Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ඩෙංගු උණ හා ඩෙංගු ඇති කරන්නා වු රෝගීතත්වයකි.ඩෙංගු උණ රෝගය මගින් බෝවන රෝගයකි. වල හා හන්දිපත් වල ඇතිවන ඉතා වේදනාකාරී තත්ත්වයන් නිසා මෙය තලාපෙලා දමන උණ ලෙසද ප්‍රකට වේ. රෝග ලක්ෂණ ලෙස ක්ෂණිකව හටගන්නා තද උණ, තදබල හිසේ කැක්කුම, වල හා වල රැදාව සහ සමෙහි ඇතිවන පැල්ලම් දැක්විය හැක.
| ඩෙංගු උණ | |
|---|---|
| වර්ගීකරණය සහ බාහිර සම්පත් | |
 ඩෙංගු උණ රෝගියෙකුගෙ සමෙහි දැකිය හැකි කුඩා රතු පැල්ලම්. | |
| - | 90. |
| - | 061 |
| 614371 | |
| 3564 | |
| 001374 | |
| eMedicine | med/528 |
| C02.782.417.214 | |
රතු: වසංගත ඩෙංගු ව්‍යාප්තිය ඊජිට්යි
ඇක්වා: ඊජිට්යි පමණක්
ඩෙංගු උණෙන් සමෙහි ඇති වන පැල්ලම් එයටම ආවේනික වූ දීප්තිමත් තද රතු පැහැති කුඩා පැල්ලම් වන අතර සාමාන්‍යයෙන් මෙය පළමුව කලවා වල හා පපු ප්‍රදේශයන්හි ඇතිවේ. ඇතැම් රෝගීන්ගෙන් මේවා මුළු සිරුරම වසාගන්නා ආකාරයට ව්‍යාප්ත වේ.තවද බඩෙහි ඇතිවන අම්ල ගතිය හා සම්බන්ධව බඩේ කැක්කුම ඔක්කාරය හා මලපහ බුරුලෙන් යාම ඇතිවිය හැක.
ඩෙංගු රක්තපාත උණ රෝග ලක්ෂණ නම්,දින 2 - 7 දක්වා පවතින අධික උණ සම යට කුඩා රතු පැල්ලම්, වලින් ලේ ගැලීම, නාසයෙන් ලේ ගැලීම, කළු/දුඹුරු පැහැති වමනය හෝ මළ පහවිම ( තුළට ලේ ගැලිම නිසා), මුත්‍ර සමග ලේ පිටවීම අක්මාව ඉදිමීමෙන් වන අධික බඩේ වේදනාව ඇතිවිය හැක.ඩෙංගු කම්පන තත්වයේ රෝග ලක්ෂණ නම්,සුදු මැලි වීම, අත් පා සීතල වීම, නාඩි වැටීම වේගවත්විම, අඩුවීම සිදුවිය හැක.
ඩෙංගු වෛරසය ව්‍යාප්ත කරන මදුරු දෙවර්ගය නම් -. . ඔවුන් වැඩිපුර දෂ්ට කරන්නේ දහවල් කාලයේය. ඩෙංගු වෛරසය කාණ්ඩ 4ක් දක්නට ලැබේ. එම වෛරස ඩෙංගු දර්ශක 1, 2, 3 හා 4 ලෙස වෛද්‍ය විද්‍යාවේ නම් කර ඇත. ඩෙංගු රක්තපාත උණ නිසා අසාධ්‍ය තත්ත්වයට පත්වනුයේ ප‍්‍රථම වතාවට රෝගයට ගොදුරු වූ අය නොව මීට පෙර රෝගයට ගොදුරුවී සුව වී යළිත් රෝගයට ගොදුරු වූ අයයි.සාමාන්‍යයෙන් ශරීරයේ ප‍්‍රතිදේහ මගින් සිදු කරනුයේ ආරක්ෂාකාරී පිළිවෙතකි. නමුත් මෙම ඩෙංගු වෛරස නිසා ඇති වන විශේෂ සිදුකරනුයේ ඊට හාත්පසින්ම ප‍්‍රතිවිරුද්ධ කි‍්‍රයාවලියකි.එනම් එක් ඩෙංගු වෛරස දර්ශකයකින් ශරීරය තුළ ඇති වන මෙම විශේෂ ප‍්‍රතිදේහ කරන්නේ වෙනත් ඩෙංගු දර්ශකයක් ශරීරයට ඇතුලු වූ විට ඊට එරෙහි ව සටන් කිරීම වෙනුවට එම ආගන්තුක වෛරසයට ශරීරය තුළ වර්ධනය වීමට රුකුල් දීමයි.
ඩෙංගු වයිරසය සඳහා කිසිවක් තවම සොයා ගෙන නැත. එම නිසා ඩෙංගු මදුරුවන් බෝ වන ස්ථාන විනාශ කිරීම මගින් ඩෙංගු වාහක මදුරුව බොවිම අවම කිරිම හා ඩෙංගු මදුරුවාගෙන් සිරුර දෂ්ට කිරිමෙන් අරක්ෂා විම ඩෙංගු මර්දනයට ඇති එකම ක්‍රමයයී.
ප්‍රතිකාර ලෙස පළමුව සිදුකරන්නේ උණ වැලදී දින දෙකකින් පමණ සිදුකරන මගින් රෝග තත්ත්වය නිශ්චිතවම අදුනා ගැනීමයි. හැකි තරම් වතුර, , ජීවනී වැනි දියර වර්ගද දීම යන ඒවා ඉන් අනතුරුව කරනු ලැබේ.රෝහල තුලදී ලැබෙනා ඇද විවේකය(Bed rest)මෙහිදී විශේෂ කාර්යයක් ඉටු කරයි. ඩෙංගු රක්තපාත රෝගය ඇති රෝගියකු නම් තෙවන දිනයේ සිට ඉතා ප්‍රවේශමෙන් කළ යුතුය.
ලෝකය පුරා සියයකට වැඩි රටවල් සංඛ්‍යාවක පැතිර ගොස් ඇති මාරාන්තික ඩෙංගු රෝගය වර්තමාන සමාජයට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කරන රෝගයකි.1960න් පසු ඩෙංගු රෝගයෙහි පැතීරිම ඉතා සිග්‍රයෙන් වැඩිවිය, අද වන විට ලොව පුර 50 - 100 පමන ප්‍රමාණයක් ඩෙංගු රෝගයෙන් වසරකට පිඩා විදිනු ඇත.ඩෙංගු රෝගය සඳහා නිශ්චිත එන්නතක් හෝ නිශ්චිත යක් නොමැත. ඩෙංගු වෛරසය සඳහා කිරීම තවම පරීක්ෂණ තත්ත්වයේ පවතී.
රෝග ලක්ෂණ
වයිරසය ශරීර ගතවු බොහෝ දෙනෙකු(80% පමණ) අයත් වන්නේ රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් නොකරන හෝ සාමාන්‍ය වයිරස උණක රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන කාණ්ඩ වලටය. කිහිප දෙනෙකු (5% පමණ) රක්තපාත උණ හෝ ඩෙංගු කම්පන තත්වයට පත් විය හැක. ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණ බාහිරට පෙන්නුම් කිරිමට දින 3 –14 පමණ ගත විය හැක. නමුත් බොහෝවිට ඩෙංගු වයිරසය සිරුරට ඇතුළුවී දින 3 – 7 පමණ ගත වීමෙන් අනතුරුව රෝග ලක්ෂණ ඇතිවේ. ඩෙංගු රෝගය වෙනත් උණ රෝග වලින් වෙන් කර හදුනා ගැනීම මුල් දින 2 තුළ තරමක් අපහසු කාර්යයකි. මක්නිසාද යත් ඩෙංගු රෝගයේ රෝග ලක‍ෂණ අනෙක් උණ රෝග වලට සමාන බැවිනි.
තද උණ, හිසරදය, ඇස් යට වේදනාව, පේෂි හා සන්ධි කැක්කුම, සමේ රතු පැහැ ලප ඇතිවීම, , ආහාර අරුචිය, ඩෙංගු උණෙහි ලක්ෂණය. ‘ඇට කැඩෙන’ යන නාමය ඩෙංගු රෝගය සදහා ලැබි ඇත්තේ රෝගය සෑදුණු පසු සිරුරට ඇතිවන දැඩි අපහසුතාවය ඇඟවීමටය. ඩෙංගු රෝගය ඩෙංගු උණ, ඩෙංගු රක්තපාත උණ හා ඩෙංගු කම්පන සහලක‍ෂණ යන විවිධ මට්ටම් වලින් හට ගනී.
ශායනික පරිපාටිය
සාමන්‍ය යෙන් උණ රෝගියෙකුගෙ 40 °C (104 °F) පමණ උණ පැවතිය හැක. මෙම අධික උණ දින 2 - 7 දක්වා පැවතිය හැක. මිට අමතරව වමනය යාමද ඇතිවිය හැක. මෙවැනි ලක්ෂන දක්නට ලැබෙන 50- 60% පමණ රොගින්ගී සිරුරෙහි සම යට කුඩා රතු පැල්ලම් මුල් දින දෙක තුනෙහි දැකිය හැකි වේ. රෝගය ක්‍රමයෙන් වර්දනය වන විට ( 4 - 7 දින පමණ ) මෙය සරම්ප රෝගියෙකුගෙ ඇගෙහි දැකිය හැකි පැල්ලම් මෙන් රතු පල්ලම් වර්ධනය විය හැක.තවද විදුරු මස් වලින් ලේ ගැලීමද මෙම කාලයෙදී සිදුවිය හැක. ඩෙංගු උණ වෙනත් උණ මෙන් නොව විවිධ ලක්ෂන පෙන්නුම් කරයි. එම උණ දින දෙකක් ඇතුලත වැඩි වෙමින් අඩු වෙමින් පැවතිය හැක.
රෝගයෙන් පෙලෙන්නෙකුගෙ සිරුරෙහි රුධිරය වහනය වීමේ රෝග ලක‍ෂණ පෙන්වයි.නමුත් සාමන්‍ය ඩෙංගු උණ රෝග තත්වයේදි ප්ලාස්මා කාන්දුවක් දැකිය නොහැකි අතර ප්ලාස්මා කාන්දුව සිදුවන්නේ ඩෙංගු රක්තපාත උණ සෑදුණහොත්ය. අඩුවීම ඩෙංගු රෝගය පෙන්වන මනා දර්ශකයක් වන අතර රුධිරයේ මුළු පරිමාවට සාපේක‍ෂ රක්තානු පරිමාව, ප්‍රමාණය, කොලෙස්ටරෝල් ප්‍රමාණය මේ සදහා යොදා ගත හැක. ප්ලස්මා කාන්දු වීමේ රෝග ලක‍ෂණ ලෙස ප්ලාස්මාවට සාපේක‍ෂ රතු රුධිර පරිමාව (PVC) 20% ඉහළ යාම, රුධිරයේ /කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම පහළ යාම සහ ප්ලුරාවේ /වෙනත් දේහ කුහර වල තරලය එකතු වීම දැක්විය හැක.
ඩෙංගු රක්තපාත තත්ත්වයකදී පහත සඳහන් ලක්ෂණ දැකිය හැකි වනවා. තද උණ හෝ කම්පනය ඇති විට උණ බැස ශරීරය සීතල වීම, සමේ ඇතිවන රතු පැල්ලම්, අඩු වීම, අක්මාව ඉදිමීම, කුද්දෙටි ඉදිමීම, සමෙහි ඉතා කුඩා රුධිර ගැලීම් රතු ට ඇතිවීම, නාසයෙන් විදුරුමසෙන් ලේ ගැලීම, අධික රුධිර පිටවීම, කෝපි කුඩු පාටට වමනය ඇතිවීම හෝ ලේ වමනය ඇතිවීම, ඇඟපත ඇල්ලූ විට ඇතිවන වේදනාව, මීට අමතරව රෝගය උග්‍ර වූ විට හා බඩේ වතුර එකතු වීමත් අවසානයේදී මොළයට අදාළ සිහිමුර්ජා වීම, වලිප්පුව වැනි රෝග ලක්ෂණත් දැකිය හැකි වේ.මේ නිසා ඩෙංගු රෝගය මාරාන්තික රෝගයකි.ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණ පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන නිසා ඉහත රෝග ලක්ෂණ ගලපා ගැනීමේදී ඉතා ප්‍රවේසම් විය යුතු වේ. කෙසේ නමුත් ඒ සඳහා ඔබට වෛද්‍යවරයා උදව් වනු නොඅනුමානය. ඩෙංගු රෝගය සෑදුනු සෑම අයකුටම අසාධ්‍ය නොවන බවත්, මතක තබා ගත යුතුය. දළ වශයෙන් ඩෙංගු රෝගය වැලඳුණු රෝගීන්ගෙන් 80% පමණ එතරම් අසාධ්‍ය නොවී සුව වේ.
ඩෙංගු ආශ්‍රිත වෙනත් ගැටළු
ඩෙංගු රෝගය සිරුරේ විවිධ පද්ධති වලට බලපෑ හැක. එය තනිව හො ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණත් සමඟ හෝ සිදුවිය හැක. ඉතා අසාධ්‍යය තත්වයේ රෝගින්ගෙන් 0.5- 6% පමණ රෝගින්ට ගතියක් අැති විය හැක. මෙයට හේතුව ඩෙංගු වෛරසය මගින් මොළයේ ආසාදනය විම හෝ සිරුරේ වැදගත් ක් වන අක්මාව වැනි කට හානි පැමිනවිම විය හැක.
රෝග කාරකය
වයිරස අධ්‍යයන විද්‍යාව
ඩෙංගු වෛරසය ෆ්ලවිවිරිඩෙ කුලයට අයත් RNA වෛරසයකි. මෙම කුලයට අයත් අනෙකුත් වෛරස ලෙස කහ උණ වෛරසය(), (), (), (), (tick-borne encephalitis virus), (Kyasanur forest disease virus), සහ (Omsk hemorrhagic fever virus) හැදින්විය හැක. මින් බහුතරයක් න්ගෙන් ( හෝ ගෙන් ) බෝ වන රෝග වේ. එමනිසා මේව අර්බොවෛරස () යන නමින්ද හදින්වේ.
ඩෙංගු වෛරසයේ වල ජානමය ද්‍රව්‍ය 11,000 පමණ ඇත. මෙම වෛරසයේ 4ක් ඇත. එවා , , සහ ලෙස හදුන්වයි.මෙවා වෙන් කර හදුනා ගත හැක්කේ ය මතය.
සම්ප්‍රේෂණය
ඩෙංගු රෝගය ඊඩ්ස් මදුරුවා කරගත් රෝගයකි මෙම මදුරුවා සුදුපාට ලප සහිත (කු මෙන් ලප ඇති) මදුරු විශේෂයකි. ඊඩ්ස් ඊජිප්ට්යි (Aedes aegypti), ඊඩ්ස් ඇල්බොපික්ටස්(Aedes albopictus) හා ඊස් පොලිනේසියන් මේ අතර කැපී පෙනෙන මදුරු වර්ගයයි.මෙම මදුරුවන් සාමාන්‍ය යෙන් මිටර් 1, 000 කට ( අඩි 3, 300) පහලින් පියාසර කරමින් සිටී. ගැහැණු මදුරුවෙකු ඩෙංගු ආසාදිත පුද්ගලයකුගෙන් ලේ රුධිරය සමඟින් ඩෙංගු වයිරසය ඇතුළු වේ. එම ගැහැණු මදුරුවා වෙනත් පුද්ගලයෙකුට දෂ්ඨ කළ විට ඩෙංගු වයිරසය අඩංගු මදුරු කේඨයද එම පුද්ගලයාගෙන් සිරුරට ඇතුළු වේ. මෙසේ ඩෙංගු රෝගය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට පැතිර යා හැකිය.ඩෙංගු මදුරුවන් බොහෝ විට දෂ්ඨ කරනුයේ දිවා කාලයේදී පමණි.ගැහැණු මදුරුවන් ලේ උරා බිම සිදු කලද පිරිමි මදුරුවන් ශාක යුෂ උරා බීම සිදුකරයි .ගැහැණු මදුරුවන් ලේ උරා බොන්නේ බිත්තර මේරීම සදහා අවශ්‍ය ප්‍රෝටීන් අවශ්‍යතාවය සපුරා ගැනීම සදහාය .
ය කළ යුතුය . එහිදී පාදවල මාරුවෙන් මාරුවට සුදු, කළු, ලෙස තීරු දැකිය . තවද ඊඩ්ස් ඇල්බොපික්ටස් වර්ගයේ මදුරුවාගේ උරහිසේ සුදු පාට ඉරක් දැකිය හැකි අතර ඊඩ්ස් ඊජිප්ටයි වර්ගයේ මදුරුවගේ උරහිසේ හැඩයේ සුදුපාට ලප දෙකක් ද දැකිය හැකිය. ඩෙංගු මදුරුවා සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයේ මදුරුවෙක් වන අතර තද කළු පැහැයක් ගනී .
මේ සුහුඹුල් මදුරුවෙකු වරකට බිත්තර 100 ක් 200 ක් පමණ පිරිසිදු ජලය මත දමනු ලබයි. මේ බිත්තර ඇලෙන සුළුයි. බිත්තර දැමූ ස්ථානයෙන් ඉවත් නොකළේ නම් වියළි ස්වභාවයෙන් මාස 6-12 ක් පමණ කාලයක් බිත්තර නොනැසී පැවසිය හැකිය. ඩෙංගු මදුරුවා දිවා කාලයේ දෂ්ට කරන අතර එයිනුත් උදෑසන 8-10 අතර කාලය ක් සවස 3-6 අතර කාලයක් විශේෂයි. (බිත්තරයකින් මදුරුවෙකු ඇතිවීමට සතියක පමණ කාලයක් ගතවේ.)
මිට අමතරව ඩෙංගු සම්ප්‍රේශනය ඩෙංගු ආසාදනය වු හෝ ඩෙංගු ආසාදිත පුද්ගලයකුගෙ ඉන්ද්‍රිය වෙනත් කෙනෙකුට බද්ද කිරිමේදී විය හැක. තවද ගර්භනී අවදියෙදී මවගෙන් දරුවාටද ඩෙංගු සම්ප්‍රේශනය වු අවස්ථා වාර්තා වි ඇත.නමුත් එවැනි අවස්ථා බොහොම විරලය.
ප්‍රස්ථිතිය
ළදරුවන් හා කුඩා ළමුන් ඩෙංගු රෝගය හේතුවෙන් බහුලව පිඩා විදිනු අතර අනෙකුත් රෝග සමග සැසදීමේදි ඩෙංගු රෝගය නිසා වැඩිපුර පීඩා විදිනු ලබන්නේ හොදින් පෝෂ්‍යදායීව වැඩුනු දරුවන්ය. තනි දර්ශක වර්ගයකට ඩෙංගු රෝගය සම්පූර්නයෙන්ම ඇති කල හැකි අතර එක් දර්ශකයකින් ආසාදනය වු පුද්ගලයෙකුට එම දර්ශක වර්ගයට ජීවිතාන්තය දක්වා ප්‍රතිශක්තිකරනය ලැබුනද අනෙත් දර්ශක වර්ග 3 සදහා ප්‍රතිශක්තිකරන ශක්තිය ඇති වන්නේ කෙටි කලකට පමණි. ඩෙංගු රක්තපාත උණ නිසා අසාධ්‍ය තත්ත්වයට පත්වනුයේ ප‍්‍රථම වතාවට රෝගයට ගොදුරු වූ අය නොව මීට පෙර රෝගයට ගොදුරුවී සුව වී යළිත් රෝගයට ගොදුරු වූ අයයි.මිට පෙර DENV-1 දර්ශකයෙන් අසාදනය වූ රෝගියෙකුට දෙවන වරට DENV-2 හෝ DENV-3 ආසාදනය වුවහොත් එවර රෝගය අසාධ්‍යය තත්වයකට පත් විය හැක. තවද දියවැඩියාව හා ඇඳුම රෝගයෙන් පෙලෙන කෙනෙකුට ඩෙංගු වැලදුන විට රෝගය මාරන්තික තත්වයට පත් විය හැක.
යන්ත්‍රණය
ඩෙංගු රෝගය ඊඩ්ස් මදුරුවා රෝග වාහකයා කරගත් රෝගයකි.මෙම වෛරසය ශරීර ගතවී මුල් දින පහ ඇතුලත එම රෝගියාගෙන් ලේ උරා බොන මදුරුවන් සිදු කරන නැවත දෂ්ඨයකදි පමණක් රෝගය තව කෙනෙකුට බෝවිම සිදුවේ.ඩෙංගු වෛරසය රැගත් ඩෙංගු මදුරුවා මිනිස් සිරුරට දෂ්ට කල විට මදුරුවාගේ ඛෙඨය සමග වෛරසය ශර්ර්‍රගත වේ. ඉන් පසු සුදු රුධිරණුවක් හා බැදෙන එම වෛරසය එයත් සමග සිරුර තුල සංසරණය වෙමින් එම රුධිරාණුව තුලදී ඛන්ඩනය වෙමින් වර්ධනය වේ.වෛරස ආසදනය හදුනා ගන්නා සුදු රුධිරාණු සංඥා ප්‍රෝටින නිපදවමින් මේ බව බාහිරට දැනුම් දෙයි.සිරුරේ ඇතිවෙන විවිධ රෝග ලක්ෂන වන උණ,ඇග පත වේදනාව ඇති වන්නේ එබැවිනි.ඩෙංගු රොගයේ උග්‍ර අවස්ථාවේදි වෛරස වර්ධනය ඉතා සීග්‍රයෙන් සිඩුවේ. එවනි අවස්ථාවකදී වකුගඩු, අක්මාව හා හෘදය වැනි අභ්‍යන්තර ඉන්ද්‍රියන්වල අකර්මන්‍යතාව වැනි රෝග ලක්ෂණ මතුවිය හැකිය.මීට අමතරව එවැනි අවස්ථාවකදී රුධිර ප්ලාස්මා (Blood plasma) දේහ කුහර වලට කාන්දු වීම, රුධිර පීඩනය පහල බැසීම (low Blood pressure),රුධිර පට්ටිකා(Platelets) අගය සිග්‍රයෙන් පහල බැසීම සිදුවිය හැක.රුධිර කැටි ගැසීමේ කර්‍ය්ය සිදු කරන රුධිර පට්ටිකා(ලේ කැටි ගැසීම සිදු වන්නෙ පට්ටික මගිනි ) අගය අඩු විම නිසා අභ්‍යන්තර ලේ ගැලීම වැළක්විම දුෂ්කර වේ. මෙහි අවසාන ඵලය වන්නේ මරණයට පත් වීමයි. බොහෝ කලාතුරකින් මෙම තත්ත්වයෙන් මිදි සුව වන අවස්ථා ඇත.
රෝග විනිශ්චය
අනතුරු ඇඟවීමේ ලකුණු | ||||
| වැඩිවන උදරීය වේදනාව | ||||
| වමනය | ||||
| අක්මාව විශාල වීම | ||||
| ප්ලස්මා කාන්දු වීම | ||||
| රුධිර පට්ටිකා අගය සිග්‍රයෙන් පහල බැසීම | ||||
| අලසබව හෝ නොසන්සුන්කම | ||||
| ප්ලාස්මා කාන්දු වීම | ||||
වයිරසය ශරීර ගතවු පසු පෙන්නුම් කරන රෝග ලක්ෂණ සායන වශයෙන් පරික්ෂා කිරීම මගින් ඩෙංගු හදුනා ගත හැක.ඩෙංගු රෝගය වෙනත් උණ රෝග වලින් වෙන් කර හදුනා ගැනීම මුල් දින 2 තුළ තරමක් අපහසු කාර්යයකි. මක්නිසාද යත් ඩෙංගු රෝගයේ රෝග ලක‍ෂණ අනෙක් උණ රෝග වලට සමාන බැවිනි. දින 5ත් 7ත් අතර පවතින තද උණ සමග ඇති වන හිසරදය, වමනය, ඇස් වටා වේදනාව, මාංශ පේශී වල වේදනාව, හංදි ආශිත වේදනාවන්, කොන්දේ වේදනාව, බඩේ කැක්කුම, රුධිර පට්ටිකා අගය සිග්‍රයෙන් පහල බැසීම, රුධිර පීඩනය පහල බැසීම සහ රතු ලප මතුවීම යන ලක්ෂන කිහිපයක් නිර්ණය කිරිම මගින් ඩෙංගු හදුනා ගත හැක. (වගුව බලන්න ) තවද උණ වැලදී දින දෙකකින් පමණ සිදුකරන රුධිර පරීක්ෂණය මගින් රෝග තත්ත්වය නිශ්චිතවම අදුනා ගැනීමට හැක.රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයෙකුගේ උපදෙස් මත ලබාදීමට කටයුතු කිරීම වඩාත් ප්‍රතිඵල දායක සහ ප්‍රඥාගෝචර විය හැක.
වර්ගීකරණය
ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය විසින් 2009 වසරේදී ඩෙංගු උණ කාණ්ඩ දෙකකට වර්ගීකරණය කරන ලදී : සාමාන්‍ය උණ තත්වය සහ අසාද්‍යය තත්වය(උන්cඔම්ප්ලිcඅටෙඩ් අන්ඩ් සෙවෙරෙ ) අසාද්‍යය ඩෙංගු උණ අවස්ථාවේදි අභ්‍යන්තර සහ බාහිර රක්තපාතය, අභ්‍යන්තර ඉන්ද්‍රියන්වල අකර්මන්‍යතාව හෝ ප්ලස්මා කාන්දු වීමේ රෝග ලක‍ෂණ ඇති විය හැක.1997 වසරේදි ඩෙංගු රෝගය ඩෙංගු උණ, ඩෙංගු රක්තපාත උණ හා ඩෙංගු කම්පන සහලක‍ෂණ යන කොටස් තුනට වර්ගීකරණය කරන ලදී. ඩෙංගු කම්පන සහලක‍ෂණ තත්වය තවදුරටත් අනු කොටස් 4කට බෙදන ලදී.
නිවාරණය
ඩෙංගු වයිරසය සඳහා ප්‍රතිශක්තීකරණය කිරිම තවම පරීක්ෂණ තත්වයේ පවති.ඩෙංගු වාහක මදුරුවන් බෝවන ස්ථාන ලෙස හඳුනාගෙන ඇත්තේ ජලය එකතු වී ඇති භාජනයි (Container breeder). එම ස්ථානවල ඩෙංගු රෝගය ඇති කරන ඊජිප්ටයි සහ ඊඩ්ස් ඇල්බොපික්ටස් යන ප්රධාන මදුරු වර්ග බෝ වේ. විශේෂයෙන් වතුර ටැංකි, හිස් ටින්, පරණ ටයර්, වැහිපීලි, පොල්කටු, තැඹිලි කෝම්බ, යෝගට් කෝප්ප හා නිවාස තුළ පිහිටි වතුර රැඳෙන මල් පෝච්චි, ගුරුලේත්තු, කලගෙඩි හා ශීතකරණ තුළ වතුර රැඳෙන බන්දේසිවල බෝවීම බහුල ලෙස සිදුවිය හැකි බවය. ඩෙංගු මදුරු කීටයන් අනෙක් මදුරු කීටයන්ට වඩා වෙනස් චලන රටාවක් පෙන්වයි .එනම් ඉංග්‍රීසි එස් අකුරේ හැඩයට එහා මෙහා ගමන් කරයි. කීට විද්‍යා සමීක්ෂණ අනුව මිනිසා ඉහත සදහන් ස්ථාන ඉවත් කිරීම නිසා නවතම වාසස්ථාන සොයා ගනිමින් භාවිතා නොකරන නළ ලිං ,ශීතකරණ යේ පසුපස ඇති තැටිය ,භාවිතා නොකරන වැසිකිලි පෝච්චි ආදී ස්ථාන වල බෝවීම සිදුවෙමින් පවතී .මදුරුවන් හා මදුරු කීටයන් බෝවීම වැළැක්වීම දැනට ඇති එකම ක්‍රමයයි.ඒ සඳහා සතියකට වරක්වත් නිවස, පාසල හා සේවා ස්ථානය හෝ ඒ අවට ඩෙංගු මදුරුවන් බෝවන ස්ථාන ඇත්දැයි සොයා ඒවා විනාශ කරන්න. ඩෙංගු මදුරුවන් බෝවෙන ස්ථාන නම් මල් පෝච්චි, ටයර් පොල් කටු, ටින්, කුහුඹු උගුල්, වැහිපීලි වතුර රැදෙන ශාඛ, තැඹිලි කෝම්බ වැනිදේ. මදුරු නාශක ඉසීම, දුම් ගැසිම මදුරු දැල් දිවා කාලයේ නිදා ගැනීමේදී භාවිතා කිරීම මදුරුවන් බෝවන ස්ථාන වලට කීටයින් විනාශ කිරීමට, තිලාපියන් වැනි මසුන්, බැක්ටීරියා (බැසිලස් තුරින්ජියෙනියිස් නැමැති) යොදා ගත හැක.ඩෙංගු බිත්තර අවු. 1/2 - 1 පමණ වියලි ස්වභාවයේ නොනැසී පැවතිය හැක.එම නිසා වතුර නොමැති වු පමණින්ම ඩෙංගු බිත්තර විනාශ නොවේ. වාස්තු විද්‍යාවට අනුව ගෘහ නිර්මාණ හා උද්‍යාන අලංකරණය ප්‍රමිතියට අනුව සිදු කිරීමෙන්ද ඩෙංගු මදුරු උවදුරට යම් විසඳුමක් ලැබේ.ගොඩනැගිලි නිර්මාණයේ දී වතුර බසින ආකාරයට වැහිපීලි ප්‍රමිතියට අනුව නිෂ්පාදනය, ඉංජිනේරුවන්ට හා වාස්තු විද්‍යාඥයන්ට මාර්ගෝපදේශකත්වයන් ලබාදීම, වෙළෙඳපොළේ පවතින වැහිපීලි යනාදිය ප්‍රමිතියට අනුව තිබේද කියා පරීක්ෂා කිරීම වැදගත් වේ. බොහෝ ගොඩනැගිලිවල පිහිටි වැහි පීලිවල කැලිකසළ සිර වී ඇති අතර ඒවා ඩෙංගු මදුරුවන් බෝ වීමේ ආකර බවට පත්වීමේ ඉඩක් පැවතිය හැකිය.
සටහන්
- WHO (2009) p. 25-27
යොමුව
බාහිර සබැදි
Dengue fever ගැන තවත් දේ විකිපිඩියා සහෝදර ව්‍යාපෘති හරහා සොයාගන්න | |
 | වික්ෂනරිය වෙතින් අර්ථ දැක්වීම් |
 | කොමන්ස් වෙතින් ඡායාරූප හා මාධ්‍ය |
 | විකිසරසවිය වෙතින් ඉගෙනුම් මූලාශ්‍ර |
 | විකිපුවත් වෙතින් පුවත් කථාංග |
 | විකිකියමන් වෙතින් උපුටා දැක්වීම් |
 | විකිප්‍රභව වෙතින් ප්‍රභව පෙළ |
 | විකිපොත් වෙතින් පෙළපොත් |
- "Dengue". WHO. සම්ප්‍රවේශය 27 ජූනි 2011.
- "Dengue". U.S. . සම්ප්‍රවේශය 27 ජූනි 2011.
- "Dengue fever". UK . සම්ප්‍රවේශය 27 ජූනි 2011.
- "DengueMap". U.S. Centers for Disease Control and Prevention/. සම්ප්‍රවේශය 27 ජූනි 2011.
විකිපීඩියාව, විකි, සිංහල, පොත, පොත්, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවන්න, බාගන්න, නොමිලේ, නොමිලේ බාගන්න, mp3, වීඩියෝ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, පින්තූරය, සංගීතය, ගීතය, චිත්‍රපටය, පොත, ක්‍රීඩාව, ක්‍රීඩා., ජංගම දුරකථන, android, ios, apple, ජංගම දුරකථන, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, පීසී, වෙබ්, පරිගණකය
ඩ ග උණ හ ඩ ග ඇත කරන න ව ර ග තත වයක ඩ ග උණ ර ගය මග න බ වන ර ගයක වල හ හන ද පත වල ඇත වන ඉත ව දන ක ර තත ත වයන න ස ම ය තල ප ල දමන උණ ල සද ප රකට ව ර ග ලක ෂණ ල ස ක ෂණ කව හටගන න තද උණ තදබල හ ස ක ක ක ම වල හ වල ර ද ව සහ සම හ ඇත වන ප ල ලම ද ක ව ය හ ක ඩ ග උණවර ග කරණය සහ බ හ ර සම පත ඩ ග උණ ර ග ය ක ග සම හ ද ක ය හ ක ක ඩ රත ප ල ලම 90 0616143713564001374eMedicinemed 528C02 782 417 2142006 වසර වන ව ට ල ව වට ඩ ග ව ය ප ත ය රත වස ගත ඩ ග ව ය ප ත ය ඊජ ට ය ඇක ව ඊජ ට ය පමණක ඩ ග උණ න සම හ ඇත වන ප ල ලම එයටම ආව න ක ව ද ප ත මත තද රත ප හ ත ක ඩ ප ල ලම වන අතර ස ම න යය න ම ය පළම ව කලව වල හ පප ප රද ශයන හ ඇත ව ඇත ම ර ග න ග න ම ව ම ළ ස ර රම වස ගන න ආක රයට ව ය ප ත ව තවද බඩ හ ඇත වන අම ල ගත ය හ සම බන ධව බඩ ක ක ක ම ඔක ක රය හ මලපහ බ ර ල න ය ම ඇත ව ය හ ක ඩ ග රක තප ත උණ ර ග ලක ෂණ නම ද න 2 7 දක ව පවත න අධ ක උණ සම යට ක ඩ රත ප ල ලම වල න ල ග ල ම න සය න ල ග ල ම කළ ද ඹ ර ප හ ත වමනය හ මළ පහව ම ත ළට ල ග ල ම න ස ම ත ර සමග ල ප ටව ම අක ම ව ඉද ම ම න වන අධ ක බඩ ව දන ව ඇත ව ය හ ක ඩ ග කම පන තත වය ර ග ලක ෂණ නම ස ද ම ල ව ම අත ප ස තල ව ම න ඩ ව ට ම ව ගවත ව ම අඩ ව ම ස ද ව ය හ ක ඩ ග ව රසය ව ය ප ත කරන මද ර ද වර ගය නම ඔව න ව ඩ ප ර දෂ ට කරන න දහවල ක ලය ය ඩ ග ව රසය ක ණ ඩ 4ක දක නට ල බ එම ව රස ඩ ග දර ශක 1 2 3 හ 4 ල ස ව ද ය ව ද ය ව නම කර ඇත ඩ ග රක තප ත උණ න ස අස ධ ය තත ත වයට පත වන ය ප රථම වත වට ර ගයට ග ද ර ව අය න ව ම ට ප ර ර ගයට ග ද ර ව ස ව ව යළ ත ර ගයට ග ද ර ව අයය ස ම න යය න ශර රය ප රත ද හ මග න ස ද කරන ය ආරක ෂ ක ර ප ළ ව තක නම ත ම ම ඩ ග ව රස න ස ඇත වන ව ශ ෂ ස ද කරන ය ඊට හ ත පස න ම ප රත ව ර ද ධ ක රය වල යක එනම එක ඩ ග ව රස දර ශකයක න ශර රය ත ළ ඇත වන ම ම ව ශ ෂ ප රත ද හ කරන න ව නත ඩ ග දර ශකයක ශර රයට ඇත ල ව ව ට ඊට එර හ ව සටන ක ර ම ව න වට එම ආගන ත ක ව රසයට ශර රය ත ළ වර ධනය ව මට ර ක ල ද මය ඩ ග වය රසය සඳහ ක ස වක තවම ස ය ග න න ත එම න ස ඩ ග මද ර වන බ වන ස ථ න ව න ශ ක ර ම මග න ඩ ග ව හක මද ර ව බ ව ම අවම ක ර ම හ ඩ ග මද ර ව ග න ස ර ර දෂ ට ක ර ම න අරක ෂ ව ම ඩ ග මර දනයට ඇත එකම ක රමයය ප රත ක ර ල ස පළම ව ස ද කරන න උණ ව ලද ද න ද කක න පමණ ස ද කරන මග න ර ග තත ත වය න ශ ච තවම අද න ග න මය හ ක තරම වත ර ජ වන ව න ද යර වර ගද ද ම යන ඒව ඉන අනත ර ව කරන ල බ ර හල ත ලද ල බ න ඇද ව ව කය Bed rest ම හ ද ව ශ ෂ ක ර යයක ඉට කරය ඩ ග රක තප ත ර ගය ඇත ර ග යක නම ත වන ද නය ස ට ඉත ප රව ශම න කළ ය ත ය ල කය ප ර ස යයකට ව ඩ රටවල ස ඛ ය වක ප ත ර ග ස ඇත ම ර න ත ක ඩ ග ර ගය වර තම න සම ජයට ද ඩ බලප මක එල ල කරන ර ගයක 1960න පස ඩ ග ර ගය හ ප ත ර ම ඉත ස ග රය න ව ඩ ව ය අද වන ව ට ල ව ප ර 50 100 පමන ප රම ණයක ඩ ග ර ගය න වසරකට ප ඩ ව ද න ඇත ඩ ග ර ගය සඳහ න ශ ච ත එන නතක හ න ශ ච ත යක න ම ත ඩ ග ව රසය සඳහ ක ර ම තවම පර ක ෂණ තත ත වය පවත ර ග ලක ෂණඩ ග ර ග ලක ෂන ප ළ බද ක රම ණ ර ප ස වර ණනය වය රසය ශර ර ගතව බ හ ද න ක 80 පමණ අයත වන න ර ග ලක ෂණ ප න න ම න කරන හ ස ම න ය වය රස උණක ර ග ලක ෂණ ප න න ම කරන ක ණ ඩ වලටය ක හ ප ද න ක 5 පමණ රක තප ත උණ හ ඩ ග කම පන තත වයට පත ව ය හ ක ඩ ග ර ග ලක ෂණ බ හ රට ප න න ම ක ර මට ද න 3 14 පමණ ගත ව ය හ ක නම ත බ හ ව ට ඩ ග වය රසය ස ර රට ඇත ළ ව ද න 3 7 පමණ ගත ව ම න අනත ර ව ර ග ලක ෂණ ඇත ව ඩ ග ර ගය ව නත උණ ර ග වල න ව න කර හද න ග න ම ම ල ද න 2 ත ළ තරමක අපහස ක ර යයක මක න ස ද යත ඩ ග ර ගය ර ග ලක ෂණ අන ක උණ ර ග වලට සම න බ ව න තද උණ හ සරදය ඇස යට ව දන ව ප ෂ හ සන ධ ක ක ක ම සම රත ප හ ලප ඇත ව ම ආහ ර අර ච ය ඩ ග උණ හ ලක ෂණය ඇට ක ඩ න යන න මය ඩ ග ර ගය සදහ ල බ ඇත ත ර ගය ස ද ණ පස ස ර රට ඇත වන ද ඩ අපහස ත වය ඇඟව මටය ඩ ග ර ගය ඩ ග උණ ඩ ග රක තප ත උණ හ ඩ ග කම පන සහලක ෂණ යන ව ව ධ මට ටම වල න හට ගන ශ යන ක පර ප ට ය ඩ ග ර ගය ප ළ බද ශ යන ක පර ප ට ය ස මන ය ය න උණ ර ග ය ක ග 40 C 104 F පමණ උණ ප වත ය හ ක ම ම අධ ක උණ ද න 2 7 දක ව ප වත ය හ ක ම ට අමතරව වමනය ය මද ඇත ව ය හ ක ම ව න ලක ෂන දක නට ල බ න 50 60 පමණ ර ග න ග ස ර ර හ සම යට ක ඩ රත ප ල ලම ම ල ද න ද ක ත න හ ද ක ය හ ක ව ර ගය ක රමය න වර දනය වන ව ට 4 7 ද න පමණ ම ය සරම ප ර ග ය ක ග ඇග හ ද ක ය හ ක ප ල ලම ම න රත පල ලම වර ධනය ව ය හ ක තවද ව ද ර මස වල න ල ග ල මද ම ම ක ලය ද ස ද ව ය හ ක ඩ ග උණ ව නත උණ ම න න ව ව ව ධ ලක ෂන ප න න ම කරය එම උණ ද න ද කක ඇත ලත ව ඩ ව ම න අඩ ව ම න ප වත ය හ ක ර ගය න ප ල න න ක ග ස ර ර හ ර ධ රය වහනය ව ම ර ග ලක ෂණ ප න වය නම ත ස මන ය ඩ ග උණ ර ග තත වය ද ප ල ස ම ක න ද වක ද ක ය න හ ක අතර ප ල ස ම ක න ද ව ස ද වන න ඩ ග රක තප ත උණ ස ද ණහ ත ය අඩ ව ම ඩ ග ර ගය ප න වන මන දර ශකයක වන අතර ර ධ රය ම ළ පර ම වට ස ප ක ෂ රක ත න පර ම ව ප රම ණය ක ල ස ටර ල ප රම ණය ම සදහ ය ද ගත හ ක ප ලස ම ක න ද ව ම ර ග ලක ෂණ ල ස ප ල ස ම වට ස ප ක ෂ රත ර ධ ර පර ම ව PVC 20 ඉහළ ය ම ර ධ රය ක ල ස ටර ල මට ටම පහළ ය ම සහ ප ල ර ව ව නත ද හ ක හර වල තරලය එකත ව ම ද ක ව ය හ ක ඩ ග රක තප ත තත ත වයකද පහත සඳහන ලක ෂණ ද ක ය හ ක වනව තද උණ හ කම පනය ඇත ව ට උණ බ ස ශර රය ස තල ව ම සම ඇත වන රත ප ල ලම අඩ ව ම අක ම ව ඉද ම ම ක ද ද ට ඉද ම ම සම හ ඉත ක ඩ ර ධ ර ග ල ම රත ට ඇත ව ම න සය න ව ද ර මස න ල ග ල ම අධ ක ර ධ ර ප ටව ම ක ප ක ඩ ප ටට වමනය ඇත ව ම හ ල වමනය ඇත ව ම ඇඟපත ඇල ල ව ට ඇත වන ව දන ව ම ට අමතරව ර ගය උග ර ව ව ට හ බඩ වත ර එකත ව මත අවස නය ද ම ළයට අද ළ ස හ ම ර ජ ව ම වල ප ප ව ව න ර ග ලක ෂණත ද ක ය හ ක ව ම න ස ඩ ග ර ගය ම ර න ත ක ර ගයක ඩ ග ර ග ලක ෂණ ප ද ගලය ග න ප ද ගලය ට ව නස වන න ස ඉහත ර ග ලක ෂණ ගලප ග න ම ද ඉත ප රව සම ව ය ය ත ව ක ස නම ත ඒ සඳහ ඔබට ව ද යවරය උදව වන න අන ම නය ඩ ග ර ගය ස ද න ස ම අයක ටම අස ධ ය න වන බවත මතක තබ ගත ය ත ය දළ වශය න ඩ ග ර ගය ව ලඳ ණ ර ග න ග න 80 පමණ එතරම අස ධ ය න ව ස ව ව ඩ ග ආශ ර ත ව නත ග ටළ ඩ ග ර ගය ස ර ර ව ව ධ පද ධත වලට බලප හ ක එය තන ව හ ඩ ග ර ග ලක ෂණත සමඟ හ ස ද ව ය හ ක ඉත අස ධ යය තත වය ර ග න ග න 0 5 6 පමණ ර ග න ට ගත යක අ ත ව ය හ ක ම යට හ ත ව ඩ ග ව රසය මග න ම ළය ආස දනය ව ම හ ස ර ර ව දගත ක වන අක ම ව ව න කට හ න ප ම නව ම ව ය හ ක ර ග ක රකයවය රස අධ යයන ව ද ය ව ප රධ න ල ප ය A showing dengue virus the cluster of dark dots near the center ඩ ග ව රසය ෆ ලව ව ර ඩ ක ලයට අයත RNA ව රසයක ම ම ක ලයට අයත අන ක ත ව රස ල ස කහ උණ ව රසය tick borne encephalitis virus Kyasanur forest disease virus සහ Omsk hemorrhagic fever virus හ ද න ව ය හ ක ම න බහ තරයක න ග න හ ග න බ වන ර ග ව එමන ස ම ව අර බ ව රස යන නම න ද හද න ව ඩ ග ව රසය වල ජ නමය ද රව ය 11 000 පමණ ඇත ම ම ව රසය 4ක ඇත එව සහ ල ස හද න වය ම ව ව න කර හද න ගත හ ක ක ය මතය සම ප ර ෂණය ඊඩ ස ඊජ ට ය මද ර ව ම න ස ස ර ර න ල උර බ ම න ස ට න අය ර ඩ ග ර ගය ඊඩ ස මද ර ව කරගත ර ගයක ම ම මද ර ව ස ද ප ට ලප සහ ත ක ම න ලප ඇත මද ර ව ශ ෂයක ඊඩ ස ඊජ ප ට ය Aedes aegypti ඊඩ ස ඇල බ ප ක ටස Aedes albopictus හ ඊස ප ල න ස යන ම අතර ක ප ප න න මද ර වර ගයය ම ම මද ර වන ස ම න ය ය න ම ටර 1 000 කට අඩ 3 300 පහල න ප ය සර කරම න ස ට ග හ ණ මද ර ව ක ඩ ග ආස ද ත ප ද ගලයක ග න ල ර ධ රය සමඟ න ඩ ග වය රසය ඇත ළ ව එම ග හ ණ මද ර ව ව නත ප ද ගලය ක ට දෂ ඨ කළ ව ට ඩ ග වය රසය අඩ ග මද ර ක ඨයද එම ප ද ගලය ග න ස ර රට ඇත ළ ව ම ස ඩ ග ර ගය ප ද ගලය ග න ප ද ගලය ට ප ත ර ය හ ක ය ඩ ග මද ර වන බ හ ව ට දෂ ඨ කරන ය ද ව ක ලය ද පමණ ග හ ණ මද ර වන ල උර බ ම ස ද කලද ප ර ම මද ර වන ශ ක ය ෂ උර බ ම ස ද කරය ග හ ණ මද ර වන ල උර බ න න බ ත තර ම ර ම සදහ අවශ ය ප ර ට න අවශ යත වය සප ර ග න ම සදහ ය ය කළ ය ත ය එහ ද ප දවල ම ර ව න ම ර වට ස ද කළ ල ස ත ර ද ක ය තවද ඊඩ ස ඇල බ ප ක ටස වර ගය මද ර ව ග උරහ ස ස ද ප ට ඉරක ද ක ය හ ක අතර ඊඩ ස ඊජ ප ටය වර ගය මද ර වග උරහ ස හ ඩය ස ද ප ට ලප ද කක ද ද ක ය හ ක ය ඩ ග මද ර ව ස ම න ය ප රම ණය මද ර ව ක වන අතර තද කළ ප හ යක ගන ම ස හ ඹ ල මද ර ව ක වරකට බ ත තර 100 ක 200 ක පමණ ප ර ස ද ජලය මත දමන ලබය ම බ ත තර ඇල න ස ළ ය බ ත තර ද ම ස ථ නය න ඉවත න කළ නම ව යළ ස වභ වය න ම ස 6 12 ක පමණ ක ලයක බ ත තර න න ස ප වස ය හ ක ය ඩ ග මද ර ව ද ව ක ලය දෂ ට කරන අතර එය න ත උද සන 8 10 අතර ක ලය ක සවස 3 6 අතර ක ලයක ව ශ ෂය බ ත තරයක න මද ර ව ක ඇත ව මට සත යක පමණ ක ලයක ගතව ම ට අමතරව ඩ ග සම ප ර ශනය ඩ ග ආස දනය ව හ ඩ ග ආස ද ත ප ද ගලයක ග ඉන ද ර ය ව නත ක න ක ට බද ද ක ර ම ද ව ය හ ක තවද ගර භන අවද ය ද මවග න දර ව ටද ඩ ග සම ප ර ශනය ව අවස ථ ව ර ත ව ඇත නම ත එව න අවස ථ බ හ ම ව රලය ප රස ථ ත ය ළදර වන හ ක ඩ ළම න ඩ ග ර ගය හ ත ව න බහ ලව ප ඩ ව ද න අතර අන ක ත ර ග සමග ස සද ම ද ඩ ග ර ගය න ස ව ඩ ප ර ප ඩ ව ද න ලබන න හ ද න ප ෂ යද ය ව ව ඩ න දර වන ය තන දර ශක වර ගයකට ඩ ග ර ගය සම ප ර නය න ම ඇත කල හ ක අතර එක දර ශකයක න ආස දනය ව ප ද ගලය ක ට එම දර ශක වර ගයට ජ ව ත න තය දක ව ප රත ශක ත කරනය ල බ නද අන ත දර ශක වර ග 3 සදහ ප රත ශක ත කරන ශක ත ය ඇත වන න ක ට කලකට පමණ ඩ ග රක තප ත උණ න ස අස ධ ය තත ත වයට පත වන ය ප රථම වත වට ර ගයට ග ද ර ව අය න ව ම ට ප ර ර ගයට ග ද ර ව ස ව ව යළ ත ර ගයට ග ද ර ව අයය ම ට ප ර DENV 1 දර ශකය න අස දනය ව ර ග ය ක ට ද වන වරට DENV 2 හ DENV 3 ආස දනය ව වහ ත එවර ර ගය අස ධ යය තත වයකට පත ව ය හ ක තවද ද යව ඩ ය ව හ ඇඳ ම ර ගය න ප ල න ක න ක ට ඩ ග ව ලද න ව ට ර ගය ම රන ත ක තත වයට පත ව ය හ ක යන ත රණයඩ ග ර ගය ඊඩ ස මද ර ව ර ග ව හකය කරගත ර ගයක ම ම ව රසය ශර ර ගතව ම ල ද න පහ ඇත ලත එම ර ග ය ග න ල උර බ න මද ර වන ස ද කරන න වත දෂ ඨයකද පමණක ර ගය තව ක න ක ට බ ව ම ස ද ව ඩ ග ව රසය ර ගත ඩ ග මද ර ව ම න ස ස ර රට දෂ ට කල ව ට මද ර ව ග ඛ ඨය සමග ව රසය ශර ර රගත ව ඉන පස ස ද ර ධ රණ වක හ බ ද න එම ව රසය එයත සමග ස ර ර ත ල ස සරණය ව ම න එම ර ධ ර ණ ව ත ලද ඛන ඩනය ව ම න වර ධනය ව ව රස ආසදනය හද න ගන න ස ද ර ධ ර ණ ස ඥ ප ර ට න න පදවම න ම බව බ හ රට ද න ම ද ය ස ර ර ඇත ව න ව ව ධ ර ග ලක ෂන වන උණ ඇග පත ව දන ව ඇත වන න එබ ව න ඩ ග ර ගය උග ර අවස ථ ව ද ව රස වර ධනය ඉත ස ග රය න ස ඩ ව එවන අවස ථ වකද වක ගඩ අක ම ව හ හ දය ව න අභ යන තර ඉන ද ර යන වල අකර මන යත ව ව න ර ග ලක ෂණ මත ව ය හ ක ය ම ට අමතරව එව න අවස ථ වකද ර ධ ර ප ල ස ම Blood plasma ද හ ක හර වලට ක න ද ව ම ර ධ ර ප ඩනය පහල බ ස ම low Blood pressure ර ධ ර පට ට ක Platelets අගය ස ග රය න පහල බ ස ම ස ද ව ය හ ක ර ධ ර ක ට ග ස ම කර ය ය ස ද කරන ර ධ ර පට ට ක ල ක ට ග ස ම ස ද වන න පට ට ක මග න අගය අඩ ව ම න ස අභ යන තර ල ග ල ම ව ළක ව ම ද ෂ කර ව ම හ අවස න ඵලය වන න මරණයට පත ව මය බ හ කල ත රක න ම ම තත ත වය න ම ද ස ව වන අවස ථ ඇත ර ග ව න ශ චයඅනත ර ඇඟව ම ලක ණ ව ඩ වන උදර ය ව දන වවමනයඅක ම ව ව ශ ල ව මප ලස ම ක න ද ව මර ධ ර පට ට ක අගය ස ග රය න පහල බ ස මඅලසබව හ න සන ස න කමප ල ස ම ක න ද ව ම වය රසය ශර ර ගතව පස ප න න ම කරන ර ග ලක ෂණ ස යන වශය න පර ක ෂ ක ර ම මග න ඩ ග හද න ගත හ ක ඩ ග ර ගය ව නත උණ ර ග වල න ව න කර හද න ග න ම ම ල ද න 2 ත ළ තරමක අපහස ක ර යයක මක න ස ද යත ඩ ග ර ගය ර ග ලක ෂණ අන ක උණ ර ග වලට සම න බ ව න ද න 5ත 7ත අතර පවත න තද උණ සමග ඇත වන හ සරදය වමනය ඇස වට ව දන ව ම ශ ප ශ වල ව දන ව හ ද ආශ ත ව දන වන ක න ද ව දන ව බඩ ක ක ක ම ර ධ ර පට ට ක අගය ස ග රය න පහල බ ස ම ර ධ ර ප ඩනය පහල බ ස ම සහ රත ලප මත ව ම යන ලක ෂන ක හ පයක න ර ණය ක ර ම මග න ඩ ග හද න ගත හ ක වග ව බලන න තවද උණ ව ලද ද න ද කක න පමණ ස ද කරන ර ධ ර පර ක ෂණය මග න ර ග තත ත වය න ශ ච තවම අද න ග න මට හ ක ර ග න ට ප රත ක ර ක ර ම ද ස ද ස කම ලත ව ද යවරය ක ග උපද ස මත ලබ ද මට කටය ත ක ර ම වඩ ත ප රත ඵල ද යක සහ ප රඥ ග චර ව ය හ ක වර ග කරණය ල ක ස ඛ යය ස ව ධ නය ව ස න 2009 වසර ද ඩ ග උණ ක ණ ඩ ද කකට වර ග කරණය කරන ලද ස ම න ය උණ තත වය සහ අස ද යය තත වය උන cඔම ප ල cඅට ඩ අන ඩ ස ව ර අස ද යය ඩ ග උණ අවස ථ ව ද අභ යන තර සහ බ හ ර රක තප තය අභ යන තර ඉන ද ර යන වල අකර මන යත ව හ ප ලස ම ක න ද ව ම ර ග ලක ෂණ ඇත ව ය හ ක 1997 වසර ද ඩ ග ර ගය ඩ ග උණ ඩ ග රක තප ත උණ හ ඩ ග කම පන සහලක ෂණ යන ක ටස ත නට වර ග කරණය කරන ලද ඩ ග කම පන සහලක ෂණ තත වය තවද රටත අන ක ටස 4කට බ දන ලද න ව රණයA 1920s photograph of efforts to disperse standing water and thus decrease mosquito populations ඩ ග වය රසය සඳහ ප රත ශක ත කරණය ක ර ම තවම පර ක ෂණ තත වය පවත ඩ ග ව හක මද ර වන බ වන ස ථ න ල ස හඳ න ග න ඇත ත ජලය එකත ව ඇත භ ජනය Container breeder එම ස ථ නවල ඩ ග ර ගය ඇත කරන ඊජ ප ටය සහ ඊඩ ස ඇල බ ප ක ටස යන ප රධ න මද ර වර ග බ ව ව ශ ෂය න වත ර ට ක හ ස ට න පරණ ටයර ව හ ප ල ප ල කට ත ඹ ල ක ම බ ය ගට ක ප ප හ න ව ස ත ළ ප හ ට වත ර ර ඳ න මල ප ච ච ග ර ල ත ත කලග ඩ හ ශ තකරණ ත ළ වත ර ර ඳ න බන ද ස වල බ ව ම බහ ල ල ස ස ද ව ය හ ක බවය ඩ ග මද ර ක ටයන අන ක මද ර ක ටයන ට වඩ ව නස චලන රට වක ප න වය එනම ඉ ග ර ස එස අක ර හ ඩයට එහ ම හ ගමන කරය ක ට ව ද ය සම ක ෂණ අන ව ම න ස ඉහත සදහන ස ථ න ඉවත ක ර ම න ස නවතම ව සස ථ න ස ය ගන ම න භ ව ත න කරන නළ ල ශ තකරණ ය පස පස ඇත ත ට ය භ ව ත න කරන ව ස ක ල ප ච ච ආද ස ථ න වල බ ව ම ස ද ව ම න පවත මද ර වන හ මද ර ක ටයන බ ව ම ව ළ ක ව ම ද නට ඇත එකම ක රමයය ඒ සඳහ සත යකට වරක වත න වස ප සල හ ස ව ස ථ නය හ ඒ අවට ඩ ග මද ර වන බ වන ස ථ න ඇත ද ය ස ය ඒව ව න ශ කරන න ඩ ග මද ර වන බ ව න ස ථ න නම මල ප ච ච ටයර ප ල කට ට න ක හ ඹ උග ල ව හ ප ල වත ර ර ද න ශ ඛ ත ඹ ල ක ම බ ව න ද මද ර න ශක ඉස ම ද ම ග ස ම මද ර ද ල ද ව ක ලය න ද ග න ම ද භ ව ත ක ර ම මද ර වන බ වන ස ථ න වලට ක ටය න ව න ශ ක ර මට ත ල ප යන ව න මස න බ ක ට ර ය බ ස ලස ත ර න ජ ය න ය ස න ම ත ය ද ගත හ ක ඩ ග බ ත තර අව 1 2 1 පමණ ව යල ස වභ වය න න ස ප වත ය හ ක එම න ස වත ර න ම ත ව පමණ න ම ඩ ග බ ත තර ව න ශ න ව ව ස ත ව ද ය වට අන ව ග හ න ර ම ණ හ උද ය න අල කරණය ප රම ත යට අන ව ස ද ක ර ම න ද ඩ ග මද ර උවද රට යම ව සඳ මක ල බ ග ඩන ග ල න ර ම ණය ද වත ර බස න ආක රයට ව හ ප ල ප රම ත යට අන ව න ෂ ප දනය ඉ ජ න ර වන ට හ ව ස ත ව ද ය ඥයන ට ම ර ග පද ශකත වයන ලබ ද ම ව ළ ඳප ළ පවත න ව හ ප ල යන ද ය ප රම ත යට අන ව ත බ ද ක ය පර ක ෂ ක ර ම ව දගත ව බ හ ග ඩන ග ල වල ප හ ට ව හ ප ල වල ක ල කසළ ස ර ව ඇත අතර ඒව ඩ ග මද ර වන බ ව ම ආකර බවට පත ව ම ඉඩක ප වත ය හ ක ය සටහන WHO 2009 p 25 27ය ම වGubler DJ 2010 Dengue viruses In Mahy BWJ Van Regenmortel MHV ed Desk Encyclopedia of Human and Medical Virology Boston Academic Press pp 372 82 ISBN 0 12 375147 0 WHO 2009 Dengue Guidelines for Diagnosis Treatment Prevention and Control PDF Geneva World Health Organization ISBN 92 4 154787 1 බ හ ර සබ ද Dengue fever ග න තවත ද ව ක ප ඩ ය සහ දර ව ය ප ත හරහ ස ය ගන නව ක ෂනර ය ව ත න අර ථ ද ක ව ම ක මන ස ව ත න ඡ ය ර ප හ ම ධ යව ක සරසව ය ව ත න ඉග න ම ම ල ශ රව ක ප වත ව ත න ප වත කථ ගව ක ක යමන ව ත න උප ට ද ක ව ම ව ක ප රභව ව ත න ප රභව ප ළව ක ප ත ව ත න ප ළප ත Dengue WHO සම ප රව ශය 27 ජ න 2011 Dengue U S සම ප රව ශය 27 ජ න 2011 Dengue fever UK සම ප රව ශය 27 ජ න 2011 DengueMap U S Centers for Disease Control and Prevention සම ප රව ශය 27 ජ න 2011