Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ගෘහස්ත බැටළුවන්ගේ ඉතිහාසය ක්‍රිස්තු පූර්ව 11000 සහ 9000 කාලයට දිව යන අතර වන නම් වල් බැටළු විශේෂය හීලෑ කිරීම පෞරාණික තෙක් දිව යයි. මිනිසා විසින් හික්මවන ලද පළමු සත්ව කොට්ඨාශයන්ගෙන් එකක් බැටළුවන් වනවාක් මෙන්ම ඉරානියානු සැටර්ඩේ වකවානුවෙහි ද බැටළු පාලනය පැවතින. මොවුන් මූලිකවම ඇති කරන ලද්දේ මාංශ, කිරි සහ සම් ලබා ගනු පිණිසයි. ලොම් සහිත බැටළුවන් බිහි කිරීම ඇරඹුණේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 6000 න් පසුවයි. සංස්කෘතිය බැටළු ලෝම වෙළඳාම මත රඳා පැවතුණු අතර අප්‍රිකාවෙන් සහ යුරෝපයෙන් ඒවා ආනයනය කෙරිණි.
රෝමානුවන් ඔවුනගේ බැටළුවන් එංගලන්තයට රැගෙන ගොස් එහි මහා පරිමාණ ලොම් කර්මාන්තයක් ඇති කළහ. මින් කෙටි කලකට පසුව ස්පාඤ්ඤය සහ එංගලන්තය ලොව බැටළුවන් ඇතිකරන රටවල් අතුරෙන් ප්‍රමුඛයන් බවට පත් විය. ස්පාඤ්ඤය වටිනා ලොම් සඳහා ප්‍රසිද්ධ බැටළුවන් බෝ කළ අතර මෙම බැටළු පට්ටි ධනවතුන් විසින් පාලනය කළේ සිය රට පුරා ව්‍යාප්ත වන අයුරිනි. මෙම සතුන් හට නිදහසේ සැරිසරමින් තණ උළා කෑමට අවකාශ සලසන ලද අතරතුර එයට බාධා පැමිණ වූ ගොවි ජනතාව, පුද්ගලික විනිශ්චය සභා වෙත කැඳවන ලදී.
පූර්වජ වන ජීවීන්
බැටළුවන්ගේ හා ඔවුන්ගේ ආදිතමයන්ගේ වංශානුක්‍රමය නිශ්චිතවම පැහැදිලි නොමැත. වඩාත්ම සුලභ කල්පිතය නම් ඔවිස් ආරීස්, විශේෂයේ ඒසියේටික් (O. orientalis) ගෙන් පැවත එන බවය. පැරණි මූලලේඛන වල ඔවුන් ආදිතමයන් ලෙස දැක්වෙතත් යුරෝපීය මෆ්ලන් (O. musimon) යනු එකල ගෘහස්තව පැවත, බවට පත් වූ විශේෂයක් විය හැකි බව ද යෝජනා විය.:5 ස්කොට්ලන්තයේ වැනි බැටළු වර්ග කිහිපයක් යුරෝපීය වන යුරෝපීය මෆ්ලන් සතුන් දෙමුහුම් අභිජනනයෙන් ඇති කරන ලදී.
කලෙකදී (O. vignei), ගෘහස්ත බැටළුවන්ගේ ආදිතමයා ලෙස සැලකීමට පාදක වූයේ ඔවුන් පර්සියානු පෙදෙස්වල නිදැල්ලේ සැරිසරන අතරතුර මෆ්ලන් සතුන් සමග අන්තර්-අභිජනනය කිරීමයි.:6 නමුත් (O. ammon), සහ (O. nivicola) සතු සංඛ්‍යාව ඔවිස් විශේෂයෙන් වෙනස් වන බැවින් ඔවුන් අතර ඍජු සම්බන්දතාවයක් අපේක්ෂා කළ නොහැකි අතර සිදු කළ අධ්‍යයනයකින් යූරියල් ආදිතමයන් පිලිබඳ සාධක ද නොපෙන්වීය. යුරෝපීය සහ ආසියානු වංශ ඔස්සේ සිදු කළ වැඩිදුර පරියේෂණ පෙන්නුම් කළේ දෙපාර්ශ්වය අතර සැලකිය යුතු ජානමය වෙනස්කම් පවතින බවයි. මෙම සංසිද්ධිය සඳහා මූලික උපග්‍රහණ දෙකක් ඉදිරිපත් විය. පළමුවැන්න නම් දැනට හඳුනා නොගත් හෝ වන බැටළුවන් උප විශේෂයකින් ගෘහස්ත බැටළුවන් පැවත එන බවයි. දෙවැන්න, මෙම ප්‍රභේදනයට හේතුව අනෙකුත් පශු සම්පත් මෙන්ම වන මෆ්ලන් විශේෂයන් වනාන්තර වලින් සත්ත්ව ගොවිපොළවල් සඳහා අල්ලා ගැනීම මගින් පැහැදිලි කළ හැකි බවයි.
ලෝම ඉවත් කරගැනීමට භාවිත කරන ක්‍රමෝපායයන් ආදිතම බැටළුවන් හා නූතනයේ දක්නට ලැබෙන බැටළු වංශ අතර පවතින ප්‍රධාන වෙනසකි. පුරාතන බැටළුවන්ගේ ලොම් ඉවත් කළ යුත්තේ "" ක්‍රමවේදයට අනුව ගොවි දෑතිනි. ඔවුන්ගේ යනුවෙන් හැඳින්වෙන කෙඳි, මෘදු ලොම් ස්තරයට වඩා දිගු වීම එයට හේතුවයි. එසේම ක්ෂේත්‍රයෙහි ඇද හැලෙන බැටළු ලොම් ද එකතු කර භාවිත කරන ලදී. මෙම ගති ලක්ෂණය අදටත් සහ ග්‍රාම්‍ය විශේෂ කිහිපයකම දක්නට ලැබේ. වෙනත් මෙන්ම සෝයි විශේෂයට ද ලොම් ඉවත් කළ නොහැකි බව (ඍජුව), ප්‍රමාණයෙන් කුරු වීම, ලිංගිකතා දෙකටම අං පිහිටීම යන ලක්ෂණ පොදු අතර ආදිතම බැටළුවන් හා සමීප සම්බන්දතාවයක් ද පෙන්වයි. මුල්කාලීනව පෙහෙකම් සහ ලොම් කැටීම නිවැසියන්ගේ අත්කම් වූ නමුත් කර්මාන්තයක් නොවුණි. , සහ බැටළුවන් මත මුළුමනින්ම යැපුනෝය. ඇඟලුම් සඳහා ප්‍රථමයෙන් යොදා ගැනුණ ද එකල පවා ලොම් සඳහා ඉහල වටිනාකමක් නියම විය. ලොම් පිණිස සතුන් ඇතිකිරීම ලොව පුරාතන කර්මාන්ත වලින් එකක් වන අතර, බැටළු සමූහ ප්‍රධාන හුවමාරු මාධ්‍යයක් විය. විශාල බැටළු සමූහ පිලිබඳ සඳහන් වනවාක් මෙන්ම ඊශ්‍රායල රජුගේ යටත්වාසීන් සිය බැටළු සමූහ ගණන අනුව බදු ගෙවූ බව ද සඳහන් වේ.:7
ආසියාව තුළ
හීලෑ කිරීම
බැටළුවන් යනු මිනිසුන් විසින් හීලෑ කරන ලද ප්‍රථම සත්ව කොට්ඨාශයකි; එය අවුරුදු 11000 කට පෙර දී සිදු වූ බව සැලකේ.:4:11–14:2 ඔවුනගේ වනගත නෑදෑයින් සතු සාපේක්ෂව අඩු ආක්‍රමණශීලී බව, කළමනාකරණය කරගත හැකි ප්‍රමාණය, ඉක්මන් ලිංගික පරිණතිය, සමාජශීලී ස්වභාවය, ඉහළ ප්‍රජනන ශීඝ්‍රතාව වැනි ගති ලක්ෂණ ඔවුන් විශේෂයෙන්ම හීලෑ කිරීම සඳහා සුදුසු වීමට හේතු විය.:78–80 වත්මනෙහි ඔවිස් ආරීස් මුළුමනින්ම හීලෑ සතෙකු වන අතර ඔවුනගේ සෞඛ්‍යය සහ දිවිපැවැත්ම නොමඳව මිනිසා මත රඳා පවතී.:167, ෆෙරල් අශ්වයින්, එළුවන්, ඌරන් හෝ සුනඛයන් වැනි පරිමාණයකින් දක්නට නොලැබුණ ද විශාල විලෝපිකයන් හීන ප්‍රදේශවල මොවුන් දක්නට හැකි අතර ඔවුන් වෙනමම විශේෂයයක් ලෙස ද වෙන් කර දැක්විය හැකිය.:75
ද්විතීයික නිෂ්පාදන සඳහා බැටළුවන් ඇති කිරීම නිරිතදිග ආසියාවෙන් හෝ බටහිර යුරෝපයෙන් ඇරඹුණි. මුල් කාලයේදී බැටළුවන් මස්, කිරි සහ සම් පිණිස පමණක් තබා ගැනුණි. ඉරානයෙන් සොයාගැනුණු පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක කියාපාන්නේ ලොම් සහිත බැටළුවන් තෝරා ගැනීම ඇරඹෙන්නට ඇත්තේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 6000 දී පමණ බව:5:11 සහ ඉන් අවුරුදු 2000 කට 3000 කට පසු පැරණිතම ලොම් රෙදි පිළි නිර්මාණය වන්නට ඇති බවයි.:8 මීට පෙරාතුව බැටළුවෙකු මස් පිණිස මැරීමේ දී ලැබෙන සම පදම් කොට කබායක් ලෙස පළඳින්නට ඇත. පරියේෂකයන් විශ්වාස කරන අන්දමට මෙවන් පැළඳුම් 70°F( 21°C) මධ්‍යයනය උෂ්ණත්වයක් පවතින වැනි ප්‍රදේශ වලටත් වඩා අඩු උෂ්ණත්වයන් පවතින ප්‍රදේශවල ජීවත් වීමට මිනිසාට රුකුල් දෙන්නට ඇත. හි දී සොයා ගනු ලැබූ බැටළු චාර්වක දත් කැබලි සහ අස්ථි කියාපාන්නේ එවක ගෘහස්ත බැටළු ගහණයක් පැවති බවයි. ලෝකඩ යුගයට අයත් එම කාල වකවානුවෙහි බැටළු වංශ, සියලු නූතන ගති ලක්ෂණ වලින් යුක්තව බටහිර ආසියාව පුරා විසිරී පැතිරී පැවතින.:6
ක්‍රිස්තු පූර්ව 6000 දී පුරාතන වාසීන් බැටළුවන් සහ එළුවන් ඔවුනගේ ප්‍රධාන පශු සම්පත ලෙස සැළකූහ. පැවති බව පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම් බිම් වල හඳුනාගැනීම් රාශියකින් එනම් බැටළු හා එළු අස්ථීන්, ධාන්‍ය සහ ධාන්‍ය සැකසුම් උපකරණ වල දුලබතාවය, විශේෂිත ආවේණික ගති ලක්ෂණ පෙන්වන ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයක සාධක මඳ බැවින්, කලාපයේ කෘෂිකාර්මික ප්‍රදේශවලින් බැහැරව පිහිටීමෙන් සහ නූතන සංචාරක එඬේරවරුන්ගේ යන්ගෙන් තහවුරු වේ.
අධ්‍යතනය
මැද පෙරදිග
සවුදි අරාබිය (3% ට අඩු ප්‍රතිශතයක්), ඉරානය (4%) සහ ඇෆ්ගනිස්ථානය (උපරිම වශයෙන් 10% ක්) වැනි රටවල් වල අති සුළුතරය සංචාරක එඬේරවරුන් සහ අර්ධ සංචාරක එඬේරවරුන් වාසය කරන අතර ඔවුනගේ සතත අවපාතයක් දක්නට ලැබේ.
ඉන්දියාව
ඉන්දියානු බැටළු වංශයේ ගුණාත්මක බව 'ඉහල නැංවීමට' මෙරිනෝ සහ අනෙකුත් ඉහළ තත්ත්වයේ බැටළුවන් සමගින් අන්තර්-අභිජනන ක්‍රියාවලි දියත් වන්නේ ලොම් වල සහ මස් වල ගුණත්වය වැඩි දියුණු කිරීමේ අරමුණෙනි.
චීනය සහ මොන්ගෝලියාව
බැටළුවන් චීනයෙහි කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදිතයේ වැදගත් අංගයක් නොවන්නේ චීනය සතුව බැටළුවන් සඳහා විශාල විවෘත තණබිම් දුලබ බැවිනි. එවන් භූමිභාග පවතින නිරිතදිග පළාත්වල බැටළු ගහණය සුලබයි. නමින් හැඳින්වෙන ස්වදේශික බැටළු වංශයක් චීනය සතුව පැවතුනත් රජයේ ප්‍රවර්ධන කටයුතු මධ්‍යයේ වුව ද 1985 වසරේ සිට එම සතුන්ගේ ගහන අවපාතයක් දක්නට ලැබේ.
ජපානය
වර්ෂ 1800 සිට රජය සිය ගොවි ජනතාව බැටළුවන් ඇති කිරීමට යොමු කරන ලදී. එවන් බැටළු අභිජනන ව්‍යාපෘති මගින් , , ස්පාඤ්ඤ , චීන/මොන්ගෝලියානු බැටළු විශේෂ රජයේ ද සහන මත ආනයනය කෙරුණු නමුත් ගොවීන් සතුව බැටළු පාලනය පිළිබඳව පැවති අල්ප දැනුම ශහ රජය විසින් ගොවීන් හට නිසි තොරතුරු ලබා නොදීම නිසා එය අසාර්ථක වූයේ 1888 වසරේදී ව්‍යාපෘතියට නැවතීමේ තිත තබමිනි.
අප්‍රිකාව තුළ
බටහිර ආසියාවේදී හීලෑ කිරීමෙන් පසු නොබෝ කලකින්ම බැටළුවෝ අප්‍රිකා මහාද්වීපයට ඇතුළු වූහ. වරෙක ඉතිහාසඥයන්ගෙන් සුළු පිරිසක් Ovis aries හි මූලාරම්භය පිළිබඳව අප්‍රිකානු න්‍යායය ලෙස නම් දැරූ විවාදාත්මක මතයක් ඉදිරිපත් කරන ලදී. එම න්‍යායය මූලිකවම වලින් පහදා දුන් කරුණු මත සහ එන පිලිබඳ සාක්ෂි මත පදනම් විණි. පළමු බැටළුවන් හරහා උතුරු අප්‍රිකාවට ඇතුළු වූ අතර වසර 7000 කට 8000 කට පෙර සමාජයෙහි ද උන් දක්නට ලැබුණි. අප්‍රිකානු ගොවිතැන ප්‍රධාන වශයෙන් බැටළුවන් මත සෑමවිටම යැපුණාක් මෙන්ම වත්මනෙහි සැලකිය යුතු බැටළු ගහණයකින් (මිලියන 28.8 ක්) යුතු එකම රට දකුණු අප්‍රිකාවයි.:20
වර්ගයේ බැටළුවන්ගේ වෙනස්කම් කිහිපයකි. වල්ගයේ හැඩය සහ ලොම් වර්ගය වැනි සාධක අනුව බැටළුවන් වර්ගීකරණය කිරීමට ප්‍රයත්නයක් දැරූ අතර විසින් මෙම කරුණු දෙක මත පමණක් පදනම්ව බැටළුවන් වර්ග 14 කට බෙදා දැක්වීමට උත්සාහ කළේය. නමුත් 2002 දී කළ ජානමය විශ්ලේෂණයකින් තවදුරටත් පැහැදිලි වූයේ කෙටි-මහත වල්ග සහිත, දිගු-මහත වල්ග සහිත, මහත-වල්ග කොට සහිත සහ සිහින්-වල්ග සහිත යන විශේෂිත ප්‍රභේද සතර පමණක් දැකගත හැකි බවයි.
යුරෝපය තුළ
බැටළු පාලනය යුරෝපය පුරා ශීඝ්‍රයෙන් පැතිර ගියේය. කැණීම් අනාවරණය කරන පරිදි ක්‍රිස්තු පූර්ව 6000 දී පමණ පූර්ව ඉතිහාසයේ යුගයේ දී කාසල්නෝවියානු වැසියන් දකුණු ප්‍රංශයේ හි (වත්මනෙහි පෙදෙසට නුදුරුව) වාසය කරමින් යුරෝපයේ ප්‍රථම ගෘහස්ත බැටළු පාලනය ආරම්භ කරන ලදී. පුරාණ ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරයේ ආරම්භයේ පටන් ප්‍රායෝගිකව මූලික පශු සම්පත ලෙස බැටළුවන් සලකන ලද අතර තනි තනි බැටළුවන් නම් කළ බව පවා සඳහන් වේ.:13 කෙටි හා බහුවිධ වර්ණයන්ගෙන් යුතු සහිත අදටත් දක්නට ලැබෙන ස්කැඩිනේවියානු බැටළුවන් වර්ගයක් එකල විය.. පසුව රෝම අධිරාජ්‍යය බැටළුවන් මහා පරිමාණයෙන් ඇති කරන ලද්දේ යුරෝපය පුරා බැටළුවන් ගහණය ව්‍යාප්ත කළ ප්‍රධාන කාරකක් ලෙසිනි. ඔහුගේ (නැචුරාලිස් හිස්ටෝරියා) බැටළුවන් සහ ලොම් පිළිබඳව මෙසේ ද සඳහන් කරයි. "දෙවියන් වහන්සේ පවා පහදවන, අපට ලෝම පරිභෝජනයට ඉඩ හසර ලබා දෙන බැටළුවනි, අපි ඔබට ණය ගැති සහ ස්තුතිවන්ත වෙමු." යනුවෙන් හෙතම ප්‍රකාශ කරන්නේ පුරාතන බැටළු විශේෂ වල තොරතුරු සහ ලොම් වර්ණ, දිග සහ ලක්ෂණ ආදිය ද ගෙන හැර දක්වමිනි. රෝමානුවන් ඔවුනගේ බැටළුවන් පොරෝනා (නූතනයේ නයිලෝන්) වලින් වැසීමෙන් බැටළුවන්ගේ පිරිසිදුකම සහ ලොමවල ප්‍රභාව වර්ධනය කර ගැනීමේ පුරෝගාමීන් වූහ.:74
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 50 දී රෝමානුවන් බ්‍රිතාන්‍ය දූපත්වල පදිංචිව සිටි සමයෙහි, එංගලන්තයේ හි විශාල ලොම් සැකසුම් කම්හලක් පැවති බව කියැවේ.:11 ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1000 වන විට එංගලන්තය සහ ස්පාඤ්ඤය බටහිර ලෝකයේ බැටළු නිෂ්පාදන සම මධ්‍යස්ථාන ලෙස පිළිගැණුනි.:8–9:12 ඉස්තරම් ලොම් ලබා දෙන මෙරිනෝ බටලුවන්ගේ මුල් කාලීන ඇති කරන්නන් වූ ස්පාඤ්ඤය ලොම් වෙළඳාමේ ප්‍රමුඛයන් වූයේ විශාල ධනස්කන්ධයක් උපයමිනි. එම ධනය ස්පාඤ්ඤ පාලකයන් විසින් ලෙස නව ලෝකය කරා යාත්‍රා කිරීමට යොමු කරන ලදී.:12 (සම්පූර්ණ පදවි නාමය වූයේ ඔන්රඩෝ කන්සේජෝ ඩි ලා මෙස්ටා, ගෞරවනීය මන්ත්‍රණ සභාවෙහි මෙස්ටා) යනුවෙන් බලවත් පදවියක් ස්පාඤ්ඤයේ ධනවත් ගෙන්, ගෙන් සහ මෙලිනෝ බැටළු සමූහ පාලනය කළ ගෙන් සුසැදි දක්නට ලැබිණි. 17 වන ශතවර්ෂය වන විට මෙස්ටා සතුව මෙලිනෝ බැටළුවන් මිලියන දෙකක් පමණ විය.
ස්පාඤ්ඤයේ මෙස්ටාහි බැටළුවන් සිදී කළහ. වසන්ත කාලයේදී, හි සහ හි ශීත තණබිම් (ඉන්වනැඩරෝස්) අතහැර හි ග්‍රීෂ්ම තණබිම් (අගොස්ටැඩරෝස්) කරා ගිය උන් සරත් සමයේ දී නැවත පැමිණියහ. ලෝම වලින් ලබා ගත හැකි ලාභාංශ වැඩි කර ගැනීමට රෝම පාලකයන් මෙස්ටා හට පුළුල් බලතල ලබා දුන් අතර ඒවා සාමාන්‍ය ගොවි ජනතාවට වඩාත් හානිදායක විය. විශාල මෙලිනෝ පට්ටි වලට ඔවුනගේ සංක්‍රමණික මාර්ග (කැනඩස්) ඔස්සේ ගමන් කිරීමේ පූර්ණ අයිතිය පැවතුණි. නගර සහ ගම වාසීන් සිය පොදු බිම් වල දී බැටළුවන්ට තණ උළා කෑමට ඉඩදිය යුතු වූ අතර එයට එරෙහි වූ පුද්ගලයින් මෙස්ටා විසින් ඔවුනගේ න් ලවා වෙත කැඳවන ලදී.
රාජකීය අවසරකකින් තොරව වනයෙහි මෙරිනෝ බැටළුවන් සෙවීම පවා එකල දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදක් වූ බැවින් 18 වන ශතවර්ෂයේ මැද භාගය වන තෙක්ම බැටළු පාලනයේ ඒකාධිකාරයකට ආසන්න තත්ත්වයක් පැවතුණි. අපනයන නීති ඉවත් කිරීමෙන් පසුව අගනා ලොම් ලබා දෙන බැටළුවන් ලෝකය පුරා බෙදා හැරීම ඇරඹිණි. 1788 දී රජ සමයේ වෙත කළ අපනයනයෙන් වත්මනෙහි දක්නට ලැබෙන (ප්‍රංශ මෙලිනෝ) වංශය ආරම්භ වීමේ පසුබිම සැකසුණි.:66ට පසු හා වරෙක ඒකාධිකාරයක්ව පැවති මෙලිනෝ බැටළුවන් ලොව පුරා බෙදී යාමත් සමග ස්පාඤ්ඤය තව දුරටත් ලෝක ආර්ථිකයෙහි විශාල වැදගත්කමක් නිරූපණය නොකළ අතර එහි ලොම් නිෂ්පාදිතය චුරා වැනි සවිමත් රළු ලොම් නිෂ්පාදිත වෙත ප්‍රතිවර්ත්‍ය විය.
ස්පාඤ්ඤයෙහි බැටළු කර්මාන්තය සංක්‍රමණික පට්ටි කළමනාකරණ නිදර්ශකයක් වූයේ එරටට විශාල බැටළු රංචු රට පුරා පැතිරෙමින් පැවතීම නිසාය. එංගලන්තයෙහි භාවිත වූ කළමනාකරණ මාදිලිය මින් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වූ නමුත් එරට ආර්ථිකයට මේ හා සමාන බලපෑමක් එල්ල කළේය. 20 වන ශතවර්ෂයේ මුල් භාගය වන තෙක්ම (බැටළුවන් හෝ බැටළු ලෝම අවහරණය) දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදක් වූ අතර වත්මනෙහි පවා හි කතානායකවරයා යනුවෙන් හඳුන්වන මෙට්ටයක් මත වාඩිවීම සිදු කරයි.
එක්සත් රාජධානියෙහි අධි සංකේන්ද්‍රනයකින් සහ ව්‍යායාමයෙන් තොර බැටළු පාලනය නිසා බැටළුවන් ඔවුන්ගේ නිශ්චිත අභිප්‍රාය සහ ශරීර කොටස් සඳහා අනුගත වූයේ එරටෙහි භූමි ස්කන්ධයට සාපේක්ෂව විශේෂිත බැටළු වර්ග ඇති වීමට ඉඩ සලසමිනි.:419 ස්පාඤ්ඤයෙන් පැමිණි සුපිරි තත්ත්වයේ නිෂ්පාදන සමග තරඟ කිරීමට මෙම විවිධ බැටළු විශේෂ වලින් නිපදවන ලද නිෂ්පාදන පරාසය ඉවහල් විය. රාජිණියගේ සමය තුළ රාජාණ්ඩුවේ මූලික බදු ආදායම වූයේ ලොම් වෙළඳාම බැවින් එංගලන්තය ද බැටළු පාලනය ව්‍යාප්ත කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් දායක වූ රාජ්‍යයක් ලෙස දැක්විය හැකිය.:9
18 වන ශතවර්ෂයෙහි ගේ කාර්යභාරය ගෘහස්ත බැටළුවන්ගේ මෙන්ම පශු සම්පතෙහි ද වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් විය. ඔහුගේ කාලයට පෙර ප්‍රශස්ත ගති ලක්ෂණ සහිත සතුන් අභිජනනය, ඒ සඳහා සතුන් තොආර ගැනීමේ විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයකින් තොර සසම්භාවී එකක් විය. බේක්වෙල් (විශේෂයෙන් පෙළපත් අභිජනනය)සඳහා මූලධර්ම ඉදිරිපත් කළේ ඔහුගේ බැටළුවන්, අශ්වයන් ශා ගවයන් කළ පරියේෂණ සහ අත්දැකීම් ද ඇසුරිනි. පසු කාලීනව ග්‍රෙගර් මෙන්ඩල්ගේ සහ චාර්ල්ස් ඩාවින්ගේ කාර්යයන් සඳහා ද හෙතෙම ඉවහල් විය.:56 ඔහුගේ ප්‍රධාන දායකත්වය ලෙස දැක්වෙනුයේ වැදගත් නූතන බැටළු විශේෂ රාශියකටම පදනම් වූ වාරක සන්‍යාසයකින් හා ඉක්මන් පරිණතියකින් යුතු ලෙස්ටර් ලෝන්ග්වූල් නම් බැටළුවන් හඳුන්වා දීමය.:58 වත්මනෙහි එංගලන්තයේ බැටළු කර්මාන්තය විශාල අවපාතයකට ලක්ව ඇති වුවත් බැටළු පට්ටි වෙන්දේසි වලදී 100,000 කට පමණ අදටත් මිලදී ගත හැකිය.
ඇමරිකාව තුළ
- මෙයද බලන්න: එක්සත් ජනපදයෙහි කෘෂිකාර්මික ඉතිහාසය
ආසියානු සහ යුරෝපීය විශේෂයන් වලටත් වඩා ඇමෙරිකාවට ආවේණික ඔවින විශේෂ ගෘහස්ත බැටළුවන්ගේ ජානවලට සමීපතාවයක් දක්වුව ද ඔවුන් හීලෑ කිරීමක් ඇමෙරිකාවෙහි සිදු නොවුණි. ඇමෙරිකාවේ ප්‍රථම ගෘහස්ත බැටළු වර්ගය, 1493 දී සමග පැමිණි චුරා බැටළු විශේෂය විය හැකිය.:12 සමග 1519 දී ගොඩ බසින ලදදේ දෙවන බැටළුවන් සමූහයයි. මෙම සතුන් අතුරින් කිසියම් සත්ත්ව හෝ ලෝම අපනයනයන් සිදු නොවූවත් ස්පාඤ්ඤ ජනපදිකයන් සමග මෙක්සිකෝවෙහි හා නිරිතදිග එක්සත් ජනපදයේ බිම් උන් ව්‍යාප්ත වූහ.:12 වන හට චුරා බැටළුවන් හඳුන්වාදීමෙන් ඔවුනගේ දිවිපෙවෙතෙහි සහ සංස්කෘතියෙහි වැදගත් අංගයක් බවට බැටළුවන් පත්විය. වර්තමාන බැටළු වංශය මෙම උරුමයේ ප්‍රතිඵලයකි.:20
උතුරු ඇමරිකාව
, වට පැමිණීමත් සමග 1607 වසර වන තෙක් සිදු නොවූ බැටළු ප්‍රවාහනය ඇරඹිණි.:234 කෙසේ වෙතත් එම වසරේදී ළඟා වූ බැටළුවන් සියලු දෙනාවම සාගතය හේතුවෙන් මරණ ලද අතර වසර දෙකකට පසු 1609 තෙක් ස්ථිර බැටළු සමූහයක් ජනපදයේ බිහි නොවුණි.:234 දශක දෙකකට පසුව ජනපදිකයන් ඔවුනගේ රංචුව 400 ක් දක්වා වර්ධනය කරගෙන තිබිණ. 1640 වන විට ජනපද දහතුනක බැටළුවන් 1,000 ක් පමණ වූ අතර 1662 දී පෙදෙසෙහි ලෝම කම්හලක් ඉදි කරන ලදී.:9:11 විශේෂයෙන් 1640 හා 1650 දක්වා වූ කාලයේ එංගලන්තයේ දේශපාලන අස්ථාවරත්වය හා සිවිල් යුද්ධය නිසා මුහුදු මාර්ග වල වෙළඳාමට බාධා වූ අතර, ජනපදිකයන්ට ඇඟලුම් සඳහා ලෝම නිෂ්පාදනයට බලකෙරිණ. සමුද්‍රික සීමාවෙන් ඔබ්බෙහි පැවති බොහෝ දූපත් වලින් විලෝපිකයන් ඉවත් කර ඒවා බැටළුවන් ඇති කිරීම සඳහා වෙන් කරන ලදී: , , සහ කුඩා දූපත් උදාහරණ වේ. දූපත්හි රංචු ගැසීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වැනි දුලබ ඇමෙරිකානු බැටළු වර්ග ජනිත විය. මෙම කාලයේ ජනපදකරණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අර්ධ ෆෙරල් බැටළුවන් සහ එළුවන් දූපත් වල ස්ථානගත කිරීම සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයක් විය. මුල් කාලයේ දී බ්‍රිතාන්‍ය රජය සිය දූපත් වල ලෝම වෙළඳාමට එල්ල විය හැකි තර්ජන වැලැක්වීමට ඇමෙරිකාවට ලෝම සහ බැටළුවන් අපනයනය තහනම් කළේය. පහත හෙළීමට කළ විවිධ වෙළඳා සම්බාධක මධ්‍යයේ ඊසානදිග ප්‍රදේශයේ බැටළු කර්මාන්තය වර්ධනය විය.*:10
19 වන ශතවර්ෂය ආරම්භයේ පටන් එක්සත් ජනපදයේ බැටළු කර්මාන්තය බටහිර දෙසට ව්‍යාප්ත විය. වර්තමානයෙහි බහුතරයක් රංචු බටහිර දිග බිම් වල ස්ථානගත වී ඇත. කර්මාන්තය බටහිරට සංක්‍රමණය වීමේදී බැටළු සහ ගව කර්මාන්ත අතර තරඟය වඩා උණුසුම් වී අවසන ("රේන්ජ් මැගට්ස්" ලෙස ද හඳුන්වන) බවට වර්ධනය විය. සහ සම්බන්ධ සරල තරඟයට අමතරව ගොපල්ලන් විශ්වාස කළේ බැටළුවන්ගේ පාදවල රෝම කූපයන්ගේ ශ්‍රාවයන් නිසා බැටළුවන් පැ තැබූ ස්ථාන වලින් තණ උළා කෑමට ගවයන් අකමැත්තක් දක්වන බවයි.:4
ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ බටහිර කලාප වල බැටළු නිෂ්පාදනය ව්‍යාප්ත වන විට එය වැනි බටහිර සංස්කෘතික ප්‍රදේශ හා සම්බන්ධ විය. වර්තමානයෙහි ඇමෙරිකාවේ රෝඩියෝ ක්‍රීඩාවේ අංගයක් වනුයේ කුඩා ළමුන් බැටළුවන්ගේ පිටෙන් නොවැටී වැඩිම දුරක් ගමන් කිරීමට තරඟ කිරීමයි . බැටළු රංචු බටහිර දෙසට ගමන් කිරීමේ තවත් ප්‍රතිඵලයක් වූයේ (O. canadesis) වැනි වන විශේෂ අඩු වී යාමයි. ගෘහස්ත බැටළුවන්ගේ රෝග බොහොමයක් වන ඔවින්ස් බැටළුවන් හට බෝවන සුළු නිසා එම ලෙඩ රෝග සමගින් වාසස්ථාන අහිමි වීම කැලෑ බැටළුවන් අඩුවීමට හේතු විය. 1940 හා 1950 වසර වල උතුරු ඇමෙරිකානු බැටළු නිෂ්පාදනය මිලියන 55 වැනි ඉහල අගයකට ළඟා විය. 1970 දී පෙදෙසෙහි රෝයි මැක්බ්‍රයිඩ් නම් කෘෂිකාර්මිකයා සිය පශු සම්පත, උගුරු දණ්ඩට පහර දී ගොදුරු ඩැහැගන්නා කොයෝටි වෘකයන්ගෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමට අඩංගු කර වළල්ලක් නිර්මාණය කළේය. මෙම උපකරණය ටෙක්සාස්හි මෙන්ම දකුණු අප්‍රිකාවේ ද වශයෙන් ප්‍රචලිත විය.
දකුණු ඇමරිකාව
විශේෂයෙන්ම හි ක්‍රියාශීලී නූතන බැටළු කර්මාන්තයක් පවතී.* බැටළුවන් ඇති කිරීම ප්‍රධාන වශයෙන් හඳුන්වා දෙන ලද්දේ මහාද්වීපයට බහුල ලෙස සංක්‍රමණය වන තම රටෙහි බැටළු කර්මාන්තය ප්‍රධානතම අංගයක් වූ ස්පාඤ්ඤ සහ බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයන්ගෙනි. දකුණු ඇමරිකාව සතුව විශාල බැටළු ගහණයක් පැවතිය ද විශාලතම නිෂ්පාදක රට (බ්‍රසීලය) 2004 දී වාර්තා කළේ මිලියන 15 ක ගහණයකි. එය බැටළුවන් ඇති කරන අනෙකුත් මද්‍යස්ථාන වලට සාපේක්ෂව ඉතා අඩු අගයයකි. 20 වන සියවසෙහි අග භාගයේ දී වූල් මිලෙහි ඇති වූ දරුණු අවපාතයත්, දැව සඳහා වූ වන විනාශයත් සහ තණබිම් අධි-පරිභෝජනය යන ඒවා දකුණු ඇමෙරිකාවෙහි බැටළු කර්මාන්තයට විශාල තර්ජනයක් විය. එම මිල අවපාතයෙන් ආපසු ස්ථාවර වූ ප්‍රථම අන්තර්ජාතික වශයෙන් වැදගත් වූ ප්‍රදේශය වූයේ පැටගෝනියාවයි. විලෝපිකයන් හීන වීමත් හා සත්ත්ව පරිභෝජනය සඳහා තණබිම් කෙරෙහි පැවතුණු අල්ප තරඟයත් (එහි තණ උළා කන එකම ක්ෂීරපායී ගුවනාකෝ සත්ත්වයා) නිසා මෙම ප්‍රදේශය බැටළුවන් ඇති කිරීම සඳහා අග්‍ර භූමිය විය. නදියෙන් වට වූ ප්‍රදේශය නිෂ්පාදන සඳහා වඩාත්ම විශේෂිත ප්‍රදේශය විය.:19 1952 දී පැටගෝනියාවේ බැටළු නිෂ්පාදනය උච්චතම වූ අතර මිලියන 21 කැ බැටළු ගහණයක් එකල වාර්තා වූ නමුත් වත්මනෙහි දක්නට ලැබෙන්නේ මිලියන 10 කටත් වඩා අඩු සංඛ්‍යාවකි. බොහෝ මෙහෙයුම් ප්‍රමුඛතාව ලබා දෙන්නේ මෙරීනෝ සහ බැටළු නිෂ්පාදන අපනයනයටයි. මිල අවපාතයත් සමග වූල් ලබා දෙන බැටළු පට්ටි වල ආර්ථික ස්ථාවරත්වය පහල බස ඇති නමුත් ගව කර්මාන්තය සාපේක්ෂව සන්තතික වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.
ඔස්ට්‍රේලියාව සහ නවසීලන්තය තුළ
කාලීන බැටළු කර්මාන්තයේ අද්විතීය ස්ථානයක් හිමි කර ගන්නා ඔස්ට්‍රේලියාවෙහි සහ නවසීලන්තයෙහි සංස්කෘතිය සහ ආර්ථිකය බැටළු පාලනය සමගින් සමීප බැඳියාවක් දක්වයි. නවසීලන්තය සතුව ලොව වැඩිම පුරවැසියෙකුට බැටළුවන් ගණන දක්වන ඝනත්ව අනුපාතිකය (බැටළුවන් මිනිසුන් මෙන් සංඛ්‍යාවෙන් 12 ගුණයක් වන) පෙන්නුම් කරන අතර ඔස්ට්‍රේලියාව බැටළුවන් සහ ගවයන් අපනයනය කරන රටවල් අතුරින් අවිවාදයෙන්ම පළමු තැන අත්පත් කර ගනී.* 2007 දී නවසීලන්තය, පෙබරවාරි 15 දිනය ලෙස එරටෙහි බැටළු නිෂ්පාදනයේ ඉතිහාසය සමරනු වස් නිල වශයෙන් ප්‍රකාශ කළේය.
1788 දී ඔස්ට්‍රේලියාවේ රැගෙන එන ලද අතර එම ප්‍රමාණය බැටළුවන් 70 දෙනෙකු විය. 1793 දී දෙවන නැව් ගත කිරීම ලෙස බැටළුවන් 30 ක් රැගෙන එන ලද්දේ සහ . මුලින් ගෙන්වූ සියලුම බැටළුවන් යොදා ගැනුනේ දඬුවම් පැමිණ වූ ජනපදයන්හි පාරිභෝජන අවශ්‍යතාවයන් වෙනුවෙනි. ඔස්ට්‍රේලියානු ලොම් රෙදි කර්මාන්තයේ ආරම්භය ගේ ප්‍රයත්නයන් බව සැලකේ. මැකාතර් විසින් පෙළඹවනු ලදුව ස්පාඤ්ඤ මෙරිනෝ බැටළුවන් 16 දෙනෙක් ආනයනය කිරීමෙන් ඔස්ට්‍රේලියානු බැටළු කර්මාන්තය ආරම්භ විය. 1801 වසර වන විට මැකාතර් සතුව බැටළුවන් 100,000 ක් පමණ සිටි අතර 1803 දී හෙතම කිලෝග්‍රෑම් 111 (රාත්තල් 245) ක වූල් එංගලන්තයට අපනයනය කළේය. වර්තමානයෙහි මැකාතර් සැලකෙන්නේ ඔස්ට්‍රේලියානු බැටළු කර්මාන්තයේ පියා වශයෙනි.
ස්ඵෝටනයක් ලෙසින් ඔස්ට්‍රේලියාව තුළ බැටළු ගහණය වර්ධනය විය. 1820 වසරේදී 100,000 ක පමණ බැටළු ගහණයක් පැවති මහාද්වීපයේ දශකයක් ඇවෑමෙන් මිලියනයක බැටළු ගහණයක් වාර්තා විය. 1840 වසර වන විට පමණක් බැටළුවන් මිලියන 4ක් වූ අතර දශකයකදී එය ද මිලියන 13 ක් දක්වා වර්ධනය විය. එම වර්ධනයට ප්‍රධාන වශයෙන් දායක වූයේ බ්‍රිතාන්‍යය ලොම් ආනයනකරුවෙක් ලෙසින් දැක්වූ ක්‍රියාශීලී සහයෝගය වූ අතර මෙම රටවල් අධි-නිෂ්පාදනයක් ලබාදෙන බැටළු විශේෂ එකිනෙකාගෙන් ස්වායත්තව සංවර්ධනය කළහ; නවසීලන්තයේදී හෝ ඔස්ට්‍රේලියාවේදී කොරිඩේල්, , , , , , සහ නව විශේෂයන් ලෙස අභිජනනය කරන ලදී.:34, 44, 64 මව් ජාතීන්ගෙන් ඉතා දුරස්ථව පැවති කොලනි සඳහා වූල් නිෂ්පාදනය ඉතා යෝග්‍ය කර්මාන්තයක් විය. වේගවත් ගුවන් හා පෙරාතුව බ්‍රිතාන්‍ය තීර්ථ කරා ලඟා වීමේදී පසු කළ යුතු දිගු ගමන් මගෙහි දී භාජනය නොවන නිෂ්පාදන අතර වූල් ද විය. බහුල වශයෙන් වූ නව බිම් සහ කලාපයේ පවතින සෞම්‍ය ශීත දේශගුණය ඔස්ට්‍රේලියාවේ සහ නවසීලන්තයේ බැටළු කර්මාන්තයේ ප්‍රගමනයට හේතු විය.
ඔස්ට්‍රේලියාවෙහි බැටළු පට්ටි සැමවිටම සමූහ වශයෙන් වැටවල් යෙදූ භූමි ඔස්සේ නිදහසේ සැරිසරන අතර මද්යම තත්ත්වයේ සහ අගනා වූල් රෙදිපිළි සඳහා ද අනෙකුත් නිෂ්පාදන සහ මාංශ සඳහා ද අරමුණු වී ඇත. නවසීලන්තයේ බැටළු සමූහ ඉංග්‍රීසි පන්නයේ, ගොපල්ලන් රහිත වැටවල් යෙදු භූමි වල රඳවා තබා ගැනේ. එකල නවසීලන්ත බැටළු හිමියන්ගේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය වූල් වුවත් වත්මනෙහි එය අපනයනය සඳහා මාංශ නිෂ්පාදනය දක්වා විතැන් වී ඇත.:17
සත්ත්ව සුබසාධන කාර්යයන්
ඔස්ට්‍රේලියාවෙහි කාර්මික අංශ අතුරින් ජාත්‍යන්තර විවේචනයට ලක් වූ එකම පරිචය බැටළු කර්මාන්තයයි. ප්‍රභවාත්මක ග්‍රන්ථය වන හි කර්තෘ සිය මූලික සාක්ෂ්‍යය ලෙස දක්වනුයේ ඔස්ට්‍රේලියාවේ වල බැටළුවන් කොටසක් ලෙස තබා ගනිමින් සිදුකරන සමහර ක්‍රියාවලීන්ය. ක්‍රමවේදය (ෆ්ල්යිස්ට්‍රයික් නම් මාරක තත්ත්වය ඇතිවීම වලක්වාලීම පෙදෙසෙහි සම කපා ඉවත් කිරීම) වැනි සත්ත්ව අයිතීන් සුරැකීමේ සංවිධානවල පරිභවයට පාත්‍ර වී ඇත්තේ එය "වේදනාත්මක සහ අනවශ්‍ය" ක්‍රියාවලියක් ලෙස හුවා දක්වමිනි. එයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස දැනට මුලේසින්ග් ක්‍රමවේදයන් බැහැර කිරීමේ වඩා පිළිවෙලක් දියත් වන අතර, සමහර මුලේසින්ග් සැත්කම් නිර්වින්දක භාවිතයෙන් සිදු කෙරේ. සත්ත්ව සුබසාධන උපදේශන කමිටුව බටලුවන්ගේ සුබසාධනය වෙනුවෙන් අවම සම්මුතීන් නිර්දේශ කර ව්‍යවස්ථාපිත කර ඇත. එහි මුලේසින්ග් දැක්වෙන්නේ නවසීලන්තයේ සීමිත ගොවිපොළවල් සංඛ්‍යාවක යොදා ගැනෙන "විශේෂ ශිල්ප ක්‍රමයක්" ලෙසිනි.
ඔස්ට්‍රේලියාවෙන් නිශ්පාදන බොහොමයක් එක්කෝ ශීත කළ මාංශ ලෙස එක්සත් ජනපදය වෙත ද නැතිනම් සත්ත්ව ඝාතනය සඳහා ද අපනයනය කෙරේ. PETA ප්‍රකාශ කර සිටින්නේ ඔස්ට්‍රේලියාවේ නීතීන්හි අධිකරණ පාත්‍රතාවෙන් බැහැරව සිදු කරන අපනයනයන් හිදී එම සතුන් හට අමානුෂිකව සලකන බවත්, එරටෙහි හලාල් මාංශ සැකසුම් පහසුකම් පවතින බැවින් මෙය අනවශ්‍ය ක්‍රියාවලියක් බවත් ය. නම් විනෝද ක්‍රීඩකයා සියලු ඔස්ට්‍රේලියානු බැටළු නිෂ්පාදන කිරීමට ප්‍රතිඥා දුන් පුද්ගලයෙකි.
යොමුව
- Budiansky, Stephen (1999). The Covenant of the Wild: Why animals chose domestication. Yale University Press. ISBN .
- Ensminger, Dr. M.E. (1986). Sheep and Goat Science, Fifth Edition. Danville, Illinois: The Interstate Printers and Publishers Inc. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) () - Pugh, David G. (2001). Sheep & Goat Medicine. Elsevier Health Sciences. ISBN .
- Simmons, Paula (2001). Storey's Guide to Raising Sheep. North Adams, MA: Storey Publishing LLC. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) () - Smith M.S., Barbara (1997). Beginning Shepherd's Manual, Second Edition. Ames, Iowa: Iowa State University Press. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) () - Weaver, Sue (2005). Sheep: small-scale sheep keeping for pleasure and profit. 3 Burroughs Irvine, CA 92618: Hobby Farm Press, an imprint of BowTie Press. ISBN .
{{}}: CS1 maint: location () - Wooster, Chuck (2005). Living with Sheep: Everything You Need to Know to Raise Your Own Flock. Guilford, Connecticut: The Lyons Press. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) ()
- Hussain, Aftab (2011). Composition of fatty acids: Physicochemical studies on sheep fat. Saarbrücken, Germany: VDM verlag. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) ()
අධෝලිපි
- Hiendleder S, Kaupe B, Wassmuth R, Janke A (2002). "Molecular analysis of wild and domestic sheep questions current nomenclature and provides evidence for domestication from two different subspecies" (PDF). Proc. Biol. Sci. 269 (1494): 893. doi:10.1098/rspb.2002.1975. PMC 1690972. PMID 12028771. සම්ප්‍රවේශය 2008-01-12.
{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list () - Ensminger
- "Castlemilk Moorit". Breeds of Livestock. Dept. of Animal Science. සම්ප්‍රවේශය 2008-01-27.
- Hiendleder, S.; K. Mainz, Y. Plante, H. Lewalski (March 2007). "Analysis of mitochondrial DNA indicates that domestic sheep are derived from two different ancestral maternal sources: no evidence for contributions from urial and argali sheep". . 89 (2): p. 113. doi:10.1093/jhered/89.2.113. PMID 9542158.
{{}}:|page=has extra text ()CS1 maint: multiple names: authors list () - Meadows, J.R.; I. Cemal, O. Karaca; et al. (March 2007). "Five ovine mitochondrial lineages identified from sheep breeds of the near East". . 175 (3): p. 1371. doi:10.1534/genetics.106.068353. PMC 1840082. PMID 17194773. සම්ප්‍රවේශය 2008-02-12.
{{}}:|page=has extra text (); Explicit use of et al. in:|author=()CS1 maint: multiple names: authors list () - Weaver
- Simmons & Ekarius
- Krebs, Robert E. & Carolyn A. (2003). Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions & Discoveries of the Ancient World. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN .
- Budiansky
- Donald E Bixby, DVM & D. Philip Sponenberg DVM. "Breed Conservation in the United States of America: presentation to the Fifth Congress on Iberoamerican Breeds and Criollos". සම්ප්‍රවේශය 2008-09-07.
-
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand - Smith et al.
- "History of Sheep & History of the Different Breeds". Daneke Club Lambs and Livestock. සම්ප්‍රවේශය September 18, 2013.
- Russell, Nerissa; Martin, Louise (1998). "Çatalhöyük Animal Bone Report". ÇATALHÖYÜK 1998 ARCHIVE REPORT. Çatalhöyük Research Project. සම්ප්‍රවේශය September 18, 2013.
- D.R. Harris, C. Gosden and M.P. Charles, Jeitun : Recent excavations at an early Neolithic site in Southern Turkmenistan, Proceedings of the Prehistoric Society, 1996, vol. 62, pp. 423–442.
- Oriental Institute of Chicago "Nomads, Tribes, and the State in the Ancient Near East: Cross-Disciplinary Perspectives".
- (1999). . Oxford University Press. pp. 290–293. ISBN .
- Dale Eickelman, The Middle East and Central Asia. An Anthropological Approach. Fourth Edition. Prentice Hall, 2002, p. 11
- Review of Agricultural Operations in India. 1924. p. 102. සම්ප්‍රවේශය 20 September 2013.
- Lester Russell Brown (1995). Who Will Feed China?: Wake-up Call for a Small Planet. W.W. Norton & Company. pp. 46–47. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 20 September 2013.
- Zonghan Shen (1951). Agricultural Resources of China. Cornell University Press. p. 295. සම්ප්‍රවේශය 20 September 2013.
- China Report: Agriculture. Foreign Broadcast Information Service. 1986. p. 72. සම්ප්‍රවේශය 20 September 2013.
- Takekazu Ogura (1963). Agricultural development in modern Japan. Fuji Pub. Co. pp. 569–570. සම්ප්‍රවේශය 20 September 2013.
- Blench, Roger (1999). The Origins and Development of African Livestock. Routledge. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) () උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: Invalid<ref>tag; name "africa" defined multiple times with different content - "A PROFILE OF THE SOUTH AFRICAN MUTTON MARKET VALUE CHAIN" (PDF). Department of Agriculture, Forestry and Fisheries. සම්ප්‍රවේශය September 17, 2013.
- Solomon Gizaw, H. Komen, O. Hanotte, J.A.M. Van Arendonk, S. Kemp, Aynalem Haile, O. Mwai, Tadelle Dessie (2011). "2.2.5.1 Significant morphological characters". Characterization and Conservation of Indigenous Sheep Genetic Resources: a Practical Framework for Developing Countries. ILRI (aka ILCA and ILRAD). pp. 16–17. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 26 September 2013.
{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list () - Max Escalon de Fonton, L'Homme avant l'histoire, pg. 16-17, in Histoire de la Provence, Editions Privat, Toulouse, 1990. See also F. Bourdier, Préhistoire de France (Paris, 1967) and G. Bailloud, Les civilisations Néolithiques de la France (Paris, 1955).
- (AD 77). "Naturalis Historia". pp. Chapters 72–25. සම්ප්‍රවේශය 2007-12-29.
{{}}: Check date values in:|date=() - Defourneaux, Marcelin (1979). Daily Life in Spain in the Golden Age. Stanford University Press. pp. 147–48. ISBN .
- David R. Ringrose (26 November 1998). Spain, Europe, and the 'Spanish Miracle', 1700-1900. Cambridge University Press. p. 282. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 15 September 2013.
- John Irwin (1 May 1994). Modern Britain: An Introduction. Taylor & Francis. p. 46. ISBN . සම්ප්‍රවේශය 15 September 2013.
- (2000). . Cambridge University Press. ISBN .
{{}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) () - "Sheep industry vulnerable target warns BWMB". Farmer's Guardian. 2008-01-21. සම්ප්‍රවේශය 2008-01-21.
- Ward, David (October 22, 2002). "Pedigree ram sold for record £101,000". The Guardian. සම්ප්‍රවේශය 2008-09-07.
- "Scottish National Sale 2002". texel.co.uk. Texel Sheep Society. සම්ප්‍රවේශය 2008-09-07.
- Wooster
- Anderson, Virginia DeJohn (2006). Creatures of Empire: How Domestic Animals Transformed Early America. Oxford University Press. pp. 147–48. ISBN .
- "CHAPTER 10: Cattle Ranchers". Grand Teton Historic Resource Study. National Park Service. July 24, 2004. සම්ප්‍රවේශය September 16, 2013.
- Forstenzer, Martin (2005-09-20). "It's Wild vs. Domestic Sheep as Groups Lock Horns Over Grazing Area". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 2007-12-12.
- Walton, Murray T., "OF LIVESTOCK PROTECTION COLLARS TO PROTECT SHEEP AND GOATS" (1991).Fifth Eastern Wildlife Damage Control Conference (1991).Paper 50.
- Rohter, Larry (2003-07-23). "In Patagonia, Sheep Ranches Get Another Chance". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 2008-01-27.
- "Grasslands of the world". . සම්ප්‍රවේශය 2007-12-23.
- "FAOSTAT". . සම්ප්‍රවේශය 2007-12-07.
- Nash, Nathaniel C. (1994-03-19). "Patagonia Fortunes Fade in Cloud of Volcanic Ash". The New York Times. සම්ප්‍රවේශය 2008-01-27.
- "The people of New Zealand". TeAra: the Encyclopedia of New Zealand. 2006-06-09. සම්ප්‍රවේශය 2007-12-07.
- (2007-01-26). "New Zealand Declares National Lamb Day". News. 2008-04-25 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් . සම්ප්‍රවේශය 2008-01-21.
- D'arcy, J.B. (1990). Sheep Management and Wool Technology. University of New South Wales Press. pp. 147–48. ISBN .
- Macintyre, Stuart (2004). A Concise History of Australia. Cambridge University Press. pp. 30, 37, 57. ISBN .
- "Agricultural production". TeAra: the Encyclopedia of New Zealand. 2007. සම්ප්‍රවේශය 2007-12-07.
- (1991). Animal Liberation. Avon Books. ISBN .
- "Wool Boycott Targets Australia Sheep Farmers". . 2005-08-16. සම්ප්‍රවේශය 2007-12-07.
- Peter Wilkinson (2004-11-08). "In the News". Australian Wool Growers Association. September 24, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-01-09.
- Cuming, Marius (2007-03-16). "Pain relief from man to lamb". Stock and Land. සම්ප්‍රවේශය 2008-08-11.
- Code of recommendations and minimum standards for the welfare of Sheep. Retrieved 1 October 2008. 5 ජූනි 2008 at the Wayback Machine
- "Savethesheep.com". . සම්ප්‍රවේශය 2007-12-07.
- "Pink angers Australian government". BBC News. 2006-12-20. සම්ප්‍රවේශය 2007-01-09.
විකිපීඩියාව, විකි, සිංහල, පොත, පොත්, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවන්න, බාගන්න, නොමිලේ, නොමිලේ බාගන්න, mp3, වීඩියෝ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, පින්තූරය, සංගීතය, ගීතය, චිත්‍රපටය, පොත, ක්‍රීඩාව, ක්‍රීඩා., ජංගම දුරකථන, android, ios, apple, ජංගම දුරකථන, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, පීසී, වෙබ්, පරිගණකය
ග හස ත බ ටළ වන ග ඉත හ සය ක ර ස ත ප ර ව 11000 සහ 9000 ක ලයට ද ව යන අතර වන නම වල බ ටළ ව ශ ෂය හ ල ක ර ම ප ර ණ ක ත ක ද ව යය ම න ස ව ස න හ ක මවන ලද පළම සත ව ක ට ඨ ශයන ග න එකක බ ටළ වන වනව ක ම න ම ඉර න ය න ස ටර ඩ වකව න ව හ ද බ ටළ ප ලනය ප වත න ම ව න ම ල කවම ඇත කරන ලද ද ම ශ ක ර සහ සම ලබ ගන ප ණ සය ල ම සහ ත බ ටළ වන බ හ ක ර ම ඇරඹ ණ ක ර ස ත ප ර ව 6000 න පස වය ස ස ක ත ය බ ටළ ල ම ව ළඳ ම මත රඳ ප වත ණ අතර අප ර ක ව න සහ ය ර පය න ඒව ආනයනය ක ර ණ ෆ ල න ඩර ස ක ර ස ත වර ෂ 1510 ද ව ස න ලන ද ස ල ම කට න නන ද ක ව න ස ත වමක ර ම න වන ඔව නග බ ටළ වන එ ගලන තයට ර ග න ග ස එහ මහ පර ම ණ ල ම කර ම න තයක ඇත කළහ ම න ක ට කලකට පස ව ස ප ඤ ඤය සහ එ ගලන තය ල ව බ ටළ වන ඇත කරන රටවල අත ර න ප රම ඛයන බවට පත ව ය ස ප ඤ ඤය වට න ල ම සඳහ ප රස ද ධ බ ටළ වන බ කළ අතර ම ම බ ටළ පට ට ධනවත න ව ස න ප ලනය කළ ස ය රට ප ර ව ය ප ත වන අය ර න ම ම සත න හට න දහස ස ර සරම න තණ උළ ක මට අවක ශ සලසන ලද අතරත ර එයට බ ධ ප ම ණ ව ග ව ජනත ව ප ද ගල ක ව න ශ චය සභ ව ත ක ඳවන ලද ප ර වජ වන ජ ව න ප රධ න ල ප ය ග හස ත බ ටළ ව ග හස ත බ ටළ වන ග ප ර රම භ ප ර වජය ල ස ස ලක බ ටළ වන ග හ ඔව න ග ආද තමයන ග ව ශ න ක රමය න ශ ච තවම ප හ ද ල න ම ත වඩ ත ම ස ලභ කල ප තය නම ඔව ස ආර ස ව ශ ෂය ඒස ය ට ක O orientalis ග න ප වත එන බවය ප රණ ම ලල ඛන වල ඔව න ආද තමයන ල ස ද ක ව තත ය ර ප ය මෆ ලන O musimon යන එකල ග හස තව ප වත බවට පත ව ව ශ ෂයක ව ය හ ක බව ද ය ජන ව ය 5 ස ක ට ලන තය ව න බ ටළ වර ග ක හ පයක ය ර ප ය වන ය ර ප ය මෆ ලන සත න ද ම හ ම අභ ජනනය න ඇත කරන ලද කල කද O vignei ග හස ත බ ටළ වන ග ආද තමය ල ස ස ලක මට ප දක ව ය ඔව න පර ස ය න ප ද ස වල න ද ල ල ස ර සරන අතරත ර මෆ ලන සත න සමග අන තර අභ ජනනය ක ර මය 6 නම ත O ammon සහ O nivicola සත ස ඛ ය ව ඔව ස ව ශ ෂය න ව නස වන බ ව න ඔව න අතර ඍජ සම බන දත වයක අප ක ෂ කළ න හ ක අතර ස ද කළ අධ යයනයක න ය ර යල ආද තමයන ප ල බඳ ස ධක ද න ප න ව ය ය ර ප ය සහ ආස ය න ව ශ ඔස ස ස ද කළ ව ඩ ද ර පර ය ෂණ ප න න ම කළ ද ප ර ශ වය අතර ස ලක ය ය ත ජ නමය ව නස කම පවත න බවය ම ම ස ස ද ධ ය සඳහ ම ල ක උපග රහණ ද කක ඉද ර පත ව ය පළම ව න න නම ද නට හඳ න න ගත හ වන බ ටළ වන උප ව ශ ෂයක න ග හස ත බ ටළ වන ප වත එන බවය ද ව න න ම ම ප රභ දනයට හ ත ව අන ක ත පශ සම පත ම න ම වන මෆ ලන ව ශ ෂයන වන න තර වල න සත ත ව ග ව ප ළවල සඳහ අල ල ග න ම මග න ප හ ද ල කළ හ ක බවය ල ම ඉවත කරග න මට භ ව ත කරන ක රම ප යයන ආද තම බ ටළ වන හ න තනය දක නට ල බ න බ ටළ ව ශ අතර පවත න ප රධ න ව නසක ප ර තන බ ටළ වන ග ල ම ඉවත කළ ය ත ත ක රමව දයට අන ව ග ව ද ත න ඔව න ග යන ව න හ ඳ න ව න ක ඳ ම ද ල ම ස තරයට වඩ ද ග ව ම එයට හ ත වය එස ම ක ෂ ත රය හ ඇද හ ල න බ ටළ ල ම ද එකත කර භ ව ත කරන ලද ම ම ගත ලක ෂණය අදටත සහ ග ර ම ය ව ශ ෂ ක හ පයකම දක නට ල බ ව නත ම න ම ස ය ව ශ ෂයට ද ල ම ඉවත කළ න හ ක බව ඍජ ව ප රම ණය න ක ර ව ම ල ග කත ද කටම අ ප හ ට ම යන ලක ෂණ ප ද අතර ආද තම බ ටළ වන හ සම ප සම බන දත වයක ද ප න වය ම ල ක ල නව ප හ කම සහ ල ම ක ට ම න ව ස යන ග අත කම ව නම ත කර ම න තයක න ව ණ සහ බ ටළ වන මත ම ළ මන න ම ය ප න ය ඇඟල ම සඳහ ප රථමය න ය ද ග න ණ ද එකල පව ල ම සඳහ ඉහල වට න කමක න යම ව ය ල ම ප ණ ස සත න ඇත ක ර ම ල ව ප ර තන කර ම න ත වල න එකක වන අතර බ ටළ සම හ ප රධ න හ වම ර ම ධ යයක ව ය ව ශ ල බ ටළ සම හ ප ල බඳ සඳහන වනව ක ම න ම ඊශ ර යල රජ ග යටත ව ස න ස ය බ ටළ සම හ ගණන අන ව බද ග ව බව ද සඳහන ව 7ආස ය ව ත ළහ ල ක ර ම බ ටළ වන යන ම න ස න ව ස න හ ල කරන ලද ප රථම සත ව ක ට ඨ ශයක එය අව ර ද 11000 කට ප ර ද ස ද ව බව ස ලක 4 11 14 2 ඔව නග වනගත න ද ය න සත ස ප ක ෂව අඩ ආක රමණශ ල බව කළමන කරණය කරගත හ ක ප රම ණය ඉක මන ල ග ක පර ණත ය සම ජශ ල ස වභ වය ඉහළ ප රජනන ශ ඝ රත ව ව න ගත ලක ෂණ ඔව න ව ශ ෂය න ම හ ල ක ර ම සඳහ ස ද ස ව මට හ ත ව ය 78 80 වත මන හ ඔව ස ආර ස ම ළ මන න ම හ ල සත ක වන අතර ඔව නග ස ඛ යය සහ ද ව ප ව ත ම න මඳව ම න ස මත රඳ පවත 167 ෆ රල අශ වය න එළ වන ඌරන හ ස නඛයන ව න පර ම ණයක න දක නට න ල බ ණ ද ව ශ ල ව ල ප කයන හ න ප රද ශවල ම ව න දක නට හ ක අතර ඔව න ව නමම ව ශ ෂයයක ල ස ද ව න කර ද ක ව ය හ ක ය 75 ද ව ත ය ක න ෂ ප දන සඳහ බ ටළ වන ඇත ක ර ම න ර තද ග ආස ය ව න හ බටහ ර ය ර පය න ඇරඹ ණ ම ල ක ලය ද බ ටළ වන මස ක ර සහ සම ප ණ ස පමණක තබ ග න ණ ඉර නය න ස ය ග න ණ ප ර ව ද ය ත මක ස ධක ක ය ප න න ල ම සහ ත බ ටළ වන ත ර ග න ම ඇරඹ න නට ඇත ත ක ර ස ත ප ර ව 6000 ද පමණ බව 5 11 සහ ඉන අව ර ද 2000 කට 3000 කට පස ප රණ තම ල ම ර ද ප ළ න ර ම ණය වන නට ඇත බවය 8 ම ට ප ර ත ව බ ටළ ව ක මස ප ණ ස ම ර ම ද ල බ න සම පදම ක ට කබ යක ල ස පළඳ න නට ඇත පර ය ෂකයන ව ශ ව ස කරන අන දමට ම වන ප ළඳ ම 70 F 21 C මධ යයනය උෂ ණත වයක පවත න ව න ප රද ශ වලටත වඩ අඩ උෂ ණත වයන පවත න ප රද ශවල ජ වත ව මට ම න ස ට ර ක ල ද න නට ඇත හ ද ස ය ගන ල බ බ ටළ ච ර වක දත ක බල සහ අස ථ ක ය ප න න එවක ග හස ත බ ටළ ගහණයක ප වත බවය ල කඩ ය ගයට අයත එම ක ල වකව න ව හ බ ටළ ව ශ ස යල න තන ගත ලක ෂණ වල න ය ක තව බටහ ර ආස ය ව ප ර ව ස ර ප ත ර ප වත න 6 ක ර ස ත ප ර ව 6000 ද ප ර තන ව ස න බ ටළ වන සහ එළ වන ඔව නග ප රධ න පශ සම පත ල ස ස ළක හ ප වත බව ප ර ව ද ය ත මක ක ණ ම බ ම වල හඳ න ග න ම ර ශ යක න එනම බ ටළ හ එළ අස ථ න ධ න ය සහ ධ න ය ස කස ම උපකරණ වල ද ලබත වය ව ශ ෂ ත ආව ණ ක ගත ලක ෂණ ප න වන ග හ න ර ම ණ ශ ල පයක ස ධක මඳ බ ව න කල පය ක ෂ ක ර ම ක ප රද ශවල න බ හ රව ප හ ට ම න සහ න තන ස ච රක එඬ රවර න ග යන ග න තහව ර ව අධ යතනය සමග කඳ කර ප ද සක ග පල ල ක ම ද ප රද ග සව ද අර බ ය 3 ට අඩ ප රත ශතයක ඉර නය 4 සහ ඇෆ ගන ස ථ නය උපර ම වශය න 10 ක ව න රටවල වල අත ස ළ තරය ස ච රක එඬ රවර න සහ අර ධ ස ච රක එඬ රවර න ව සය කරන අතර ඔව නග සතත අවප තයක දක නට ල බ ඉන ද ය ව ඉන ද ය න බ ටළ ව ශය ග ණ ත මක බව ඉහල න ව මට ම ර න සහ අන ක ත ඉහළ තත ත වය බ ටළ වන සමග න අන තර අභ ජනන ක ර ය වල ද යත වන න ල ම වල සහ මස වල ග ණත වය ව ඩ ද ය ණ ක ර ම අරම ණ න ච නය සහ ම න ග ල ය ව බ ටළ වන ච නය හ ක ෂ ක ර ම ක න ෂ ප ද තය ව දගත අ ගයක න වන න ච නය සත ව බ ටළ වන සඳහ ව ශ ල ව ව ත තණබ ම ද ලබ බ ව න එවන භ ම භ ග පවත න න ර තද ග පළ ත වල බ ටළ ගහණය ස ලබය නම න හ ඳ න ව න ස වද ශ ක බ ටළ ව ශයක ච නය සත ව ප වත නත රජය ප රවර ධන කටය ත මධ යය ව ව ද 1985 වසර ස ට එම සත න ග ගහන අවප තයක දක නට ල බ ජප නය වර ෂ 1800 ස ට රජය ස ය ග ව ජනත ව බ ටළ වන ඇත ක ර මට ය ම කරන ලද එවන බ ටළ අභ ජනන ව ය ප ත මග න ස ප ඤ ඤ ච න ම න ග ල ය න බ ටළ ව ශ ෂ රජය ද සහන මත ආනයනය ක ර ණ නම ත ග ව න සත ව බ ටළ ප ලනය ප ළ බඳව ප වත අල ප ද න ම ශහ රජය ව ස න ග ව න හට න ස ත රත ර ලබ න ද ම න ස එය අස ර ථක ව ය 1888 වසර ද ව ය ප ත යට න වත ම ත ත තබම න අප ර ක ව ත ළබටහ ර ආස ය ව ද හ ල ක ර ම න පස න බ කලක න ම බ ටළ ව අප ර ක මහ ද ව පයට ඇත ළ ව හ වර ක ඉත හ සඥයන ග න ස ළ ප ර සක Ovis aries හ ම ල රම භය ප ළ බඳව අප ර ක න න ය යය ල ස නම ද ර ව ව ද ත මක මතයක ඉද ර පත කරන ලද එම න ය යය ම ල කවම වල න පහද ද න කර ණ මත සහ එන ප ල බඳ ස ක ෂ මත පදනම ව ණ පළම බ ටළ වන හරහ උත ර අප ර ක වට ඇත ළ ව අතර වසර 7000 කට 8000 කට ප ර සම ජය හ ද උන දක නට ල බ ණ අප ර ක න ග ව ත න ප රධ න වශය න බ ටළ වන මත ස මව ටම ය ප ණ ක ම න ම වත මන හ ස ලක ය ය ත බ ටළ ගහණයක න ම ල යන 28 8 ක ය ත එකම රට දක ණ අප ර ක වය 20 වර ගය බ ටළ වන ග ව නස කම ක හ පයක වල ගය හ ඩය සහ ල ම වර ගය ව න ස ධක අන ව බ ටළ වන වර ග කරණය ක ර මට ප රයත නයක ද ර අතර ව ස න ම ම කර ණ ද ක මත පමණක පදනම ව බ ටළ වන වර ග 14 කට බ ද ද ක ව මට උත ස හ කළ ය නම ත 2002 ද කළ ජ නමය ව ශ ල ෂණයක න තවද රටත ප හ ද ල ව ය ක ට මහත වල ග සහ ත ද ග මහත වල ග සහ ත මහත වල ග ක ට සහ ත සහ ස හ න වල ග සහ ත යන ව ශ ෂ ත ප රභ ද සතර පමණක ද කගත හ ක බවය ය ර පය ත ළව ස න 12 වන ශතවර ෂය හ බ ටළ ව ක ග ස වර ණනය බ ටළ ප ලනය ය ර පය ප ර ශ ඝ රය න ප ත ර ග ය ය ක ණ ම අන වරණය කරන පර ද ක ර ස ත ප ර ව 6000 ද පමණ ප ර ව ඉත හ සය ය ගය ද ක සල න ව ය න ව ස යන දක ණ ප ර ශය හ වත මන හ ප ද සට න ද ර ව ව සය කරම න ය ර පය ප රථම ග හස ත බ ටළ ප ලනය ආරම භ කරන ලද ප ර ණ ග ර ක ශ ෂ ට ච රය ආරම භය පටන ප ර ය ග කව ම ල ක පශ සම පත ල ස බ ටළ වන සලකන ලද අතර තන තන බ ටළ වන නම කළ බව පව සඳහන ව 13 ක ට හ බහ ව ධ වර ණයන ග න ය ත සහ ත අදටත දක නට ල බ න ස ක ඩ න ව ය න බ ටළ වන වර ගයක එකල ව ය පස ව ර ම අධ ර ජ යය බ ටළ වන මහ පර ම ණය න ඇත කරන ලද ද ය ර පය ප ර බ ටළ වන ගහණය ව ය ප ත කළ ප රධ න ක රකක ල ස න ඔහ ග න ච ර ල ස හ ස ට ර ය බ ටළ වන සහ ල ම ප ළ බඳව ම ස ද සඳහන කරය ද ව යන වහන ස පව පහදවන අපට ල ම පර භ ජනයට ඉඩ හසර ලබ ද න බ ටළ වන අප ඔබට ණය ග ත සහ ස ත ත වන ත ව ම යන ව න හ තම ප රක ශ කරන න ප ර තන බ ටළ ව ශ ෂ වල ත රත ර සහ ල ම වර ණ ද ග සහ ලක ෂණ ආද ය ද ග න හ ර දක වම න ර ම න වන ඔව නග බ ටළ වන ප ර න න තනය නය ල න වල න ව ස ම න බ ටළ වන ග ප ර ස ද කම සහ ල මවල ප රභ ව වර ධනය කර ග න ම ප ර ග ම න ව හ 74 ක ර ස ත වර ෂ 50 ද ර ම න වන බ ර ත න ය ද පත වල පද ච ව ස ට සමය හ එ ගලන තය හ ව ශ ල ල ම ස කස ම කම හලක ප වත බව ක ය ව 11 ක ර ස ත වර ෂ 1000 වන ව ට එ ගලන තය සහ ස ප ඤ ඤය බටහ ර ල කය බ ටළ න ෂ ප දන සම මධ යස ථ න ල ස ප ළ ග ණ න 8 9 12 ඉස තරම ල ම ලබ ද න ම ර න බටල වන ග ම ල ක ල න ඇත කරන නන ව ස ප ඤ ඤය ල ම ව ළඳ ම ප රම ඛයන ව ය ව ශ ල ධනස කන ධයක උපයම න එම ධනය ස ප ඤ ඤ ප ලකයන ව ස න ල ස නව ල කය කර ය ත ර ක ර මට ය ම කරන ලද 12 සම ප ර ණ පදව න මය ව ය ඔන රඩ කන ස ජ ඩ ල ම ස ට ග රවන ය මන ත රණ සභ ව හ ම ස ට යන ව න බලවත පදව යක ස ප ඤ ඤය ධනවත ග න ග න සහ ම ල න බ ටළ සම හ ප ලනය කළ ග න ස ස ද දක නට ල බ ණ 17 වන ශතවර ෂය වන ව ට ම ස ට සත ව ම ල න බ ටළ වන ම ල යන ද කක පමණ ව ය ස ප ඤ ඤය ම ස ට හ බ ටළ වන ස ද කළහ වසන ත ක ලය ද හ සහ හ ශ ත තණබ ම ඉන වන ඩර ස අතහ ර හ ග ර ෂ ම තණබ ම අග ස ට ඩර ස කර ග ය උන සරත සමය ද න වත ප ම ණ යහ ල ම වල න ලබ ගත හ ක ල භ ශ ව ඩ කර ග න මට ර ම ප ලකයන ම ස ට හට ප ළ ල බලතල ලබ ද න අතර ඒව ස ම න ය ග ව ජනත වට වඩ ත හ න ද යක ව ය ව ශ ල ම ල න පට ට වලට ඔව නග ස ක රමණ ක ම ර ග ක නඩස ඔස ස ගමන ක ර ම ප ර ණ අය ත ය ප වත ණ නගර සහ ගම ව ස න ස ය ප ද බ ම වල ද බ ටළ වන ට තණ උළ ක මට ඉඩද ය ය ත ව අතර එයට එර හ ව ප ද ගලය න ම ස ට ව ස න ඔව නග න ලව ව ත ක ඳවන ලද ර ඩ ල යන ව න හඳ න වන ත න ත ම ද රණයක න ග ව න ව ස න ස ය බ ටළ වන හඳ න ගන ලබය ර ජක ය අවසරකක න ත රව වනය හ ම ර න බ ටළ වන ස ව ම පව එකල දඬ වම ල බ ය හ ක වරදක ව බ ව න 18 වන ශතවර ෂය ම ද භ ගය වන ත ක ම බ ටළ ප ලනය ඒක ධ ක රයකට ආසන න තත ත වයක ප වත ණ අපනයන න ත ඉවත ක ර ම න පස ව අගන ල ම ලබ ද න බ ටළ වන ල කය ප ර බ ද හ ර ම ඇරඹ ණ 1788 ද රජ සමය ව ත කළ අපනයනය න වත මන හ දක නට ල බ න ප ර ශ ම ල න ව ශය ආරම භ ව ම පස බ ම ස කස ණ 66ට පස හ වර ක ඒක ධ ක රයක ව ප වත ම ල න බ ටළ වන ල ව ප ර බ ද ය මත සමග ස ප ඤ ඤය තව ද රටත ල ක ආර ථ කය හ ව ශ ල ව දගත කමක න ර පණය න කළ අතර එහ ල ම න ෂ ප ද තය ච ර ව න සව මත රළ ල ම න ෂ ප ද ත ව ත ප රත වර ත ය ව ය ස ප ඤ ඤය හ බ ටළ කර ම න තය ස ක රමණ ක පට ට කළමන කරණ න දර ශකයක ව ය එරටට ව ශ ල බ ටළ ර ච රට ප ර ප ත ර ම න ප වත ම න ස ය එ ගලන තය හ භ ව ත ව කළමන කරණ ම ද ල ය ම න බ හ ස ය න ව නස ව නම ත එරට ආර ථ කයට ම හ සම න බලප මක එල ල කළ ය 20 වන ශතවර ෂය ම ල භ ගය වන ත ක ම බ ටළ වන හ බ ටළ ල ම අවහරණය දඬ වම ල බ ය හ ක වරදක ව අතර වත මන හ පව හ කත න යකවරය යන ව න හඳ න වන ම ට ටයක මත ව ඩ ව ම ස ද කරය එක සත ර ජධ න ය හ අධ ස ක න ද රනයක න සහ ව ය ය මය න ත ර බ ටළ ප ලනය න ස බ ටළ වන ඔව න ග න ශ ච ත අභ ප ර ය සහ ශර ර ක ටස සඳහ අන ගත ව ය එරට හ භ ම ස කන ධයට ස ප ක ෂව ව ශ ෂ ත බ ටළ වර ග ඇත ව මට ඉඩ සලසම න 419 ස ප ඤ ඤය න ප ම ණ ස ප ර තත ත වය න ෂ ප දන සමග තරඟ ක ර මට ම ම ව ව ධ බ ටළ ව ශ ෂ වල න න පදවන ලද න ෂ ප දන පර සය ඉවහල ව ය ර ජ ණ යග සමය ත ළ ර ජ ණ ඩ ව ම ල ක බද ආද යම ව ය ල ම ව ළඳ ම බ ව න එ ගලන තය ද බ ටළ ප ලනය ව ය ප ත ක ර මට ප රධ න වශය න ද යක ව ර ජ යයක ල ස ද ක ව ය හ ක ය 9 18 වන ශතවර ෂය හ ග ක ර යභ රය ග හස ත බ ටළ වන ග ම න ම පශ සම පත හ ද ව දගත සන ධ ස ථ නයක ව ය ඔහ ග ක ලයට ප ර ප රශස ත ගත ලක ෂණ සහ ත සත න අභ ජනනය ඒ සඳහ සත න ත ආර ග න ම ව ද ය ත මක ක රමව දයක න ත ර සසම භ ව එකක ව ය බ ක ව ල ව ශ ෂය න ප ළපත අභ ජනනය සඳහ ම ලධර ම ඉද ර පත කළ ඔහ ග බ ටළ වන අශ වයන ශ ගවයන කළ පර ය ෂණ සහ අත ද ක ම ද ඇස ර න පස ක ල නව ග ර ගර ම න ඩල ග සහ ච ර ල ස ඩ ව න ග ක ර යයන සඳහ ද හ ත ම ඉවහල ව ය 56 ඔහ ග ප රධ න ද යකත වය ල ස ද ක ව න ය ව දගත න තන බ ටළ ව ශ ෂ ර ශ යකටම පදනම ව ව රක සන ය සයක න හ ඉක මන පර ණත යක න ය ත ල ස ටර ල න ග ව ල නම බ ටළ වන හඳ න ව ද මය 58 වත මන හ එ ගලන තය බ ටළ කර ම න තය ව ශ ල අවප තයකට ලක ව ඇත ව වත බ ටළ පට ට ව න ද ස වලද 100 000 කට පමණ අදටත ම ලද ගත හ ක ය ඇමර ක ව ත ළම යද බලන න එක සත ජනපදය හ ක ෂ ක ර ම ක ඉත හ සය1918 ද ධවල මන ද රය හ දක ණ තණප ට ය හ තණ උළ කන බ ටළ වන ආස ය න සහ ය ර ප ය ව ශ ෂයන වලටත වඩ ඇම ර ක වට ආව ණ ක ඔව න ව ශ ෂ ග හස ත බ ටළ වන ග ජ නවලට සම පත වයක දක ව ව ද ඔව න හ ල ක ර මක ඇම ර ක ව හ ස ද න ව ණ ඇම ර ක ව ප රථම ග හස ත බ ටළ වර ගය 1493 ද සමග ප ම ණ ච ර බ ටළ ව ශ ෂය ව ය හ ක ය 12 සමග 1519 ද ග ඩ බස න ලදද ද වන බ ටළ වන සම හයය ම ම සත න අත ර න ක ස යම සත ත ව හ ල ම අපනයනයන ස ද න ව වත ස ප ඤ ඤ ජනපද කයන සමග ම ක ස ක ව හ හ න ර තද ග එක සත ජනපදය බ ම උන ව ය ප ත ව හ 12 වන හට ච ර බ ටළ වන හඳ න ව ද ම න ඔව නග ද ව ප ව ත හ සහ ස ස ක ත ය හ ව දගත අ ගයක බවට බ ටළ වන පත ව ය වර තම න බ ටළ ව ශය ම ම උර මය ප රත ඵලයක 20 උත ර ඇමර ක ව වට ප ම ණ මත සමග 1607 වසර වන ත ක ස ද න ව බ ටළ ප රව හනය ඇරඹ ණ 234 ක ස ව තත එම වසර ද ළඟ ව බ ටළ වන ස යල ද න වම ස ගතය හ ත ව න මරණ ලද අතර වසර ද කකට පස 1609 ත ක ස ථ ර බ ටළ සම හයක ජනපදය බ හ න ව ණ 234 දශක ද කකට පස ව ජනපද කයන ඔව නග ර ච ව 400 ක දක ව වර ධනය කරග න ත බ ණ 1640 වන ව ට ජනපද දහත නක බ ටළ වන 1 000 ක පමණ ව අතර 1662 ද ප ද ස හ ල ම කම හලක ඉද කරන ලද 9 11 ව ශ ෂය න 1640 හ 1650 දක ව ව ක ලය එ ගලන තය ද ශප ලන අස ථ වරත වය හ ස ව ල ය ද ධය න ස ම හ ද ම ර ග වල ව ළඳ මට බ ධ ව අතර ජනපද කයන ට ඇඟල ම සඳහ ල ම න ෂ ප දනයට බලක ර ණ සම ද ර ක ස ම ව න ඔබ බ හ ප වත බ හ ද පත වල න ව ල ප කයන ඉවත කර ඒව බ ටළ වන ඇත ක ර ම සඳහ ව න කරන ලද සහ ක ඩ ද පත උද හරණ ව ද පත හ ර ච ග ස ම ප රත ඵලයක ල ස ව න ද ලබ ඇම ර ක න බ ටළ වර ග ජන ත ව ය ම ම ක ලය ජනපදකරණය ප රත ඵලයක ල ස අර ධ ෆ රල බ ටළ වන සහ එළ වන ද පත වල ස ථ නගත ක ර ම ස ම න ය ව යවහ රයක ව ය ම ල ක ලය ද බ ර ත න ය රජය ස ය ද පත වල ල ම ව ළඳ මට එල ල ව ය හ ක තර ජන ව ල ක ව මට ඇම ර ක වට ල ම සහ බ ටළ වන අපනයනය තහනම කළ ය පහත හ ළ මට කළ ව ව ධ ව ළඳ සම බ ධක මධ යය ඊස නද ග ප රද ශය බ ටළ කර ම න තය වර ධනය ව ය 10 19 වන ශතවර ෂය ආරම භය පටන එක සත ජනපදය බ ටළ කර ම න තය බටහ ර ද සට ව ය ප ත ව ය වර තම නය හ බහ තරයක ර ච බටහ ර ද ග බ ම වල ස ථ නගත ව ඇත කර ම න තය බටහ රට ස ක රමණය ව ම ද බ ටළ සහ ගව කර ම න ත අතර තරඟය වඩ උණ ස ම ව අවසන ර න ජ ම ගට ස ල ස ද හඳ න වන බවට වර ධනය ව ය සහ සම බන ධ සරල තරඟයට අමතරව ග පල ලන ව ශ ව ස කළ බ ටළ වන ග ප දවල ර ම ක පයන ග ශ ර වයන න ස බ ටළ වන ප ත බ ස ථ න වල න තණ උළ ක මට ගවයන අකම ත තක දක වන බවය 4 ඇම ර ක එක සත ජනපදය බටහ ර කල ප වල බ ටළ න ෂ ප දනය ව ය ප ත වන ව ට එය ව න බටහ ර ස ස ක ත ක ප රද ශ හ සම බන ධ ව ය වර තම නය හ ඇම ර ක ව ර ඩ ය ක ර ඩ ව අ ගයක වන ය ක ඩ ළම න බ ටළ වන ග ප ට න න ව ට ව ඩ ම ද රක ගමන ක ර මට තරඟ ක ර මය බ ටළ ර ච බටහ ර ද සට ගමන ක ර ම තවත ප රත ඵලයක ව ය O canadesis ව න වන ව ශ ෂ අඩ ව ය මය ග හස ත බ ටළ වන ග ර ග බ හ මයක වන ඔව න ස බ ටළ වන හට බ වන ස ළ න ස එම ල ඩ ර ග සමග න ව සස ථ න අහ ම ව ම ක ල බ ටළ වන අඩ ව මට හ ත ව ය 1940 හ 1950 වසර වල උත ර ඇම ර ක න බ ටළ න ෂ ප දනය ම ල යන 55 ව න ඉහල අගයකට ළඟ ව ය 1970 ද ප ද ස හ ර ය ම ක බ රය ඩ නම ක ෂ ක ර ම කය ස ය පශ සම පත උග ර දණ ඩට පහර ද ග ද ර ඩ හ ගන න ක ය ට ව කයන ග න ආරක ෂ කර ග න මට අඩ ග කර වළල ලක න ර ම ණය කළ ය ම ම උපකරණය ට ක ස ස හ ම න ම දක ණ අප ර ක ව ද වශය න ප රචල ත ව ය දක ණ ඇමර ක ව ච ල හ ව ශ ල බ ටළ ග ව ප ළක ව ශ ෂය න ම හ ක ර ය ශ ල න තන බ ටළ කර ම න තයක පවත බ ටළ වන ඇත ක ර ම ප රධ න වශය න හඳ න ව ද න ලද ද මහ ද ව පයට බහ ල ල ස ස ක රමණය වන තම රට හ බ ටළ කර ම න තය ප රධ නතම අ ගයක ව ස ප ඤ ඤ සහ බ ර ත න ය ජ ත කයන ග න දක ණ ඇමර ක ව සත ව ව ශ ල බ ටළ ගහණයක ප වත ය ද ව ශ ලතම න ෂ ප දක රට බ රස ලය 2004 ද ව ර ත කළ ම ල යන 15 ක ගහණයක එය බ ටළ වන ඇත කරන අන ක ත මද යස ථ න වලට ස ප ක ෂව ඉත අඩ අගයයක 20 වන ස යවස හ අග භ ගය ද ව ල ම ල හ ඇත ව දර ණ අවප තයත ද ව සඳහ ව වන ව න ශයත සහ තණබ ම අධ පර භ ජනය යන ඒව දක ණ ඇම ර ක ව හ බ ටළ කර ම න තයට ව ශ ල තර ජනයක ව ය එම ම ල අවප තය න ආපස ස ථ වර ව ප රථම අන තර ජ ත ක වශය න ව දගත ව ප රද ශය ව ය ප ටග න ය වය ව ල ප කයන හ න ව මත හ සත ත ව පර භ ජනය සඳහ තණබ ම ක ර හ ප වත ණ අල ප තරඟයත එහ තණ උළ කන එකම ක ෂ රප ය ග වන ක සත ත වය න ස ම ම ප රද ශය බ ටළ වන ඇත ක ර ම සඳහ අග ර භ ම ය ව ය නද ය න වට ව ප රද ශය න ෂ ප දන සඳහ වඩ ත ම ව ශ ෂ ත ප රද ශය ව ය 19 1952 ද ප ටග න ය ව බ ටළ න ෂ ප දනය උච චතම ව අතර ම ල යන 21 ක බ ටළ ගහණයක එකල ව ර ත ව නම ත වත මන හ දක නට ල බ න න ම ල යන 10 කටත වඩ අඩ ස ඛ ය වක බ හ ම හ ය ම ප රම ඛත ව ලබ ද න න ම ර න සහ බ ටළ න ෂ ප දන අපනයනයටය ම ල අවප තයත සමග ව ල ලබ ද න බ ටළ පට ට වල ආර ථ ක ස ථ වරත වය පහල බස ඇත නම ත ගව කර ම න තය ස ප ක ෂව සන තත ක වර ධනයක ප න න ම කරය ඔස ට ර ල ය ව සහ නවස ලන තය ත ළප රධ න ල ප යන සහ නවස ලන තය හ බ ටළ ව ක ක ල න බ ටළ කර ම න තය අද ව ත ය ස ථ නයක හ ම කර ගන න ඔස ට ර ල ය ව හ සහ නවස ලන තය හ ස ස ක ත ය සහ ආර ථ කය බ ටළ ප ලනය සමග න සම ප බ ඳ ය වක දක වය නවස ලන තය සත ව ල ව ව ඩ ම ප රව ස ය ක ට බ ටළ වන ගණන දක වන ඝනත ව අන ප ත කය බ ටළ වන ම න ස න ම න ස ඛ ය ව න 12 ග ණයක වන ප න න ම කරන අතර ඔස ට ර ල ය ව බ ටළ වන සහ ගවයන අපනයනය කරන රටවල අත ර න අව ව දය න ම පළම ත න අත පත කර ගන 2007 ද නවස ලන තය ප බරව ර 15 ද නය ල ස එරට හ බ ටළ න ෂ ප දනය ඉත හ සය සමරන වස න ල වශය න ප රක ශ කළ ය 1788 ද ඔස ට ර ල ය ව ර ග න එන ලද අතර එම ප රම ණය බ ටළ වන 70 ද න ක ව ය 1793 ද ද වන න ව ගත ක ර ම ල ස බ ටළ වන 30 ක ර ග න එන ලද ද සහ ම ල න ග න ව ස යල ම බ ටළ වන ය ද ග න න දඬ වම ප ම ණ ව ජනපදයන හ ප ර භ ජන අවශ යත වයන ව න ව න ඔස ට ර ල ය න ල ම ර ද කර ම න තය ආරම භය ග ප රයත නයන බව ස ලක ම ක තර ව ස න ප ළඹවන ලද ව ස ප ඤ ඤ ම ර න බ ටළ වන 16 ද න ක ආනයනය ක ර ම න ඔස ට ර ල ය න බ ටළ කර ම න තය ආරම භ ව ය 1801 වසර වන ව ට ම ක තර සත ව බ ටළ වන 100 000 ක පමණ ස ට අතර 1803 ද හ තම ක ල ග ර ම 111 ර ත තල 245 ක ව ල එ ගලන තයට අපනයනය කළ ය වර තම නය හ ම ක තර ස ලක න න ඔස ට ර ල ය න බ ටළ කර ම න තය ප ය වශය න ම ර න බ ටළ වන ස ද කරන අය ර ස ඵ ටනයක ල ස න ඔස ට ර ල ය ව ත ළ බ ටළ ගහණය වර ධනය ව ය 1820 වසර ද 100 000 ක පමණ බ ටළ ගහණයක ප වත මහ ද ව පය දශකයක ඇව ම න ම ල යනයක බ ටළ ගහණයක ව ර ත ව ය 1840 වසර වන ව ට පමණක බ ටළ වන ම ල යන 4ක ව අතර දශකයකද එය ද ම ල යන 13 ක දක ව වර ධනය ව ය එම වර ධනයට ප රධ න වශය න ද යක ව ය බ ර ත න යය ල ම ආනයනකර ව ක ල ස න ද ක ව ක ර ය ශ ල සහය ගය ව අතර ම ම රටවල අධ න ෂ ප දනයක ලබ ද න බ ටළ ව ශ ෂ එක න ක ග න ස ව යත තව ස වර ධනය කළහ නවස ලන තය ද හ ඔස ට ර ල ය ව ද ක ර ඩ ල සහ නව ව ශ ෂයන ල ස අභ ජනනය කරන ලද 34 44 64 මව ජ ත න ග න ඉත ද රස ථව ප වත ක ලන සඳහ ව ල න ෂ ප දනය ඉත ය ග ය කර ම න තයක ව ය ව ගවත ග වන හ ප ර ත ව බ ර ත න ය ත ර ථ කර ලඟ ව ම ද පස කළ ය ත ද ග ගමන මග හ ද භ ජනය න වන න ෂ ප දන අතර ව ල ද ව ය බහ ල වශය න ව නව බ ම සහ කල පය පවත න ස ම ය ශ ත ද ශග ණය ඔස ට ර ල ය ව සහ නවස ලන තය බ ටළ කර ම න තය ප රගමනයට හ ත ව ය ඔස ට ර ල ය ව හ බ ටළ පට ට ස මව ටම සම හ වශය න ව ටවල ය ද භ ම ඔස ස න දහස ස ර සරන අතර මද යම තත ත වය සහ අගන ව ල ර ද ප ළ සඳහ ද අන ක ත න ෂ ප දන සහ ම ශ සඳහ ද අරම ණ ව ඇත නවස ලන තය බ ටළ සම හ ඉ ග ර ස පන නය ග පල ලන රහ ත ව ටවල ය ද භ ම වල රඳව තබ ග න එකල නවස ලන ත බ ටළ හ ම යන ග ප රධ න ආද යම ම ර ගය ව ල ව වත වත මන හ එය අපනයනය සඳහ ම ශ න ෂ ප දනය දක ව ව ත න ව ඇත 17 සත ත ව ස බස ධන ක ර යයන ඔස ට ර ල ය ව හ ක ර ම ක අ ශ අත ර න ජ ත යන තර ව ව චනයට ලක ව එකම පර චය බ ටළ කර ම න තයය ප රභව ත මක ග රන ථය වන හ කර ත ස ය ම ල ක ස ක ෂ යය ල ස දක වන ය ඔස ට ර ල ය ව වල බ ටළ වන ක ටසක ල ස තබ ගන ම න ස ද කරන සමහර ක ර ය වල න ය ක රමව දය ෆ ල ය ස ට රය ක නම ම රක තත ත වය ඇත ව ම වලක ව ල ම ප ද ස හ සම කප ඉවත ක ර ම ව න සත ත ව අය ත න ස ර ක ම ස ව ධ නවල පර භවයට ප ත ර ව ඇත ත එය ව දන ත මක සහ අනවශ ය ක ර ය වල යක ල ස හ ව දක වම න එයට ප රත ච රයක ල ස ද නට ම ල ස න ග ක රමව දයන බ හ ර ක ර ම වඩ ප ළ ව ලක ද යත වන අතර සමහර ම ල ස න ග ස ත කම න ර ව න දක භ ව තය න ස ද ක ර සත ත ව ස බස ධන උපද ශන කම ට ව බටල වන ග ස බස ධනය ව න ව න අවම සම ම ත න න ර ද ශ කර ව යවස ථ ප ත කර ඇත එහ ම ල ස න ග ද ක ව න න නවස ලන තය ස ම ත ග ව ප ළවල ස ඛ ය වක ය ද ග න න ව ශ ෂ ශ ල ප ක රමයක ල ස න ඔස ට ර ල ය ව න න ශ ප දන බ හ මයක එක ක ශ ත කළ ම ශ ල ස එක සත ජනපදය ව ත ද න ත නම සත ත ව ඝ තනය සඳහ ද අපනයනය ක ර PETA ප රක ශ කර ස ට න න ඔස ට ර ල ය ව න ත න හ අධ කරණ ප ත රත ව න බ හ රව ස ද කරන අපනයනයන හ ද එම සත න හට අම න ෂ කව සලකන බවත එරට හ හල ල ම ශ ස කස ම පහස කම පවත න බ ව න ම ය අනවශ ය ක ර ය වල යක බවත ය නම ව න ද ක ර ඩකය ස යල ඔස ට ර ල ය න බ ටළ න ෂ ප දන ක ර මට ප රත ඥ ද න ප ද ගලය ක ය ම වBudiansky Stephen 1999 The Covenant of the Wild Why animals chose domestication Yale University Press ISBN 0 300 07993 1 Ensminger Dr M E 1986 Sheep and Goat Science Fifth Edition Danville Illinois The Interstate Printers and Publishers Inc ISBN 0 8134 2464 X a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Pugh David G 2001 Sheep amp Goat Medicine Elsevier Health Sciences ISBN 0 7216 9052 1 Simmons Paula 2001 Storey s Guide to Raising Sheep North Adams MA Storey Publishing LLC ISBN 978 1 58017 262 2 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Smith M S Barbara 1997 Beginning Shepherd s Manual Second Edition Ames Iowa Iowa State University Press ISBN 0 8138 2799 X a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Weaver Sue 2005 Sheep small scale sheep keeping for pleasure and profit 3 Burroughs Irvine CA 92618 Hobby Farm Press an imprint of BowTie Press ISBN 1 931993 49 1 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint location link Wooster Chuck 2005 Living with Sheep Everything You Need to Know to Raise Your Own Flock Guilford Connecticut The Lyons Press ISBN 1 59228 531 7 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Hussain Aftab 2011 Composition of fatty acids Physicochemical studies on sheep fat Saarbrucken Germany VDM verlag ISBN 978 3 639 35780 6 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help අධ ල ප Hiendleder S Kaupe B Wassmuth R Janke A 2002 Molecular analysis of wild and domestic sheep questions current nomenclature and provides evidence for domestication from two different subspecies PDF Proc Biol Sci 269 1494 893 doi 10 1098 rspb 2002 1975 PMC 1690972 PMID 12028771 සම ප රව ශය 2008 01 12 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a CS1 maint multiple names authors list link Ensminger Castlemilk Moorit Breeds of Livestock Dept of Animal Science සම ප රව ශය 2008 01 27 Hiendleder S K Mainz Y Plante H Lewalski March 2007 Analysis of mitochondrial DNA indicates that domestic sheep are derived from two different ancestral maternal sources no evidence for contributions from urial and argali sheep 89 2 p 113 doi 10 1093 jhered 89 2 113 PMID 9542158 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a page has extra text help CS1 maint multiple names authors list link Meadows J R I Cemal O Karaca et al March 2007 Five ovine mitochondrial lineages identified from sheep breeds of the near East 175 3 p 1371 doi 10 1534 genetics 106 068353 PMC 1840082 PMID 17194773 සම ප රව ශය 2008 02 12 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a page has extra text help Explicit use of et al in author help CS1 maint multiple names authors list link Weaver Simmons amp Ekarius Krebs Robert E amp Carolyn A 2003 Groundbreaking Scientific Experiments Inventions amp Discoveries of the Ancient World Westport CT Greenwood Press ISBN 0 313 31342 3 Budiansky Donald E Bixby DVM amp D Philip Sponenberg DVM Breed Conservation in the United States of America presentation to the Fifth Congress on Iberoamerican Breeds and Criollos සම ප රව ශය 2008 09 07 10 1126 science 1170587 This citation will be automatically completed in the next few minutes You can jump the queue or expand by hand Smith et al History of Sheep amp History of the Different Breeds Daneke Club Lambs and Livestock සම ප රව ශය September 18 2013 Russell Nerissa Martin Louise 1998 Catalhoyuk Animal Bone Report CATALHOYUK 1998 ARCHIVE REPORT Catalhoyuk Research Project සම ප රව ශය September 18 2013 D R Harris C Gosden and M P Charles Jeitun Recent excavations at an early Neolithic site in Southern Turkmenistan Proceedings of the Prehistoric Society 1996 vol 62 pp 423 442 Oriental Institute of Chicago Nomads Tribes and the State in the Ancient Near East Cross Disciplinary Perspectives 1999 Oxford University Press pp 290 293 ISBN 0 19 211579 0 Dale Eickelman The Middle East and Central Asia An Anthropological Approach Fourth Edition Prentice Hall 2002 p 11 Review of Agricultural Operations in India 1924 p 102 සම ප රව ශය 20 September 2013 Lester Russell Brown 1995 Who Will Feed China Wake up Call for a Small Planet W W Norton amp Company pp 46 47 ISBN 978 0 393 03897 2 සම ප රව ශය 20 September 2013 Zonghan Shen 1951 Agricultural Resources of China Cornell University Press p 295 සම ප රව ශය 20 September 2013 China Report Agriculture Foreign Broadcast Information Service 1986 p 72 සම ප රව ශය 20 September 2013 Takekazu Ogura 1963 Agricultural development in modern Japan Fuji Pub Co pp 569 570 සම ප රව ශය 20 September 2013 Blench Roger 1999 The Origins and Development of African Livestock Routledge ISBN 1 84142 018 2 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help උප ට ද ක ව ම ද ෂය Invalid lt ref gt tag name africa defined multiple times with different content A PROFILE OF THE SOUTH AFRICAN MUTTON MARKET VALUE CHAIN PDF Department of Agriculture Forestry and Fisheries සම ප රව ශය September 17 2013 Solomon Gizaw H Komen O Hanotte J A M Van Arendonk S Kemp Aynalem Haile O Mwai Tadelle Dessie 2011 2 2 5 1 Significant morphological characters Characterization and Conservation of Indigenous Sheep Genetic Resources a Practical Framework for Developing Countries ILRI aka ILCA and ILRAD pp 16 17 ISBN 978 92 9146 262 9 සම ප රව ශය 26 September 2013 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list link Max Escalon de Fonton L Homme avant l histoire pg 16 17 in Histoire de la Provence Editions Privat Toulouse 1990 See also F Bourdier Prehistoire de France Paris 1967 and G Bailloud Les civilisations Neolithiques de la France Paris 1955 AD 77 Naturalis Historia pp Chapters 72 25 සම ප රව ශය 2007 12 29 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a Check date values in date help Defourneaux Marcelin 1979 Daily Life in Spain in the Golden Age Stanford University Press pp 147 48 ISBN 0 8047 1029 5 David R Ringrose 26 November 1998 Spain Europe and the Spanish Miracle 1700 1900 Cambridge University Press p 282 ISBN 978 0 521 64630 7 සම ප රව ශය 15 September 2013 John Irwin 1 May 1994 Modern Britain An Introduction Taylor amp Francis p 46 ISBN 978 0 203 98523 6 සම ප රව ශය 15 September 2013 2000 Cambridge University Press ISBN 0 521 20074 1 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a Unknown parameter coauthors ignored author suggested help Sheep industry vulnerable target warns BWMB Farmer s Guardian 2008 01 21 සම ප රව ශය 2008 01 21 Ward David October 22 2002 Pedigree ram sold for record 101 000 The Guardian සම ප රව ශය 2008 09 07 Scottish National Sale 2002 texel co uk Texel Sheep Society සම ප රව ශය 2008 09 07 Wooster Anderson Virginia DeJohn 2006 Creatures of Empire How Domestic Animals Transformed Early America Oxford University Press pp 147 48 ISBN 0 19 530446 2 CHAPTER 10 Cattle Ranchers Grand Teton Historic Resource Study National Park Service July 24 2004 සම ප රව ශය September 16 2013 Forstenzer Martin 2005 09 20 It s Wild vs Domestic Sheep as Groups Lock Horns Over Grazing Area The New York Times සම ප රව ශය 2007 12 12 Walton Murray T OF LIVESTOCK PROTECTION COLLARS TO PROTECT SHEEP AND GOATS 1991 Fifth Eastern Wildlife Damage Control Conference 1991 Paper 50 Rohter Larry 2003 07 23 In Patagonia Sheep Ranches Get Another Chance The New York Times සම ප රව ශය 2008 01 27 Grasslands of the world සම ප රව ශය 2007 12 23 FAOSTAT සම ප රව ශය 2007 12 07 Nash Nathaniel C 1994 03 19 Patagonia Fortunes Fade in Cloud of Volcanic Ash The New York Times සම ප රව ශය 2008 01 27 The people of New Zealand TeAra the Encyclopedia of New Zealand 2006 06 09 සම ප රව ශය 2007 12 07 2007 01 26 New Zealand Declares National Lamb Day News 2008 04 25 ද න ප වත ම ල ප ටපත ව ත න සම ප රව ශය 2008 01 21 D arcy J B 1990 Sheep Management and Wool Technology University of New South Wales Press pp 147 48 ISBN 0 86840 036 X Macintyre Stuart 2004 A Concise History of Australia Cambridge University Press pp 30 37 57 ISBN 0 521 60101 0 Agricultural production TeAra the Encyclopedia of New Zealand 2007 සම ප රව ශය 2007 12 07 1991 Animal Liberation Avon Books ISBN 0 380 71333 0 Wool Boycott Targets Australia Sheep Farmers 2005 08 16 සම ප රව ශය 2007 12 07 Peter Wilkinson 2004 11 08 In the News Australian Wool Growers Association September 24 2006 ද න ම ල ප ටපත ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2007 01 09 Cuming Marius 2007 03 16 Pain relief from man to lamb Stock and Land සම ප රව ශය 2008 08 11 Code of recommendations and minimum standards for the welfare of Sheep Retrieved 1 October 2008 5 ජ න 2008 at the Wayback Machine Savethesheep com සම ප රව ශය 2007 12 07 Pink angers Australian government BBC News 2006 12 20 සම ප රව ශය 2007 01 09