සුළඟ හෙවත් හුළඟ යනු විශාල ප්රමාණයෙන් වායුන්ගේ සිදුවන ගලා යාමයි. වැඩි පීඩනයක සිට අඩු පීඩනයකට වාතය ගලයි. පෘථිවිය මතුපිට සුළඟ සමන්විත වන්නේ වාතයේ සිදුවන් විශාල සංචලනයන්ගෙන්ය. සුළඟ සාමාන්යයෙන් වර්ග කරනු ලබන්නේ, අවකාශමය පරිමාණය,වේගය,සුළඟ මත ඇතිවන බලපෑම, සුළඟ හට ගන්නා ප්රදේශය සහ සුළඟේ ප්රථිඵලය යන කරුණු මතය. අපගේ සෞර ග්රහ මණ්ඩලය තුල ප්රබල වශයෙන් සුළං පවත්නා ග්රහලෝක වනුයේ, නෙප්චූන් සහ සෙනසුරු ය. සුළඟ විවිධාකාර ලක්ෂණයන්ගෙන් සමන්විතය,වැදගත් ලක්ෂණය වන්නේ සුළඟේ ප්රවේගයයි,තවද සුළඟේ සමන්විත වායු ඝනත්වය සහ සමන්විත ශක්ති ධාරිතාවද සැලකිල්ලට ගනී.
කාළගුණ විද්යාවේදී, සුළං බොහෝවිට කාණ්ඩ කරනු ලබන්නේ සුළං වල ශක්තිය මත සහ සුළං හමන දිශානතිය අනුවය.වේගයෙන් හමන කෙටි සුළඟ සුළං පහර වේ. කෙටි කාල පරතරයක් අතරතුර (මිනිත්තුවක් පමණ )හමන දැඩි සුළඟ හදිසි කුණාටුව වේ.විශාල කාල පරාසයක් තුල ඇති වන සුළං හැදින්වීමට විවිධාකාර නම් ඇත. එම නාමයන් නිර්මාණය කිරීමට සුළගේ සාමාන්ය ශක්තිය පදනම් කර ගනී. එම නාමයන් වන්නේ මඳ සුළඟ, චණ්ඩ මාරුතය, කුණාටුව,වා සුළිය (හරිකේන්) සහ ටයිපුන් වේ. විශාල පරිමාණයේ වායුගෝලීය සංරචනයන් ඇති වීමට හේතු කාරක වන්නේ සමකය සහ ධ්රැව අතර තාපය වෙනස් වීමේ අන්තරය සහ පෘථිවියේ පරිභ්රමණයයි.
පුරාණ මානව ශිෂ්ඨාචාරයන් හිදී , සුළඟ දේවත්වයෙන් පුද කරනු ලැබිය.එලෙසම ඈත අතීතයේ සිට වර්තමානය තෙක් සුළගේ ප්රයෝජන විවිධාකාර කටයුතු සදහා යොදා ගනී.එනම් , බල ශක්ති මුලාශ්රයක් ලෙස, විනෝද කටයුතු වලට, කාර්මික කටයුතු වැනි විවිධාකාර කටයුතු සදහා සුළඟ යොදා ගනී.
හේතුව
සුළඟ ඇති වීමට හේතු වන්නේ වායුගෝලීය පීඩනයේ ඇතිවන වෙනස් වීමයි. වායුගෝලීය පීඩනයේ වෙනස් වීම් ඇතිවන විට වාතය වැඩි පීඩනයේ සිට අඩු පීඩනය දක්වා විවිධාකාර වේගයන්ගෙන් ගමන් කරයි.භ්රමණය වන Coriolis effect (කොරියෝලිස් බලපෑම)තුලින් වාතය තව දුරටත් අපගමනය කිරීම සිදුවේ.ගෝලීය වශයෙන් ප්රධාන සාධක 02 ක් විශාල ප්රමාණයේ සුළං ඇතිවීමට බලපායි (වායුගෝලීය සංසරණය) එම සාධක 02 ක වන්නේ සමකය සහ ධ්රැව අතර තාපය වෙනස් වීමේ ආන්තරය (සුර්ය ශක්තිය අවශෝෂණය කරගැනීමේ විෂමතාවය ජලයේ පාවිමේ හැකියාවට මග පෙන්වයි ) සහ පෘථිවියේ පරිභ්රමණයයි. පෘථිවි පෘෂ්ඨ තලය ආසන්නයේදී, ඝර්ෂණය හේතු කොට ගෙන සුළගේ අඩාල වීමක් පෙන්නුම් කරනු ලබයි.මතුපිට ඝර්ෂණය, අඩු පිඩනයක් සහිත ප්රදේශයන් හි අභ්යන්තරයට වැඩිවශයෙන් සුළං ගමන් කරවීම සිදු කිරීමට හේතුවක් වේ.
සුළඟ නිර්වචනය කිරීමට යොදාගන්නා භෞතික බලයන් ගේ සමතුලිතතාවය යොදා ගැනීම හරහා සුළගේ ආකෘතිය වියෝජනය කිරීමට සහ විශ්ලේෂණය කිරීම සිදු කරයි.ඒ තුලින් වායුගෝලීය ගති චලන සමීකරණය අවබෝධය පහසු කරන අතරම සිරස් හා තිරස් ලෙස සුළගේ පැතිරීම පිලිබදව ගුණාත්මක තර්කයක් ලබා ගැනීමට හැකිවේ.
මිනුම
සුළගේ දිශාව සාමාන්යයෙන් ප්රකාශ කරනු ලබන්නේ සුළඟ හටගත් දිශාව පදනම් කරගෙනය. උදාහරණයක් ලෙස උතුරු සුළඟ හමා යන්නේ උතුරේ සිට දකුණටය. සුළං දිශා දර්ශකයක් මගින් සුළඟේ දිශාව හදුනාගත හැකිය. ගුවන්තොටුපලේ දක්නට ලැබෙනා Windsock මගින් සුළඟේ දිශාව දැක්වීමට හා සුළඟේ වේගය තක්සේරු කිරීමද සිදු කරයි. සුළඟේ වේගය මැනීම අනිලමානය මගින් සිදු කරයි. පර්යේෂණ කටයුතු වලදී විශාල මිනුම් වාර ගණනක් අවශ්ය වූ විට අතිධ්වනිය තරංගයන් හි ප්රචාරණ වේගය හෝ රත්වූ කම්බියක ප්රතිරෝධය තුලින් හට ගන්නා වාතාශ්රය මගින්ද සුළඟ මැනීම් කරයි.
සුළඟේ බලපෑමේ ප්රමාණය
අතීතයේ සිට බියුෆෝර්ට් සුළං බල පරිමාණය නිරීක්ෂණ සහ නිගමන පාදක කරගනිමින් සාගරයේ තත්වය නිරීක්ෂණය මගින් සුළගේ වේගය පිළිබදව විස්තරයක් ලබා දෙන ලදී. ආරම්භයේදී එය අඩි 13 ක ප්රමාණයක් විය. නමුත් වර්ෂ 1940 වන විට මිනුම් ප්රමාණය අඩි 17 දක්වා ප්රසාරණය විය. පොදුවේ විවිධාකාර වේගයන්ගෙන් හමා යන සුළං හැඳින්වීමට විවිධාකාර නාමයන් ඇත. එනම් මඳ සුළඟ, චණ්ඩ මාරුතය, කුණාටුව, වා සුළි (හරිකේන්) සහ ටයිපුන් වේ. බියුෆෝර්ට් පරිමාණය අනුව, චණ්ඩ මාරුතයන් පවතින්නේ නාවික සැතපුම් 28 (52 km/h) සහ නාවික සැතපුම් 55 (102 km/h) අතරතුරය. චණ්ඩ මාරුත ප්රභේදන ඛාණ්ඩයන්ගේ ශක්ති ප්රමාණයන්, පෙර සඳහන් කළ වේග ප්රමාණයන්ට අනුව මත මධ්යස්ථ, නැවුම්, ශක්තිමත් සහ පරිපූර්ණ ලෙස වර්ගීකරණය කළ හැකි. කුණාටුවන් හි සුළං ප්රබලත්වය නාවික සැතපුම් 56 (104 km/h) සිට නාවික සැතපුම් 63 (117 km/h) ක් දක්වා පමණ වේ. නිවර්තන වා සුළි හදුන්වන පාරිභාෂික වචන මාලාවන් ගෝලීය වශයෙන් කලාපයෙන් කලාපයට වෙනස් වේ. පහත දැක්වෙන්නේ ලොවපුරා කලාපීය කාලගුණ විද්යාත්මක විශේෂ මධ්යයස්ථාන යොදා ගන්නා වර්ගීකරණයන්ගේ සාරාංශයකි.
සාමාන්ය සුළගේ වර්ගකිරීම | නිවර්තන වා සුළියේ වර්ගකිරීම ( සෑම සුළඟක්ම සාමාන්යයෙන් විනාඩි 10 ක් පමණ පවතී) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Beaufort scale | විනාඩි 10 ක් පවත්නා සුළං (නාවික සැතපුම් ) | සාමාන්ය ව්යහාරය | උතුරු ඉන්දියානු සාගරය [IMD] | නිරිතදිග ඉන්දියානු සාගරය MF | ඔස්ට්රේලියානු කලාපීය දකුණු ශාන්තිකර සාගරය [BoM], BMKG, FMS,MSNZ | වයඹ දිග ශාන්තිකර සාගරය JMA | වයඹ දිග ශාන්තිකර සාගරය JTWC | ඊසාන දිග ශාන්තිකර සාගරය සහ උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරය NHC සහ CPHC |
0 | <1 | නිශ්චල | අව පීඩන කලාපය | නිවර්තන කැරැල්ල | අඩු නිවර්තන නිවර්තන අවපීඩනය | නිවර්තන අවපීඩනය | නිවර්තන අවපීඩනය | නිවර්තන අවපීඩනය |
1 | 1–3 | සැහැල්ලු සුළං | ||||||
2 | 4–6 | සැහැල්ලු මඳ සුළං | ||||||
3 | 7–10 | මෘදු මඳ සුළං | ||||||
4 | 11–16 | මධ්යස්ත මඳ සුළං | ||||||
5 | 17–21 | නැවුම් මඳ සුළං | අවපාතය | |||||
6 | 22–27 | වේගවත් මඳ සුළං | ||||||
7 | 28–29 | මධ්යස්ථ චණ්ඩ මාරුතය | බලවත් අවපීඩනය | නිවර්තන අවපීඩනය | ||||
30–33 | ||||||||
8 | 34–40 | නැවුම් චණ්ඩ මාරුතය | වා සුළිමය කුණාටුව | මධ්යස්ථ නිවර්තන කුණාටුව | නිවර්තන වා සුළිය (1) | නිවර්තන කුණාටුව | නිවර්තන කුණාටුව | නිවර්තන කුණාටුව |
9 | 41–47 | ප්රබල චණ්ඩ මාරුතය | ||||||
10 | 48–55 | පරිපූර්ණ චණ්ඩ මාරුතය | උග්ර වා සුළිමය කුණාටුව | උග්ර නිවර්තන කුණාටුව | නිවර්තන වා සුළිය (2) | උග්ර නිවර්තන කුණාටුව | ||
11 | 56–63 | කුණාටුව | ||||||
12 | 64–72 | හරිකේන් | ඉතා උග්ර වා සුළිමය කුණාටුව | නිවර්තන වා සුළිය | උග්ර නිවර්තන වා සුළිය (3) | ටයිපුන් | ටයිපුන් | හරිකේන් (1) |
13 | 73–85 | හරිකේන් (2) | ||||||
14 | 86–89 | උග්ර නිවර්තන වා සුළිය (4) | ඉතා විශාල හරිකේන් (3) | |||||
15 | 90–99 | තීව්ර නිවර්තන වා සුළිය | ||||||
16 | 100–106 | ඉතා විශාල හරිකේන් (4) | ||||||
17 | 107–114 | උග්ර නිවර්තන වා සුළිය (5) | ||||||
115–119 | ඉතා තීව්ර නිවර්තන වා සුළිය | විශාල ටයිපුන් | ||||||
>120 | සුපිරි වා සුළිමය කුණාටුව | ඉතා විශාල හරිකේන්(5) |
දියුණු කළ ෆුජිටා පරිමාණය
දියුණු කළ ෆුජිටා පරිමාණය (EF පරිමාණය) මගින් ඇමරිකාව පදනම් කරගෙන සිදුවූ හානිය මත ටෝනාඩෝ ප්රබලතාව අගය කරයි.
පරිමාණය | සුළගේ වේගය | සාපේක්ෂ වාරගණන | වියහැකි හානිය | ||
mph | km/h | ||||
EF0 | 65–85 | 105–137 | 53.5% | සුළු හානියක් හෝ හානි නොමැත . සමහර නිවාසයන් හි වහල ගැලවීයාම; වැහි පීලි හට තරමක හානි සිදුවීම; ගස් වල අතු කැඩී යාම; නොගැඹුරු-මුල්සහිත ගස් ගැලවී යාම. වාර්තා වූ හානි නොමැති බව තහවුරු වූ (එනම් එළිමහනෙහි පැවතුන) ටොර්නාඩො සැමවිටම EF0 ලෙස සැලකේ. | |
EF1 | 86–110 | 138–178 | 31.6% | මධ්යස්ථ හානි. වහල් සෙවලි දැඩි ලෙස ඉවත් වේ; ජංගම නිවාස පෙරළී යාම හෝ දැඩි ලෙස හානි වීම; භාහිර දොරවල් අලාභ හානි වීම; ජනෙල් සහ අනෙකුත් වීදුරු කැඩී යාම. | |
EF2 | 111–135 | 179–218 | 10.7% | සැලකිය යුතු හානි. හොඳින් ඉඳි කළ නිවාස වහල ඉරී යාම; නිවාස අත්තිවාරම් ගෙලවී යාම; ජංගම නිවාස සම්පුර්ණයෙන් ගෙලවී යාම; විශාල ගස් මුලිනුපුටා යාම; ආලෝක ප්රභව ස්වයංක්රීයව දැල්වී යාම; රථ වාහන පොළවෙන් ඉවත් වී යාම. | |
EF3 | 136–165 | 219–266 | 3.4% | උග්ර හානි. හොඳින් ඉදි කළ මහල් නිවාස මුළුමනින්ම විනාශ වී යාම; සාප්පු සංකීර්ණ වැනි විශාල ගොඩනැගිලි සඳහා උග්ර හානි; දුම්රිය රථ පෙරළී යාම; ශාක පොතු ගැසීම; බර වාහන පොළවෙන් එසවී විසිවී යාම; දුර්වල අත්තිවාරම් සහිත ගොඩනැගිලි ව්යුහ සඳහා බරපතල හානි. | |
EF4 | 166–200 | 267–322 | 0.7% | අතිශය හානි. හොඳින් ඉදි කළ නිවාස මුළුමනින්ම තැනිතලා වීම; මෝටර් රථ සහ අනෙකුත් විශාල වස්තුන් විසි වී යාම. | |
EF5 | >200 | >322 | <0.1% | මුළුමනින්ම සිදුවන විනාශය. ශක්තිමත් රාමු සහිත, හොඳින් ඉදි කළ නිවාස තැනිතලා වී අත්තිවාරම් විසි වී යාම; වානේ යෙදු කොන්ක්රීට් රාමු දරුණු ලෙස විනාශ වීම; උස් ගොඩනැගිලි ඇද වැටීම හෝ උග්රව ව්යුහය විකෘර්ති වීම. |
ස්ථානීය නිරූපණය
ස්ථානීය නිරූපණ ක්රමය මඟින් කාලගුණ සිතියම් මතුපිට සුළං දිශාව හා වේගය දැක්වීමට සුළං ඇමුනුම් කටු යොදාගනී. එම කටු එහි අග පිහිටි කොඩි යොදා ගනිමින් වේගය නිරූපණය කෙරේ.
- සෑම භාග කොඩියකින් ම 5 knots (9.3 km/h) ක සුළං ප්රමාණයක් නිරූපණය කෙරේ.
- සෑම සම්පුර්ණ කොඩියකින් ම 10 knots (19 km/h) ක සුළං ප්රමාණයක් නිරූපණය කෙරේ.
- සෑම දිග කොඩියකින් ම (පාට කරන ලද ත්රිකෝණ) 50 knots (93 km/h) ක සුළං ප්රමාණයක් නිරූපණය කෙරේ.
ඇමුනුම් කටුව මුහුණ පා සිටින දිශාව අනුව සුළඟේ හමා යාම නිරූපණය කරනු ලබයි. එම නිසා, ඊසානදිග සුළං නිරූපණය කරනු ලබන්නේ නිරක්ෂ රේඛාව වලාකුළ වෘත්තයේ සිට ඊසානදිග ට දීර්ඝ කිරීමෙනි. මෙම නිරක්ෂ රේඛාවේ අවසාන කෙළවර හරහා ඇති කොඩි මගින් සුළඟේ වේගය නිරූපණය කරනු ලබයි. වරක් සිතියම් ගතකල සැනින්, සමවේග රේඛා (සමාන සුළං ප්රවේග යා කරන ලද රේඛා) වල විශ්ලේෂණයක් සිදු කළ හැක. සමවේග රේඛා, ඉහල මට්ටමේ- නියත පීඩන සටහන් වල කළු පුළිඟු ධාරා ඇති වන ස්ථාන නිර්ණය කිරීම සඳහා ඉවහල් වන අතර, සාමාන්යයෙන් 300hPa ක් හෝ එයට වැඩි අගයන් සඳහා යොදා ගැනේ.
සුළං බලය
සුළං බලය යනු, සුළඟ හැමිමේ දී ඇතිවන චාලක ශක්තියයි. vප්රවේගයකින් චලනය වන සුළං m ස්කන්ධයක ඇති චාලක ශක්තිය ½ m v2 යන සුත්රයෙන් ලැබේ. ප්රවේගයට ලම්බ වූ A වර්ගඵලයක් (තලබමරයක භ්රමණ වර්ගඵලය) හරහා ගමන් කරන්නා වූ සුළං ප්රමාණයක ස්කන්ධය සෙවීම සඳහා පහත සමීකරණය භාවිතා කළ හැක. m = A v t ρ.
m= සුළං ප්රමාණයේ ස්කන්ධය
A = වේගයට ලම්බ වූ වර්ගඵලය
v = සුළගේ ප්රවේගය
t = A වර්ගඵලය හරහා සුළඟ ගමන් කිරීමට ගත වූ කාලය
ρ = සුළගේ ඝනත්වය
ඉහත සමීකරණයෙන් A වර්ගඵලයක් හරහා t කාලයක් තුළ v ප්රවේගයකින් ගමන් කළ ρ ඝනත්වයක් ඇති සුළඟේ ස්කන්ධය වන m සෙවිය හැක. එම ස්කන්ධය යොදා ගනිමින් සුළඟේ සම්පුර්ණ ශක්තිය සෙවිය හැක:
කාලය විශයෙන් අවකලනය කිරීමෙන්, සම්පුර්ණ සුළං ශක්තිය සඳහා පහත සමීකරණය ලැබේ.
එනයින් සුළං ශක්තිය, සුළඟේ ප්රවේගයේ 3 වන බලයට අනුලෝමව සමානුපාතිකවන බව කිව හැක.
සෛධාන්තික සුළං තල බමරයක් මඟින් ලබා ගන්නා බලය
සුළඟේ ප්රවේගය ශුන්ය දක්වා අඩු වූ විට සම්පුර්ණ සුළං බලය ලබා ගත හැකිය. තාත්වික සුළං ටර්බයිනයන් වලදී, ගහනය කරගත් සුළං තල හරහා ගමන් කළ යුතු බැවින් මෙය කළ නොහැකි ක්රියාවකි. නියත වශයෙන් ම ආදාන හා ප්රතිදාන ප්රවෙගයන් අතර සම්බන්ධය සැලකිය යුතුවේ. නළ ධාරා සංකල්පය භාවිතයෙන් සුළං ටර්බයිනයකට ලබා ගත හැකි උපරිම ශක්ති නිස්සරණය, සම්පුර්ණ සෛධාන්තික සුළං ශක්ති ප්රමාණයෙන් 59% කි. (Betz' law බලන්න).
ප්රයෝගික සුළං තල බමරයක් මඟින් ලබා ගන්නා බලය
භ්රමණ තලයේ ඝර්ෂණය සහ ආකර්ෂණය, මෙවලම් අතර සිදුවන ශක්ති හානි, ශක්ති උත්පදනයන් හා ශක්ති පරිවර්තනයන් වැනි තවත් ශක්ති ප්රමාණවත් නොවීම් හේතුවෙන් සුළං තල බඹරයක් මඟින් ලබා දෙන ශක්ති ප්රමාණය අඩුවේ. මූලික සම්බන්ධතාව අනුව (ආසන්න වශයෙන්) ටර්බයිනයක ශක්තිය සුළඟේ වේගයේ 3 වන බලයට අනුලෝමව සමානුපාතිකාවේ.
ගෝලීය කාලගුණ විද්යාව
නැගෙනහිර සුළං ප්රවාහයන් සාමාන්ය වශයෙන් ධ්රැව හරහා ගමන් කරයි. බටහිර සුළං පෘථිවියේ මධ්ය අක්ෂාංශය හරහා අර්ධ නිවර්තන කලාප තුල ධ්රැව දෙසට ප්රවාහය වේ. සෘජුවම අර්ධ නිවර්තන අතර ප්රවාහය වන මඳ සුළං කලාපය "ඩොල්ඩ්රම් තීරුව" ලෙස හඳුන්වයි. වායූ ස්කන්ධයන්ගේ ස්පෙක්ෂ ආර්ද්රතාවය ක්රමානුකුලව අඩු වන, පෘතුවියේ බොහොමයක් කාන්තාර දළ වශයෙන් මෙම අර්ධ නිවර්තන අක්ෂාංශ අතර පිහිටා තිබේ. ශීත ධ්රැවීය සුළං, නිවර්තන වලින් පැමිණෙන උණුසුම් සුළං හා මිශ්ර වන ප්රබල සුළං ධාරා, මධ්ය අක්ෂාංශ අතර ප්රවහයවේ.
නිවර්තන
වෙළඳ සුළං ලොව සාගර හරහා නිවර්තන වා සුළි ඇතිවීමේ ක්රියාවලිය මෙහයවනු ලබයි.එලෙසම වෙළඳ සුළං අප්රිකානු දුහුවිලි බටහිර දෙසින් අත්ලාන්තික් සාගරය හරහා කැරබියන් මුහුද ට ගෙනයාමේ ක්රියාවද සිදුකරයි,එලෙසම උතුරු ඇමරිකාවේ දකුණු ප්රදේශයටද මෙම දුහුවිලි ව්යාප්ත කරයි.
මෝසම් සුළං යනු සෘතුමය කාලසීමාවකදී මාස කිහිපයක් නිවර්තන කලාපයේ පැතිර පවත්නා සුළං වේ. මෙම මෝසම් සුළං කාලසීමාවේ දී ශ්රී ලංකාව ,ඉන්දියාව , බංගලාදේශය, පකිස්ථානය සහ අසල්වාසී රටවල් වලට මෙම සෘතුමය සුළං වලට මුහුණ දීමට සිදුවේ. මෙම මෝසම් සුළං ඉන්දියානු සාගරය හා අරාබි මුහුද හරහා හමා එන විට දකුණු පෙදෙසට තදබල වර්ෂාවක් ලබා දේ.
බටහිර සුළං සහ ඒවයේ බලපෑම
බටහිර සුළං යනු, මධ්ය අක්ෂාංශයේ අංශක 35 සිට 65 අතර පැතිර පවත්නා මෙම සුළං බටහිර සිට නැගෙනහිරට හඹා යයි. බටහිර සුළං ශිත සෘතුවේ දී ප්රබලව පැවතීමට හේතු වන්නේ එම සෘතුවේ දී ධ්රැවයන් හි පීඩනය අඩු මට්ට්මක පැවතීමයි. එලෙසම ග්රීෂ්ම සෘතුවේ දී බටහිර සුළං දුර්වල මට්ටමක පවතී, එයට හේතු වන්නේ ධ්රැවයන් හි පීඩනය වැඩි මට්ට්මක පැවතීමයි.
ධ්රැවීය නැගෙනහිර සුළං
ධ්රැවීය බටහිර සුළං, ධ්රැවීය හාර්ඩ්ලි සුළං ලෙසද හඳුන්වයි, සීත ලෙස පැතිර පවත්නා සුළං හමා එනු ලබ්න්නේ ධ්රැවයන් හි වැඩි පිඩන කලාපයේ සිට උතුර හා දකුණු කලාප හරහාය,බටහිර සුළං මෙන් නොව මෙම පැතිර පවත්නා සුළං නැගෙනහිර සිට බටහිර දක්වා හමා යයි, එලෙසම දුර්වල ලෙසත් අක්රමවත් ලෙසත් හමා යයි. හිරු එළිය පතිත විමේ අඩුතාවයක් නිසා, වාතය සිසිල් වීමෙන් ධ්රැවයන් මතුපිට වැඩි පිඩන කලාපයක් නිර්මාණය කරයි.
ආවේණික ප්රතිලාභයන්
මුහුදු හා ගොඩබිම් සුළං
මුහුදුබඩ කලාපයේදී, මුහුදු හා ගොඩබිම් සුළං පැතිර පවත්නා සුළං ස්ථානගත කිරීමට වැදගත් කරුණක් වේ. දිවාකාලයේදී මුහුද ගොඩබිම හා සැසදීමේදී සුර්යයා මගින් උණුසුම්වීම ඉතා සෙමින් සිදු වේ, එලෙස වීමට හේතු වන්නේ ජලයේ පවත්නා විශේෂ තාපන හැකියාවයි.අවට පරිසරයේ වාතය හා සැසදීමේදී උණුසුම් වාතය ඝනත්වය අඩු බවකින් යුක්ත වීම නිසා එය ඉහල යෑම සිදු වේ, මෙය සාගරයේ සිට ගොඩබිම දක්වා මිලිබාර් 02 ක පීඩනයේ අනුක්රමණයක් ඇති කිරීමට හේතුවේ. සිසිල් වූ වාතය මුහුදු මට්ටමට වඩා වැඩි මට්ටමකින් පවතී, සිසිල් වාතය මුහුදු මට්ටමේ වැඩි පිඩනය සමඟ ගොඩබිම දෙසට අඩු පිඩනයකින් ගමන් කරන්නේ මුහුදුබඩ කලාපය අවට ගොඩබිමට සිත සුළං ද ඇති කරමිනි.විශාල පරිමාණයේ සුළං නිශ්චල පවතින අවස්ථාවන්හිදී, මුහුදු සුළඟේ ප්රබලතාවය කෙලින්ම ගොඩබිම් ස්කන්ධය සහ මුහුද අතර ඇති ආන්තරයට සමානුපාතික වනු ලබයි. ගොඩබිම් සුළං නාවික සැතපුම් 8 (15 km/h) දක්වා වේගයකින් යුක්ත වන විට, මුහුදු සුළං තවදුරටත් වර්ධනය වීමක් නොපෙන්වයි.
රාත්රී කාලයේදී සාගරයට වඩා ඉක්මනින් ගොඩබිම සිසිල් වීමට පටන් ගනී, මෙලෙස සිදුවන්නේ විශේෂිත තාප අගයන්ගේ ඇති අසමානතාවයන් නිසාය.මුහුදේ උෂ්ණත්වයට වඩා සිසිල් බවක් ගොඩබිමේ උෂ්ණත්වය ට පවතින විටදී , ජලය මතුපිට ඇති පීඩනය ගොඩබිම මතුපිට ඇති පිඩනයට වඩා අඩු වේ.
කඳු ආශ්රිතව
එකම උන්නතංශයේ වුවද මුහුදු මට්ටමේ සිට ඇති උස වැඩිවත් ම, අවට වායුගෝලයට වඩා පොළව රත් වීම සිදුවන අතර, එහිදී භූ තලය මතුපිටින් ඒ ආශ්රිතව තාපජ සබඳතා නිර්මාණය වීම හෝ, පවතින සබඳතාවන් වර්ධනය වීම හෝ, කලාපය තුළ සුළං සංසරණයන් වෙනස් වීම සිදුවේ. කඳු හා නිම්න අතර පවතින සුළං සංසරණ සුළඟ පැතිර යාමට ප්රධාන වශයෙන් ඉවහල් වන අතර, රළු භූ විෂමතා පතින ප්රදේශ එම ස්වභාවික සුළං හැමීමට බාධා පමුණුවයි. සත්ය වශයෙන්ම කඳු සහ නිම්න මඟින් වායුගෝලය හා භූ තලය අතර භෞතික බාධකයක් නිර්මාණය කරමින් සුළඟේ ප්රචාරණය වෙනස් කරන අතර, සුළං වායු ධාරා භූ තලයට සමාන්තරව උඩු දිශාවකට හරවා යෙවීම සිදු කරයි. මෙය "බාධක නික්මීම" ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. මෙම බාධක නික්මීම හේතුකොට ගෙන අඩු මට්ටමක පවතින සුළං 45% කින් වැඩිවන අතර, සුළං දිශාවද අදාළ භුමියේ සමෝච්ච පිහිටීම මත වෙනස්වේ.
මීට අමතරව සුළං වේගය හා පීඩනය අතර ප්රතිවර්ත සබඳතාව හුවා දක්වනු ලබන "බර්නුලී මුලධර්මය" ට අනුව, යම් කඳු වළලක් අතර කපොල්ලක් පිහිටි විටදී, ඒ හරහා සුළඟ ඉතා වේගයෙන් ගමන් කෙරේ. මේ නිසා සුලඟෙහි ආකුල බවක් හා අස්ථිර බවක් යම් දුරක් දක්වා තැනිතලා ප්රදේශ තුළ සංවර්ධනයවේ. මෙම තත්වය ගුවන් යානා වල ආරෝහණයට හා අවරෝහනයට විශාල අවදානමක් ගෙන දේ. කඳු කපොලු අතරින් ත්වරණය වන සිසිල් සුළං ධාරා වලට ඒ ඒ ප්රදේශයන්ට අනුව නම් ලබාදී ඇත. උදාහරණ ලෙස මධ්යම ඇමරිකාව තුළ පවතින පැපගායෝ සුළඟ හා පැනමා සුළඟ ද, යුරෝපය තුළ පවතින බෝරා, ට්රැමොන්ටේන් සහ මිස්ට්රල් සුළඟ ද ගෙනහැර දැක්විය හැක. මෙම සුළං විශාල ජල ස්කන්ධයන් මතින් හැමීමේදී සාගර වල මතුපිට ස්ථර හා මිශ්ර වීමෙන් සිසිල් බව ඉහල යන අතර, පෝෂක ද්රව්ය ද එකතු වීම හේතුකොට ගෙන, ජලීය වශයෙන් ද පරිසරයද සාරවත්වේ.
කඳු ප්රදේශ තුළ, සුළං ප්රවාහයන්ගේ මුලික වෙනස් වීම උග්රවේ. කඩතොළු වූ භූ තලයන්ගේ බලපෑමෙන්, මුදුනෙහි කාචාකාර වලාකුළු සහිත බ්රමක වැනි පෙර නිශ්චය කල නොහැකි සුළං රටා- ආකුලයන් නිර්මාණයවේ. ශක්තිමත් උඩුසුළං, යටිසුළං, සුළි යනාදිය කඳු ශිඛර අසල හෝ පහත නිම්න අසල වර්ධනයවේ. විශාල වශයෙන් කඳු අසල ජාල වශ්පයන්ගේ ඇතිවන ස්ථිරතාපී වාෂ්පීභවනය, සිසිලනය හා ඝනීභවනය නිසා කඳු පන්ති අසල සුළං හමන පෙදෙසේ කඳු වැසි හට ගනී. කඳු හරහා පහළ උන්නතාංශයන් වෙත ප්රවාහය වන සුළං, "යටි බෑවුම් සුළං" ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. සාමාන්යයෙන් මේවා උණුසුම් හා වියළි වන අතර යුරෝපයේ ඇල්ප්ස් කඳු වැටිය පාමුල මේවා "ෆෝහන්" ලෙසද, පෝලන්තයේ "halny wiatr" ලෙසද, ආර්ජන්ටිනාවේ "සොන්ඩා" ලෙසද, ජාවාහි "කොඑන්බැන්" ද, නවසීලන්තයේ "නොවස්ට් ආර්ක්" ද හඳුන්වයි. කැලිෆෝනියාව තුළ මෙම යටිබෑවුම් සුළං කඳු කපොලු හරහා පුනීලගත කරන අතර, "සැන්ටා ඇනා" එයට නිදසුනකි. තවද, යටිබෑවුම් සුලඟෙහි ප්රවේගයට පැයට කිලෝමීටර 160 (99 mph) ඉක්මවා යා හැක.
සාමාන්ය සුළඟේ වේගය
පෙර සඳහන් කල පරිදි, සුළං වේගය අදාල ප්රදේශය අනුව වෙනස් වන බැවින් "පැතිරී පවත්නා සුළං" මෙන්ම "ස්ථානිය සුළං" ද පෘතුවිය මතුපිට ඒකාකාරීව පැතිරී නොපවතියි. තවදුරටත් කිවහොත්, සුළඟේ වේගය උන්නතාංශය සමග වැඩිවේ.
සුළං බලයේ ඝනත්වය
වර්තමානයේදී, සුළං බල වර්ධනය ඉහළ ප්රදේශ නිර්ණය කිරීම සඳහා යොදා ගනු ලබන මිම්ම, සුළං බල ඝනත්වය (wind power density- WPD) ලෙස හැඳින්වේ. එය යම් කාල පරිච්ඡේදයක් තුල භූමි මට්ටමට ඇති උන්නතාංශය ඇසුරෙන් ප්රකාශ කරනු ලබන, යම් ප්රදේශයක සුළගේ ක්රියාකාරී බලය හා සම්බන්ධිත ගණිතමය ප්රකාශනයකි. එමඟින් සුළං බල ඝනත්වය නිර්ණය කිරීම සඳහා, සුළං ප්රවේගය සහ එහි ස්කන්ධය යොදා ගනු ලබයි. මෙය සිතියම් ගත කිරීම සදහා වර්ණ වලින් නිරූපිත සිතියම් යොදා ගත හැක ( උදාහරණයක් ලෙස, "මිටර් 50 පරාස තුළ සාමාන්ය වාර්ෂික සුළං බල ඝනත්වය" ). ජාතික බල පුනර්ජනනය කිරීමේ මධ්යස්ථානය මඟින් ප්රකාශිත දර්ශකයක් ඇසුරින් ඉහත ගණිතමය ප්රකාශනය "NREL පන්තිය" මඟින් ඉදිරිපත් කෙරෙන අතර, ඒ අනුව ඉහළ සුළං බල ඝනත්වයන් ඉහළ පන්ති මඟින් නිරූපණය කෙරේ. 2008 වර්ෂය අවසානයේදී ලොව පුරා සුළඟෙන් බල ගැන්වූ උත්පාදක යන්ත්රයන් හි නාමික ධාරිතාව ගිගාවෝට්ස් 120.8 කි. ලොවපුරා විද්යුත් භාවිතයෙන් 1.5% පමණක් සුළඟෙන් නිෂ්පාදනය වුවද, එය 2005 සිට 2008 දක්වා තෙවසරක් තුළ දෙගුණ වෙමින් සීඝ්රයෙන් වර්ධනය විය. සමහර රටවල් කිහිපයක් තුළ මෙහි සාපේක්ෂ ඝනත්වය ඉහළ ගිය අතර, එය 2008 වසරේදී ගණිතමය වශයෙන් ආසන්නව- ඩෙන්මාර්කය තුළ 19% ක විදුලි නිෂ්පාදනයක් ද, ස්පාඤ්ඤය සහ පෘතුගාලය තුළ 10% ක් ද, ජර්මනිය සහ අයර්ලන්තය තුළ 7% ක් ද විය. තවත් අධ්යනයකින් පෙන්වා දෙනුයේ, වර්තමානය වන විට මුළුමනින්ම ප්රතිචක්රීකරණය කල හැකි ශක්ති සැපයුමෙන් 70% ක් ම සුළං බලාගාර වලට එක් කරන ලද HVDC අධිජාල මත යැපෙන බවයි.
ගලා යාමේ හැකියාව
"ගලා යාමේ හැකියාව" හෙවත් "සුළං අනුක්රමණය" යනු, පෘථිවී වායුගෝලය තුල ඉතා කුඩා දුරකට සාපේක්ෂව සුලඟෙහි ප්රවේගයේ සහ දිශාවේ වෙනස් වීමයි. මෙම සුළං අනුක්රමණය ප්රධාන වශයෙන් සිරස් සහ තිරස් යනුවෙන් දෙආකාර වන අතර, කාළගුණ තත්වයන් අභිමුඛයේ සහ වෙරළාසන්නයේ තිරස් සුළං අනුක්රමණයන් ද, පොළොව ආසන්නයේ සිරස් සුළං අනුක්රමණයන් ද දැක ගත හැක, මෙය වායුගෝලය තුල ඉතා ඉහල ස්ථර තුලදී ද පොදු ලක්ෂණයකි.
සුළං ගලා යාම මයික්රෝ පරිමාණයේ කාළගුණ විද්යාත්මක සංසිද්ධියක් වුවද එයට සැඩ සුළං වැල්, ශීත හිම වැසි වැනි මධ්ය හා අති විශාල පරිමාණයන්ගෙන් සිදුවන කාළගුණ තත්වයන් සමඟ ද ක්රියාකාරී විය හැක. සාමාන්යයෙන් මෙම සුළං අනුක්රමණයන් ගිගුරුම් සහිත කුණාටු සමඟ හටගන්නා පොළව දෙසට ඇතිවන පටු සිරස් වායු ධාරා සහ විවිධ දිශාවන්ට ඇති වන සුළි ධාරා සමඟ, කාලගුණ වෙනස්වීම් සමඟ, පහළ මට්ටමේ වැහි පුලිඟු හට ගන්නා උස් හා පහත් මට්ටමේ සුළං ප්රදේශ තුල, විශාල කඳු ප්රදේශයන් අතර, පැහැදිලි අහස හා නිශ්චල සුළං නිසා ඇතිවන විකිරක අපවර්තන සමඟ, උස් ගොඩනැගිලි අසල,සුළං ටර්බයින හා රුවල් නැව් අසල නිරීක්ෂණය කළ හැක. තවද ගුවන් යානා ගොඩබැස්සවීමේදී හා ගුවන්ගත කිරීමේදී යානය හැසුරුවීම සඳහා මෙම සුළං අනුක්රමණ බෙහෙවින් ඉවහල් වන අතර, ගුවන් යානා අනතුරු වලදී සිදුවන මෙහි ඉමහත් බලපෑම හේතුවෙන් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය තුල විශාල මරණ සංඛ්යාවක්ද වාර්තා විය.
ඉහත සාකච්ඡා කරන ලද සුළං අනුක්රමණ හෙවත් ගලා යාමේ හැකියාව හේතුවෙන්, සුළඟට ධ්වනි තරංග සමඟ වඩාත් නිරවද්ය සංඛ්යාතයකින් පහසුවෙන් කම්පනය විය හැක. මෙහි ප්රතිපලයක් ලෙස ධ්වනි තරංග වැඩි දුරක් ගලා යන අතර, ධ්වනිය වැඩි ඈතකට විහිදේ. පරිවර්තී ගෝලය තුල ඇතිවන ශක්තිමත් සිරස් සුළං අනුක්රමණ මඟින් නිවර්තන සුළි සුළං සඳහා බාධා පමුණුව ද, තනි වශයෙන් හට ගන්නා ගිගුරුම් සහිත කුණාටු වලට ඉතා උග්ර කාලගුණ තත්වයන් නිර්මාණය කළ හැකි දිගු කුණාටු චක්ර දක්වා වර්ධනය වීමට උපකාරීවේ. තාප සුළං ධාරා සංකල්පය මඟින් උන්නතාංශය සමඟ වෙනස් වන සුළං ප්රවේගයන් තිරස් උෂ්ණත්ව විෂමතාවන් සමඟ වෙනස් වන ආකාරය ද, කළු පුලිඟු ධාරා හට ගන්නා අකාරය ද පැහැදිලි කළ හැක.
සුළගේ භාවිතයන්
ඉතිහාසය
ස්භාවික ශක්තියක් වන සුළඟට අතීතයේදී දේවත්වයෙන් පුදකිරීම සිදු කරනු ලැබිය, එලෙසම සුළඟ අද්භූත සංසිද්ධීයක් ලෙස සමහර සංස්කෘති විශ්වාසය කළා. වායු යනු සුළඟට අධිපති හින්දු දෙවියාය. ග්රීක සුළං දෙවිවරුන් ලෙස Boreas, Notus, Eurus සහ Zephyrusනම් වේ.Aeolus, අර්ථ කථනය කරනු ලබන්නේ සතර සුළඟට අධිපති හෝ භාරකාර දෙවියන් හැටියටය, සන්ධ්යාවට අධිපති දෙවියන් වන Astraeus සතර සුළඟේ පියා ලෙස හදුන්වයි. ඇතැන්ස් වල පිහිටි සුළං කුලුනේ සාක්ෂි වලට අනුව පුරාණ ග්රීකවරුන් සුළං වල සෘතුමය වෙනස්වීම් පිලිබදව නිරීක්ෂණය කර තිබේ. Venti යනු සුළඟට අධිපති රෝමානු දෙවියන්ය Fūjin යනු ජපානයේ සුළඟට අධිපති දෙවියන් වන අතර ඔහු ෂින්ටෝ දෙවියන් අතර වැඩිමහල් දෙවියෙක්ද වේ. පුරාවෘත්තයන්ට අනුව Fūjin දෙවියන් විසින් ලෝකයේ නිර්මාණය සිදුවූ අවස්ථාවේදී ප්රථමයෙන්ම තම මල්ලෙන් සුළඟ පිටතට ගෙන අඳුරු ලෝකය පැහැදිලි කල බව කියවෙයි.
Kamikaze (神風) යනු ජපන් වචනයක් වන අතර, පරිවර්තනය කල විට දිව්යමය සුළඟක් යන තේරුම ලබා දෙන අතර, එය දෙවියන්ගෙන් ලැබෙන ත්යාගයක් ලෙස සලකයි. මෙලෙස ජපන් වැසියන් දෙවියන්ගෙන් ලැබෙන ත්යාගයක් ලෙස සුළඟ හැඳින්වීමට හේතුවී ඇති කරුණු වන්නේ, කලින් සඳහන් කර ආකාරයේ සුළං යුගලයක් හෝ මාලාවක ටයිපුන් හමා යාම තුළින් කුබ්ලී ඛාන් මෙහෙයවන ලද මොන්ගෝල් බළඇණි වලින් ජපානයට 1274 දී සහ 1281 දී ඇතිවීමට ගිය ආක්රමණයන් දෙකකින් වැලකී යාමෙන් ජපානය ආරක්ෂා විය.රෙපරමාදු සුළඟ නම් වූ කුණාටුව මගින් 1588 දී එංගලන්තය ආක්රමණය කොට යුද්ධයට සැරසුණු ස්පාඤ්ඤ නැව් සමූහය අධෛර්යට පත් කරන ලදී, මෙම සුළඟ එහිදී ප්රධාන භූමිකාවක් බවට පත් විය.
ප්රවාහන කටයුතු සදහා
නැවක් යාත්රා කරවීමට විවිධාකාර ක්රමයන් තිබේ,නමුත් ඒ ක්රම සියල්ලන්ගේම මූලික පියවරයන් සමාන වේ. Magnus effect යොදා ගන්නා බමන තල සහිත නැව් හැරුණු කොට සෑම නැවක් ම යාත්රා කිරීමට නැව් කඳ ට සම්බන්ධව රුවල් සහ රුවල් රදවා ගැනීමට අඩුම තරමේ එක් කුඹ ගසක් වත් තිබ්ය යුතු වන්නේ නැවට යාත්රා කිරීමට අවශ්ය සුළං බලය සපයා ගැනීමටයි.. නැව් වලින් සාගරයේ යාත්රා කිරීමට මාස ගණනාවක් ගත වේ, මෙලෙස රුවල් නැව් වලින් ගමන් කිරීමේදී ඇතිවන පොදු උවදුරු වන්නේ සුළං බලය අඩු වීම නිසා යාත්රාව නිශ්චල වීම හෝ තදබල සුළං පහරවල් මගින් යාත්රාව නිශ්චිත ගමන් මාර්ගයෙන් ඉවතට දැමීමට ලක්වේ. එලෙසම දරුණු කුණාටු යාත්රා දියබත් කර දැමීමටත් කටයුතු කරයි. යාත්රා කරන නෞකාවකට ගෙනයාමට හැකි නිශ්චිත සැපයුම් ප්රමාණයක් ඇත,එම නිසා නෞකාවක් දීර්ඝ යාත්රා කිරීම් සිදු කරනා විටදී ඒ සදහා අවශ්ය ප්රමාණවත් කෑමබිම සහ අනෙකුත් කළමනා ගබඩා කරගත යුතුය. විශේෂයෙන්ම පිරිසිදු ජලය පිලිබදව වැඩි සැලකිලක් දැක්විය යුතුය.
වායුගතික ගුවන්යානා වාතයට සම්බන්ධව කටයුතු කරයි.ගුවන්තොටුපොල් හි ගුවන්යානා වල දිශාව තීරණය කිරීමේ කටයුත්තට ධාවන පථයන් හී මතුපිට සුළඟේ ප්රවේගය වැදගත් කරුණක් වේ.
බල ශක්ති මූලාශ්රයක් ලෙස
පුරාතන ශ්රී ලංකාවේ අනුරාධපුර පෞරාණික නගරයයේ සහ අනෙකුත් නගරයන්ගේ විසූ ආදී ශ්රී ලාංකිකයන් මෝසම් සුළඟ උපකාරී කරගෙන උඳුන් වලට බලය ලබා ගැනීමට කටයුතු කරන ලදී, මෙම උඳුන් ගොඩනගා තිබුනේ මෝසම් සුළඟේ සුළං බලය ලබාගත හැකි ආකාරයට, මෝසම් සුළඟ හමා යන ගමන් මාර්ගයේය, ඒ හරහා උඳුනේ අභ්යන්තර උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 1200 පමණ මට්ටමක විය.ඈත ඉතිහාසයේ මූලාශ්රයන් ට අනුව ප්රථම වරට ප්රාථමික මට්ටමේ සුළං මෝල ක් අරඹා ඇත්තේ පළමු ශතවර්ෂයේ දිය. පසුකාලිනව 7 වන ශතවර්ෂයේ දි ප්රායෝගික සුළං මෝලක් ඇෆ්ගනිස්ථාන යේ, සිස්ටන් හිදී ඉදිවිය. පන් ගස් වලින් වියන් ලද කලා වලින් හෝ රෙදි අමුද්රව්ය යොදා ගනිමින් තටු 6 ක් හෝ 12 කින් යුක්ත සුළං මෝලවල් බඩ ඉරිඟු අඹරා ගැනීමට සහ ජලය ඇද ගැනීමටද භාවිතාකරනු ලබයි, එලෙසම උක් කර්මාන්තයේද දීත් යොදා ගනියි. පසුකාලීනව 1180 දී වයඹදිග යුරෝපයේ තිරිඟු අඹරා ගැනීම සදහා තිරස් ලෙසට සෑදු සුළං මෝලවල් භාවිතා කරනු ලැබිය, මෙවැනි සුළං මෝලවල් තවමත් ලන්දේසින් විසින් භාවිතා කරයි.
විනෝද ක්රියා සදහා
සුළඟ යොදා ගනිමින් කරනා ජනප්රිය විනෝද ක්රීඩාවන් ලොව පුරා පවතී. එනම් hang gliding,උණුසුම් වායු බැලුනයේ ගමන් කිරීම , සරුංගල් යැවීම, snowkiting, kite landboarding, kite surfing, paragliding, රුවල් නැව් යාත්රා කරවීම සහ රළ මත ලිස්සා යෑම වැනි ක්රීඩා ඇතුලත් වේ.මෙවැනි ක්රීඩා කටයුතු වලදී සුළඟේ අනුක්රමණය භූමියට ගොඩබෑමේ ක්රියාවට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඉටු කරයි.
ස්වාභාවික පරිසරය තුළ නිරූපණයන්
ශුෂ්ක දේශගුණයේ දී ඛාදනය ඇතිවීමට ප්රධාන සාධකය වන්නේ සුළඟයි. සාමාන්ය සුළඟේ ගමන් කිරීම තුලින් කුඩා අංශුමය ද්රව්යයන්, එනම් දූවිලි වැනි දෑ සාගර හරහා කිලෝමීටර් දහස් ගණනක් දුර සුළඟ ආරම්භය වූ තැනින් ඈත්ව හමා යයි. මෙය අවපාතය ලෙස හඳුන්වයි.
ඛාදනය
සුළඟ හරහා ද්රව්යයන් ගමන් කිරීම ඛාදනයට හේතුවක් විය හැකිය. මෙහි ප්රධාන බලපෑම් දෙකකි. පළමුවන බලපෑම නම්, සුළඟ කුඩා අංශුම ද්රව්යයන් රැගෙන යාම සිදු කිරීම හරහා එම ද්රව්යයන් වෙනත් ප්රදේශයකට සුළඟ හරහා ගමන් කිරීම සිදුවේ.මෙය අවපාතය නම් වේ. දෙවන බලපෑම නම්, මෙම අවලම්බිත අංශුන් ඝන ද්රව්යයන් මත බලපෑම් එල්ල කරයි. ඒ හරහා එම ඝන ද්රව්යයන් සිරිමකට ලක් වීම තුලින් ඛාදනයට ලක්වේ (පාරිසරික අනුක්රමණය) සුළං ඛාදනය සාමාන්යයෙන් ඇතිවන්නේ ගස්කොළන් අල්ප ප්රමාණයක් සහිත හෝ ගස්කොළන් රහිත ප්රදේශයන් වලයි. එමෙන්ම ගස්කොළන් වර්ධනයට ප්රමාණවත් වර්ෂාවක් නොලැබෙන පාරිසරික තත්වයන් යටතේද සුළං ඛාදනය ඇතිවේ. (උදාහරණයක් ලෙස, මුහුදු වෙරළේ සහ කාන්තාරයේ වැලි කඳු නිර්මාණය) සුළඟ නිසා ගංඟා මිටියාවත් වල තුනී වැලි තැන්පත් වේ,මෙය Loess නම් වේ. එම තුනී වැල්ල තට්ටු නොගැසුණු ආකාරයෙන් සමජාතියව පවතී. එලෙසම දිය රාවරයෙන්ද, පහසුවෙන්ම වෙන් කිරීමේ හැකියාවෙන් යුක්තවුත් , ලා පැහැති කහ වර්ණයක් හෝ පඬුවන් පැහැයෙන් යුත් රොන් මඩ වලින් සමන්විත වේ. මෙය සාමාන්යයෙන් ඇතිවන්නේ විශාල ප්රදේශයක් වසා ගන්නා කළාලයක් පරිදෙනි.මෙම තුනී වැලි තැන්පතු සාරවත් පසක් ඇති කිරීමට දායක වෙන අතර , තුනී වැලි තැන්පතු ස්භාවිකව සිදු වන භූ විද්යාත්මක අස්ථායීතාවයන්ය. එලෙසම ඉක්මනින්ම සෝදා පාළුවට ලක්වෙන බැවින් ගොවින් විසින් සුළං බාධකයන් ලෙස ගස් සහ පඳුරු නිරන්තරයෙන්ම පැළ කරනු ලබන්නේ තුනී වැලි තැන්පතු සුළං ඛාදනයෙන් ආරක්ෂාකර ගැනීමටයි.
කාන්තාර සුළං සංක්රමණය
ග්රීෂ්ම සෘතුව මැද භාගයේදී සහරා කාන්තාර යේ දුහුවිලි දකුණු පෙදෙසේ වෙළඳ සුළං හරහා ගොඩබිමේ පැතිරී යන විටදී , වර්ෂාපතනය අඩුවීමක් දක්නට ඇති අතර අහසේ වර්ණය නිල් පැහැයේ සිට සුදු පැහැය දක්වා වෙනසක් වේ, මෙලෙස කාන්තාර දුහුවිලි පැතිරී යාම තුලින් වාතයේ ගුණාත්මක බව ට සුළඟේ අඩංගු අංශුමය ද්රව්යයන් මගින් සෘණාත්මක බලපෑමක් ඇතිකරයි. අප්රිකානු දුහුවිලි වලින් 50% කට වඩා ප්රමාණයක් එක්සත් ජනපදයේ ,ෆ්ලොරිඩා ප්රාන්තයට බලපායි. වර්ෂ 1970 කාල සිමාවේදී දුහුවිලි පැතිරී යාම වඩාත් අසතුටුදායක ලෙස ප්රබලව පැවතිය , එයට හේතුව වූයේ එම කාලසීමාව තුළ අප්රිකාවේ පවතී තදබල නියඟයයි. වසරෙන් වසර කැරබියන් සිට ෆ්ලොරිඩා දූහුවිලි පරිවහන කිරීමේ විශාල විචල්යතාවයක් දක්නට ලැබේ. 1970 කාල සිමාවේ සිට දුහුවිලි සුළං හි ප්රතිඵලයක් ලෙස කැරබියන් සිට ෆ්ලොරිඩා හරහා ඇති කොරල් පරයන් ගේ සෞඛ්යයමත් බව ක්රමිකව පිරිහි තිබේ.
ශාක මත වන බලපෑම
සුළඟ මගින් බීජ ව්යාප්තිය සිදුවේ,සුළඟ බීජ ව්යාප්තිය සිදුකිරීමට උපකාරීවන ප්රමුඛතම මාර්ගයක් වේ. සුළඟෙන් වන ව්යාප්තිය ප්රධාන ලෙස කොටස් 02 කින් දැක්වේ: බීජයන් හට මඳ සුළඟේ පාවීයාමට හැකිවෙන අතර , ඒ හරහා පොළොවට පතිත වීමට හැකි වේ. මෙයට ක්රමයට ඇති උදාහරණයක් වනුයේ, ඩැන්ඩලියන් මලේ තිබෙනා පිහාටු වැනි pappus ඒවායේ බීජ වලට සම්බන්ධ වී පැවතීම නිසා එම බිජ වලට වඩා වැඩි දුරක් සුළඟේ ගමන් කළ හැකිය එලෙසම මේපල් ශාකයේ බිජ වලට තටු ඇති බැවින් එම බිජ ද සුළඟේ පියඹා ගොස් පොළොවට පතිත වේ. සුළඟ මගින් බීජ ව්යාප්තිය සිදු වීමේදී සිදුවිය යුතු වැදගත් කරුණක් වන්නේ, සුළඟ මගින් බීජ ව්යාප්තිය සිදු කරනා ශාකයන් ගේ බිජ නිෂ්පාදනය ඉතාමත් විශාල වශයෙන් සිදුවිය යුතුය, විශාල බිජ ප්රමාණයක් සුළඟ හරහා ගමන් කිරීම තුලින් බිජ ප්රරෝහණය වීමට සුදුසු භූමියක පතිත විමට ඇති හැකියාව වැඩි වේ.
සුළඟ ශාකයන්ගේ වර්ධනය බාල කරනු ලැබේ.මුහුදුබඩ කලාපයන් වල සහ හුදෙකලා වූ කඳු වල පවතින ගස් තීරයන් බොහෝවිට රට මැදෙහි වූ උස් ප්රදේශයන්ගේ පවතින ගස් තීරයන්ට වඩා පහතින් පිහිටයි . දැඩි සුළං තුලින් පස සෝදා පාළුවීමට ලක් වී තුළින් පස ඛාදනයට ලක් වේ, එලෙසම ශාකයන් ගේ අතුඉති වලට හානි ද ඇතිවේ, ශාකයන් මුලින් උදුරාදැමීමටද මෙම දැඩි සුළං කටයුතු කරයි, මෙම ක්රියාවලිය Windthrow ලෙස හඳුන්වයි.
සුළං වලින් ශාකයන් මතට වන තවත් බලපෑමක් ඇතිවන්නේ වැලි සිරීම් තුලින්ය. ප්රබල සුළං බුරුල් වැල්ල සහ මතුපිට පස ඇද ගනිමින් පැයට සැතපුම් 25-40 ක තරම් ඉතාමත් වේගයකින් හමායයි. .
සතුන් මත වන බලපෑම
හරක් සහ බැටළුවන් සුළඟේ සහ ශිත උෂ්ණත්වයේ එකතුවෙන් බිහි වෙන ශිත සුළඟ හට අනුවර්තනය වීමක් දක්වයි.පෙන්ගුවියින් තම සිරුරේ මේද තට්ටුව හා අත්තටු උපකාරී කර ගනිමින් ජලයේදී සහ සුළගේ සීතලෙන් ආරක්ෂාකාරී වීමට කටයුතු කරයි, එලෙසම ඔවුන්ගේ පැතලි පාදයන් ද සීතලට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවෙන් යුක්තය. සීතලම කාලගුණය පවතින ඇන්ටාක්ටිකා වේ සිටිනා රාජ පෙන්ගුවියින් රංචු ගැසීමේ චර්යාවක් තුලින් සීතලට සහ සුළඟට මුහුණ දීමට කටයුතු කරයි.නිරන්තරයෙන් ම කණ්ඩායමෙන් බාහිර ව සිටිනා පෙන්ගුවියින් සාමාජිකයන් මාරුවෙන් මාරුවෙන්ට රංචු ගැසීමට පැමිණීම තුලින් උෂ්ණත්වය පහල බැසීම 50% කින් පමණ අඩු වේ.සන්ධිපාදක වර්ගයන්ගේ උප කුලකයක් වන පියාඹන කෘමින් පැතිර පවත්නා සුළං හරහා වේගයෙන් පියඹා යති. එමෙන්ම පක්ෂීන්, ඔවුන්ගේම ක්රමයක් අනුගමනය කරමින් සුළගේ පවත්නා තත්වය වාසියක් ලෙස ලබාගෙන පියඹා යෑම හෝ ලිස්සා යාම සිදුකරනු ලබයි.
පිකා නැමති කුඩා ක්ෂීරපායී සතුන්,කුඩා බොරළු කැට යොදාගනිමින් තනන ලද බැම්මක් මගින් ඔවුන්ගේ වියලි තෘණ වර්ග සහ වියලි ශාක වර්ග ශිත සෘතුවේ දී සුළගේ ගසා ගෙනයාම වලක්වාගෙන එම ආහාර ආරක්ෂා කර ගැනීමට කටයුතු කරයි.ගෝනුන් හට අතිශයින්ම තියුණු ලෙස ගන්ධයන් හදුනා ගැනීමේ හැකියාවක් පවතී. ඔවුන් හට සුළග හමන දිශාවට ප්රතිවිරුද්ධ දිශාවේ මිටර් 800 ක පමණ දුරකින් සිටිනා විලෝපිකයන් හදුනා ගත හැකිය.
සිදුවූ අලාභ හානි
විශාල පරිමාණයේ සුළං තුලින් අලාභ හානි සිදුවිය හැක,අලාභ හානි සිදු වේද නොවේද යන්න රඳා පවතින්නේ සුළං වල ප්රබලතාවය මතය. කලාතුරකින් සුළං පහරවල් හේතු කොටගෙන දුර්වල ලෙස නිර්මාණය කර ඇති එල්ලෙන පාලම් පැද්දීමට ලක් වේ. සුළං පහරවල් එක හා සමාන ප්රබලත්වයකින් හා සමාන වාර ගණනකින් පාලම පැද්දීමට ලක් වෙනවා නම් එම එල්ලෙන පාලම ඉතා පහසුවෙන් විනාශයට ලක්වේ, එබඳු සිදුවීමක් Tacoma Narrows පාලම හා සිදුවිය.සුළගේ වේගය 23 නාවික සැතපුම් (43 km/h) යක තරම් අඩු වේගයක පැවතුනත් එම සුළං වේගය මගින් විදුලි සැපයුම් සපයාලන විදුලි රැහන් මතට ගස් වල අතු පතිත කිරීම තුලින් බලශක්ති ප්රවාහය අඩාල වීම සිදුවේ. කිසිදු ආකාරයේ විශේෂිත ශාක වර්ගයක් හරිකේන් සුළං බලයක් ඉදිරියේ නොවැටී මුහුණ දී සිටින බවට සහතික විය නොහැක, නො ගැඹුරැ මුල් සහිත ශාකයන් වැඩි වශයෙන් මුලින් උදුරා දැමීමේ හැකියාව ඇත.එලෙසම වඩාත් පහසුවෙන් කැඩෙන සුළු අලිගැටපේර වැනි ශාක වැඩි වශයෙන් හානියට පත් වීමේ ඉඩකඩ වැඩිය. හරිකේන් සුළං හරහා ජංගම නිවාසය වලට දැඩි හානි සිදුවේ, එලෙසම ස්ථාවර ලෙස ඉදිකරන ලද නිවාසයන් පවා අත්තිවාරමෙන් ගලවා දැමීමට මෙම හරිකේන් සුළං ප්රබල වේ. නාවික සැතපුම් 135 (250 km/h) ඉක්මවා යන විට නිවාසයන් සම්පූර්න වශයෙන් විනාශයට පත්වේ,එලෙසම විශාල ගොඩනැගිලි වලටද සැලකිය යුතු හානියක් සිදුවේ. මිනිසා ගේ නිර්මාණයන් මුළුමනින්ම විනාශයට පත් කිරීමට නාවික සැතපුම් 175 (324 km/h) ඉක්මවා පවතින සුළං ප්රබල වේ. අලාබ හානි සිදුකරන නිවර්තන වා සුළි, ටෝනාඩෝ වැනි සුළං හි වේගය තක්සේරු කිරීමට Saffir-Simpson scale සහ Enhanced Fujita scale යන දර්ශකයන් නිර්මාණය කර තිබේ.
විශාලතම සුළං පහර සදහා වූ වාර්තාව ඕස්ට්රේලියාවේ Barrow Island දී 1996 අප්රියෙල් 10 වැනි දින 408 km/h (253 mph) වේගයකින් හමා ගිය ඔලිවියා නිවර්තන වා සුළිය විසින් උසුලයි.මෙම වාර්තාව මිට පෙර 1934 අප්රියෙල් 12 වන දින Mount Washington (New Hampshire) හිදී 372 km/h (231 mph) වේගයකින් හමා ගිය සුළග හට හිමිවී තිබුනි.
බාහිර අවකාශයේ දී
සූර්ය සුළං , පෘථිවියේ සුළඟට වඩා බොහෝ සෙයින් වෙනස් වේ. සූර්යයාගෙන් සූර්ය සුළඟේ ආරම්භය සිදුවේ, සූර්ය සුළඟ සමන්විත වන්නේ සූර්යයාගෙන් වායුගෝලයෙන් ගිලිහි ගිය අංශු වලිනි. සූර්ය සුළඟ ට සමාන ලෙසින් ග්රහ සුළඟ සැහැල්ලු වායුන් ගෙන් සමන්විත විෙ.
ග්රහ සුළඟ
ග්රහලෝක වල ඉහළ වායුගෝලීය ස්ථරයේ පවත්නා ද්රවගතික සුළඟ සැහැල්ලු රසායනික මූලද්රව්ය වන හයිඩ්රජන් වලට exobase දක්වා ඉහල යාමට ඉඩ ලබා දේ, exosphere හි අවම මට්ටමේ දී වායුන් හට ප්රවේගයෙන් ගැලවී අනෙකුත් වායු අංශු හට බලපෑමකින් තොරව අභ්යවකාශය ට පැතිරයාමට හැකිවේ. මෙවැනි ආකාරයකට ග්රහලෝක වල සිට අභ්යවකාශය දක්වා වායුන් ගේ සිදුවන අහිමිවීම ග්රහ සුළඟ නම් වේ.
සූර්ය සුළඟ
සාමාන්ය සුළඟකට වඩා සූර්ය සුළං හි අංශුවලින් සමන්විත ගලා යෑමක් පවතී. එම ප්රවාහයේ වැඩි වශයෙන්ම අන්තර්ගත වන්නේ ඉලෙක්ට්රෝන සහ ප්රෝටෝන යන්ය. මෙම අංශු ධාරා උෂ්ණත්වය සහ ගමන් කරන කාලය තුළ පැවති වේගය අනුව විවිධාකාරවේ. මෙම අංශුන්ගේ අධික උෂ්ණත්වය නිසා, ඒවාට සුර්යයාගේ ගුරුත්වාකර්ෂණය මඟ හැරිය හැක. සුර්ය සුළං මඟින් නිර්මාණය වන සුර්ය වායු ගෝලය, තාරකා අතර පවත්නා මාධ්යයෙන් සමන්විත සෞරග්රහ මණ්ඩලයෙන් ආවරණය වන ඉතා විශාල ගෝලයකි. සුර්ය සුළඟ නිසා ඉහල වායු ගෝලය අයනීකරණය වීම වලක්වා ගැනීමට, ග්රහලෝකයන්ට විශාල චුම්බක ක්ෂේත්රයක් අවශ්යවේ. සුර්ය සුලඟ මඟින් සිදුවන අනෙකුත් සංසිද්ධිය නම්, පෘථිවිය මතුපිට ශක්තිය මුදා හළ හැකි භූ චුම්බක ධාරාවන්, උත්තර ආලෝකයන් වැනි අරෝරා සහ කොමෙට් හි ප්ලාස්මා වල්ග යනාදිය නිරන්තරයෙන් ම සූර්යයාගෙන් ඉවතට පිහිටීමයි.
වෙනත් ග්රහ ලෝකයන් තුළ
පැයට කිලෝමීටර් 300 (190 mph) ප්රබලත්වයකින් යුත් සුළං සිකුරු ගේ වායුගෝලීය කලාපයේ සෑම පෘථිවී දින හතර පහක කාලයක් තුළ ඇතිවේ. අඟහරු ගේ ධ්රැවයන් ශීත සෘතුවෙන් පසුව හිරු එළියට නිරාවරනය වන විට , මිදුණු CO2ඌර්ධවපානනය කර , සුවිශේෂී සුළඟක් නිර්මාණය කරමින් 400 පැයට කිලෝමීටර් (250 mph) වේගයකින් හමා යයි.
මේවාත් බලන්න
යොමුව
- JetStream (2008). "Origin of Wind". National Weather Service Southern Region Headquarters. සම්ප්රවේශය 2009-02-16.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- JetStream (2008). "How to read weather maps". National Weather Service. සම්ප්රවේශය 2009-05-16.
- Glossary of Meteorology (2009). "Wind vane". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-03-17.
- Glossary of Meteorology (2009). "Wind sock". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-03-17.
- Glossary of Meteorology (2009). "Anemometer". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-03-17.
- Walter J. Saucier (2003). Principles of Meteorological Analysis. . ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-01-09.
- Glossary of Meteorology (2009). "G". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-03-18.
- Glossary of Meteorology (2009). "Storm". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-03-18.
- Coastguard Southern Region (2009). "The Beaufort Wind Scale". සම්ප්රවේශය 2009-03-18.
- "Decoding the station model". . . 2009. සම්ප්රවේශය 2007-05-16.
- "How to read weather maps". JetStream. National Weather Service. 2008. සම්ප්රවේශය 2009-06-27.
- Terry T. Lankford (2000). Aviation Weather Handbook. . ISBN . සම්ප්රවේශය 2008-01-22.
- The Physics of Wind Turbines. Kira Grogg Carleton College (2005) p. 8. (PDF). Retrieved 2011-11-03.
- (1999-07-14). "African Dust Called A Major Factor Affecting Southeast U.S. Air Quality". . සම්ප්රවේශය 2007-06-10.
- Glossary of Meteorology (2009). "Monsoon". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2008-03-14.
- "Chapter-II Monsoon-2004: Onset, Advancement and Circulation Features" (PDF). National Centre for Medium Range Forecasting. 2004-10-23. සම්ප්රවේශය 2008-05-03.
- "Monsoon". Australian Broadcasting Corporation. 2000. සම්ප්රවේශය 2008-05-03.
- Dr. Alex DeCaria (2007-10-02). "Lesson 4 – Seasonal-mean Wind Fields" (PDF). Millersville Meteorology. සම්ප්රවේශය 2008-05-03.
- Glossary of Meteorology (2009). "Westerlies". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-04-15.
- Halldór Björnsson (2005). "Global circulation". Veðurstofu Íslands. සම්ප්රවේශය 2008-06-15.
- Glossary of Meteorology (2009). "Polar easterlies". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2009-04-15.
- Michael E. Ritter (2008). "The Physical Environment: Global scale circulation". . සම්ප්රවේශය 2009-04-15.
- Dr. Steve Ackerman (1995). "Sea and Land Breezes". . සම්ප්රවේශය 2006-10-24.
- JetStream: An Online School For Weather (2008). "The Sea Breeze". National Weather Service. සම්ප්රවේශය 2006-10-24.
- National Weather Service Forecast Office in (2008). "What is a monsoon?". National Weather Service Western Region Headquarters. සම්ප්රවේශය 2009-03-08.
- Douglas G. Hahn and (1975). "The Role of Mountains in the South Asian Monsoon Circulation". . 32 (8): 1515–1541. :...32.1515H 1975JAtS ...32.1515H. doi:10.1175/1520-0469(1975)032<1515:TROMIT>2.0.CO;2. 1520-0469.
{{}}
: Check|bibcode=
length () - J. D. Doyle (1997). "The influence of mesoscale orography on a coastal jet and rainband". . 125 (7): 1465–1488. :1997MWRv..125.1465D. doi:10.1175/1520-0493(1997)125<1465:TIOMOO>2.0.CO;2. 1520-0493.
- උපුටාදැක්වීම් දෝෂය: අනීතික
<ref>
ටැගය;Trex
නමැති ආශ්රේයන් සඳහා කිසිදු පෙළක් සපයා නොතිබුණි - Anthony Drake (2008-02-08). "The Papaguayo Wind". NASA Goddard Earth Sciences Data and Information Services Center. සම්ප්රවේශය 2009-06-16.
- Rene Munoz (2000-04-10). "Boulder's downslope winds". University Corporation for Atmospheric Research. සම්ප්රවේශය 2009-06-16.
- Kansas Wind Energy Project, Affiliated Atlantic & Western Group Inc, 5250 W 94th Terrace, Prairie Village, Kansas 66207
- (2009-02-06). "120 Gigawatt of wind turbines globally contribute to secure electricity generation". Press release. සම්ප්රවේශය 2009-02-06.
- David Strahan (2009-03-11). "From AC to DC: Going green with supergrids". . සම්ප්රවේශය 2009-03-13.
- D. C. Beaudette (1988). "FAA Advisory Circular Pilot Wind Shear Guide via the Internet Wayback Machine" (PDF). . 2006-10-14 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2009-03-18.
- David M. Roth (2006). "Unified Surface Analysis Manual" (PDF). . සම්ප්රවේශය 2006-10-22.
- Glossary of Meteorology (2007). "E". American Meteorological Society. සම්ප්රවේශය 2007-06-03.
- "Jet Streams in the UK". BBC. 2009. සම්ප්රවේශය 2009-06-20.
- Cheryl W. Cleghorn (2004). "Making the Skies Safer From Windshear". NASA . August 23, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2006-10-22.
{{}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) () - Hans M. Soekkha (1997). Aviation Safety. VSP. p. 229. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-06-21.
- Robert Harrison (2001). Large Wind Turbines. : . p. 30. ISBN .
- Ross Garrett (1996). The Symmetry of Sailing. : Sheridan House. pp. 97–99. ISBN .
- Gail S. Langevin (2009). "Wind Shear". . October 9, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2007-10-09.
{{}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) () - University of Illinois (1999). "Hurricanes". සම්ප්රවේශය 2006-10-21.
- University of Illinois (1999). "Vertical Wind Shear". සම්ප්රවේශය 2006-10-21.
- Integrated Publishing (2007). "Unit 6—Lesson 1: Low-Level Wind Shear". සම්ප්රවේශය 2009-06-21.
- Laura Gibbs, Ph.D (2007-10-16). "Vayu". Encyclopedia for Epics of Ancient India. සම්ප්රවේශය 2009-04-09.
- Michael Jordan (1993). Encyclopedia of Gods: Over 2, 500 Deities of the World. New York: Facts on File. pp. 5, 45, 80, 187–188, 243, 280, 295. ISBN .
- Theoi Greek Mythology (2008). "Anemi: Greek Gods of the Winds". Aaron Atsma. සම්ප්රවේශය 2009-04-10.
- John Boardman (1994). The Diffusion of Classical Art in Antiquity. . ISBN .
- Andy Orchard (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. . ISBN .
- History Detectives (2008). "Feature – Kamikaze Attacks". . සම්ප්රවේශය 2009-03-21.
- Colin Martin, Geoffrey Parker (1999). The Spanish Armada. Manchester University Press. pp. 144–181. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-06-20.
- Ernest Edwin Speight and Robert Morton Nance (1906). Britain's Sea Story, B.C. 55-A.D. 1805. Hodder and Stoughton. p. 30. සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- Jerry Cardwell (1997). Sailing Big on a Small Sailboat. Sheridan House, Inc. p. 118. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
- Underwater Archaeology Kids' Corner (2009). "Shipwrecks, Shipwrecks Everywhere". . සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
- Carla Rahn Phillips (1993). The Worlds of Christopher Columbus. Cambridge University Press. p. 67. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
- G. Juleff (1996). "An ancient wind powered iron smelting technology in Sri Lanka". Nature. 379 (3): 60–63. :1996Natur.379...60J. doi:10.1038/379060a0.
- A.G. Drachmann (1961). "Heron's Windmill". Centaurus. 7: 145–151.
- (May 1991). Mechanical Engineering in the Medieval Near East. pp. 64–69.
{{}}
:|work=
ignored () - Glider Flying Handbook. U.S. Government Printing Office, Washington D.C.: U.S. Federal Aviation Administration. 2003. pp. 7–16. FAA-8083-13_GFH. සම්ප්රවේශය 2009-06-17.
- Vern Hofman and Dave Franzen (1997). "Emergency Tillage to Control Wind Erosion". North Dakota State University Extension Service. සම්ප්රවේශය 2009-03-21.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- James K. B. Bishop, Russ E. Davis, and Jeffrey T. Sherman (2002). (PDF). Science. 298 (5594): 817–821. :2002Sci...298..817B. doi:10.1126/science.1074961. PMID 12399588. 2010-06-01 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2009-06-20.
{{}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified ()CS1 maint: multiple names: authors list () - (2004). "Dunes – Getting Started". සම්ප්රවේශය 2009-03-21.
- F. von Richthofen (1882). "On the mode of origin of the loess". Geological Magazine (Decade II). 9 (7): 293–305. doi:10.1017/S001675680017164X.
- Arthur Getis; Judith Getis and Jerome D. Fellmann (2000). Introduction to Geography, Seventh Edition. . p. 99. ISBN .
- name=Erosion
- Science Daily (1999-07-14). "African Dust Called A Major Factor Affecting Southeast U.S. Air Quality". සම්ප්රවේශය 2007-06-10.
- Science Daily (2001-06-15). "Microbes And The Dust They Ride In On Pose Potential Health Risks". සම්ප්රවේශය 2007-06-10.
- Usinfo.state.gov (2003). "Study Says African Dust Affects Climate in U.S., Caribbean" (PDF). සම්ප්රවේශය 2007-06-10.
- U. S. Geological Survey (2006). "Coral Mortality and African Dust". සම්ප්රවේශය 2007-06-10.
{{}}
: External link in
()|author=
- J. Gurevitch, S. M. Scheiner, and G. A. Fox (2006). Plant Ecology, 2nd ed. Sinauer Associates, Inc., Massachusetts.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list () - "Short-term evolution of reduced dispersal in island plant populations". Journal of Ecology. 84: 53–61. 1996. doi:10.2307/2261699. 2261699.
- Leif Kullman (2005). (PDF). Arctic. 58 (3): 286–294. 2012-01-11 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2009-06-20.
{{}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified () - Mathieu Bouchard, David Pothier, and Jean-Claude Ruel (2009). "Stand-replacing windthrow in the boreal forests of eastern Quebec". Canadian Journal of Forest Research. 39 (2): 481–487. doi:10.1139/X08-174.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list () - ARS Studies Effect of Wind Sandblasting on Cotton Plants / January 26, 2010 / News from the USDA Agricultural Research Service. Ars.usda.gov. Retrieved 2011-11-03.
- "ARS Studies Effect of Wind Sandblasting on Cotton Plants". USDA Agricultural Research Service. January 26, 2010.
- D. R. Ames and L. W. lnsley (1975). "Wind Chill Effect for Cattle and Sheep" (PDF). Journal of Animal Science. 40 (1): 161–165. PMID 1110212.[]
- Australian Antarctic Division (2008-12-08). "Adapting to the Cold". Australian Government Department of the Environment, Water, Heritage, and the Arts Australian Antarctic Division. සම්ප්රවේශය 2009-06-20.
- Gary Ritchison (2009-01-04). "BIO 554/754 Ornithology Lecture Notes 2 – Bird Flight I". . සම්ප්රවේශය 2009-06-19.
- Jennifer Owen (1982). Feeding strategy. University of Chicago Press. pp. 34–35. ISBN .
- Bob Robb, Gerald Bethge, Gerry Bethge (2000). The Ultimate Guide to Elk Hunting. Globe Pequot. p. 161. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-06-19.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list ()[] - T. P. Grazulis (2001). The tornado. Press. pp. 126–127. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-05-13.
- Hans Dieter Betz, Ulrich Schumann, Pierre Laroche (2009). Lightning: Principles, Instruments and Applications. Springer. pp. 202–203. ISBN . සම්ප්රවේශය 2009-05-13.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list () - Derek Burch (2006-04-26). "How to Minimize Wind Damage in the South Florida Garden". University of Florida. සම්ප්රවේශය 2009-05-13.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- National Hurricane Center (2006-06-22). "Saffir-Simpson Hurricane Scale Information". National Oceanic and Atmospheric Administration. සම්ප්රවේශය 2007-02-25.
{{}}
: External link in
()|author=
and|publisher=
- Storm Prediction Center (2007-02-01). "Enhanced F Scale for Tornado Damage". සම්ප්රවේශය 2009-05-13.
- Ruth Murray-Clay (2008). "Atmospheric Escape Hot Jupiters & Interactions Between Planetary and Stellar Winds". Boston University. 2009-08-04 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2009-05-05.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- David H. Hathaway (2007). "The Solar Wind". National Aeronautic and Space Administration Marshall Space Flight Center. සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
{{}}
: External link in
()|publisher=
- Robert Roy Britt (2000-03-15). "A Glowing Discovery at the Forefront of Our Plunge Through Space". SPACE.com.
- John G. Kappenman; et al. (1997). . Earth in Space. 9 (7): 9–11. 2008-06-11 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
{{}}
: Explicit use of et al. in:|author=
(); More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified () - T. Neil Davis (1976-03-22). "Cause of the Aurora". Alaska Science Forum. සම්ප්රවේශය 2009-03-19.
- Donald K. Yeomans (2005). "World Book at NASA: Comets". . සම්ප්රවේශය 2009-06-20.[]
- W. B. Rossow, A. D. del Genio, T. Eichler (1990). "Cloud-tracked winds from Pioneer Venus OCPP images". Journal of the Atmospheric Sciences. 47 (17): 2053–2084. :1990JAtS...47.2053R. doi:10.1175/1520-0469(1990)047<2053:CTWFVO>2.0.CO;2. 1520-0469.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list () - NASA (2004-12-13). "Mars Rovers Spot Water-Clue Mineral, Frost, Clouds". සම්ප්රවේශය 2006-03-17.
- NASA – NASA Mars Rover Churns Up Questions With Sulfur-Rich Soil 2010-07-27 at the Wayback Machine. Nasa.gov. Retrieved 2011-11-03.
- David, Leonard (12 March 2005). "Spirit Gets A Dust Devil Once-Over". Space.com. සම්ප්රවේශය 2006-12-01.
- A. P. Ingersoll, T. E. Dowling, P. J. Gierasch, G. S. Orton, P. L. Read, A. Sanchez-Lavega, A. P. Showman, A. A. Simon-Miller, A. R. Vasavada (2003-07-29). Dynamics of Jupiter’s Atmosphere (PDF). Lunar & Planetary Institute. සම්ප්රවේශය 2007-02-01.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list () - C.C. Porco; et al. (2005). "Cassini Imaging Science: Initial Results on Saturn's Atmosphere". Science. 307 (5713): 1243–1247. :2005Sci...307.1243P. doi:10.1126/science.1107691. PMID 15731441.
{{}}
: Explicit use of et al. in:|author=
() - L. A. Sromovsky and P. M. Fry (2005). "Dynamics of cloud features on Uranus". Icarus. 179 (2): 459–484. :2005Icar..179..459S. doi:10.1016/j.icarus.2005.07.022.
- H.B. Hammel, I. de Pater, S. Gibbard, G.W. Lockwoodd, K. Rages (2005). (PDF). Icarus. 175 (2): 534–545. :2005Icar..175..534H. doi:10.1016/j.icarus.2004.11.012. 2007-10-25 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්රවේශය 2014-04-10.
{{}}
: More than one of|accessdate=
and|access-date=
specified (); More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified ()CS1 maint: multiple names: authors list () - H.B. Hammel, K. Rages, G.W. Lockwoodd, E. Karkoschka, I. de Pater (2001). "New Measurements of the Winds of Uranus". Icarus. 153 (2): 229–235. :2001Icar..153..229H. doi:10.1006/icar.2001.6689.
{{}}
: CS1 maint: multiple names: authors list ()
විකිපීඩියාව, විකි, සිංහල, පොත, පොත්, පුස්තකාලය, ලිපිය, කියවන්න, බාගන්න, නොමිලේ, නොමිලේ බාගන්න, mp3, වීඩියෝ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, පින්තූරය, සංගීතය, ගීතය, චිත්රපටය, පොත, ක්රීඩාව, ක්රීඩා., ජංගම දුරකථන, android, ios, apple, ජංගම දුරකථන, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, පීසී, වෙබ්, පරිගණකය
ස ළඟ හ වත හ ළඟ යන ව ශ ල ප රම ණය න ව ය න ග ස ද වන ගල ය මය ව ඩ ප ඩනයක ස ට අඩ ප ඩනයකට ව තය ගලය ප ථ ව ය මත ප ට ස ළඟ සමන ව ත වන න ව තය ස ද වන ව ශ ල ස චලනයන ග න ය ස ළඟ ස ම න යය න වර ග කරන ලබන න අවක ශමය පර ම ණය ව ගය ස ළඟ මත ඇත වන බලප ම ස ළඟ හට ගන න ප රද ශය සහ ස ළඟ ප රථ ඵලය යන කර ණ මතය අපග ස ර ග රහ මණ ඩලය ත ල ප රබල වශය න ස ළ පවත න ග රහල ක වන ය න ප ච න සහ ස නස ර ය ස ළඟ ව ව ධ ක ර ලක ෂණයන ග න සමන ව තය ව දගත ලක ෂණය වන න ස ළඟ ප රව ගයය තවද ස ළඟ සමන ව ත ව ය ඝනත වය සහ සමන ව ත ශක ත ධ ර ත වද ස ලක ල ලට ගන Tacuinum Sanitatis හ ස ළග න ර පණයමඳ ස ළග එසව යන මනම ල යක ග ම හ ණ ආවරණය ක ළග ණ ව ද ය ව ද ස ළ බ හ ව ට ක ණ ඩ කරන ලබන න ස ළ වල ශක ත ය මත සහ ස ළ හමන ද ශ නත ය අන වය ව ගය න හමන ක ට ස ළඟ ස ළ පහර ව ක ට ක ල පරතරයක අතරත ර ම න ත ත වක පමණ හමන ද ඩ ස ළඟ හද ස ක ණ ට ව ව ව ශ ල ක ල පර සයක ත ල ඇත වන ස ළ හ ද න ව මට ව ව ධ ක ර නම ඇත එම න මයන න ර ම ණය ක ර මට ස ළග ස ම න ය ශක ත ය පදනම කර ගන එම න මයන වන න මඳ ස ළඟ චණ ඩ ම ර තය ක ණ ට ව ව ස ළ ය හර ක න සහ ටය ප න ව ව ශ ල පර ම ණය ව ය ග ල ය ස රචනයන ඇත ව මට හ ත ක රක වන න සමකය සහ ධ ර ව අතර ත පය ව නස ව ම අන තරය සහ ප ථ ව ය පර භ රමණයය ප ර ණ ම නව ශ ෂ ඨ ච රයන හ ද ස ළඟ ද වත වය න ප ද කරන ල බ ය එල සම ඈත අත තය ස ට වර තම නය ත ක ස ළග ප රය ජන ව ව ධ ක ර කටය ත සදහ ය ද ගන එනම බල ශක ත ම ල ශ රයක ල ස ව න ද කටය ත වලට ක ර ම ක කටය ත ව න ව ව ධ ක ර කටය ත සදහ ස ළඟ ය ද ගන හ ත ව1888 ද ඇත ව උග ර හ ම ක ණ ට ව මත ප ට ව ශ ල ෂණය ව ශ ලතර සම ප ඩන ස ථ න ප න ම කරන වර ග ප රම ණය හරහ ව ශ ල ස ළ න ර පණය කරය ස ළඟ ඇත ව මට හ ත වන න ව ය ග ල ය ප ඩනය ඇත වන ව නස ව මය ව ය ග ල ය ප ඩනය ව නස ව ම ඇත වන ව ට ව තය ව ඩ ප ඩනය ස ට අඩ ප ඩනය දක ව ව ව ධ ක ර ව ගයන ග න ගමන කරය භ රමණය වන Coriolis effect ක ර ය ල ස බලප ම ත ල න ව තය තව ද රටත අපගමනය ක ර ම ස ද ව ග ල ය වශය න ප රධ න ස ධක 02 ක ව ශ ල ප රම ණය ස ළ ඇත ව මට බලප ය ව ය ග ල ය ස සරණය එම ස ධක 02 ක වන න සමකය සහ ධ ර ව අතර ත පය ව නස ව ම ආන තරය ස ර ය ශක ත ය අවශ ෂණය කරග න ම ව ෂමත වය ජලය ප ව ම හ ක ය වට මග ප න වය සහ ප ථ ව ය පර භ රමණයය ප ථ ව ප ෂ ඨ තලය ආසන නය ද ඝර ෂණය හ ත ක ට ග න ස ළග අඩ ල ව මක ප න න ම කරන ලබය මත ප ට ඝර ෂණය අඩ ප ඩනයක සහ ත ප රද ශයන හ අභ යන තරයට ව ඩ වශය න ස ළ ගමන කරව ම ස ද ක ර මට හ ත වක ව ස ළඟ න ර වචනය ක ර මට ය ද ගන න භ ත ක බලයන ග සමත ල තත වය ය ද ග න ම හරහ ස ළග ආක ත ය ව ය ජනය ක ර මට සහ ව ශ ල ෂණය ක ර ම ස ද කරය ඒ ත ල න ව ය ග ල ය ගත චලන සම කරණය අවබ ධය පහස කරන අතරම ස රස හ ත රස ල ස ස ළග ප ත ර ම ප ල බදව ග ණ ත මක තර කයක ලබ ග න මට හ ක ව ම න මඅන ලම නයමධ යම ප රම ණය ට න ඩ වක Oklahoma ම ය 1999 ස ළග ද ශ ව ස ම න යය න ප රක ශ කරන ලබන න ස ළඟ හටගත ද ශ ව පදනම කරග නය උද හරණයක ල ස උත ර ස ළඟ හම යන න උත ර ස ට දක ණටය ස ළ ද ශ දර ශකයක මග න ස ළඟ ද ශ ව හද න ගත හ ක ය ග වන ත ට පල දක නට ල බ න Windsock මග න ස ළඟ ද ශ ව ද ක ව මට හ ස ළඟ ව ගය තක ස ර ක ර මද ස ද කරය ස ළඟ ව ගය ම න ම අන ලම නය මග න ස ද කරය පර ය ෂණ කටය ත වලද ව ශ ල ම න ම ව ර ගණනක අවශ ය ව ව ට අත ධ වන ය තර ගයන හ ප රච රණ ව ගය හ රත ව කම බ යක ප රත ර ධය ත ල න හට ගන න ව ත ශ රය මග න ද ස ළඟ ම න ම කරය ස ළඟ බලප ම ප රම ණයඅත තය ස ට බ ය ෆ ර ට ස ළ බල පර ම ණය න ර ක ෂණ සහ න ගමන ප දක කරගන ම න ස ගරය තත වය න ර ක ෂණය මග න ස ළග ව ගය ප ළ බදව ව ස තරයක ලබ ද න ලද ආරම භය ද එය අඩ 13 ක ප රම ණයක ව ය නම ත වර ෂ 1940 වන ව ට ම න ම ප රම ණය අඩ 17 දක ව ප රස රණය ව ය ප ද ව ව ව ධ ක ර ව ගයන ග න හම යන ස ළ හ ඳ න ව මට ව ව ධ ක ර න මයන ඇත එනම මඳ ස ළඟ චණ ඩ ම ර තය ක ණ ට ව ව ස ළ හර ක න සහ ටය ප න ව බ ය ෆ ර ට පර ම ණය අන ව චණ ඩ ම ර තයන පවත න න න ව ක ස තප ම 28 52 km h සහ න ව ක ස තප ම 55 102 km h අතරත රය චණ ඩ ම ර ත ප රභ දන ඛ ණ ඩයන ග ශක ත ප රම ණයන ප ර සඳහන කළ ව ග ප රම ණයන ට අන ව මත මධ යස ථ න ව ම ශක ත මත සහ පර ප ර ණ ල ස වර ග කරණය කළ හ ක ක ණ ට වන හ ස ළ ප රබලත වය න ව ක ස තප ම 56 104 km h ස ට න ව ක ස තප ම 63 117 km h ක දක ව පමණ ව න වර තන ව ස ළ හද න වන ප ර භ ෂ ක වචන ම ල වන ග ල ය වශය න කල පය න කල පයට ව නස ව පහත ද ක ව න න ල වප ර කල ප ය ක ලග ණ ව ද ය ත මක ව ශ ෂ මධ යයස ථ න ය ද ගන න වර ග කරණයන ග ස ර ශයක ස ම න ය ස ළග වර ගක ර ම න වර තන ව ස ළ ය වර ගක ර ම ස ම ස ළඟක ම ස ම න යය න ව න ඩ 10 ක පමණ පවත Beaufort scale ව න ඩ 10 ක පවත න ස ළ න ව ක ස තප ම ස ම න ය ව යහ රය උත ර ඉන ද ය න ස ගරය IMD න ර තද ග ඉන ද ය න ස ගරය MF ඔස ට ර ල ය න කල ප ය දක ණ ශ න ත කර ස ගරය BoM BMKG FMS MSNZ වයඹ ද ග ශ න ත කර ස ගරය JMA වයඹ ද ග ශ න ත කර ස ගරය JTWC ඊස න ද ග ශ න ත කර ස ගරය සහ උත ර අත ල න ත ක ස ගරය NHC සහ CPHC0 lt 1 න ශ චල අව ප ඩන කල පය න වර තන ක ර ල ල අඩ න වර තන න වර තන අවප ඩනය න වර තන අවප ඩනය න වර තන අවප ඩනය න වර තන අවප ඩනය1 1 3 ස හ ල ල ස ළ 2 4 6 ස හ ල ල මඳ ස ළ 3 7 10 ම ද මඳ ස ළ 4 11 16 මධ යස ත මඳ ස ළ 5 17 21 න ව ම මඳ ස ළ අවප තය6 22 27 ව ගවත මඳ ස ළ 7 28 29 මධ යස ථ චණ ඩ ම ර තය බලවත අවප ඩනය න වර තන අවප ඩනය30 338 34 40 න ව ම චණ ඩ ම ර තය ව ස ළ මය ක ණ ට ව මධ යස ථ න වර තන ක ණ ට ව න වර තන ව ස ළ ය 1 න වර තන ක ණ ට ව න වර තන ක ණ ට ව න වර තන ක ණ ට ව9 41 47 ප රබල චණ ඩ ම ර තය10 48 55 පර ප ර ණ චණ ඩ ම ර තය උග ර ව ස ළ මය ක ණ ට ව උග ර න වර තන ක ණ ට ව න වර තන ව ස ළ ය 2 උග ර න වර තන ක ණ ට ව11 56 63 ක ණ ට ව12 64 72 හර ක න ඉත උග ර ව ස ළ මය ක ණ ට ව න වර තන ව ස ළ ය උග ර න වර තන ව ස ළ ය 3 ටය ප න ටය ප න හර ක න 1 13 73 85 හර ක න 2 14 86 89 උග ර න වර තන ව ස ළ ය 4 ඉත ව ශ ල හර ක න 3 15 90 99 ත ව ර න වර තන ව ස ළ ය16 100 106 ඉත ව ශ ල හර ක න 4 17 107 114 උග ර න වර තන ව ස ළ ය 5 115 119 ඉත ත ව ර න වර තන ව ස ළ ය ව ශ ල ටය ප න gt 120 ස ප ර ව ස ළ මය ක ණ ට ව ඉත ව ශ ල හර ක න 5 ද ය ණ කළ ෆ ජ ට පර ම ණය ද ය ණ කළ ෆ ජ ට පර ම ණය EF පර ම ණය මග න ඇමර ක ව පදනම කරග න ස ද ව හ න ය මත ට න ඩ ප රබලත ව අගය කරය පර ම ණය ස ළග ව ගය ස ප ක ෂ ව රගණන ව යහ ක හ න යmph km hEF0 65 85 105 137 53 5 ස ළ හ න යක හ හ න න ම ත සමහර න ව සයන හ වහල ග ලව ය ම ව හ ප ල හට තරමක හ න ස ද ව ම ගස වල අත ක ඩ ය ම න ග ඹ ර ම ල සහ ත ගස ග ලව ය ම ව ර ත ව හ න න ම ත බව තහව ර ව එනම එළ මහන හ ප වත න ට ර න ඩ ස මව ටම EF0 ල ස ස ලක EF0 damage exampleEF1 86 110 138 178 31 6 මධ යස ථ හ න වහල ස වල ද ඩ ල ස ඉවත ව ජ ගම න ව ස ප රළ ය ම හ ද ඩ ල ස හ න ව ම භ හ ර ද රවල අල භ හ න ව ම ජන ල සහ අන ක ත ව ද ර ක ඩ ය ම EF1 damage exampleEF2 111 135 179 218 10 7 ස ලක ය ය ත හ න හ ඳ න ඉඳ කළ න ව ස වහල ඉර ය ම න ව ස අත ත ව රම ග ලව ය ම ජ ගම න ව ස සම ප ර ණය න ග ලව ය ම ව ශ ල ගස ම ල න ප ට ය ම ආල ක ප රභව ස වය ක ර යව ද ල ව ය ම රථ ව හන ප ළව න ඉවත ව ය ම EF2 damage exampleEF3 136 165 219 266 3 4 උග ර හ න හ ඳ න ඉද කළ මහල න ව ස ම ළ මන න ම ව න ශ ව ය ම ස ප ප ස ක ර ණ ව න ව ශ ල ග ඩන ග ල සඳහ උග ර හ න ද ම ර ය රථ ප රළ ය ම ශ ක ප ත ග ස ම බර ව හන ප ළව න එසව ව ස ව ය ම ද ර වල අත ත ව රම සහ ත ග ඩන ග ල ව ය හ සඳහ බරපතල හ න EF3 damage exampleEF4 166 200 267 322 0 7 අත ශය හ න හ ඳ න ඉද කළ න ව ස ම ළ මන න ම ත න තල ව ම ම ටර රථ සහ අන ක ත ව ශ ල වස ත න ව ස ව ය ම EF4 damage exampleEF5 gt 200 gt 322 lt 0 1 ම ළ මන න ම ස ද වන ව න ශය ශක ත මත ර ම සහ ත හ ඳ න ඉද කළ න ව ස ත න තල ව අත ත ව රම ව ස ව ය ම ව න ය ද ක න ක ර ට ර ම දර ණ ල ස ව න ශ ව ම උස ග ඩන ග ල ඇද ව ට ම හ උග රව ව ය හය ව ක ර ත ව ම EF5 damage exampleස ථ න ය න ර පණය ස ථ න ය න ර පණය ත ළ ස ළග ප හ ට ව ම ස ථ න ය න ර පණ ක රමය මඟ න ක ලග ණ ස ත යම මත ප ට ස ළ ද ශ ව හ ව ගය ද ක ව මට ස ළ ඇම න ම කට ය ද ගන එම කට එහ අග ප හ ට ක ඩ ය ද ගන ම න ව ගය න ර පණය ක ර ස ම භ ග ක ඩ යක න ම 5 knots 9 3 km h ක ස ළ ප රම ණයක න ර පණය ක ර ස ම සම ප ර ණ ක ඩ යක න ම 10 knots 19 km h ක ස ළ ප රම ණයක න ර පණය ක ර ස ම ද ග ක ඩ යක න ම ප ට කරන ලද ත ර ක ණ 50 knots 93 km h ක ස ළ ප රම ණයක න ර පණය ක ර ඇම න ම කට ව ම හ ණ ප ස ට න ද ශ ව අන ව ස ළඟ හම ය ම න ර පණය කරන ලබය එම න ස ඊස නද ග ස ළ න ර පණය කරන ලබන න න රක ෂ ර ඛ ව වල ක ළ ව ත තය ස ට ඊස නද ග ට ද ර ඝ ක ර ම න ම ම න රක ෂ ර ඛ ව අවස න ක ළවර හරහ ඇත ක ඩ මග න ස ළඟ ව ගය න ර පණය කරන ලබය වරක ස ත යම ගතකල ස න න සමව ග ර ඛ සම න ස ළ ප රව ග ය කරන ලද ර ඛ වල ව ශ ල ෂණයක ස ද කළ හ ක සමව ග ර ඛ ඉහල මට ටම න යත ප ඩන සටහන වල කළ ප ළ ඟ ධ ර ඇත වන ස ථ න න ර ණය ක ර ම සඳහ ඉවහල වන අතර ස ම න යය න 300hPa ක හ එයට ව ඩ අගයන සඳහ ය ද ග න ස ළ බලයස ළ බලය යන ස ළඟ හ ම ම ද ඇත වන ච ලක ශක ත යය vප රව ගයක න චලනය වන ස ළ m ස කන ධයක ඇත ච ලක ශක ත ය m v2 යන ස ත රය න ල බ ප රව ගයට ලම බ ව A වර ගඵලයක තලබමරයක භ රමණ වර ගඵලය හරහ ගමන කරන න ව ස ළ ප රම ණයක ස කන ධය ස ව ම සඳහ පහත සම කරණය භ ව ත කළ හ ක m A v t r m ස ළ ප රම ණය ස කන ධය A ව ගයට ලම බ ව වර ගඵලය v ස ළග ප රව ගය t A වර ගඵලය හරහ ස ළඟ ගමන ක ර මට ගත ව ක ලය r ස ළග ඝනත වය ඉහත සම කරණය න A වර ගඵලයක හරහ t ක ලයක ත ළ v ප රව ගයක න ගමන කළ r ඝනත වයක ඇත ස ළඟ ස කන ධය වන m ස ව ය හ ක එම ස කන ධය ය ද ගන ම න ස ළඟ සම ප ර ණ ශක ත ය ස ව ය හ ක E 12rAv3t displaystyle E frac 1 2 rho Av 3 t ක ලය ව ශය න අවකලනය ක ර ම න සම ප ර ණ ස ළ ශක ත ය සඳහ පහත සම කරණය ල බ P dE dt 12rAv3 displaystyle P dE dt frac 1 2 rho Av 3 එනය න ස ළ ශක ත ය ස ළඟ ප රව ගය 3 වන බලයට අන ල මව සම න ප ත කවන බව ක ව හ ක ස ධ න ත ක ස ළ තල බමරයක මඟ න ලබ ගන න බලය ස ළඟ ප රව ගය ශ න ය දක ව අඩ ව ව ට සම ප ර ණ ස ළ බලය ලබ ගත හ ක ය ත ත ව ක ස ළ ටර බය නයන වලද ගහනය කරගත ස ළ තල හරහ ගමන කළ ය ත බ ව න ම ය කළ න හ ක ක ර ය වක න යත වශය න ම ආද න හ ප රත ද න ප රව ගයන අතර සම බන ධය ස ලක ය ය ත ව නළ ධ ර ස කල පය භ ව තය න ස ළ ටර බය නයකට ලබ ගත හ ක උපර ම ශක ත න ස සරණය සම ප ර ණ ස ධ න ත ක ස ළ ශක ත ප රම ණය න 59 ක Betz law බලන න ප රය ග ක ස ළ තල බමරයක මඟ න ලබ ගන න බලය භ රමණ තලය ඝර ෂණය සහ ආකර ෂණය ම වලම අතර ස ද වන ශක ත හ න ශක ත උත පදනයන හ ශක ත පර වර තනයන ව න තවත ශක ත ප රම ණවත න ව ම හ ත ව න ස ළ තල බඹරයක මඟ න ලබ ද න ශක ත ප රම ණය අඩ ව ම ල ක සම බන ධත ව අන ව ආසන න වශය න ටර බය නයක ශක ත ය ස ළඟ ව ගය 3 වන බලයට අන ල මව සම න ප ත ක ව ග ල ය ක ලග ණ ව ද ය වබටහ ර ස ළ සහ ව ළඳ ස ළ ස ළ ප ථ ව ය ව ය ග ල ය ස සරණ ක ර ය වල ය ක ටසක න ග නහ ර ස ළ ප රව හයන ස ම න ය වශය න ධ ර ව හරහ ගමන කරය බටහ ර ස ළ ප ථ ව ය මධ ය අක ෂ ශය හරහ අර ධ න වර තන කල ප ත ල ධ ර ව ද සට ප රව හය ව ස ජ වම අර ධ න වර තන අතර ප රව හය වන මඳ ස ළ කල පය ඩ ල ඩ රම ත ර ව ල ස හඳ න වය ව ය ස කන ධයන ග ස ප ක ෂ ආර ද රත වය ක රම න ක ලව අඩ වන ප ත ව ය බ හ මයක ක න ත ර දළ වශය න ම ම අර ධ න වර තන අක ෂ ශ අතර ප හ ට ත බ ශ ත ධ ර ව ය ස ළ න වර තන වල න ප ම ණ න උණ ස ම ස ළ හ ම ශ ර වන ප රබල ස ළ ධ ර මධ ය අක ෂ ශ අතර ප රවහයව න වර තන ව ළඳ ස ළ ල ව ස ගර හරහ න වර තන ව ස ළ ඇත ව ම ක ර ය වල ය ම හයවන ලබය එල සම ව ළඳ ස ළ අප ර ක න ද හ ව ල බටහ ර ද ස න අත ල න ත ක ස ගරය හරහ ක රබ යන ම හ ද ට ග නය ම ක ර ය වද ස ද කරය එල සම උත ර ඇමර ක ව දක ණ ප රද ශයටද ම ම ද හ ව ල ව ය ප ත කරය ම සම ස ළ යන ස ත මය ක ලස ම වකද ම ස ක හ පයක න වර තන කල පය ප ත ර පවත න ස ළ ව ම ම ම සම ස ළ ක ලස ම ව ද ශ ර ල ක ව ඉන ද ය ව බ ගල ද ශය පක ස ථ නය සහ අසල ව ස රටවල වලට ම ම ස ත මය ස ළ වලට ම හ ණ ද මට ස ද ව ම ම ම සම ස ළ ඉන ද ය න ස ගරය හ අර බ ම හ ද හරහ හම එන ව ට දක ණ ප ද සට තදබල වර ෂ වක ලබ ද බටහ ර ස ළ සහ ඒවය බලප ම බ න ජම න ෆ ර න ක ල න ග Gulf Stream හ ස ත යම බටහ ර ස ළ යන මධ ය අක ෂ ශය අ ශක 35 ස ට 65 අතර ප ත ර පවත න ම ම ස ළ බටහ ර ස ට න ග නහ රට හඹ යය බටහ ර ස ළ ශ ත ස ත ව ද ප රබලව ප වත මට හ ත වන න එම ස ත ව ද ධ ර වයන හ ප ඩනය අඩ මට ට මක ප වත මය එල සම ග ර ෂ ම ස ත ව ද බටහ ර ස ළ ද ර වල මට ටමක පවත එයට හ ත වන න ධ ර වයන හ ප ඩනය ව ඩ මට ට මක ප වත මය ධ ර ව ය න ග නහ ර ස ළ ධ ර ව ය බටහ ර ස ළ ධ ර ව ය හ ර ඩ ල ස ළ ල සද හඳ න වය ස ත ල ස ප ත ර පවත න ස ළ හම එන ලබ න න ධ ර වයන හ ව ඩ ප ඩන කල පය ස ට උත ර හ දක ණ කල ප හරහ ය බටහ ර ස ළ ම න න ව ම ම ප ත ර පවත න ස ළ න ග නහ ර ස ට බටහ ර දක ව හම යය එල සම ද ර වල ල සත අක රමවත ල සත හම යය හ ර එළ ය පත ත ව ම අඩ ත වයක න ස ව තය ස ස ල ව ම න ධ ර වයන මත ප ට ව ඩ ප ඩන කල පයක න ර ම ණය කරය ආව ණ ක ප රත ල භයන ස ථ න ය ස ළ ල ව ප ර ම පවත ම ම ස ළ හට ගන ගන න ග ඩබ ම රත ව ම ත ල න ය ම හ ද හ ග ඩබ ම ස ළ A ම හ ද ස ළ ද ව ක ලය ද B ග ඩබ ම ස ළ ර ත ර ක ලය ද ම හ ද බඩ කල පය ද ම හ ද හ ග ඩබ ම ස ළ ප ත ර පවත න ස ළ ස ථ නගත ක ර මට ව දගත කර ණක ව ද ව ක ලය ද ම හ ද ග ඩබ ම හ ස සද ම ද ස ර යය මග න උණ ස ම ව ම ඉත ස ම න ස ද ව එල ස ව මට හ ත වන න ජලය පවත න ව ශ ෂ ත පන හ ක ය වය අවට පර සරය ව තය හ ස සද ම ද උණ ස ම ව තය ඝනත වය අඩ බවක න ය ක ත ව ම න ස එය ඉහල ය ම ස ද ව ම ය ස ගරය ස ට ග ඩබ ම දක ව ම ල බ ර 02 ක ප ඩනය අන ක රමණයක ඇත ක ර මට හ ත ව ස ස ල ව ව තය ම හ ද මට ටමට වඩ ව ඩ මට ටමක න පවත ස ස ල ව තය ම හ ද මට ටම ව ඩ ප ඩනය සමඟ ග ඩබ ම ද සට අඩ ප ඩනයක න ගමන කරන න ම හ ද බඩ කල පය අවට ග ඩබ මට ස ත ස ළ ද ඇත කරම න ව ශ ල පර ම ණය ස ළ න ශ චල පවත න අවස ථ වන හ ද ම හ ද ස ළඟ ප රබලත වය ක ල න ම ග ඩබ ම ස කන ධය සහ ම හ ද අතර ඇත ආන තරයට සම න ප ත ක වන ලබය ග ඩබ ම ස ළ න ව ක ස තප ම 8 15 km h දක ව ව ගයක න ය ක ත වන ව ට ම හ ද ස ළ තවද රටත වර ධනය ව මක න ප න වය ර ත ර ක ලය ද ස ගරයට වඩ ඉක මන න ග ඩබ ම ස ස ල ව මට පටන ගන ම ල ස ස ද වන න ව ශ ෂ ත ත ප අගයන ග ඇත අසම නත වයන න ස ය ම හ ද උෂ ණත වයට වඩ ස ස ල බවක ග ඩබ ම උෂ ණත වය ට පවත න ව ටද ජලය මත ප ට ඇත ප ඩනය ග ඩබ ම මත ප ට ඇත ප ඩනයට වඩ අඩ ව කඳ ආශ ර තව කඳ තර ග ආක ත ය ස ළඟ කන ද ද සට ප රව හය ව පළම ද ලනය ඇත කරය A ද වන තර ගයක තව ද රටත ජන තව තර ග ම ද න හ ඇත වන ක ච ක ර වල ක ළ B එකම උන නත ශය ව වද ම හ ද මට ටම ස ට ඇත උස ව ඩ වත ම අවට ව ය ග ලයට වඩ ප ළව රත ව ම ස ද වන අතර එහ ද භ තලය මත ප ට න ඒ ආශ ර තව ත පජ සබඳත න ර ම ණය ව ම හ පවත න සබඳත වන වර ධනය ව ම හ කල පය ත ළ ස ළ ස සරණයන ව නස ව ම ස ද ව කඳ හ න ම න අතර පවත න ස ළ ස සරණ ස ළඟ ප ත ර ය මට ප රධ න වශය න ඉවහල වන අතර රළ භ ව ෂමත පත න ප රද ශ එම ස වභ ව ක ස ළ හ ම මට බ ධ පම ණ වය සත ය වශය න ම කඳ සහ න ම න මඟ න ව ය ග ලය හ භ තලය අතර භ ත ක බ ධකයක න ර ම ණය කරම න ස ළඟ ප රච රණය ව නස කරන අතර ස ළ ව ය ධ ර භ තලයට සම න තරව උඩ ද ශ වකට හරව ය ව ම ස ද කරය ම ය බ ධක න ක ම ම ල ස හඳ න වන ලබය ම ම බ ධක න ක ම ම හ ත ක ට ග න අඩ මට ටමක පවත න ස ළ 45 ක න ව ඩ වන අතර ස ළ ද ශ වද අද ළ භ ම ය සම ච ච ප හ ට ම මත ව නස ව ම ට අමතරව ස ළ ව ගය හ ප ඩනය අතර ප රත වර ත සබඳත ව හ ව දක වන ලබන බර න ල ම ලධර මය ට අන ව යම කඳ වළලක අතර කප ල ලක ප හ ට ව ටද ඒ හරහ ස ළඟ ඉත ව ගය න ගමන ක ර ම න ස ස ලඟ හ ආක ල බවක හ අස ථ ර බවක යම ද රක දක ව ත න තල ප රද ශ ත ළ ස වර ධනයව ම ම තත වය ග වන ය න වල ආර හණයට හ අවර හනයට ව ශ ල අවද නමක ග න ද කඳ කප ල අතර න ත වරණය වන ස ස ල ස ළ ධ ර වලට ඒ ඒ ප රද ශයන ට අන ව නම ලබ ද ඇත උද හරණ ල ස මධ යම ඇමර ක ව ත ළ පවත න ප පග ය ස ළඟ හ ප නම ස ළඟ ද ය ර පය ත ළ පවත න බ ර ට ර ම න ට න සහ ම ස ට රල ස ළඟ ද ග නහ ර ද ක ව ය හ ක ම ම ස ළ ව ශ ල ජල ස කන ධයන මත න හ ම ම ද ස ගර වල මත ප ට ස ථර හ ම ශ ර ව ම න ස ස ල බව ඉහල යන අතර ප ෂක ද රව ය ද එකත ව ම හ ත ක ට ග න ජල ය වශය න ද පර සරයද ස රවත ව කඳ ප රද ශ ත ළ ස ළ ප රව හයන ග ම ල ක ව නස ව ම උග රව කඩත ළ ව භ තලයන ග බලප ම න ම ද න හ ක ච ක ර වල ක ළ සහ ත බ රමක ව න ප ර න ශ චය කල න හ ක ස ළ රට ආක ලයන න ර ම ණයව ශක ත මත උඩ ස ළ යට ස ළ ස ළ යන ද ය කඳ ශ ඛර අසල හ පහත න ම න අසල වර ධනයව ව ශ ල වශය න කඳ අසල ජ ල වශ පයන ග ඇත වන ස ථ රත ප ව ෂ ප භවනය ස ස ලනය හ ඝන භවනය න ස කඳ පන ත අසල ස ළ හමන ප ද ස කඳ ව ස හට ගන කඳ හරහ පහළ උන නත ශයන ව ත ප රව හය වන ස ළ යට බ ව ම ස ළ ල ස හඳ න වන ල බ ස ම න යය න ම ව උණ ස ම හ ව යළ වන අතර ය ර පය ඇල ප ස කඳ ව ට ය ප ම ල ම ව ෆ හන ල සද ප ලන තය halny wiatr ල සද ආර ජන ට න ව ස න ඩ ල සද ජ ව හ ක එන බ න ද නවස ලන තය න වස ට ආර ක ද හඳ න වය ක ල ෆ න ය ව ත ළ ම ම යට බ ව ම ස ළ කඳ කප ල හරහ ප න ලගත කරන අතර ස න ට ඇන එයට න දස නක තවද යට බ ව ම ස ලඟ හ ප රව ගයට ප යට ක ල ම ටර 160 99 mph ඉක මව ය හ ක ස ම න ය ස ළඟ ව ගයප ර සඳහන කල පර ද ස ළ ව ගය අද ල ප රද ශය අන ව ව නස වන බ ව න ප ත ර පවත න ස ළ ම න ම ස ථ න ය ස ළ ද ප ත ව ය මත ප ට ඒක ක ර ව ප ත ර න පවත ය තවද රටත ක වහ ත ස ළඟ ව ගය උන නත ශය සමග ව ඩ ව ස ළ බලය ඝනත වය වර තම නය ද ස ළ බල වර ධනය ඉහළ ප රද ශ න ර ණය ක ර ම සඳහ ය ද ගන ලබන ම ම ම ස ළ බල ඝනත වය wind power density WPD ල ස හ ඳ න ව එය යම ක ල පර ච ඡ දයක ත ල භ ම මට ටමට ඇත උන නත ශය ඇස ර න ප රක ශ කරන ලබන යම ප රද ශයක ස ළග ක ර ය ක ර බලය හ සම බන ධ ත ගණ තමය ප රක ශනයක එමඟ න ස ළ බල ඝනත වය න ර ණය ක ර ම සඳහ ස ළ ප රව ගය සහ එහ ස කන ධය ය ද ගන ලබය ම ය ස ත යම ගත ක ර ම සදහ වර ණ වල න න ර ප ත ස ත යම ය ද ගත හ ක උද හරණයක ල ස ම ටර 50 පර ස ත ළ ස ම න ය ව ර ෂ ක ස ළ බල ඝනත වය ජ ත ක බල ප නර ජනනය ක ර ම මධ යස ථ නය මඟ න ප රක ශ ත දර ශකයක ඇස ර න ඉහත ගණ තමය ප රක ශනය NREL පන ත ය මඟ න ඉද ර පත ක ර න අතර ඒ අන ව ඉහළ ස ළ බල ඝනත වයන ඉහළ පන ත මඟ න න ර පණය ක ර 2008 වර ෂය අවස නය ද ල ව ප ර ස ළඟ න බල ග න ව උත ප දක යන ත රයන හ න ම ක ධ ර ත ව ග ග ව ට ස 120 8 ක ල වප ර ව ද ය ත භ ව තය න 1 5 පමණක ස ළඟ න න ෂ ප දනය ව වද එය 2005 ස ට 2008 දක ව ත වසරක ත ළ ද ග ණ ව ම න ස ඝ රය න වර ධනය ව ය සමහර රටවල ක හ පයක ත ළ ම හ ස ප ක ෂ ඝනත වය ඉහළ ග ය අතර එය 2008 වසර ද ගණ තමය වශය න ආසන නව ඩ න ම ර කය ත ළ 19 ක ව ද ල න ෂ ප දනයක ද ස ප ඤ ඤය සහ ප ත ග ලය ත ළ 10 ක ද ජර මන ය සහ අයර ලන තය ත ළ 7 ක ද ව ය තවත අධ යනයක න ප න ව ද න ය වර තම නය වන ව ට ම ළ මන න ම ප රත චක ර කරණය කල හ ක ශක ත ස පය ම න 70 ක ම ස ළ බල ග ර වලට එක කරන ලද HVDC අධ ජ ල මත ය ප න බවය ගල ය ම හ ක ය වස ළ අන ක රමණය න ර ණය ක ර ම සඳහ පර වර ත ග ලය ව ව ධ උන නත ශයන ට එද ර ව ස ළ ද ශ ක ප රස ථ ර ගත කරන ලද ත වරණ ප රස ථ රය ගල ය ම හ ක ය ව හ වත ස ළ අන ක රමණය යන ප ථ ව ව ය ග ලය ත ල ඉත ක ඩ ද රකට ස ප ක ෂව ස ලඟ හ ප රව ගය සහ ද ශ ව ව නස ව මය ම ම ස ළ අන ක රමණය ප රධ න වශය න ස රස සහ ත රස යන ව න ද ආක ර වන අතර ක ළග ණ තත වයන අභ ම ඛය සහ ව රළ සන නය ත රස ස ළ අන ක රමණයන ද ප ළ ව ආසන නය ස රස ස ළ අන ක රමණයන ද ද ක ගත හ ක ම ය ව ය ග ලය ත ල ඉත ඉහල ස ථර ත ලද ද ප ද ලක ෂණයක ස ළ ගල ය ම මය ක ර පර ම ණය ක ළග ණ ව ද ය ත මක ස ස ද ධ යක ව වද එයට ස ඩ ස ළ ව ල ශ ත හ ම ව ස ව න මධ ය හ අත ව ශ ල පර ම ණයන ග න ස ද වන ක ළග ණ තත වයන සමඟ ද ක ර ය ක ර ව ය හ ක ස ම න යය න ම ම ස ළ අන ක රමණයන ග ග ර ම සහ ත ක ණ ට සමඟ හටගන න ප ළව ද සට ඇත වන පට ස රස ව ය ධ ර සහ ව ව ධ ද ශ වන ට ඇත වන ස ළ ධ ර සමඟ ක ලග ණ ව නස ව ම සමඟ පහළ මට ටම ව හ ප ල ඟ හට ගන න උස හ පහත මට ටම ස ළ ප රද ශ ත ල ව ශ ල කඳ ප රද ශයන අතර ප හ ද ල අහස හ න ශ චල ස ළ න ස ඇත වන ව ක රක අපවර තන සමඟ උස ග ඩන ග ල අසල ස ළ ටර බය න හ ර වල න ව අසල න ර ක ෂණය කළ හ ක තවද ග වන ය න ග ඩබ ස සව ම ද හ ග වන ගත ක ර ම ද ය නය හ ස ර ව ම සඳහ ම ම ස ළ අන ක රමණ බ හ ව න ඉවහල වන අතර ග වන ය න අනත ර වලද ස ද වන ම හ ඉමහත බලප ම හ ත ව න ඇමර ක එක සත ජනපදය ත ල ව ශ ල මරණ ස ඛ ය වක ද ව ර ත ව ය ඉහත ස කච ඡ කරන ලද ස ළ අන ක රමණ හ වත ගල ය ම හ ක ය ව හ ත ව න ස ළඟට ධ වන තර ග සමඟ වඩ ත න රවද ය ස ඛ ය තයක න පහස ව න කම පනය ව ය හ ක ම හ ප රත පලයක ල ස ධ වන තර ග ව ඩ ද රක ගල යන අතර ධ වන ය ව ඩ ඈතකට ව හ ද පර වර ත ග ලය ත ල ඇත වන ශක ත මත ස රස ස ළ අන ක රමණ මඟ න න වර තන ස ළ ස ළ සඳහ බ ධ පම ණ ව ද තන වශය න හට ගන න ග ග ර ම සහ ත ක ණ ට වලට ඉත උග ර ක ලග ණ තත වයන න ර ම ණය කළ හ ක ද ග ක ණ ට චක ර දක ව වර ධනය ව මට උපක ර ව ත ප ස ළ ධ ර ස කල පය මඟ න උන නත ශය සමඟ ව නස වන ස ළ ප රව ගයන ත රස උෂ ණත ව ව ෂමත වන සමඟ ව නස වන ආක රය ද කළ ප ල ඟ ධ ර හට ගන න අක රය ද ප හ ද ල කළ හ ක ස ළග භ ව තයන ඉත හ සය ඇර ස ට ටල ට අන ව ස ළඟ න ර පණය ස භ ව ක ශක ත යක වන ස ළඟට අත තය ද ද වත වය න ප දක ර ම ස ද කරන ල බ ය එල සම ස ළඟ අද භ ත ස ස ද ධ යක ල ස සමහර ස ස ක ත ව ශ ව සය කළ ව ය යන ස ළඟට අධ පත හ න ද ද ව ය ය ග ර ක ස ළ ද ව වර න ල ස Boreas Notus Eurus සහ Zephyrusනම ව Aeolus අර ථ කථනය කරන ලබන න සතර ස ළඟට අධ පත හ භ රක ර ද ව යන හ ට යටය සන ධ ය වට අධ පත ද ව යන වන Astraeus සතර ස ළඟ ප ය ල ස හද න වය ඇත න ස වල ප හ ට ස ළ ක ල න ස ක ෂ වලට අන ව ප ර ණ ග ර කවර න ස ළ වල ස ත මය ව නස ව ම ප ල බදව න ර ක ෂණය කර ත බ Venti යන ස ළඟට අධ පත ර ම න ද ව යන ය Fujin යන ජප නය ස ළඟට අධ පත ද ව යන වන අතර ඔහ ෂ න ට ද ව යන අතර ව ඩ මහල ද ව ය ක ද ව ප ර ව ත තයන ට අන ව Fujin ද ව යන ව ස න ල කය න ර ම ණය ස ද ව අවස ථ ව ද ප රථමය න ම තම මල ල න ස ළඟ ප ටතට ග න අඳ ර ල කය ප හ ද ල කල බව ක යව ය Kamikaze 神風 යන ජපන වචනයක වන අතර පර වර තනය කල ව ට ද ව යමය ස ළඟක යන ත ර ම ලබ ද න අතර එය ද ව යන ග න ල බ න ත ය ගයක ල ස සලකය ම ල ස ජපන ව ස යන ද ව යන ග න ල බ න ත ය ගයක ල ස ස ළඟ හ ඳ න ව මට හ ත ව ඇත කර ණ වන න කල න සඳහන කර ආක රය ස ළ ය ගලයක හ ම ල වක ටය ප න හම ය ම ත ළ න ක බ ල ඛ න ම හ යවන ලද ම න ග ල බළඇණ වල න ජප නයට 1274 ද සහ 1281 ද ඇත ව මට ග ය ආක රමණයන ද කක න ව ලක ය ම න ජප නය ආරක ෂ ව ය ර පරම ද ස ළඟ නම ව ක ණ ට ව මග න 1588 ද එ ගලන තය ආක රමණය ක ට ය ද ධයට ස රස ණ ස ප ඤ ඤ න ව සම හය අධ ර යට පත කරන ලද ම ම ස ළඟ එහ ද ප රධ න භ ම ක වක බවට පත ව ය ප රව හන කටය ත සදහ RAF Exeter ග වන ත ට ප ල 1944 ම ය 20 ද ග වන ය න වලට ග වන ගත ව ය හ ක ධ වන පථ න ර පණය ක ර න වක ය ත ර කරව මට ව ව ධ ක ර ක රමයන ත බ නම ත ඒ ක රම ස යල ලන ග ම ම ල ක ප යවරයන සම න ව Magnus effect ය ද ගන න බ මන තල සහ ත න ව හ ර ණ ක ට ස ම න වක ම ය ත ර ක ර මට න ව කඳ ට සම බන ධව ර වල සහ ර වල රදව ග න මට අඩ ම තරම එක ක ඹ ගසක වත ත බ ය ය ත වන න න වට ය ත ර ක ර මට අවශ ය ස ළ බලය සපය ග න මටය න ව වල න ස ගරය ය ත ර ක ර මට ම ස ගණන වක ගත ව ම ල ස ර වල න ව වල න ගමන ක ර ම ද ඇත වන ප ද උවද ර වන න ස ළ බලය අඩ ව ම න ස ය ත ර ව න ශ චල ව ම හ තදබල ස ළ පහරවල මග න ය ත ර ව න ශ ච ත ගමන ම ර ගය න ඉවතට ද ම මට ලක ව එල සම දර ණ ක ණ ට ය ත ර ද යබත කර ද ම මටත කටය ත කරය ය ත ර කරන න ක වකට ග නය මට හ ක න ශ ච ත ස පය ම ප රම ණයක ඇත එම න ස න ක වක ද ර ඝ ය ත ර ක ර ම ස ද කරන ව ටද ඒ සදහ අවශ ය ප රම ණවත ක මබ ම සහ අන ක ත කළමන ගබඩ කරගත ය ත ය ව ශ ෂය න ම ප ර ස ද ජලය ප ල බදව ව ඩ ස ලක ලක ද ක ව ය ය ත ය ව ය ගත ක ග වන ය න ව තයට සම බන ධව කටය ත කරය ග වන ත ට ප ල හ ග වන ය න වල ද ශ ව ත රණය ක ර ම කටය ත තට ධ වන පථයන හ මත ප ට ස ළඟ ප රව ගය ව දගත කර ණක ව බල ශක ත ම ල ශ රයක ල ස ස ළ ටර බය නය මග න ස ළ බලය හරහ ව ද ල බලය ජනනය කරන ලබය ප ර තන ශ ර ල ක ව අන ර ධප ර ප ර ණ ක නගරයය සහ අන ක ත නගරයන ග ව ස ආද ශ ර ල ක කයන ම සම ස ළඟ උපක ර කරග න උඳ න වලට බලය ලබ ග න මට කටය ත කරන ලද ම ම උඳ න ග ඩනග ත බ න ම සම ස ළඟ ස ළ බලය ලබ ගත හ ක ආක රයට ම සම ස ළඟ හම යන ගමන ම ර ගය ය ඒ හරහ උඳ න අභ යන තර උෂ ණත වය ස ල ස යස අ ශක 1200 පමණ මට ටමක ව ය ඈත ඉත හ සය ම ල ශ රයන ට අන ව ප රථම වරට ප ර ථම ක මට ටම ස ළ ම ල ක අරඹ ඇත ත පළම ශතවර ෂය ද ය පස ක ල නව 7 වන ශතවර ෂය ද ප ර ය ග ක ස ළ ම ලක ඇෆ ගන ස ථ න ය ස ස ටන හ ද ඉද ව ය පන ගස වල න ව යන ලද කල වල න හ ර ද අම ද රව ය ය ද ගන ම න තට 6 ක හ 12 ක න ය ක ත ස ළ ම ලවල බඩ ඉර ඟ අඹර ග න මට සහ ජලය ඇද ග න මටද භ ව ත කරන ලබය එල සම උක කර ම න තය ද ද ත ය ද ගන ය පස ක ල නව 1180 ද වයඹද ග ය ර පය ත ර ඟ අඹර ග න ම සදහ ත රස ල සට ස ද ස ළ ම ලවල භ ව ත කරන ල බ ය ම ව න ස ළ ම ලවල තවමත ලන ද ස න ව ස න භ ව ත කරය ව න ද ක ර ය සදහ source source source source source source Foot launching ක ර ඩ ව ව ඩ ය පටයක ස ළඟ ය ද ගන ම න කරන ජනප ර ය ව න ද ක ර ඩ වන ල ව ප ර පවත එනම hang gliding උණ ස ම ව ය බ ල නය ගමන ක ර ම සර ගල ය ව ම snowkiting kite landboarding kite surfing paragliding ර වල න ව ය ත ර කරව ම සහ රළ මත ල ස ස ය ම ව න ක ර ඩ ඇත ලත ව ම ව න ක ර ඩ කටය ත වලද ස ළඟ අන ක රමණය භ ම යට ග ඩබ ම ක ර ය වට ස ලක ය ය ත බලප මක ඉට කරය ස ව භ ව ක පර සරය ත ළ න ර පණයන ශ ෂ ක ද ශග ණය ද ඛ දනය ඇත ව මට ප රධ න ස ධකය වන න ස ළඟය ස ම න ය ස ළඟ ගමන ක ර ම ත ල න ක ඩ අ ශ මය ද රව යයන එනම ද ව ල ව න ද ස ගර හරහ ක ල ම ටර දහස ගණනක ද ර ස ළඟ ආරම භය ව ත න න ඈත ව හම යය ම ය අවප තය ල ස හඳ න වය ඛ දනය Altiplano Bolivia හ ස ළ ඛ දනයට හස ව ප ෂ ණයක න ර පණය ස ළඟ හරහ ද රව යයන ගමන ක ර ම ඛ දනයට හ ත වක ව ය හ ක ය ම හ ප රධ න බලප ම ද කක පළම වන බලප ම නම ස ළඟ ක ඩ අ ශ ම ද රව යයන ර ග න ය ම ස ද ක ර ම හරහ එම ද රව යයන ව නත ප රද ශයකට ස ළඟ හරහ ගමන ක ර ම ස ද ව ම ය අවප තය නම ව ද වන බලප ම නම ම ම අවලම බ ත අ ශ න ඝන ද රව යයන මත බලප ම එල ල කරය ඒ හරහ එම ඝන ද රව යයන ස ර මකට ලක ව ම ත ල න ඛ දනයට ලක ව ප ර සර ක අන ක රමණය ස ළ ඛ දනය ස ම න යය න ඇත වන න ගස ක ළන අල ප ප රම ණයක සහ ත හ ගස ක ළන රහ ත ප රද ශයන වලය එම න ම ගස ක ළන වර ධනයට ප රම ණවත වර ෂ වක න ල බ න ප ර සර ක තත වයන යටත ද ස ළ ඛ දනය ඇත ව උද හරණයක ල ස ම හ ද ව රළ සහ ක න ත රය ව ල කඳ න ර ම ණය ස ළඟ න ස ග ඟ ම ට ය වත වල ත න ව ල ත න පත ව ම ය Loess නම ව එම ත න ව ල ල තට ට න ග ස ණ ආක රය න සමජ ත යව පවත එල සම ද ය ර වරය න ද පහස ව න ම ව න ක ර ම හ ක ය ව න ය ක තව ත ල ප හ ත කහ වර ණයක හ පඬ වන ප හ ය න ය ත ර න මඩ වල න සමන ව ත ව ම ය ස ම න යය න ඇත වන න ව ශ ල ප රද ශයක වස ගන න කළ ලයක පර ද න ම ම ත න ව ල ත න පත ස රවත පසක ඇත ක ර මට ද යක ව න අතර ත න ව ල ත න පත ස භ ව කව ස ද වන භ ව ද ය ත මක අස ථ ය ත වයන ය එල සම ඉක මන න ම ස ද ප ළ වට ලක ව න බ ව න ග ව න ව ස න ස ළ බ ධකයන ල ස ගස සහ පඳ ර න රන තරය න ම ප ළ කරන ලබන න ත න ව ල ත න පත ස ළ ඛ දනය න ආරක ෂ කර ග න මටය ක න ත ර ස ළ ස ක රමණය ග ර ෂ ම ස ත ව ම ද භ ගය ද සහර ක න ත ර ය ද හ ව ල දක ණ ප ද ස ව ළඳ ස ළ හරහ ග ඩබ ම ප ත ර යන ව ටද වර ෂ පතනය අඩ ව මක දක නට ඇත අතර අහස වර ණය න ල ප හ ය ස ට ස ද ප හ ය දක ව ව නසක ව ම ල ස ක න ත ර ද හ ව ල ප ත ර ය ම ත ල න ව තය ග ණ ත මක බව ට ස ළඟ අඩ ග අ ශ මය ද රව යයන මග න ස ණ ත මක බලප මක ඇත කරය අප ර ක න ද හ ව ල වල න 50 කට වඩ ප රම ණයක එක සත ජනපදය ෆ ල ර ඩ ප ර න තයට බලප ය වර ෂ 1970 ක ල ස ම ව ද ද හ ව ල ප ත ර ය ම වඩ ත අසත ට ද යක ල ස ප රබලව ප වත ය එයට හ ත ව ව ය එම ක ලස ම ව ත ළ අප ර ක ව පවත තදබල න යඟයය වසර න වසර ක රබ යන ස ට ෆ ල ර ඩ ද හ ව ල පර වහන ක ර ම ව ශ ල ව චල යත වයක දක නට ල බ 1970 ක ල ස ම ව ස ට ද හ ව ල ස ළ හ ප රත ඵලයක ල ස ක රබ යන ස ට ෆ ල ර ඩ හරහ ඇත ක රල පරයන ග ස ඛ යයමත බව ක රම කව ප ර හ ත බ ශ ක මත වන බලප ම ස ළඟ ගස ග න ප ම ණ Tumbleweed ව ටක මත ර ද ඇත ආක රය source source source source source source Tumbleweed හ චල තය ස ළඟ මග න බ ජ ව ය ප ත ය ස ද ව ස ළඟ බ ජ ව ය ප ත ය ස ද ක ර මට උපක ර වන ප රම ඛතම ම ර ගයක ව ස ළඟ න වන ව ය ප ත ය ප රධ න ල ස ක ටස 02 ක න ද ක ව බ ජයන හට මඳ ස ළඟ ප ව ය මට හ ක ව න අතර ඒ හරහ ප ළ වට පත ත ව මට හ ක ව ම යට ක රමයට ඇත උද හරණයක වන ය ඩ න ඩල යන මල ත බ න ප හ ට ව න pappus ඒව ය බ ජ වලට සම බන ධ ව ප වත ම න ස එම බ ජ වලට වඩ ව ඩ ද රක ස ළඟ ගමන කළ හ ක ය එල සම ම පල ශ කය බ ජ වලට තට ඇත බ ව න එම බ ජ ද ස ළඟ ප යඹ ග ස ප ළ වට පත ත ව ස ළඟ මග න බ ජ ව ය ප ත ය ස ද ව ම ද ස ද ව ය ය ත ව දගත කර ණක වන න ස ළඟ මග න බ ජ ව ය ප ත ය ස ද කරන ශ කයන ග බ ජ න ෂ ප දනය ඉත මත ව ශ ල වශය න ස ද ව ය ය ත ය ව ශ ල බ ජ ප රම ණයක ස ළඟ හරහ ගමන ක ර ම ත ල න බ ජ ප රර හණය ව මට ස ද ස භ ම යක පත ත ව මට ඇත හ ක ය ව ව ඩ ව ස ළඟ ශ කයන ග වර ධනය බ ල කරන ල බ ම හ ද බඩ කල පයන වල සහ හ ද කල ව කඳ වල පවත න ගස ත රයන බ හ ව ට රට ම ද හ ව උස ප රද ශයන ග පවත න ගස ත රයන ට වඩ පහත න ප හ ටය ද ඩ ස ළ ත ල න පස ස ද ප ළ ව මට ලක ව ත ළ න පස ඛ දනයට ලක ව එල සම ශ කයන ග අත ඉත වලට හ න ද ඇත ව ශ කයන ම ල න උද ර ද ම මටද ම ම ද ඩ ස ළ කටය ත කරය ම ම ක ර ය වල ය Windthrow ල ස හඳ න වය ස ළ වල න ශ කයන මතට වන තවත බලප මක ඇත වන න ව ල ස ර ම ත ල න ය ප රබල ස ළ බ ර ල ව ල ල සහ මත ප ට පස ඇද ගන ම න ප යට ස තප ම 25 40 ක තරම ඉත මත ව ගයක න හම යය සත න මත වන බලප ම හරක සහ බ ටළ වන ස ළඟ සහ ශ ත උෂ ණත වය එකත ව න බ හ ව න ශ ත ස ළඟ හට අන වර තනය ව මක දක වය ප න ග ව ය න තම ස ර ර ම ද තට ට ව හ අත තට උපක ර කර ගන ම න ජලය ද සහ ස ළග ස තල න ආරක ෂ ක ර ව මට කටය ත කරය එල සම ඔව න ග ප තල ප දයන ද ස තලට ඔර ත ත ද ම හ ක ය ව න ය ක තය ස තලම ක ලග ණය පවත න ඇන ට ක ට ක ව ස ට න ර ජ ප න ග ව ය න ර ච ග ස ම චර ය වක ත ල න ස තලට සහ ස ළඟට ම හ ණ ද මට කටය ත කරය න රන තරය න ම කණ ඩ යම න බ හ ර ව ස ට න ප න ග ව ය න ස ම ජ කයන ම ර ව න ම ර ව න ට ර ච ග ස මට ප ම ණ ම ත ල න උෂ ණත වය පහල බ ස ම 50 ක න පමණ අඩ ව සන ධ ප දක වර ගයන ග උප ක ලකයක වන ප ය ඹන ක ම න ප ත ර පවත න ස ළ හරහ ව ගය න ප යඹ යත එම න ම පක ෂ න ඔව න ග ම ක රමයක අන ගමනය කරම න ස ළග පවත න තත වය ව ස යක ල ස ලබ ග න ප යඹ ය ම හ ල ස ස ය ම ස ද කරන ලබය ප ක න මත ක ඩ ක ෂ රප ය සත න ක ඩ බ රළ ක ට ය ද ගන ම න තනන ලද බ ම මක මග න ඔව න ග ව යල ත ණ වර ග සහ ව යල ශ ක වර ග ශ ත ස ත ව ද ස ළග ගස ග නය ම වලක ව ග න එම ආහ ර ආරක ෂ කර ග න මට කටය ත කරය ග න න හට අත ශය න ම ත ය ණ ල ස ගන ධයන හද න ග න ම හ ක ය වක පවත ඔව න හට ස ළග හමන ද ශ වට ප රත ව ර ද ධ ද ශ ව ම ටර 800 ක පමණ ද රක න ස ට න ව ල ප කයන හද න ගත හ ක ය ස ද ව අල භ හ න Andrew හර ක න ව ස ළ ය මග න ව අල භ හ න Ike ව ස ළ ය මග න Gilchrist නගරයට ස ද ව හ න ය ව ශ ල පර ම ණය ස ළ ත ල න අල භ හ න ස ද ව ය හ ක අල භ හ න ස ද ව ද න ව ද යන න රඳ පවත න න ස ළ වල ප රබලත වය මතය කල ත රක න ස ළ පහරවල හ ත ක ටග න ද ර වල ල ස න ර ම ණය කර ඇත එල ල න ප ලම ප ද ද මට ලක ව ස ළ පහරවල එක හ සම න ප රබලත වයක න හ සම න ව ර ගණනක න ප ලම ප ද ද මට ලක ව නව නම එම එල ල න ප ලම ඉත පහස ව න ව න ශයට ලක ව එබඳ ස ද ව මක Tacoma Narrows ප ලම හ ස ද ව ය ස ළග ව ගය 23 න ව ක ස තප ම 43 km h යක තරම අඩ ව ගයක ප වත නත එම ස ළ ව ගය මග න ව ද ල ස පය ම සපය ලන ව ද ල ර හන මතට ගස වල අත පත ත ක ර ම ත ල න බලශක ත ප රව හය අඩ ල ව ම ස ද ව ක ස ද ආක රය ව ශ ෂ ත ශ ක වර ගයක හර ක න ස ළ බලයක ඉද ර ය න ව ට ම හ ණ ද ස ට න බවට සහත ක ව ය න හ ක න ග ඹ ර ම ල සහ ත ශ කයන ව ඩ වශය න ම ල න උද ර ද ම ම හ ක ය ව ඇත එල සම වඩ ත පහස ව න ක ඩ න ස ළ අල ග ටප ර ව න ශ ක ව ඩ වශය න හ න යට පත ව ම ඉඩකඩ ව ඩ ය හර ක න ස ළ හරහ ජ ගම න ව සය වලට ද ඩ හ න ස ද ව එල සම ස ථ වර ල ස ඉද කරන ලද න ව සයන පව අත ත ව රම න ගලව ද ම මට ම ම හර ක න ස ළ ප රබල ව න ව ක ස තප ම 135 250 km h ඉක මව යන ව ට න ව සයන සම ප ර න වශය න ව න ශයට පත ව එල සම ව ශ ල ග ඩන ග ල වලටද ස ලක ය ය ත හ න යක ස ද ව ම න ස ග න ර ම ණයන ම ළ මන න ම ව න ශයට පත ක ර මට න ව ක ස තප ම 175 324 km h ඉක මව පවත න ස ළ ප රබල ව අල බ හ න ස ද කරන න වර තන ව ස ළ ට න ඩ ව න ස ළ හ ව ගය තක ස ර ක ර මට Saffir Simpson scale සහ Enhanced Fujita scale යන දර ශකයන න ර ම ණය කර ත බ ව ශ ලතම ස ළ පහර සදහ ව ව ර ත ව ඕස ට ර ල ය ව Barrow Island ද 1996 අප ර ය ල 10 ව න ද න 408 km h 253 mph ව ගයක න හම ග ය ඔල ව ය න වර තන ව ස ළ ය ව ස න උස ලය ම ම ව ර ත ව ම ට ප ර 1934 අප ර ය ල 12 වන ද න Mount Washington New Hampshire හ ද 372 km h 231 mph ව ගයක න හම ග ය ස ළග හට හ ම ව ත බ න බ හ ර අවක ශය ද ස ර ය ස ළ ප ථ ව ය ස ළඟට වඩ බ හ ස ය න ව නස ව ස ර යය ග න ස ර ය ස ළඟ ආරම භය ස ද ව ස ර ය ස ළඟ සමන ව ත වන න ස ර යය ග න ව ය ග ලය න ග ල හ ග ය අ ශ වල න ස ර ය ස ළඟ ට සම න ල ස න ග රහ ස ළඟ ස හ ල ල ව ය න ග න සමන ව ත ව ග රහ ස ළඟ ග රහ ස ළ මග න අන ගතය ද ප ථ ව ය අ ත ව ය හ ක තත වය ග රහල ක වල ඉහළ ව ය ග ල ය ස ථරය පවත න ද රවගත ක ස ළඟ ස හ ල ල රස යන ක ම ලද රව ය වන හය ඩ රජන වලට exobase දක ව ඉහල ය මට ඉඩ ලබ ද exosphere හ අවම මට ටම ද ව ය න හට ප රව ගය න ග ලව අන ක ත ව ය අ ශ හට බලප මක න ත රව අභ යවක ශය ට ප ත රය මට හ ක ව ම ව න ආක රයකට ග රහල ක වල ස ට අභ යවක ශය දක ව ව ය න ග ස ද වන අහ ම ව ම ග රහ ස ළඟ නම ව ස ර ය ස ළඟ ස ම න ය ස ළඟකට වඩ ස ර ය ස ළ හ අ ශ වල න සමන ව ත ගල ය මක පවත එම ප රව හය ව ඩ වශය න ම අන තර ගත වන න ඉල ක ට ර න සහ ප ර ට න යන ය ම ම අ ශ ධ ර උෂ ණත වය සහ ගමන කරන ක ලය ත ළ ප වත ව ගය අන ව ව ව ධ ක රව ම ම අ ශ න ග අධ ක උෂ ණත වය න ස ඒව ට ස ර යය ග ග ර ත ව කර ෂණය මඟ හ ර ය හ ක ස ර ය ස ළ මඟ න න ර ම ණය වන ස ර ය ව ය ග ලය ත රක අතර පවත න ම ධ යය න සමන ව ත ස රග රහ මණ ඩලය න ආවරණය වන ඉත ව ශ ල ග ලයක ස ර ය ස ළඟ න ස ඉහල ව ය ග ලය අයන කරණය ව ම වලක ව ග න මට ග රහල කයන ට ව ශ ල ච ම බක ක ෂ ත රයක අවශ යව ස ර ය ස ලඟ මඟ න ස ද වන අන ක ත ස ස ද ධ ය නම ප ථ ව ය මත ප ට ශක ත ය ම ද හළ හ ක භ ච ම බක ධ ර වන උත තර ආල කයන ව න අර ර සහ ක ම ට හ ප ල ස ම වල ග යන ද ය න රන තරය න ම ස ර යය ග න ඉවතට ප හ ට මය ව නත ග රහ ල කයන ත ළප යට ක ල ම ටර 300 190 mph ප රබලත වයක න ය ත ස ළ ස ක ර ග ව ය ග ල ය කල පය ස ම ප ථ ව ද න හතර පහක ක ලයක ත ළ ඇත ව අඟහර ග ධ ර වයන ශ ත ස ත ව න පස ව හ ර එළ යට න ර වරනය වන ව ට ම ද ණ CO2ඌර ධවප නනය කර ස ව ශ ෂ ස ළඟක න ර ම ණය කරම න 400 ප යට ක ල ම ටර 250 mph ව ගයක න හම යය ම ව ත බලන න2ය ම වJetStream 2008 Origin of Wind National Weather Service Southern Region Headquarters සම ප රව ශය 2009 02 16 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code publisher code help JetStream 2008 How to read weather maps National Weather Service සම ප රව ශය 2009 05 16 Glossary of Meteorology 2009 Wind vane American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 03 17 Glossary of Meteorology 2009 Wind sock American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 03 17 Glossary of Meteorology 2009 Anemometer American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 03 17 Walter J Saucier 2003 Principles of Meteorological Analysis ISBN 978 0 486 49541 5 සම ප රව ශය 2009 01 09 Glossary of Meteorology 2009 G American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 03 18 Glossary of Meteorology 2009 Storm American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 03 18 Coastguard Southern Region 2009 The Beaufort Wind Scale සම ප රව ශය 2009 03 18 Decoding the station model 2009 සම ප රව ශය 2007 05 16 How to read weather maps JetStream National Weather Service 2008 සම ප රව ශය 2009 06 27 Terry T Lankford 2000 Aviation Weather Handbook ISBN 978 0 07 136103 3 සම ප රව ශය 2008 01 22 The Physics of Wind Turbines Kira Grogg Carleton College 2005 p 8 PDF Retrieved 2011 11 03 1999 07 14 African Dust Called A Major Factor Affecting Southeast U S Air Quality සම ප රව ශය 2007 06 10 Glossary of Meteorology 2009 Monsoon American Meteorological Society සම ප රව ශය 2008 03 14 Chapter II Monsoon 2004 Onset Advancement and Circulation Features PDF National Centre for Medium Range Forecasting 2004 10 23 සම ප රව ශය 2008 05 03 Monsoon Australian Broadcasting Corporation 2000 සම ප රව ශය 2008 05 03 Dr Alex DeCaria 2007 10 02 Lesson 4 Seasonal mean Wind Fields PDF Millersville Meteorology සම ප රව ශය 2008 05 03 Glossary of Meteorology 2009 Westerlies American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 04 15 Halldor Bjornsson 2005 Global circulation Vedurstofu Islands සම ප රව ශය 2008 06 15 Glossary of Meteorology 2009 Polar easterlies American Meteorological Society සම ප රව ශය 2009 04 15 Michael E Ritter 2008 The Physical Environment Global scale circulation සම ප රව ශය 2009 04 15 Dr Steve Ackerman 1995 Sea and Land Breezes සම ප රව ශය 2006 10 24 JetStream An Online School For Weather 2008 The Sea Breeze National Weather Service සම ප රව ශය 2006 10 24 National Weather Service Forecast Office in 2008 What is a monsoon National Weather Service Western Region Headquarters සම ප රව ශය 2009 03 08 Douglas G Hahn and 1975 The Role of Mountains in the South Asian Monsoon Circulation 32 8 1515 1541 32 1515H 1975JAtS 32 1515H doi 10 1175 1520 0469 1975 032 lt 1515 TROMIT gt 2 0 CO 2 1520 0469 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a Check bibcode length help J D Doyle 1997 The influence of mesoscale orography on a coastal jet and rainband 125 7 1465 1488 1997MWRv 125 1465D doi 10 1175 1520 0493 1997 125 lt 1465 TIOMOO gt 2 0 CO 2 1520 0493 උප ට ද ක ව ම ද ෂය අන ත ක lt ref gt ට ගය Trex නම ත ආශ ර යන සඳහ ක ස ද ප ළක සපය න ත බ ණ Anthony Drake 2008 02 08 The Papaguayo Wind NASA Goddard Earth Sciences Data and Information Services Center සම ප රව ශය 2009 06 16 Rene Munoz 2000 04 10 Boulder s downslope winds University Corporation for Atmospheric Research සම ප රව ශය 2009 06 16 Kansas Wind Energy Project Affiliated Atlantic amp Western Group Inc 5250 W 94th Terrace Prairie Village Kansas 66207 2009 02 06 120 Gigawatt of wind turbines globally contribute to secure electricity generation Press release සම ප රව ශය 2009 02 06 David Strahan 2009 03 11 From AC to DC Going green with supergrids සම ප රව ශය 2009 03 13 D C Beaudette 1988 FAA Advisory Circular Pilot Wind Shear Guide via the Internet Wayback Machine PDF 2006 10 14 ද න ම ල ප ටපත PDF ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2009 03 18 David M Roth 2006 Unified Surface Analysis Manual PDF සම ප රව ශය 2006 10 22 Glossary of Meteorology 2007 E American Meteorological Society සම ප රව ශය 2007 06 03 Jet Streams in the UK BBC 2009 සම ප රව ශය 2009 06 20 Cheryl W Cleghorn 2004 Making the Skies Safer From Windshear NASA August 23 2006 ද න ම ල ප ටපත ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2006 10 22 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a Unknown parameter deadurl ignored url status suggested help Hans M Soekkha 1997 Aviation Safety VSP p 229 ISBN 978 90 6764 258 3 සම ප රව ශය 2009 06 21 Robert Harrison 2001 Large Wind Turbines p 30 ISBN 0 471 49456 9 Ross Garrett 1996 The Symmetry of Sailing Sheridan House pp 97 99 ISBN 1 57409 000 3 Gail S Langevin 2009 Wind Shear October 9 2007 ද න ම ල ප ටපත ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2007 10 09 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a Unknown parameter deadurl ignored url status suggested help University of Illinois 1999 Hurricanes සම ප රව ශය 2006 10 21 University of Illinois 1999 Vertical Wind Shear සම ප රව ශය 2006 10 21 Integrated Publishing 2007 Unit 6 Lesson 1 Low Level Wind Shear සම ප රව ශය 2009 06 21 Laura Gibbs Ph D 2007 10 16 Vayu Encyclopedia for Epics of Ancient India සම ප රව ශය 2009 04 09 Michael Jordan 1993 Encyclopedia of Gods Over 2 500 Deities of the World New York Facts on File pp 5 45 80 187 188 243 280 295 ISBN 0 8160 2909 1 Theoi Greek Mythology 2008 Anemi Greek Gods of the Winds Aaron Atsma සම ප රව ශය 2009 04 10 John Boardman 1994 The Diffusion of Classical Art in Antiquity ISBN 0 691 03680 2 Andy Orchard 1997 Dictionary of Norse Myth and Legend ISBN 978 0 304 36385 8 History Detectives 2008 Feature Kamikaze Attacks සම ප රව ශය 2009 03 21 Colin Martin Geoffrey Parker 1999 The Spanish Armada Manchester University Press pp 144 181 ISBN 978 1 901341 14 0 සම ප රව ශය 2009 06 20 Ernest Edwin Speight and Robert Morton Nance 1906 Britain s Sea Story B C 55 A D 1805 Hodder and Stoughton p 30 සම ප රව ශය 2009 03 19 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a External link in code class cs1 code publisher code help Jerry Cardwell 1997 Sailing Big on a Small Sailboat Sheridan House Inc p 118 ISBN 978 1 57409 007 9 සම ප රව ශය 2009 03 19 Underwater Archaeology Kids Corner 2009 Shipwrecks Shipwrecks Everywhere සම ප රව ශය 2009 03 19 Carla Rahn Phillips 1993 The Worlds of Christopher Columbus Cambridge University Press p 67 ISBN 978 0 521 44652 5 සම ප රව ශය 2009 03 19 G Juleff 1996 An ancient wind powered iron smelting technology in Sri Lanka Nature 379 3 60 63 1996Natur 379 60J doi 10 1038 379060a0 A G Drachmann 1961 Heron s Windmill Centaurus 7 145 151 May 1991 Mechanical Engineering in the Medieval Near East pp 64 69 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a work ignored help Glider Flying Handbook U S Government Printing Office Washington D C U S Federal Aviation Administration 2003 pp 7 16 FAA 8083 13 GFH සම ප රව ශය 2009 06 17 Vern Hofman and Dave Franzen 1997 Emergency Tillage to Control Wind Erosion North Dakota State University Extension Service සම ප රව ශය 2009 03 21 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code publisher code help James K B Bishop Russ E Davis and Jeffrey T Sherman 2002 PDF Science 298 5594 817 821 2002Sci 298 817B doi 10 1126 science 1074961 PMID 12399588 2010 06 01 ද න ම ල ප ටපත PDF ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2009 06 20 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a More than one of archivedate and archive date specified help More than one of archiveurl and archive url specified help CS1 maint multiple names authors list link 2004 Dunes Getting Started සම ප රව ශය 2009 03 21 F von Richthofen 1882 On the mode of origin of the loess Geological Magazine Decade II 9 7 293 305 doi 10 1017 S001675680017164X Arthur Getis Judith Getis and Jerome D Fellmann 2000 Introduction to Geography Seventh Edition p 99 ISBN 0 697 38506 X name Erosion Science Daily 1999 07 14 African Dust Called A Major Factor Affecting Southeast U S Air Quality සම ප රව ශය 2007 06 10 Science Daily 2001 06 15 Microbes And The Dust They Ride In On Pose Potential Health Risks සම ප රව ශය 2007 06 10 Usinfo state gov 2003 Study Says African Dust Affects Climate in U S Caribbean PDF සම ප රව ශය 2007 06 10 U S Geological Survey 2006 Coral Mortality and African Dust සම ප රව ශය 2007 06 10 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code author code help J Gurevitch S M Scheiner and G A Fox 2006 Plant Ecology 2nd ed Sinauer Associates Inc Massachusetts a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list link Short term evolution of reduced dispersal in island plant populations Journal of Ecology 84 53 61 1996 doi 10 2307 2261699 2261699 Leif Kullman 2005 PDF Arctic 58 3 286 294 2012 01 11 ද න ම ල ප ටපත PDF ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2009 06 20 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a More than one of archivedate and archive date specified help More than one of archiveurl and archive url specified help Mathieu Bouchard David Pothier and Jean Claude Ruel 2009 Stand replacing windthrow in the boreal forests of eastern Quebec Canadian Journal of Forest Research 39 2 481 487 doi 10 1139 X08 174 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a CS1 maint multiple names authors list link ARS Studies Effect of Wind Sandblasting on Cotton Plants January 26 2010 News from the USDA Agricultural Research Service Ars usda gov Retrieved 2011 11 03 ARS Studies Effect of Wind Sandblasting on Cotton Plants USDA Agricultural Research Service January 26 2010 D R Ames and L W lnsley 1975 Wind Chill Effect for Cattle and Sheep PDF Journal of Animal Science 40 1 161 165 PMID 1110212 permanent dead link Australian Antarctic Division 2008 12 08 Adapting to the Cold Australian Government Department of the Environment Water Heritage and the Arts Australian Antarctic Division සම ප රව ශය 2009 06 20 Gary Ritchison 2009 01 04 BIO 554 754 Ornithology Lecture Notes 2 Bird Flight I සම ප රව ශය 2009 06 19 Jennifer Owen 1982 Feeding strategy University of Chicago Press pp 34 35 ISBN 978 0 226 64186 7 Bob Robb Gerald Bethge Gerry Bethge 2000 The Ultimate Guide to Elk Hunting Globe Pequot p 161 ISBN 978 1 58574 180 9 සම ප රව ශය 2009 06 19 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list link permanent dead link T P Grazulis 2001 The tornado Press pp 126 127 ISBN 978 0 8061 3258 7 සම ප රව ශය 2009 05 13 Hans Dieter Betz Ulrich Schumann Pierre Laroche 2009 Lightning Principles Instruments and Applications Springer pp 202 203 ISBN 978 1 4020 9078 3 සම ප රව ශය 2009 05 13 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list link Derek Burch 2006 04 26 How to Minimize Wind Damage in the South Florida Garden University of Florida සම ප රව ශය 2009 05 13 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code publisher code help National Hurricane Center 2006 06 22 Saffir Simpson Hurricane Scale Information National Oceanic and Atmospheric Administration සම ප රව ශය 2007 02 25 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code author and publisher code help Storm Prediction Center 2007 02 01 Enhanced F Scale for Tornado Damage සම ප රව ශය 2009 05 13 Ruth Murray Clay 2008 Atmospheric Escape Hot Jupiters amp Interactions Between Planetary and Stellar Winds Boston University 2009 08 04 ද න ම ල ප ටපත PDF ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2009 05 05 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code publisher code help David H Hathaway 2007 The Solar Wind National Aeronautic and Space Administration Marshall Space Flight Center සම ප රව ශය 2009 03 19 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite web class mw redirect title ස ක ල ල Cite web cite web a External link in code class cs1 code publisher code help Robert Roy Britt 2000 03 15 A Glowing Discovery at the Forefront of Our Plunge Through Space SPACE com John G Kappenman et al 1997 Earth in Space 9 7 9 11 2008 06 11 ද න ම ල ප ටපත ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2009 03 19 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a Explicit use of et al in author help More than one of archivedate and archive date specified help More than one of archiveurl and archive url specified help T Neil Davis 1976 03 22 Cause of the Aurora Alaska Science Forum සම ප රව ශය 2009 03 19 Donald K Yeomans 2005 World Book at NASA Comets සම ප රව ශය 2009 06 20 භ න න ව සබ ඳ ය W B Rossow A D del Genio T Eichler 1990 Cloud tracked winds from Pioneer Venus OCPP images Journal of the Atmospheric Sciences 47 17 2053 2084 1990JAtS 47 2053R doi 10 1175 1520 0469 1990 047 lt 2053 CTWFVO gt 2 0 CO 2 1520 0469 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a CS1 maint multiple names authors list link NASA 2004 12 13 Mars Rovers Spot Water Clue Mineral Frost Clouds සම ප රව ශය 2006 03 17 NASA NASA Mars Rover Churns Up Questions With Sulfur Rich Soil 2010 07 27 at the Wayback Machine Nasa gov Retrieved 2011 11 03 David Leonard 12 March 2005 Spirit Gets A Dust Devil Once Over Space com සම ප රව ශය 2006 12 01 A P Ingersoll T E Dowling P J Gierasch G S Orton P L Read A Sanchez Lavega A P Showman A A Simon Miller A R Vasavada 2003 07 29 Dynamics of Jupiter s Atmosphere PDF Lunar amp Planetary Institute සම ප රව ශය 2007 02 01 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite book class mw redirect title ස ක ල ල Cite book cite book a CS1 maint multiple names authors list link C C Porco et al 2005 Cassini Imaging Science Initial Results on Saturn s Atmosphere Science 307 5713 1243 1247 2005Sci 307 1243P doi 10 1126 science 1107691 PMID 15731441 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a Explicit use of et al in author help L A Sromovsky and P M Fry 2005 Dynamics of cloud features on Uranus Icarus 179 2 459 484 2005Icar 179 459S doi 10 1016 j icarus 2005 07 022 H B Hammel I de Pater S Gibbard G W Lockwoodd K Rages 2005 PDF Icarus 175 2 534 545 2005Icar 175 534H doi 10 1016 j icarus 2004 11 012 2007 10 25 ද න ම ල ප ටපත PDF ව ත න ස රක ෂණය කරන ලද සම ප රව ශය 2014 04 10 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a More than one of accessdate and access date specified help More than one of archivedate and archive date specified help More than one of archiveurl and archive url specified help CS1 maint multiple names authors list link H B Hammel K Rages G W Lockwoodd E Karkoschka I de Pater 2001 New Measurements of the Winds of Uranus Icarus 153 2 229 235 2001Icar 153 229H doi 10 1006 icar 2001 6689 a href wiki E0 B7 83 E0 B7 90 E0 B6 9A E0 B7 92 E0 B6 BD E0 B7 8A E0 B6 BD Cite journal title ස ක ල ල Cite journal cite journal a CS1 maint multiple names authors list link