පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය පුවර්ටෝ රිකෝ වේ. ස්පාඤ්ඤ නිල නාමය එහි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී ලුයිස් මුනෝස් මැරින් විසින් යෝජනා කරන ලද අතර එය 1952 ජූලි 25 වන දින ව්‍යවස්ථා සභාවක් විසින් සම්මත කරන ලදී. සමහර බලධාරීන් එය සුහද වචනයක් ලෙස හැඳින්වූ අතර ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් "පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය" යන නිල නාමය අත්තික්කා කොළයක් සෑදෙන බවට චෝදනා කර ඇත, එනම්, හානිකර නොවන පෙනුමක් ඇති දෙයක් සමඟ ඇත්ත වශයෙන්ම ලැජ්ජාවට පත් කරන හෝ අප්‍රසන්න ක්‍රියාවක් ආවරණය කිරීම හා සම්බන්ධ වේ. පුවර්ටෝ රිකෝ එක්සත් ජනපදයේ භූමියක් ලෙස පවතී, සැලකිය යුතු අභ්‍යන්තර ස්වයං පාලනයක් ක්‍රියාත්මක කරයි, නමුත් විදේශ කටයුතු හෝ ආරක්ෂාව වැනි ක්ෂේත්‍රවලදී එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට යටත් වේ. මේ හේතුව නිසා, එය ජාත්‍යන්තර හෝ එක්සත් ජනපද දේශීය නීතිය යටතේ පූර්ණ අනුබද්ධ රාජ්‍යයක් ලෙස නොසැලකේ.

ඉතිහාසය

1975 දී එලොයිස් සුළි කුණාටුවෙන් පසු ඔවුන්ගේ දේහය සොයාගත් ස්ථානයේ පිහිටා ඇති 8 වන සියවසේ ටයිනෝ ගම්මානයක 20 වන සියවසේ ප්‍රතිසංස්කරණයක්.

ක්‍රි.පූ. 430 ට පෙර ඕර්ටොයිරොයිඩ් ජනයා ජනාවාස වීමත් සමඟ පුවර්ටෝ රිකෝ හි ඉතිහාසය ආරම්භ විය. 1493 දී ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් නව ලෝකයට පැමිණෙන විට, ප්‍රමුඛ දේශීය සංස්කෘතිය වූයේ ටයිනෝස් ය. යුරෝපීයයන් විසින් ගෙන යන ලද නව බෝවන රෝග, ස්පාඤ්ඤ පදිංචිකරුවන්ගේ සූරාකෑම සහ යුද්ධ හේතුවෙන් 16 වන සියවසේ අග භාගයේදී ටයිනෝ ජනතාවගේ සංඛ්‍යාව භයානක ලෙස අඩු විය.

ඊසානදිග කැරිබියන් හි පිහිටා ඇති පුවර්ටෝ රිකෝ, නව ලෝකය ගවේෂණය කිරීම, යටත් කර ගැනීම සහ යටත් විජිතකරණය කිරීමේ මුල් වසරවල සිට ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යයේ ප්‍රධාන කොටසක් බවට පත්විය. 16, 17 සහ 18 වන සියවස්වල කලාපය පාලනය කිරීම සඳහා ස්පාඤ්ඤය සහ අනෙකුත් යුරෝපීය බලවතුන් අතර බොහෝ යුද්ධ අතරතුර මෙම දූපත ප්‍රධාන හමුදා මුරපොලක් විය.

ස්පාඤ්ඤ පළාත් සමයේ පුවර්ටෝ රිකෝහි දෙපාර්තමේන්තු සිතියම (1886)

1593 දී, දෙවන පිලිප්ගේ නියෝගයෙන් ලිස්බන් සිට යවන ලද පෘතුගීසි සොල්දාදුවන්, පුවර්ටෝ රිකෝ හි සැන් ෆෙලිපේ ඩෙල් මොරෝ බලකොටුවේ පළමු බලකොටුව රචනා කළහ. සමහරු තම භාර්යාවන් රැගෙන ආ අතර, තවත් සමහරු පුවර්ටෝ රිකෝ කාන්තාවන් සමඟ විවාහ වූ අතර, අද වන විට පෘතුගීසි වාසගම සහිත පුවර්ටෝ රිකෝ පවුල් රාශියක් ඇත. මහා ඇන්ටිලස් වලින් කුඩාම වන පුවර්ටෝ රිකෝ, යුරෝපයේ සිට කියුබාව, මෙක්සිකෝව, මධ්‍යම ඇමරිකාව සහ දකුණු ඇමරිකාවේ උතුරු ප්‍රදේශ වෙත ගමන් කිරීමේ පියවරක් විය. ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධය අවසන් වන තෙක් 19 වන සියවසේ වැඩි කාලයක් පුරාවටම, පුවර්ටෝ රිකෝ සහ කියුබාව නව ලෝකයේ අවසාන ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිත දෙක විය; ඇමරිකානු මහාද්වීපවල පාලනය නැවත ලබා ගැනීමේ උපාය මාර්ගයක් ලෙස ඔවුන් ස්පාඤ්ඤයේ අවසාන මුරපොලවල් ලෙස සේවය කළහ. එහි ඉතිරි කැරිබියානු ප්‍රදේශ දෙක අහිමි වීමේ අවදානමක් ඇති බව වටහා ගත් ස්පාඤ්ඤ කිරීටය 1815 රාජකීය වරප්‍රසාද ආඥාව නැවත පණ ගැන්වීය. යුරෝපීයයන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා ස්පාඤ්ඤ, ඉංග්‍රීසි සහ ප්‍රංශ භාෂාවලින් නියෝගය මුද්‍රණය කරන ලද අතර, නව පදිංචිකරුවන්ගේ පැමිණීමත් සමඟ නිදහස් ව්‍යාපාරවල ජනප්‍රියත්වය සහ ශක්තිය නැති වනු ඇතැයි යන බලාපොරොත්තුව ඇතිව. ස්පාඤ්ඤ කිරීටයට පක්ෂපාතීත්වය සහ කතෝලික පල්ලියට පක්ෂපාතීත්වය දිවුරුම් දීමේ කොන්දේසිය මත දූපත් ජනාවාස කිරීමට කැමති අයට නොමිලේ ඉඩම් පිරිනමන ලදී.

එක්සත් ජනපද යුගය

1952 සිට පුවර්ටෝ රිකෝ සිතියම

1898 දී, ස්පාඤ්ඤ-ඇමරිකානු යුද්ධය අතරතුර, පුවර්ටෝ රිකෝව ආක්‍රමණය කරන ලද අතර පසුව එක්සත් ජනපදයේ සන්තකයක් බවට පත් විය, 20 වන සියවසේ මුල් වසර එක්සත් ජනපදයෙන් වැඩි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් ලබා ගැනීමේ අරගලයෙන් සලකුණු විය.

1900 Foraker පනත මගින් සිවිල් රජයක් පිහිටුවන ලද අතර, ඇමරිකානු ජෙනරාල්වරුන් සහ යුධ දෙපාර්තමේන්තුවේ පාලනය අවසන් කරන ලදී. ෆොරේකර් පනත සම්බන්ධ එක්සත් ජනපද ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවක් වන ඔර්ටෙගා එදිරිව ලාරා, 202 එක්සත් ජනපද 339, 342 (1906), සහ දිවයින "අත්පත් කරගත් රට" ලෙස සඳහන් කරමින්, එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව එහි භූමිය තුළ ක්‍රියාත්මක වන බවත් එයට පටහැනි නොවන ඕනෑම දේශීය පුවර්ටෝ රිකෝ නීති බලාත්මකව පවතින බවත් ඉක්මනින් තහවුරු කළේය.

1917 ජෝන්ස් පනත මගින් පුවර්ටෝ රිකෝ වැසියන් එක්සත් ජනපද පුරවැසියන් බවට පත් කරන ලදී. 1952 දී පුවර්ටෝ රිකෝ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කිරීමට සහ කොංග්‍රසය සහ පුවර්ටෝ රිකෝ ඡන්දදායකයින් විසින් එය අනුමත කිරීමට ජෝන්ස් පනත මග පෑදීය. පුවර්ටෝ රිකෝ යනු ෆෙඩරල් දිස්ත්‍රික්කය සමඟ ෆෙඩරල් රජයේ අඩු නියෝජනයක් ඇති ප්‍රදේශ පහෙන් එකකි.

21 වන සියවස

අභ්‍යවකාශයේ සිට පුවර්ටෝ රිකෝ, 2008

2009 දී, එක්සත් ජාතීන්ගේ යටත් විජිතකරණය පිළිබඳ විශේෂ කමිටුව, පුවර්ටෝ රිකෝ ජනතාවට ස්වයං නිර්ණය සහ ස්වාධීනත්වය සඳහා ඔවුන්ගේ අහිමි කළ නොහැකි අයිතිය සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඉඩ සලසන ක්‍රියාවලියක් කඩිනම් කරන ලෙස එක්සත් ජනපද රජයෙන් ඉල්ලා සිටින කෙටුම්පත් යෝජනාවක් අනුමත කළේය. 2012 නොවැම්බර් මාසයේදී, මහ මැතිවරණයට සමගාමීව, ප්‍රශ්න දෙකකින් යුත් ජනමත විචාරණයක් පැවැත්විණි. අගෝස්තු මාසයේදී ඡන්දය දුන් පළමු ප්‍රශ්නය, එක්සත් ජනපද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ භෞමික වගන්තිය යටතේ වත්මන් තත්ත්වය පවත්වා ගැනීමට ඔවුන්ට අවශ්‍ය දැයි ඡන්දදායකයින්ගෙන් විමසීය. 54% ක් පවතින තත්ත්වයට විරුද්ධව ඡන්දය දුන් අතර, නොවැම්බර් මාසයේදී ඡන්දය දීමට නියමිත දෙවන ප්‍රශ්නයට ඵලදායී ලෙස අනුමැතිය ලබා දුන්හ. දෙවන ප්‍රශ්නය විකල්ප තත්ව විකල්ප තුනක් ඉදිරිපත් කළේය: රාජ්‍යත්වය, ස්වාධීනත්වය හෝ නිදහස් සංගමය. 61.16% ක් රාජ්‍යත්වයට පක්ෂව, 33.34% ස්වෛරී නිදහස්-සම්බන්ධිත රාජ්‍යයක් සඳහා සහ 5.49% ස්වාධීනත්වය සඳහා ඡන්දය දුන්හ.

2016 දී, ජනාධිපති බැරැක් ඔබාමා පුවර්ටෝ රිකෝ රජය මත පාලන මණ්ඩලයක් පිහිටුවීම සඳහා H.R. 5278: PROMESA නීතියට අත්සන් කළේය. මෙම මණ්ඩලයට එහි ස්ථාපිත කිරීම සහ මෙහෙයුම් සඳහා සැලකිය යුතු ෆෙඩරල් පාලනයක් ඇත. විශේෂයෙන්, පාලන මණ්ඩලය පිහිටුවීමේ අධිකාරිය ලැබෙන්නේ එක්සත් ජනපද භූමි ප්‍රදේශ සම්බන්ධයෙන් "අවශ්‍ය සියලුම නීති සහ රෙගුලාසි සෑදීමට" ෆෙඩරල් රජයේ ව්‍යවස්ථාපිත බලයෙනි; ජනාධිපතිවරයා මණ්ඩලයේ සියලුම ඡන්දදායක සාමාජිකයින් හත් දෙනා පත් කරනු ඇත; සහ පුවර්ටෝ රිකෝ හි ව්‍යවස්ථාදායකය, ආණ්ඩුකාරවරයා සහ අනෙකුත් රාජ්‍ය බලධාරීන්ගේ තීරණ ඵලදායී ලෙස අවලංගු කිරීමට මණ්ඩලයට පුළුල් ස්වෛරී බලතල ඇත. 2017 දී පුවර්ටෝ රිකෝ හි රාජ්‍යත්වයට පක්ෂව තවත් ජනමත විචාරණයක් පැවැත්වෙනු ඇත, නමුත් එයට පක්ෂව සමහර දේශපාලන විරුද්ධවාදීන් එය වර්ජනය කළහ. (2017 පුවර්ටෝ රිකෝ තත්ව ජනමත විචාරණය බලන්න)

මාරියා චණ්ඩ මාරුතයෙන් ලැබුණු මුළු වර්ෂාපතන ප්‍රමාණය

2017 දී, පුවර්ටෝ රිකෝව අඛණ්ඩව විශාල සුළි කුණාටු වලට ගොදුරු විය: 5 වන කාණ්ඩයේ ඉර්මා සුළි කුණාටුව (2017 සැප්තැම්බර් 7) සහ 4 වන කාණ්ඩයේ මරියා සුළි කුණාටුව (2017 සැප්තැම්බර් 20). කුණාටු හේතුවෙන් දිවයිනට දැඩි හානියක් සිදු වූ අතර, පහත සඳහන් බලපෑම් ඇති විය: සියලු විදුලිය විසන්ධි විය, 95% සෛල සේවා, අපජල පිරිපහදු මධ්‍යස්ථානවලින් 43% ක්, නායයෑම් 40,000 ක්, මාර්ගවලින් 97% ක් අවහිර විය, සෞඛ්‍ය පහසුකම්වලින් 28% ක් හානි විය, කුණාටු වලින් පසු ජනගහනයෙන් 90% කට වඩා ආධාර ඉල්ලා සිටීමට හේතු විය. පුවර්ටෝ රිකෝවේ මරියා සුළි කුණාටුවේ බලපෑම් ද බලන්න

ණය අර්බුදය සහ 2010 ගණන්වල අගභාගයේ ඇති වූ ප්‍රධාන සුළි කුණාටු දෙකක එකතුවක් දිවයිනෙන් තවදුරටත් පිටවීමට හේතු වූ බව සැලකේ. සමස්තයක් වශයෙන් 21 වන සියවසේදී ජනගහනය මිලියන භාගයකින් පමණ අඩු වී ඇති අතර, බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රධාන භූමියේ වඩා හොඳ අවස්ථා සොයති.

2020 නොවැම්බර් 3 වන දින පැවති මහ මැතිවරණයේදී පුවර්ටෝ රිකෝ එහි රාජ්‍යත්වය පිළිබඳ ජනමත විචාරණය පැවැත්වීය; ඡන්ද පත්‍රිකාවේ එක් ප්‍රශ්නයක් අසන ලදී: "පුවර්ටෝ රිකෝව රාජ්‍යයක් ලෙස සංගමයට වහාම ඇතුළත් කළ යුතුද?" ප්‍රතිඵලවලින් පෙනී ගියේ පුවර්ටෝ රිකෝ ඡන්දදායකයින්ගෙන් සියයට 52 ක් ඔව් කියා පිළිතුරු දුන් බවයි. 2020 ගණන්වල මුල් භාගයේදී එක්සත් ජනපදයේ, පුවර්ටෝ රිකෝ තත්ව පනත කොංග්‍රසය විසින් සකස් කරමින් සිටි අතර, H.R. 8393 2022 දී සභාව සම්මත කළේය - එය සෙනෙට් සභාව සම්මත කර නොතිබුණද; මෙම පනත් කෙටුම්පත PR බැඳී සිටින ජනමත විචාරණයක් කිරීමට සහාය වනු ඇත. පනත් කෙටුම්පත PR හි ඉරණම තීරණය නොකරයි, එය හුදෙක් ජනමත විචාරණයේ ප්‍රතිඵලයට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට එක්සත් ජනපදය සූදානම් කරයි. 2024 නොවැම්බර් 5 වන දින මැතිවරණයේදී, ඡන්ද පත්‍රිකාවේ රාජ්‍යත්වය, ස්වාධීනත්වය හෝ නිදහස් සංගමයක් සහිත ස්වාධීනත්වය ඇතුළත් බැඳීමක් නොමැති ජනමත විචාරණයක තේරීම් තුනක් තිබුණි; රාජ්‍යත්වය 59% කින් දිනා ගන්නා ලදී. ඊට අමතරව, 2024 නොවැම්බර් 5 වන දින, රාජ්‍යත්වයට පක්ෂපාතී ජෙනිෆර් ගොන්සාලෙස්, 2024 මහ මැතිවරණයේදී 40% කට ආසන්න ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගනිමින් පුවර්ටෝ රිකෝ ආණ්ඩුකාර ධුරය දිනා ගත්තාය.

භූගෝලය

ගිනිකොනදිග පුවර්ටෝ රිකෝවේ, පටිල්ලාස් හි වෙරළ තීරය සහ වෙරළ තීරය.

පුවර්ටෝ රිකෝ දූපත, පුවර්ටෝ රිකෝ ප්‍රධාන දූපත සහ වීක්ස්, කුලෙබ්‍රා, මොනා, ඩෙසෙචියෝ සහ කැජා ඩි මුවර්ටෝස් ඇතුළු විවිධ කුඩා දූපත් වලින් සමන්විත වේ. මෙම පහෙන්, කුලෙබ්‍රා සහ වීක්ස් පමණක් වසර පුරා ජනාවාස වී ඇත. සමුද්‍ර ඉතිහාසයේ ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇති මොනා, පුවර්ටෝ රිකෝ ස්වභාවික සම්පත් දෙපාර්තමේන්තුවේ සේවකයින් හැර, වසරේ වැඩි කාලයක් ජනාවාස වී නොමැත. මොනා අසල පිහිටි මොනිටෝ, සහ සැන් ජුවාන් බොක්කෙහි පිහිටා ඇති ඉස්ලා ඩි කබ්‍රාස් සහ ලා ඉස්ලෙටා ඩි සැන් ජුවාන් වැනි තවත් බොහෝ කුඩා දූපත් තිබේ. දෙවැන්න ඕල්ඩ් සැන් ජුවාන් සහ පුවර්ටා ඩි ටියෙරා වැනි ප්‍රජාවන් සහිත එකම ජනාවාස දූපත වන අතර ඒවා පාලම් මගින් ප්‍රධාන දූපතට සම්බන්ධ වේ.

පුවර්ටෝ රිකෝවේ NOAA නානමිතික රූපය (2020)

පුවර්ටෝ රිකෝ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලයේ භූමි ප්‍රමාණය වර්ග සැතපුම් 3,515 (වර්ග කිලෝමීටර 9,100) ක් වන අතර, එයින් වර්ග සැතපුම් 3,459 (වර්ග කිලෝමීටර 8,960) ක් ගොඩබිම වන අතර වර්ග සැතපුම් 56 (වර්ග කිලෝමීටර 150) ක් ජලය වේ. පුවර්ටෝ රිකෝ ඩෙලවෙයාර් සහ රෝඩ් දූපතට වඩා විශාල නමුත් කනෙක්ටිකට් වලට වඩා කුඩාය. නැගෙනහිර සිට බටහිරට ප්‍රධාන දූපතේ උපරිම දිග සැතපුම් 110 (කිලෝමීටර 180) වන අතර උතුරේ සිට දකුණට උපරිම පළල සැතපුම් 40 (කිලෝමීටර 64) වේ. පුවර්ටෝ රිකෝ යනු මහා ඇන්ටිලස් වල කුඩාම වේ. එය ජැමෙයිකාවේ ප්‍රමාණයෙන් 80% ක් වන අතර, හිස්පැනියෝලා ප්‍රමාණයෙන් 18% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සහ මහා ඇන්ටිලස් වල විශාලතම වන කියුබාවේ ප්‍රමාණයෙන් 8% කි.

දිවයිනේ භූ විෂමතාවය බොහෝ දුරට කඳුකර වන අතර උතුරු සහ දකුණු වෙරළ තීරයන්හි විශාල පැතලි ප්‍රදේශ ඇත. නැගෙනහිර සිට බටහිරට දිවයින හරහා ගමන් කරන ප්‍රධාන කඳු වැටිය කෝඩිලෙරා මධ්‍යම (ඉංග්‍රීසියෙන් මධ්‍යම කඳු වැටිය ලෙසද හැඳින්වේ) ලෙස හැඳින්වේ. පුවර්ටෝ රිකෝවේ උසම උන්නතාංශය වන සෙරෝ ද පුන්ටා 4,390 අඩි (මීටර් 1,340), මෙම පරාසයේ පිහිටා ඇත. තවත් වැදගත් කඳු මුදුනක් වන්නේ එල් යුන්ක් වන අතර එය එල් යුන්ක් ජාතික වනාන්තරයේ සියෙරා ඩි ලුකිලෝ හි උසම එකක් වන අතර එය අඩි 3,494 (මීටර් 1,065) ක උන්නතාංශයකි.

USGS මගින් සිතියම

පුවර්ටෝ රිකෝ හි මිනිසා විසින් සාදන ලද විල් 17 ක් සහ ගංගා 50 කට වඩා ඇති අතර ඒවායින් බොහොමයක් කෝඩිලෙරා මධ්‍යම ප්‍රදේශයෙන් ආරම්භ වේ. දිවයිනේ උතුරු කලාපයේ ගංගා සාමාන්‍යයෙන් දිගු වන අතර දකුණේ ගංගාවලට වඩා ඉහළ ජල ප්‍රවාහ අනුපාතයක් ඇත, මන්ද දකුණට මධ්‍යම හා උතුරු ප්‍රදේශවලට වඩා අඩු වර්ෂාපතනයක් ලැබේ.

පුවර්ටෝ රිකෝ ක්‍රිටේසියස් සිට ඉයෝසීන් ගිනිකඳු සහ ප්ලූටොනික් පාෂාණ වලින් සමන්විත වන අතර, තරුණ ඔලිගොසීන් සහ මෑත කාලීන කාබනේට් සහ අනෙකුත් අවසාදිත පාෂාණ වලින් වැසී ඇත. දිවයිනේ ගුහා සහ කාර්ස්ට් භූ විෂමතාවයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් උතුරු කලාපයේ සිදු වේ. පැරණිතම පාෂාණ ආසන්න වශයෙන් වසර මිලියන 190 ක් (ජුරාසික්) පැරණි වන අතර දිවයිනේ නිරිතදිග කොටසේ සියෙරා බර්මේජා හි පිහිටා ඇත. ඒවා සාගර කබොලෙහි කොටසක් නියෝජනය කළ හැකි අතර පැසිෆික් සාගර ක්ෂේත්‍රයෙන් පැමිණෙන බව විශ්වාස කෙරේ.

පුවර්ටෝ රිකෝ කැරිබියන් සහ උතුරු ඇමරිකානු තහඩු අතර මායිමේ පිහිටා ඇති අතර ඒවායේ අන්තර්ක්‍රියා නිසා ඇතිවන භූ කම්පන ආතතීන් මගින් විකෘති වෙමින් පවතී. මෙම ආතතීන් භූමිකම්පා සහ සුනාමි ඇති කළ හැකිය. මෙම භූ කම්පන සිදුවීම්, නායයෑම් සමඟ, දිවයිනේ සහ ඊසානදිග කැරිබියන් හි වඩාත් භයානක භූ විද්‍යාත්මක උපද්‍රව කිහිපයක් නියෝජනය කරයි. 1918 සැන් ෆර්මින් භූමිකම්පාව 1918 ඔක්තෝබර් 11 වන දින සිදු වූ අතර එය රිච්ටර් පරිමාණයෙන් 7.5 ක ඇස්තමේන්තුගත විශාලත්වයක් ඇති කළේය. එය උතුරු වෙරළට කිලෝමීටර කිහිපයක් ඔබ්බෙන් අගුවඩිල්ලා වෙරළට ඔබ්බෙන් ආරම්භ වූ අතර සුනාමියක් ඇති විය. එය පුළුල් දේපල හානියක් සහ පුළුල් පාඩු ඇති කළ අතර යටිතල පහසුකම්, විශේෂයෙන් පාලම් වලට හානි කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මරණ 116 ක් සහ දේපළ හානි ඩොලර් මිලියන 4 ක් පමණ විය. පොදු සුභසාධනය සඳහා රජය වේගයෙන් පියවර ගැනීමට අපොහොසත් වීම විරුද්ධවාදීන්ගේ දේශපාලන ක්‍රියාකාරිත්වයට සහ අවසානයේ පුවර්ටෝ රිකෝ ජාතිකවාදී පක්ෂයේ නැගීම සඳහා දායක විය. 2020 ජනවාරි 7 වන දින, රට 1918 න් පසු ඇති වූ විශාලතම භූමිකම්පාව අත්විඳින ලද අතර, එය රික්ටර් මාපකයේ 6.4 ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇත. ආර්ථික පාඩු ඩොලර් බිලියන 3.1 කට වඩා වැඩි බව ඇස්තමේන්තු කර ඇත.

අත්ලාන්තික් සාගරයේ විශාලතම සහ ගැඹුරුම අගල වන පුවර්ටෝ රිකෝ අගල, කැරිබියන් සහ උතුරු ඇමරිකානු තහඩු අතර මායිමේ පුවර්ටෝ රිකෝ සිට සැතපුම් 71 (කිලෝමීටර් 114) ක් පමණ උතුරින් පිහිටා ඇත. එය සැතපුම් 170 (කිලෝමීටර් 270) ක් දිගයි. මිල්වෞකි ගැඹුර ලෙස නම් කර ඇති එහි ගැඹුරුම ස්ථානයේ එය අඩි 27,600 (මීටර් 8,400) ක් පමණ ගැඹුරුයි. පුවර්ටෝ රිකෝ සහ ඩොමිනිකන් ජනරජය අතර මොනා ඡේදයේ පිහිටා ඇති මොනා කැනියොන්, පහළ සිට ඉහළට උසින් අඩි 1.25 සහ 2.17 (කිලෝමීටර් 2.01 සහ 3.49) අතර බෑවුම් සහිත බිත්ති සහිත තවත් කැපී පෙනෙන සාගර භූමි ආකෘතියකි.

දේශගුණය

පුවර්ටෝ රිකෝ හි කොප්පෙන් දේශගුණික වර්ග, දිවයිනේ ප්‍රධාන වශයෙන් වැසි වනාන්තර සහ මෝසම් දේශගුණික වර්ග ඇති බව පෙන්නුම් කරයි.

The climate of Puerto Rico in the Köppen climate classification is mostly tropical rainforest. Temperatures are warm to hot year round, averaging near 85 °F (29 °C) in lower elevations and 70 °F (21 °C) in the mountains. Easterly trade winds pass across the island year round. Puerto Rico has a rainy season, which stretches from April into November, and a dry season stretching from December to March. The mountains of the Cordillera Central create a rain shadow and are the main cause of the variations in the temperature and rainfall that occur over very short distances. The mountains can also cause wide variation in local wind speed and direction due to their sheltering and channeling effects, adding to the climatic variation. Daily temperature changes seasonally are quite small in the lowlands and coastal areas.

Between the dry and wet seasons, there is a temperature change of around 6 °F (3.3 °C). This change is due mainly to the warm waters of the tropical Atlantic Ocean, which significantly modify cooler air moving in from the north and northwest. Coastal water temperatures during the year are about 75 °F (24 °C) in February and 85 °F (29 °C) in August. The highest temperature ever recorded was 110 °F (43 °C) at Arecibo, while the lowest temperature ever recorded was 40 °F (4 °C) in the mountains at Adjuntas, Aibonito, and Corozal. The average yearly precipitation is 66 in (1,676 mm).Climate change in Puerto Rico has had a large impact on the ecosystems and landscapes.

Puerto Rico experiences the Atlantic hurricane season, similar to the rest of the Caribbean Sea and North Atlantic Ocean. On average, a quarter of its annual rainfall is contributed from tropical cyclones, which are more prevalent during periods of La Niña than El Niño. A cyclone of tropical storm strength passes near Puerto Rico, on average, every five years. A hurricane passes in the vicinity of the island, on average, every seven years. Since 1851, the Lake Okeechobee Hurricane (also known as the San Felipe Segundo hurricane in Puerto Rico) of September 1928 is the only hurricane to make landfall as a Category 5 hurricane. In 2017, Puerto Rico was affected by Category 5 Hurricane Irma and Category 4 Hurricane Maria, causing widespread and devastating impacts, particularly to the electric grid.

ජෛව විවිධත්වය

Puerto Rico is home to three terrestrial ecoregions: Puerto Rican moist forests, Puerto Rican dry forests, and Greater Antilles mangroves. Puerto Rico has two biosphere reserves recognized by the UNESCO Man and the Biosphere Programme: Luquillo Biosphere Reserve represented by El Yunque National Forest and the Guánica Biosphere Reserve.

කොමන් කෝකි

Species endemic to the archipelago number 239 plants, 16 birds and 39 amphibians/reptiles, recognized as of 1998. Most of these (234, 12 and 33 respectively) are found on the main island. The most recognizable endemic species and a symbol of Puerto Rican pride is the coquí, a small frog easily identified by the sound of its call, from which it gets its name. Most coquí species (13 of 17) live in the El Yunque National Forest, the only tropical rainforest in the U.S. Forest Service system, located in the northeast of the island. It was previously known as the Caribbean National Forest. El Yunque is home to more than 240 plants, 26 of which are endemic to the island. It is also home to 50 bird species, including the critically endangered Puerto Rican amazon.

In addition to El Yunque National Forest, the Puerto Rican moist forest ecoregion is represented by protected areas such as the Maricao and Toro Negro state forests. These areas are home to endangered endemic species such as the Puerto Rican boa (Chilabothrus inornatus), the Puerto Rican sharp-shinned hawk (Accipiter striatus venator), the Puerto Rican broad-winged hawk (Buteo platypterus brunnescens) and the elfin woods warbler (Setophaga angelae). The Northern Karst country of Puerto Rico is also home to one of the remaining rainforest tracts in the island, with the Río Abajo State Forest being the first focus for the reintroduction of the highly endangered Puerto Rican parrot outside of the Sierra de Luquillo.

In the southwest, the Guánica State Forest and Biosphere Reserve contain over 600 uncommon species of plants and animals, including 48 endangered species and 16 that are endemic to Puerto Rico, and is considered a prime example of the Puerto Rican dry forest ecoregion and the best-preserved dry forest in the Caribbean. Other protected dry forests in Puerto Rico can be formed within the Caribbean Islands National Wildlife Refuge complex at the Cabo Rojo, Desecheo, Culebra and Vieques National Wildlife Refuges, and in the Caja de Muertos and Mona and Monito Islands Nature Reserves. Examples of endemic species found in this ecoregion are the higo chumbo (Harrisia portoricensis), the Puerto Rican crested toad (Peltophryne lemur), and the Mona ground iguana (Cyclura stejnegeri), the largest land animal native to Puerto Rico.

Puerto Rico has three of the seven year-long bioluminescent bays in the Caribbean: Laguna Grande in Fajardo, La Parguera in Lajas and Puerto Mosquito in Vieques. These are unique bodies of water surrounded by mangroves that are inhabited by the dinoflagellate Pyrodinium bahamense. However, tourism, pollution, and hurricanes have highly threatened these unique ecosystems.

රජය සහ දේශපාලනය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

දේශපාලන පක්ෂ සහ මැතිවරණ

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

දේශපාලන තත්ත්වය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

පරිපාලන අංශ

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

විදේශීය සහ අන්තර් රාජ්‍ය සබඳතා

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

මිලිටරි

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

නීතිය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

අපරාධ

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි රජය සහ දේශපාලනය' not found

ආර්ථිකය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

සංචාරක ව්‍යාපාරය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

මූල්‍ය ණය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

රාජ්‍ය මූල්‍ය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

ජීවන වියදම

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

ප්‍රවාහනය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

උපයෝගිතා

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

විදුලිය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

ජලය සහ අපද්‍රව්‍ය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

විදුලි සංදේශ

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ආර්ථිකය' not found

ජන විකාශනය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

ජනගහන ව්‍යාප්තිය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

ජනගහන සැකැස්ම

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

සංක්‍රමණ සහ සංක්‍රමණ

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

භාෂා

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

ආගම

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

අධ්‍යාපනය සහ සාක්ෂරතාවය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

සෞඛ්‍යය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි ජන විකාශනය' not found

සංස්කෘතිය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

කලා

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

සාහිත්‍යය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

මාධ්‍ය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

සංගීතය

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

මුද්‍රිත කලාව

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

ආහාර පිසීම

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

ක්‍රීඩා

Page 'පුවර්ටෝ රිකෝ හි සංස්කෘතිය' not found

සටහන්

1. Pronunciation:
   • ඉංග්‍රීසි ;
   • ස්පාඤ්ඤ: , locally (in rural areas) .
   • : Borikén or Borinquen
2. The definition of according to policy (as codified in the department's ) reads: "The term 'Commonwealth' does not describe or provide for any specific political status or relationship."
3. ස්පාඤ්ඤ: Estado Libre Asociado de Puerto Rico, lit. 'Free Associated State of Puerto Rico'
4. Puerto Rico was acquired along with and the Philippines via the 1898 ending the . The Philippines became independent via the 1946 ; Puerto Rico and Guam remain U.S. territories today.
5. See the article for more information.
6. Proyecto Salón Hogar (ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන්) "ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් බොරිකෙන් හි නම සැන් ජුවාන් බවුටිස්ටා ලෙස වෙනස් කර එය පුවර්ටෝ රිකෝ අගනුවර ලෙස හැඳින්වූහ. වසර ගණනාවක් පුරා, පුවර්ටෝ රිකෝ නගරය සැන් ජුවාන් බවට පත් වූ අතර, සැන් ජුවාන් බවුටිස්ටා පුවර්ටෝ රිකෝ බවට පත් විය."
7. 1932 දී, එක්සත් ජනපද කොංග්‍රසය නිල වශයෙන් පෝර්ටෝ රිකෝ හි පැරණි ස්පාඤ්ඤ නාමය පුවර්ටෝ රිකෝ ලෙස ප්‍රතිනිර්මාණය කළේය. දූපත් සමූහය අත්පත් කරගත් දා සිට එය එහි ව්‍යවස්ථාදායක සහ අධිකරණ වාර්තාවල පෙර අක්ෂර වින්‍යාසය භාවිතා කර ඇත. 1898 දී එක්සත් ජනපදය දිවයින යටත් කර ගැනීමට පෙර, අතරතුර සහ පසුව ප්‍රවෘත්ති මාධ්‍ය සහ ලියකියවිලි වල පෝර්ටෝ රිකෝ සහ පෝර්ටෝ රිකෝ යන දෙකම එකිනෙකට වෙනස් ලෙස භාවිතා කළ බව පැට්‍රීෂියා ගෙරොවිචි පවසයි. උදාහරණයක් ලෙස, පෝර්ටෝ අක්ෂර වින්‍යාසය හි භාවිතා කරන ලදී, නමුත් පෝර්ටෝ එම වසරේම විසින් භාවිතා කරන ලදී. " කෙටුම්පත් කිරීමේදී කුතුහලය දනවන අතපසුවීමක් දිවයිනේ නම නිල වශයෙන් වැරදි ලෙස අක්ෂර වින්‍යාස කිරීමට හේතු වූ" බව නැන්සි මොරිස් පැහැදිලි කරයි. කෙසේ වෙතත්, ගර්වාසියෝ ලුයිස් ගාර්ෂියා 1899 දී නිකුත් කරන ලද නැෂනල් ජියෝග්‍රැෆික් (සඟරාව) ලිපියකට ඉංග්‍රීසි අක්ෂර වින්‍යාසය සොයා ගනී, ඉන්පසු ඇමරිකානු ප්‍රධාන භූමියේ ඉංග්‍රීසි කතා කරන පුරවැසියන්ගේ වාර්ගික හා භාෂාමය අභිමානය නිසා බොහෝ ආයතන සහ ආයතන විසින් අක්ෂර වින්‍යාසය තබා ගන්නා ලදී.
8. Text of Ortega v. Lara, 339, 342 (1906) is available from: Cornell Findlaw Justia OpenJurist

යොමු කිරීම්

1. 2010 ජන සංගණන දත්ත. "2010 සෙන්සස් ඩේටා". 2010.census.gov. සම්ප්‍රවේශය 2011-10-30.{{}}: CS1 maint: numeric names: authors list ()
2. උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික <ref> ටැගය; ussd නමැති ආශ්‍රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි
3. Amaral, Patrícia & Ana Maria Carvalho (2014). Portuguese-Spanish Interfaces: Diachrony, synchrony, and contact. Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. p. 130. ISBN .
4. "CIA World Factbook – Puerto Rico". 5 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 August 2019.
5. "7 fam 1120 acquisition of u.s. nationality in u.s. territories and possessions". U.S. Department of State Foreign Affairs Manual Volume 7- Consular Affairs. U.S. Department of State. 3 January 2013. 22 December 2015 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 13 December 2015.
6. "Ley de los Idiomas Oficiales del Gobierno de Puerto Rico" (PDF). Biblioteca Virtual de OGP “Miguel J. Rodríguez Fernández” Viejo San Juan, Puerto Rico. සම්ප්‍රවේශය 8 October 2024.
7. "Puerto Rico". 12 September 2015 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 21 September 2015.
8. "SOBRE PUERTO RICO". www.studypuertorico.pr.gov (ස්පාඤ්ඤ බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-10-16.
9. Stacy Taus-Bolstad (1 September 2004). Puerto Ricans in America. Lerner Publications. pp. 7–. ISBN .  1245779085.
10. Caban, Pedro A. (2009). Constructing a Colonial People: Puerto Rico and the United States, 1898–1932. Westview Press. p. 10. ISBN .
11. Santiago-Valles, Kelvin A. (1994). Subject People and Colonial Discourses: Economic Transformation and Social Disorder in Puerto Rico, 1898–1947. SUNY Press. p. ix. ISBN .
12. Lipski, John M. (2005). A History of Afro-Hispanic Language: Five Centuries, Five Continents. Cambridge University Press. p. 37. ISBN .
13. "Documenting a Puerto Rican Identity | In Search of a National Identity: Nineteenth and Early-Twentieth-Century Puerto Rico | Articles and Essays | Puerto Rico at the Dawn of the Modern Age: Nineteenth- and Early-Twentieth-Century Perspectives". Digital Collections, Library of Congress. 11 April 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 April 2020.
14. José Trías Monge. Puerto Rico: The Trials of the Oldest Colony in the World. New Haven, CT; London: Yale University Press, 1999. p. 4.
15. 8 U.S. Code § 1402 – Persons born in Puerto Rico on or after 11 April 1899 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 8 ජූලි 2017 at the Wayback Machine (1941) Retrieved: 14 January 2015.
16. Igartúa–de la Rosa v. United States (Igartúa III) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 16 මාර්තු 2012 at the Wayback Machine, 417 F.3d 145 (1st Cir. 2005) (en banc), GREGORIO IGARTÚA, ET AL., Plaintiffs, Appellants, v. UNITED STATES OF AMERICA, ET AL., Defendants, Appellees. No. 09-2186 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 5 සැප්තැම්බර් 2018 at the Wayback Machine (24 November 2010)
17. The trauma of Puerto Rico's 'Maria Generation' . සංරක්ෂණය කළ පිටපත 24 සැප්තැම්බර් 2019 at the Wayback Machine Robin Ortiz. ABC News. 17 February 2019. Accessed 24 September 2019.
18. PUERTO RICO: Fiscal Relations with the Federal Government and Economic Trends during the Phaseout of the Possessions Tax Credit. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 26 ජූලි 2011 at the Wayback Machine General Accounting Office publication number GAO-06-541. US Gen. Acctg. Office, Washington, DC. 19 May 2006. Public Release: 23 June 2006. (Note: All residents of Puerto Rico pay federal taxes, with the exception of federal income taxes which only some residents of Puerto Rico must still pay).
19. "Puerto Rico's Political Status and the 2012 Plebiscite: Background and Key Questions" (PDF). Congressional Research Service. 25 June 2013. 3 March 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 17 January 2016 – via fas.org.
20. "El Nuevo Día". Elnuevodia.com. 18 April 2017. 27 August 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 3 May 2017.
21. "Advanced economies". IMF. 17 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 1 August 2019.
22. "Manufactura" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). . 2 October 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 7 September 2013.
23. "CIA World Factbook – Puerto Rico". 5 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 August 2019.
24. Allatson, Paul (2007). Key Terms in Latino/a Cultural and Literary Studies. Malden, Mass.: Blackwell Publishing. p. 47. ISBN .
25. Cayetano Coll y Toste, ed (1972). "Taino Indigenous Peoples of the Caribbean". Clásicos de Puerto Rico (2nd ed.). Ediciones Latinoamericanas, S.A.. http://www.taino-tribe.org/terms1.htm#anchor250018. 
26. Grose, Howard Benjamin (1910). H. B. Grose, Advance in the Antilles: the new era in Cuba and Porto Rico, Presbyterian Home Missions, 1910. Literature Dept., Presbyterian Home Missions. සම්ප්‍රවේශය 6 February 2011.
27. Boricua. Merriam-Webster Dictionary. Accessed 9 February 2022. Archived.
28. Borincano. Diccionario de la Real Academia Española. Accessed 9 February 2022.Archived.
29. Julian Granberry and Gary Vescelius. Languages of the Pre-Columbian Antilles. The University of Alabama Press. 2004. p.92. ISBN
30. Schechter, Patricia A. (2012). "¡Adelante Hermanas de la Raza!, Josefina Silva de Cintron and Puerto Rican Women's Feminismo. – The New York's World Fair: 1939–1940". Exploring the Decolonial Imaginary: Four Transnational Lives. New York: MacMillan. ISBN . Note: The phase "The Island of Enchantment" has been traced back to a travel guide by that title that . offered in magazine in 1938.
31. "Historia de Puerto Rico". Proyectosalonhogar.com. 30 April 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 April 2014.
32. "Treaty of Peace Between the United States and Spain; December 10, 1898". The Avalon Project. . 8 July 2012 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 July 2016.
33. "Crafting an Identity". History, Art & Archives. Office of the Historian and the Clerk of the House's Office of Art and Archives. 19 August 2016 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 July 2016.
34. Pedro A. Malavet (2004). America's colony: the political and cultural conflict between the United States and Puerto Rico. NYU Press. pp. 43, 181 note 76. ISBN . 8 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2020.
35. To change the name of the island of Porto Rico to Puerto Rico, S.J. Res 36, 72nd Congress, enacted 1932. (47  158)
36. Patricia Gherovici (2003). The Puerto Rican syndrome. Other Press, LLC. pp. 140–141. ISBN . 8 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 October 2020.
37. Historian, Office of the (1 January 2013). Hispanic Americans in Congress, 1822–2012 (ඉංග්‍රීසි බසින්). Government Printing Office. ISBN . 8 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 August 2016.
38. Secretary's, Puerto Rico; Office, Puerto Rico Secretary's (1 January 1903). Register of Porto Rico (ඉංග්‍රීසි බසින්). Office of the Secretary.
39. Van Deusen, Richard James; Van Deusen, Elizabeth Kneipple (1931). Porto Rico: A Caribbean Isle (ඉංග්‍රීසි බසින්). Henry Holt. 8 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 17 August 2016.
40. Sciences, New York Academy of (1922). Scientific survey of Porto Rico and the Virgin Islands (ඉංග්‍රීසි බසින්). New York Academy of Sciences.
41. Latino/a Thought: Culture, Politics, and Society. Francisco H. Vazquez. Page 380. Lanham, Md: Rowman Littlefield Publishers. 2009. Accessed 25 May 2012.
42. Extended Statehood in the Caribbean ~ Fifty Years of Commonwealth ~ The Contradictions Of Free Associated Statehood in Puerto Rico. Rozenberg Quarterly. Accessed 15 August 2020.
43. The Constitutionality of Decolonization by Associated Statehood: Puerto Rico's Legal Status Reconsidered. Gary Lawson and Robert D. Sloane. Boston University School of Law. Working Paper Number 09-11. 3 August 2009. Archived on 18 October 2019 at the Wayback Machine.
44. Carmelo Rosario Natal. Ponce En Su Historia Moderna: 1945–2002. Secretaría de Cultura y Turismo. Gobierno Municipal de Ponce. Ponce, Puerto Rico. 2003. p. 141.
45. "How Europeans Brought Sickness to the New World". www.sciencemag.org. 3 June 2015.
46. "Teoría, Crítica e Historia: La abolición de la esclavitud y el mundo hispano". Ensayistas.
47. Roselló, Pedro Luis Perea (April–June 1963). Santiago, Maria García; Vega, Pedro Malavey; González, José M. Novoa; Goyco, Edwin Toro (eds.). "Res communes omnium". Doctrina. Revista de Derecho Puertorriqueño. Printed in Spain: Imprenta vda. de Daniel Cochs—Cros. 23.—Barcelona (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 2 (8). : : 7–24.  0034-7930.
48. "A Latinx Resource Guide: Civil Rights Cases and Events in the United States". library of Congress. සම්ප්‍රවේශය 2025-02-15.
49. "Members Hear Petitioners Speak up for Independence, Statehood, Free Association". General Assembly of the United Nations. 15 June 2009. 9 April 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 11 August 2017.
50. Ley Numero 283 del 28 de diciembre de 2011. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 12 අප්‍රේල් 2019 at the Wayback Machine Legislative Assembly of Puerto Rico. 28 December 2011. Retrieved 10 January 2012.
51. John Marino. Caribbean Business. Released on 4 October 2011. Retrieved 8 December 2011.
52. casiano communications (4 October 2011). "Fortuño calls for status, legislative reform votes on 12 August 2012". Caribbeanbusinesspr.com. Archived from the original on 24 November 2011. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.{{}}: CS1 maint: unfit URL ()
53. "Puerto Rico votes on whether to change relationship with US, elects governor and legislators". Washington Post. Associated Press. 14 January 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 6 November 2012.
54. "H.R. 5278, Puerto Rico Oversight, Management and Economic Stability Act of 2016 (PROMESA)". Policy.house.gov. 6 June 2016. 19 August 2016 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 July 2016.
55. RAND - Hurricanes Irma and Maria: Impact and Aftermath
56. "Mass exodus from Puerto Rico feared after historic hurricane, debt crisis". . 26 September 2017.
57. "2020 Puerto Rican status referendum". elecciones2020.ceepur.org. 5 November 2020. 3 November 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 6 November 2020.
58. "Puerto Rico Independence Bill Passes in the House". 17 December 2022.
59. "Jenniffer González of Puerto Rico's pro-statehood party edges ahead in gubernatorial election". . 6 November 2024.
60. Kaufman, Alexander C. (6 November 2024). "Jenniffer González-Colón, A Pro-Statehood Trump Ally, Wins Puerto Rico Governor's Race". . සම්ප්‍රවේශය 6 November 2024.
61. Cortés Zavala; María Teresa & José Alfredo Uribe Salas (2014). "Ciencia y economía del guano: La isla mona en puerto rico, siglo XIX". Memorias: Revista Digital de Historia y Arqueología Desde el Caribe. 11 (22): 81–106. doi:10.14482/memor.22.5948.  1794-8886.
62. Schärer-Umpierre, Michelle T.; et al. (2014). "Marine Managed Areas and Associated Fisheries in the US Caribbean". Marine Managed Areas and Fisheries. Advances in Marine Biology. 69: 140. doi:10.1016/B978-0-12-800214-8.00004-9. ISBN . PMID 25358299. 28 July 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 10 December 2015.
63. Helmer, Etienne (2011). "La ciudad contemporanea, una polis sin politica?". Boletin Cientifico Sapiens Research. 1 (2): 88.
64. Esterrich, Carmelo (2009). "Edenes insostenibles: El campo de la ciudad en la intentona cultural de los cincuenta". CENTRO: Journal of the Center for Puerto Rican Studies. 21 (1): 180.
65. "Bathymetric Data Viewer". maps.ngdc.noaa.gov. 9 July 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 February 2021.
66. "The World Factbook – Puerto Rico#Geography". Cia.gov. 5 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
67. "Welcome to Puerto Rico!". topuertorico.org. 24 December 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 December 2007.
68. "The World Factbook – Jamaica". CIA. 11 January 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 April 2008.
69. "The World Factbook – Cuba". CIA. 2 December 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 April 2008.
70. "Caribbean National Forest – El Yunque Trail # 15". GORP.com. 18 August 2010 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 14 August 2010.
71. "Los Lagos de Puerto Rico". 25 December 2004 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2007. (archived from on 29 June 2007). (ස්පාඤ්ඤ බසින්)
72. Andrzej Pisera; Michael Martínez; Hernan Santos (May 2006). "Late Cretaceous Siliceous Sponges From El Rayo Formation, Puerto Rico". . 5 January 2009 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 6 May 2008.
73. "Earthquake History of Puerto Rico". U.S. Geological Survey. 14 July 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 11 September 2007.
74. Morning Update for Puerto Rico - January 7, 2020: On Jan. 7, a magnitude 6.4 earthquake struck the region at 4:24 am local time (08:24:26 UTC). Significant damage is possible. Over the past several weeks, hundreds of small earthquakes have occurred in the Puerto Rico region, beginning in earnest with a M 4.7 earthquake late on December 28 and a M 5.0 event a few hours. Puerto Rico Earthquakes. 7 January 2020. Accessed 9 February 2022. Archived.
75. Puerto Rico hit by largest earthquake in 100 years. Cheryl Magness. Reporter. 8 January 2020. Accessed 9 February 2022. Archived.
76. 6.4-magnitude quake strikes Puerto Rico, killing at least 1 amid heavy seismic activity: "We've never been exposed to this kind of emergency in 102 years," Gov. Wanda Vázquez said as the island grapples with ongoing aftershocks and assesses the damage. Nicole Acevedo and Ben Kesslen. NBC News. 7 January 2020. Accessed 7 February 2022. Archived.
77. Analyst says earthquakes could cost Puerto Rico's economy up to $3.1 billion. Kate Trafecante. CNN. 7 January 2020. Accessed 9 February 2022. Archived.
78. Uri ten Brink. "Explorations: Puerto Rico Trench 2003 – Cruise Summary and Results". National Oceanic and Atmospheric Administration. 24 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 20 November 2009.
79. "NOAA Ocean Explorer: Puerto Rico Trench". Oceanexplorer.noaa.gov. 24 July 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 14 August 2010.
80. Mondziel, Steven A. (2007). "Morphology, Structure, and Tectonic Evolution of the Mona Canyon, Puerto Rico" (PDF). uncg.edu. University of North Carolina Wilmington. 20 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 August 2023 – via Journal of Marine Geology.
81. Stillman, Dan (7 June 2023). "Historic heat is roasting Puerto Rico, where it feels like 125 degrees". The Washington Post. 17 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 9 June 2023.
82. "NOWData – NOAA Online Weather Data". . 9 October 2011 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 27 October 2011.
83. Daly, Christopher; Helmer, Eileen H.; Quiñonez, Maya (2003). "Mapping the Climate of Puerto Rico, Vieques and Culebra". International Journal of Climatology. 23 (11): 1359–81. :2003IJCli..23.1359D. doi:10.1002/joc.937.
84. "Effects of Climate Change in Puerto Rico". Center for Media Engagement. 2024-06-13. සම්ප්‍රවේශය 2024-11-04.
85. Rodgers, Edward B.; Adler, Robert F.; Pierce, Harold F. (November 2001). "Contribution of Tropical Cyclones to the North Atlantic Climatological Rainfall as Observed from Satellites". Journal of Applied Meteorology. 40 (11): 1785–1800. :2001JApMe..40.1785R. doi:10.1175/1520-0450(2001)040<1785:COTCTT>2.0.CO;2.
86. Aurelio Mercado and Harry Justiniano. Coastal Hazards of Puerto Rico. සංරක්ෂණය කළ පිටපත 6 ඔක්තෝබර් 2011 at the Wayback Machine Retrieved on 23 January 2008.
87. RAND - Hurricanes Irma and Maria: Impact and Aftermath, rand.org
88. Dinerstein, Eric; et al. (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534–545. doi:10.1093/biosci/bix014.  0006-3568. PMC 5451287. PMID 28608869.
89. "Island Directory". Islands.unep.ch. 7 September 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 30 October 2011.
90. "Coquí in the Rainforest". Discover Puerto Rico (ඉංග්‍රීසි බසින්). 30 March 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 30 March 2023.
91. "Iguaca Aviary Techniques used in the Puerto Rican Parrot Recovery Program" (PDF). US Fish & Wildlife Services. 8 December 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 23 July 2022.
92. "View of News of the Rio Abajo Aviary for Puerto Rican Parrot". Journal of Caribbean Ornithology. 3 (3): 4. 18 December 1990. 20 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 23 July 2022.
93. Ewel, J.L. & J.L. Whitmore. 1973. The ecological life zones of Puerto Rico and the U.S. Virgin Islands. USDA For. Serv. Res. Pap. ITF-18.
94. ; Whitmore, J. L. (1973). The Ecological Life Zones of Puerto Rico and the U. S. Virgin Islands (PDF). USDA Forest Service Institute of Tropical Forestry. Forest Service Research Paper ITF-18. 20 August 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 20 August 2023.
95. Alberts, Allison; Lemm, Jeffrey; Grant, Tandora; Jackintell, Lori (2004), "Testing the Utility of Headstarting as a Conservation Strategy for West Indian Iguanas", Iguanas: Biology and Conservation (University of California Press): p. 210,
    ISBN 
     
96. Soler-Figueroa, Brenda María; Otero, Ernesto (1 January 2015). "The Influence of Rain Regimes and Nutrient Loading on the Abundance of Two Dinoflagellate Species in a Tropical Bioluminescent Bay, Bahía Fosforescente, La Parguera, Puerto Rico". Estuaries and Coasts (ඉංග්‍රීසි බසින්). 38 (1): 84–92. :2015EstCo..38...84S. doi:10.1007/s12237-014-9827-0.  1559-2731.  85305359.
97. "Bioluminescent Bay, Puerto Rico - Unique Places around the World". WorldAtlas. 15 February 2020 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 15 February 2020.
98. Yancey-Bragg, N'dea. "After Hurricane Maria, Puerto Rico's rare bioluminescent bays may go dark". USA TODAY (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 27 February 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 29 June 2020.

උතුරු ඇමරිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව