සෝඩියම් බයිකාබනේට්

සොඩියම් බයිකාබනේට් (Sodium bicarbonate or sodium hydrogen carbonate) යනු NaHCO₃.යන රසායනික සූත්‍රයෙන් දක්වන පරිධි සංයෝජනය

සෝඩියම් බයිකාබනේට්

Names
Sodium hydrogen carbonate
වෙනත් නාම Sodium bicarbonate Bicarbonate of soda බේකින් සෝඩා සෝඩියම් හයිඩ්‍රජන්කාබනේට්
Identifiers
	{{{value}}}
	CHEBI:{{{value}}}
	100.005.122
E number	E500(ii) ((acidity regulators, ...))
	{{{value}}}
	{{{value}}}
	{{{value}}}
(EPA)	DTXSID9021269
Properties
	CHNaO3
	84.01 g mol^−1
Appearance	white crystalline solid
	odorless
	2.173 g/cm^3
	decomp: 323.15 K (50 °C) - 543.15 K (270 °C)
in water	7.8 g/100 mL (18 °C) 10 g/100 mL (20 °C)
	insoluble in ,
(pKa)	10.3
, Ksp	1.3344
Hazards
	{{{value}}}
Lethal dose or concentration (LD, LC):
LD50 ()	4220 mg/kg
Related compounds
Other anions
Other cations
Related compounds
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).  Y   (verify)

ඉතිහාසය

අතීත ඊජිප්තියානු ජාතිකයින් ස්වභාවික තැන්පතු භාවිතා කළ අතර එය සෝඩියම් කාබනේට් ඩයහිදීඩ්රේට් සහ සෝඩියම් බයිකාබනේට් අඩංගු විය. මෙම නැනන් සබන් වැනි පිරිසිදු කාරකයක් ලෙස භාවිතා කරන ලදී.

1791 දී ප්රංශ ජාතික රසායන විද්යාඥ නිකොලස් ලෙලන්ට්ස් විසින් සොඩියම් කාබනේට් නිෂ්පාදනය කරන ලදී. 1846 දී නිව් යෝර්ක් බේකරිකරුවන්, ජෝන් ඩිව්ට් සහ ඔස්ටින් පල්ලිය යන දෙදෙනා විසින් සෝඩියම් කාබනේට් සහ කාබන්ඩයොක්සයිඩ්වලින් ෙබ්කිං සෝඩා වර්ධනය කිරීමට ආරම්භ කළ පළමු කර්මාන්ත ශාලාව ස්ථාපිත කරන ලදී.

නිෂ්පාදනය

සොල්වේ ක්රියාවලිය

NaHCO3 ප්රධාන වශයෙන් Solvay ක්රියාවලිය මගින් සකස් කර ඇත. කැල්සියම් කාබනේට්, සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩ්, ඇමෝනියා සහ ජල කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වල ප්රතික්රියාවයි. එය 2001 ටොන් ටොන් 100,000 ක පරිමාණයක් මත නිෂ්පාදනය කරයි.

සෝඩියම් හයිඩ්රොක්සයිඩ්වල ජලීය ද්රාවණයකින් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්රතික්රියාව මගින් NaHCO3 ලබාගත හැක. මූලික ප්රතික්රියාව සෝඩියම් කාබනේට් නිපදවයි:

CO2 + 2 NaOH → Na2CO3 + H2O

අමතර කාබන්ඩයොක්සයිඩ් එකතු කිරීම සෝඩියම් බයිකාබනේට් නිෂ්පාදනය කරයි, ප්රමාණවත් තරම් ඉහළ සාන්ද්රණයකින් ද්රාවණය විසිරී යනු ඇත:

Na2CO3 + CO2 + H2O → 2 NaHCO3

ෙබ්කි සෝඩා වාණිජමය ප්රමාණවලට සමාන ආකාරයකින් ද නිෂ්පාදනය කරනු ලැබේ: සෝඩා අළු, ඔලස් ටෝනා ආකෘතියෙන් නිපදවන ලද, ජලයෙන් දිය වී කාබන්ඩයොක්සයිඩ් සමග ප්රතිකාර කරනු ලැබේ. සෝඩියම් බයිකාබනේට් මෙම ක්රමය මගින් ඝන ලෙස ඝන ලෙස දියවන අතර,

Na2CO3 + CO2 + H2O → 2 NaHCO3

Mining

Naturally occurring deposits of nahcolite (NaHCO₃) are found in the -age (55.8 ± 0.2 - 33.9 ± 0.1 Ma) , in . Nahcolite was deposited as beds during periods of high evaporation in the basin. It is commercially mined using in-situ leach techniques involving dissolution of the nahcolite by heated water which is pumped through the nahcolite beds and reconstituted through a natural cooling crystallization process.

Chemistry

Sodium bicarbonate is an compound. Aqueous solutions are mildly due to the formation of and ion:

HCO−3 + H₂O → H₂CO₃ + OH⁻

Sodium bicarbonate can be used as a wash to remove any acidic impurities from a "crude" liquid, producing a purer sample. Reaction of sodium bicarbonate and an acid to give a salt and carbonic acid, which readily decomposes to carbon dioxide and water:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + H₂CO₃

H₂CO₃ → H₂O + CO₂(g)

Sodium bicarbonate reacts with (found in ) and presents a simple and showy demonstration of a chemical reaction. The products of the ensuing two-stage reaction are , water, and carbon dioxide:

NaHCO₃ + CH₃COOH → CH₃COONa + H₂O + CO₂(g)

Sodium bicarbonate reacts with such as to form :

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Sodium bicarbonate reacts with in proteins to give a brisk effervescence from the formation of CO₂. This reaction is used to test for the presence of carboxylic groups in protein.

Thermal decomposition

Above 70 °C, sodium bicarbonate gradually decomposes into , water and carbon dioxide. The conversion is fast at 200 °C:

2 NaHCO₃ → Na₂CO₃ + H₂O + CO₂

Most bicarbonates undergo this . Further heating converts the carbonate into the (at around 1000 °C):

Na₂CO₃ → Na₂O + CO₂

These conversions are relevant to the use of NaHCO₃ as a fire-suppression agent ("BC powder") in some dry powder .

Applications

Cooking

මූලික ලිපිය:

Sodium bicarbonate is primarily used in cooking () where it reacts with other components to release carbon dioxide, that helps rise. The acidic compounds that induce this reaction include , , , , , , , etc. Sodium bicarbonate can be substituted for provided sufficient acid reagent is also added to the recipe. Many forms of baking powder contain sodium bicarbonate combined with one or more acidic phosphates (especially good) or cream of tartar. It can also be used for softening peas (⅛ tsp. per pint of water and bring to boil for one hour)

Thermal decomposition causes sodium bicarbonate alone to act as a raising agent by releasing carbon dioxide at baking temperatures. The mixture for cakes using this method can be allowed to stand before baking without any premature release of carbon dioxide.

Neutralization of acids and bases

Many laboratories keep a bottle of sodium bicarbonate powder within easy reach, because sodium bicarbonate is , reacting with . Furthermore, as it is relatively innocuous in most situations, there is no harm in using excess sodium bicarbonate. Lastly, sodium bicarbonate powder may be used to smother a small fire.

A wide variety of applications follows from its neutralization properties, including reducing the spread of from incendiary bullets inside an afflicted soldier's wounds. Sodium bicarbonate can be added as a simple solution for raising the pH balance of water (increasing total alkalinity) where high levels of chlorine (2-5 ppm) are present as in swimming pools and aquariums.

Medical uses

සෝඩියම් බයිකාබනේට් හයිඩ්රජන් ද්රාවණයක දී අම්ල භ්රෑණය සහ හෘද ස්පන්දනයට ප්රතිකාර කිරීම සඳහා වාචික ලෙස භාවිතා කරයි. නිදන්ගත වකුගඩු අකර්මණ්යතාව හා වකුගඩු නාලිකා ඇසිඩෝසිස් වැනි ක්ෂුද්ර ජීවීන් ආබාධවලට ප්රතිකාර කිරීම සඳහා මුඛ පිළිවෙළක් ද භාවිතා කළ හැකිය. සෝඩියම් බයිකාබනේට්, ඇස්ප්රීන් අධිරුධිර පීඩනය හා මුත්ර අම්ල වකුගඩු ගල් සඳහා ප්රතිකාර කිරීම සඳහා මුත්රා ඇල්කයිලීකරණයට ප්රයෝජනවත් විය හැක.

ජලීය ද්රාවණයක් සමහර විට ඇසිඩෝසයිඩ් අවස්ථාවන් සඳහා එන්නත් හෝ සෝඩියම් හෝ බයිකාබනේට් අයන ප්රමාණවත් අයහපත් නොමැති අවස්ථාවලදී රුධිරයේ අඩංගු වේ. [7] ශ්වසන ඇසිඩෝසිස් වලදී, ප්ලාස්මා හි වානේ කාබොනික් අම්ලය / බයිකාබනේට් බෆරය වමනය කර ඇති අතර, එමගින් pH අගය ඉහළ යයි. මේ හේතුව නිසා සෝඩියම් බයිකාබනේට්හි වෛද්යමය වශයෙන් අධීක්ෂණය කරන ලද හෘද උරස් ප්රජනන වලදී භාවිතා වේ. රුධිරයේ pH අගය සටහන් කර ඇති විට (<7.1-7.0) අඩුයි [8]

එය හයිපර්ලාභියා රෝගයට ප්රතිකාර කිරීම සඳහා ද භාවිතා වේ. සෝඩියම් බයිකාබනේට් නිසා ඇල්කේලොස් හටගත හැකි නිසා, එය ඇතැම් අවස්ථාවලදී ඇස්ප්රින් අධිමානුකූලව ප්රතිකාර කිරීමට භාවිතා කරයි. ඇසිජිරින් නිසි ලෙස අවශෝෂණය සඳහා ආම්ලික පරිසරයක් අවශ්ය වන අතර, මූලික පරිසරය අධික ලෙස අධික ලෙස අධෝරක්ත අවෙශෝෂණය අඩු කරයි. ට්රයිසයික්ලික් ප්රතිජීවක ඖෂධ භාවිතා කිරීම සඳහා සෝඩියම් බයිකාබනේට් ද භාවිතා කර ඇත. [9] එය කෘමි හාන්ට් ලිහිල් කිරීම සඳහා එය එක් පැත්තකට වතුරට සෝඩාට කොටස් තුනකට කොටස් තුනකට සාදා ඇත.

සෝඩියම් බයිකාබනේට් පරිපාලනය කෙරෙහි අහිතකර ප්රතික්රියාවන් සෝඩියම් අධික බද්ධය, හෘද රෝගියෙකු, හයිපෝසොලොලයික් සින්ඩ්රෝම්, අධි රුධිර පීඩනය, සෝඩියම් වැඩි වීම නිසා අධි රුධිර සංසරණය, ස්රාවය වේ. කැල්සියම් කාබනේට් (උදා: ටූම්ස්) වැනි අධික කැල්සියම් හෝ කිරි ආහාර සහිත ආහාරයට ගන්නා කැල්සියම් අතිරේකයක් හෝ කැල්සියම් අඩංගු ප්රතිදේහ වේ. සෝඩියම් බයිකාබනේට් භාවිතා කිරීම කිරිවල ක්ෂාරීය සින්ඩ්රෝමයක් විය හැක. වකුගඩු ගල් හා වකුගඩු ආබාධය.

සෝඩියම් බයිකාබනේට් ඇතැම් මුඛ මුඩි වල අමුද්රව්යයක් ලෙස භාවිතා කරයි. එය දත් සහ විදුරුමස්වල යාන්ත්රික සවිශක්තියක් ලෙස ක්රියා කරයි. ආම්ලික නිශ්පාදනය නහර සහ ආසාදන වැලැක්වීම සඳහා විෂබීජ නාශකයක් ලෙස නිෂේධනය කරයි.

සෝඩියම් බයිකාබනේට් හයිඩ්රොකොටිසෝන් ක්රීම් මිලදී ගැනීම සඳහා විකල්පයක් වශයෙන් විෂබීජ වලින් සමහරක් ඇල්සන්, ඕක් හෝ සුමක් ආසාධන ප්රතික්රියාවක් ආවරණය කිරීමට යොදා ගත හැකිය. [11]

සෝඩියම් බයිකාබනේට් භාවිතා කිරීම සඳහා භාවිතා කළ හැක. එහි අංශු වටේට හා වර්ණයෙන් හොඳයි. එය කොළ මත ඵලදායී සහ මෘදුයි. සිහින් සෝදා පෝෂ්ය පදාර්ථයක් ලෙස භාවිතා කිරීම මගින් මළ සමේ සෛල ඉවත් කරනු ලැබේ.

Personal hygiene

A paste made from sodium bicarbonate and a 3% solution can be used as an alternative to commercial non-fluoride , and sodium bicarbonate in combination with other ingredients can be used to make a dry or wet . Sodium bicarbonate is a common ingredient in alternative and natural brands of toothpaste and deodorant. It may also be used as a shampoo.

Soda loading

Small amounts of sodium bicarbonate have been shown to be useful as a supplement for endurance athletes, but overdose is a serious risk.

As a cleaning agent

A paste from baking soda can be very effective when used in cleaning and scrubbing. For cleaning aluminium objects, the use of sodium bicarbonate is discouraged as it attacks the thin unreactive protective oxide layer of this otherwise very reactive metal. A solution in warm water will remove the from when the silver is in contact with a piece of .

Baking soda is commonly added to the rinse cycles of washing machines (together with the detergent) as a replacement for softener and also to remove odors. Sodium bicarbonate is also effective in removing heavy tea and coffee stains from cups when diluted with warm water.

Cattle feed supplement

Sodium bicarbonate is sold as a feed supplement, in particular as a for the .

විවිධ

සෝඩියම් බයිකාබනේට් කුඩා ගින්නේ හෝ විදුලි ගිනි නිවා දැමීමට යොදාගත හැකිය. කෙසේවෙතත්, එය ග්රීස් දිරා යෑමට හේතු විය හැකි බැවින් ගැඹුරු ෆ්රයිටර්වල ඇති ගිනි හටගැනීම සඳහා එය යෙදිය යුතුය. සෝඩියම් බයිකාබනේට් ABC ගිනි නිවීමේ උපකරණවල වැඩි දියවන ඇමෝනියම් ෆොස්ෆේට් සඳහා විකල්පයක් ලෙස BC වියළි රසායනික ගිනි නිවන උපකරණ භාවිතා කරයි. සෝඩියම් බයිකාබනේට් සෝඩියම් බයිකාබනේට් (Alumini nature of Sodium bicarbonate) වාණිජ කුස්සෙල්වල ස්ථාපිත කර ඇති විශාල පරිමාණයේ ගිනි නිවාරක පද්ධතිවල භාවිතා කරන ලද Purple-K හැරුණු විට, එය වියළි රසායනික ද්රවව්යයකි. එය ඇල්කේලි ලෙස ක්රියා කළ හැකි නිසා, නියෝජිතයා උණුසුම් ග්රීස් මත මෘදු මෘදු සනීපාරක්ෂක බලපෑමක් ඇති අතර, එය මනාව මුසු කරන ලද පෙනුමක් සෑදෙයි. වියළි රසායනික ද්රව්ය එවැනි උපද්රවයන් සඳහා විශේෂයෙන්ම නිර්මාණය කර ඇති අතිශයින්ම ඵලදායී තෙත් රසායනික නිපැයුම් වලට සාපේක්ෂව කුස්සියට උපකරණ ගිනි ඇතිවීම සඳහා අනුග්රහය නොලැබී ඇත.

සෝඩියම් බයිකාබනේට් සෝදා පවිත්ර කිරීම සඳහා තීන්ත පිරිසිදු කිරීමේ ක්රියාවලියක දී භාවිතා වේ. පීඑල් මට්ටම් ඉහළ නැංවීම සඳහා පොකුරු, සනීපාරක්ෂක සහ උද්යාන පොකුණු සඳහා පාලනය කළ හැකිය. එය විෂබීජ නාශක සහ විෂබීජනාශක ගුණ ඇති අතර ඇතැම් ජීවීන්ට එරෙහිව ක්රියාකාරී දිලීර නාශකයක් විය හැකිය.

එය උදාසීනකාරක කාරකයක් ලෙස ක්රියා කරන නිසා ප්රබල අම්ල නිසා ඇතිවන අපිරිසිදු ජලය අවශෝෂණය කිරීම සඳහා යොදා ගත හැකිය. එය ප්රකාෂකයන්ගේ භාවිතා කරන ලද අත්හදා බැලීමේ ක්රමයකි. මෙම ෙබ්කිං සෝඩා එම කැඩුණු සුවඳ අවශෝෂණය කර ඇත, පොත අඩු ආලේප කිරීම.

බලන්න

• (disambiguation)

References

1. "Decomposition of Carbonates". General Chemistry Online.
2. Radiation Cookery Book 45^th Edition, Radiation Group Sales Ltd 1954
3. "Arm & Hammer Baking Soda - Basics - The Magic Of Arm & Hammer Baking Soda". Armhammer.com. සම්ප්‍රවේශය 2009-07-30.
4. "White Phosphorus". GlobalSecurity.org. සම්ප්‍රවේශය 2007-09-26.
5. "Outdoor Fun: Pool Care". Arm & Hammer Baking Soda. 2003. සම්ප්‍රවේශය 2007-09-26.
6. Bouchard, Mallory (2010-05-04). "A Green and Healthy Beauty Secret: Going Shampoo-Free". Four Green Steps.
7. Bee, Peta (2008-08-16). "Is bicarbonate of soda a performanceenhancing drug". The Times. London. සම්ප්‍රවේශය 2010-05-23.
8. http://www.umm.edu/ency/article/002749all.htm
9. "Arm & Hammer Baking Soda - Basics - The Magic Of Arm & Hammer Baking Soda". Armhammer.com. සම්ප්‍රවේශය 2009-07-30.
10. instructables.com

Further reading

• Bishop, D; Edge, J; Davis, C; Goodman, C (2004). "Induced metabolic alkalosis affects muscle metabolism and repeated-sprint ability". Medicine and science in sports and exercise. 36 (5): 807–13.  0195-9131. PMID 15126714. {{}}: Unknown parameter |month= ignored ()CS1 maint: multiple names: authors list ()

External links

සෝඩියම් බයිකාබනේට් හා සබැඳි මාධ්‍ය විකිමාධ්‍ය කොමන්ස් හි ඇත.

Wikibooks Cookbook has a recipe/module on

• Baking soda

• International Chemical Safety Card 1044
• Differences between Baking Soda and Baking Powder