නිකරගුවාව

නිකරගුවාව, නිල වශයෙන් නිකරගුවා ජනරජය, මධ්‍යම ඇමරිකාවේ භූගෝලීය වශයෙන් විශාලතම රට වන අතර එය කිලෝමීටර 130,370 (වර්ග සැතපුම් 50,340) කින් සමන්විත වේ. 2024 වන විට 7,142,529 ක ජනගහනයක් සිටින එය, ග්වාතමාලාව සහ හොන්ඩුරාස් වලට පසු මධ්‍යම ඇමරිකාවේ තුන්වන වැඩිම ජනගහනයක් සහිත රට වේ.

නිකරගුවාව උතුරින් හොන්ඩුරාස්, නැගෙනහිරින් කැරිබියන් මුහුද, දකුණින් කොස්ටාරිකාව සහ පැසිෆික් සාගරයෙන් මායිම් වන අතර බටහිරින් එල් සැල්වදෝරය සහ නැගෙනහිරින් කොලොම්බියාව සමඟ සමුද්‍ර මායිම් බෙදා ගනී. රටේ විශාලතම නගරය සහ ජාතික අගනුවර වන්නේ මධ්‍යම ඇමරිකාවේ සිව්වන විශාලතම නගරය වන මනගුවා වන අතර 2020 වන විට එහි ජනගහනය 1,055,247 කි. මධ්‍යම ඇමරිකාවේ වඩාත්ම සාරවත් පස සහ වගා කළ හැකි භූමිය තිබීම නිසා නිකරගුවාව "මධ්‍යම ඇමරිකාවේ පාන් කූඩය" ලෙස හැඳින්වේ. නිකරගුවාවේ බහු වාර්ගික ජනගහනයට මෙස්ටිසෝ, ආදිවාසී, යුරෝපීය සහ අප්‍රිකානු උරුමයන් ඇති ජනතාව ඇතුළත් වේ. රටේ වැඩිපුරම කතා කරන භාෂාව ස්පාඤ්ඤ වන නමුත් මදුරු වෙරළ තීරයේ ආදිවාසී ගෝත්‍රිකයන් තමන්ගේම භාෂා සහ ඉංග්‍රීසි කතා කරයි. සංස්කෘතික සම්ප්‍රදායන්ගේ මිශ්‍රණය ජනප්‍රවාද, ආහාර, සංගීතය සහ සාහිත්‍යයේ සැලකිය යුතු විවිධත්වයක් ජනප්‍රවාද, ආහාර, සංගීතය සහ සාහිත්‍යයේ සැලකිය යුතු විවිධත්වයක් ජනනය කර ඇති අතර, එයට රුබන් ඩාරියෝ වැනි නිකරගුවාවේ කවියන් සහ ලේඛකයින්ගේ දායකත්වයන් ද ඇතුළත් වේ.

පුරාණ කාලයේ සිටම විවිධ ආදිවාසී සංස්කෘතීන් විසින් මුලින් වාසය කරන ලද මෙම කලාපය 16 වන සියවසේදී ස්පාඤ්ඤ අධිරාජ්‍යය විසින් යටත් කර ගන්නා ලදී. 1821 දී නිකරගුවාව ස්පාඤ්ඤයෙන් නිදහස ලබා ගත්තේය. මදුරු වෙරළ තීරය වෙනස් ඓතිහාසික මාවතක් අනුගමනය කළ අතර, 17 වන සියවසේදී ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් විසින් යටත් විජිතකරණය කරන ලද අතර පසුව බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට යටත් විය. එය 1860 දී නිකරගුවාවේ ස්වාධීන ප්‍රදේශයක් බවට පත් වූ අතර එහි උතුරු කෙළවර 1960 දී හොන්ඩුරාස් වෙත මාරු කරන ලදී. නිදහස ලැබීමෙන් පසු, නිකරගුවාව දේශපාලන නොසන්සුන්තාව, ඒකාධිපතිත්වය, ඇමරිකානු වාඩිලෑම සහ මූල්‍ය අර්බුදයන්ට මෙන්ම 1960 සහ 1970 ගණන්වල නිකරගුවා විප්ලවය සහ 1980 ගණන්වල කොන්ට්‍රා යුද්ධයට ද මුහුණ දී තිබේ.

නාමිකව ඒකීය ජනාධිපති ජනරජයක් වුවද, ඩැනියෙල් ඔර්ටෙගාගේ ජනාධිපති ධුරය යටතේ 2006 සිට නිකරගුවාව සැලකිය යුතු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පසුබෑමකට ලක් වී ඇති අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2018 දී විශාල විරෝධතා සහ පසුව මර්දනයක් ඇති විය. 2021 මැතිවරණයෙන් පසු, එය ඒකාධිපති ඒකාධිපතිත්වයක් ලෙස පුළුල් ලෙස විස්තර කර ඇත. එය සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක් වන අතර ලතින් ඇමරිකානු සහ කැරිබියානු රටවල් අතර දෙවන අඩුම ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය (නාමික) සහ තුන්වන අඩුම ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය (PPP) ඇත. 2023 දී, දූෂණ සංජානන දර්ශකය මගින් වෙනිසියුලාවට පසුව ලතින් ඇමරිකාවේ දෙවන දූෂිතම රට ලෙස නිකරගුවාව ශ්‍රේණිගත කරන ලදී.

"විල් සහ ගිනි කඳු දේශය" ලෙස හැඳින්වෙන, නිකරගුවාව ඇමරිකාවේ දෙවන විශාලතම වැසි වනාන්තරය වන බොසාවාස් ජෛවගෝල රක්ෂිතයටද නිවහන වේ. ජෛව විවිධත්වය, උණුසුම් නිවර්තන දේශගුණය සහ ක්‍රියාකාරී ගිනි කඳු නිකරගුවාව වැඩි වැඩියෙන් ජනප්‍රිය සංචාරක ගමනාන්තයක් බවට පත් කර ඇත. නිකරගුවාව එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරම්භක සාමාජිකයෙකු වන අතර නොබැඳි ව්‍යාපාරයේ, අපේ ඇමරිකාවේ ජනතාව සඳහා වූ බොලිවේරියානු සන්ධානයේ, සහ ලතින් ඇමරිකානු සහ කැරිබියානු රාජ්‍යයන්ගේ ප්‍රජාවේ සාමාජිකයෙකි.

නිරුක්තිය

1522 දී නිරිතදිග නිකරගුවාවට ඇතුළු වීමේදී ස්පාඤ්ඤ ආක්‍රමණික ගිල් ගොන්සාලෙස් ඩාවිලා හමු වූ බලවත් නහුවා ගෝත්‍රයක කැසික් එකක් වූ නිකරාඕ යන නම මත පදනම්ව ස්පාඤ්ඤ යටත් විජිතවාදීන් විසින් නිකරගුවා යන නම නිර්මාණය කරන ලද බව කලින් විශ්වාස කෙරිණි. මෙම න්‍යාය අනුව නිකරගුවාවේ නිරුක්තිය නිකරාඕ සහ අගුවා ('ජලය' සඳහා ස්පාඤ්ඤ) වලින් සෑදී ඇති අතර, එය රට තුළ විශාල විල් දෙකක් සහ තවත් ජල කඳන් කිහිපයක් ඇති බව සඳහන් කරයි.

කෙසේ වෙතත්, මෙම නිරුක්තිය බොහෝ ඉතිහාසඥයින් විසින් යල් පැන ගිය එකක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ 2002 දී කැසික් හි සැබෑ නම නිකරාඕ නොව මැකුයිල්මික්විස්ට්ලි බව සොයා ගන්නා ලද බැවිනි. ඊට අමතරව, නිකරාඕවරු ඔවුන්ගේ භූමිය හැඳින්වූයේ නිකරගුවාක් ලෙස වන අතර, එය දැන් බොහෝ ඉතිහාසඥයින් විශ්වාස කරන්නේ "නිකරගුවා" හි සැබෑ නිරුක්තිය බවයි. නහුවාට්ල් භාෂාවෙන් එහි තේරුම "මෙන්න ඇනහුවාක්" යන්නයි, එය "නිකන්" (මෙහි), සහ "අනාහුවාක්" යන වචනවල එකතුවකි, එය "අට්ල්" (ජලය) සහ "නහුවාක්" යන වචනවල එකතුවකි, එය "වටා ඇත" යන ස්ථානීය අර්ථයකි. එබැවින් නිකනාහුවාක් හි වචනාර්ථ පරිවර්තනය "මෙහි ජලයෙන් වටවී ඇත" යන්නයි, නිරුක්තිය රට තුළ සහ ඒ අවට ඇති විශාල ජල කඳන්, පැසිෆික් සාගරය, නිකරගුවාව සහ සොලොට්ලන් විල් සහ ගංගා සහ කලපු ගැන සඳහන් කරන බවට ඇති න්‍යායට ගැලපේ.

රටේ නම පිළිබඳ අමතර න්‍යායන් පහත සඳහන් ඕනෑම නහුවාට්ල් වචන වලින් පැමිණේ: නිකාන්-නහුවා, එහි තේරුම "මෙහි නහුවාස්" යන්නයි; සහ නික්-ඇට්ල්-නහුවාක්, "මෙහි ජලයෙන් වටවී ඇත" හෝ "ජලයෙන් වටවී ඇත" යන අර්ථය ඇති නිකනාහුවාක් හි දිගු ස්වරූපයයි.

ඉතිහාසය

පූර්ව-කොලොම්බියානු ඉතිහාසය

ඔමෙටෙපේ දූපතේ පැරණි ශිලා ලේඛනයක්

ක්‍රි.පූ. 12,000 තරම් ඈත අතීතයේ දී අද නිකරගුවාව ලෙස හඳුන්වන ප්‍රදේශයේ පැලියෝ-ඉන්දියානුවන් ප්‍රථම වරට ජනාවාස විය. පසුකාලීන පූර්ව-කොලොම්බියානු යුගයන්හිදී, නිකරගුවාවේ ආදිවාසී ජනතාව අතරමැදි ප්‍රදේශයේ කොටසක් වූ අතර,^:33 මෙසෝඇමරිකානු සහ ඇන්ඩියන් සංස්කෘතික කලාප අතර සහ ඉස්ත්මෝ-කොලොම්බියානු ප්‍රදේශයේ බලපෑම තුළ සිටියහ. නිකරගුවාවේ මධ්‍යම කලාපය සහ එහි කැරිබියානු වෙරළ තීරයේ මිස්කිටෝ, රාමා, මායංනා සහ මතගල්පාස් වැනි මැක්‍රෝ-චිබ්චාන් භාෂා ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වාසය කළහ.^:20 ඔවුන් මධ්‍යම ඇමරිකාවේ ඒකාබද්ධ වී වර්තමාන උතුරු කොලොම්බියාවට සහ අවට ප්‍රදේශවලට සංක්‍රමණය වී ඇත. ඔවුන්ගේ ආහාර ප්‍රධාන වශයෙන් දඩයම් කිරීම සහ එක්රැස් කිරීම තුළින් ලැබුණු අතර, මසුන් ඇල්ලීම සහ දැවෙන කෘෂිකර්මාන්තය ද විය.^:33:65

15 වන සියවස අවසානයේ, බටහිර නිකරගුවාවේ ඇස්ටෙක් සහ මායාවරුන්ගේ මෙසෝඇමරිකානු ශිෂ්ටාචාරවලට සංස්කෘතියෙන් සම්බන්ධ වූ සහ මෙසෝඇමරිකානු භාෂා ප්‍රදේශයට භාෂාවෙන් සම්බන්ධ වූ ආදිවාසී ජනයා කිහිප දෙනෙකු වාසය කළහ. චොරොටෙගාස් යනු මැංගු භාෂා ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් වන අතර ඔවුන් ක්‍රි.ව. 800 දී පමණ වර්තමාන මෙක්සිකානු ප්‍රාන්තය වන චියාපාස් සිට නිකරගුවාවට පැමිණියහ.^:26–33 නිකරාඕ ජනතාව නවාට් උපභාෂාව කතා කළ නහුවාස් ශාඛාවක් වූ අතර ක්‍රි.ව. 1200 දී පමණ චියාපාස් වලින් ද පැමිණියහ. ඊට පෙර, නිකරාඕවරු ටොල්ටෙක් ශිෂ්ටාචාරය සමඟ සම්බන්ධ වී සිටියහ.^:26–33 චොරොටෙගාස් සහ නිකරාඕවරු දෙදෙනාම මෙක්සිකෝවේ චොලුලා නිම්නයේ ආරම්භ වූ අතර, දකුණට සංක්‍රමණය වූහ.^:26–33 තුන්වන කණ්ඩායමක් වන සබ්ටියාබාස්, ක්‍රි.ව. 1200 දී පමණ මෙක්සිකානු ප්‍රාන්තයක් වන ගුවෙරෙරෝ සිට සංක්‍රමණය වූ ඔටෝ-මැංගු ජාතිකයන් විය.^:159 ඊට අමතරව, 14 වන සියවසේ සිට ඇස්ටෙක්වරුන් විසින් පිහිටුවන ලද නිකරගුවාවේ වෙළඳාමට අදාළ ජනපද තිබුණි.^:26–33

ස්පාඤ්ඤ යුගය (1523–1821)

යටත් විජිත යුගයේ ලියොන් නගරය

මධ්‍යම ඇමරිකාවේ වැඩිපුරම නැරඹූ ස්ථානවලින් එකක් වන නිකරගුවාව විල අසල යටත් විජිත නගරයක් වන ග්‍රැනඩා.

1502 දී, ඔහුගේ සිව්වන මුහුදු ගමනේදී, ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස් ඔහුගේ සිව්වන මුහුදු ගමනේදී, වර්තමාන නිකරගුවාවට ළඟා වූ පළමු යුරෝපීයයා බවට පත්විය. ඔහු ගිනිකොන දෙසින් ඉස්ත්මස් දෙසට යාත්‍රා කළේය. පැනමාව.^:193:92 කොලොම්බස් නිකරගුවාවේ අත්ලාන්තික් පැත්තේ මදුරු වෙරළ තීරය ගවේෂණය කළේය. නමුත් කිසිදු ආදිවාසී ජනතාවක් හමු නොවීය. වසර 20 කට පසු, ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් නිකරගුවාවට ආපසු ගිය අතර, මෙවර එහි නිරිතදිග කොටසට පැමිණියේය. නිකරගුවාව යටත් කර ගැනීමේ පළමු උත්සාහය වූයේ 1520 ජනවාරි මාසයේදී පැනමාවට පැමිණි ජයග්‍රාහක ගිල් ගොන්සාලෙස් ඩාවිලා විසිනි. 1522 දී, ගොන්සාලෙස් ඩාවිලා පසුව නිකරගුවාවේ රිවාස් දෙපාර්තමේන්තුව බවට පත් වූ ප්‍රදේශයට ගියේය.^:35:92 එහිදී ඔහුට ප්‍රධානියා වන මැකුයිල්මික්විස්ට්ලි විසින් මෙහෙයවන ලද ආදිවාසී නහුවා ගෝත්‍රයක් හමු විය, ඔහුගේ නම සමහර විට වැරදි ලෙස "නිකරාඕ" හෝ "නිකරාගුවා" ලෙස හැඳින්වේ. ගෝත්‍රයේ අගනුවර වූයේ ක්වාහ්කපොල්කා ය. ගොන්සාලෙස් ඩාවිල, ස්පාඤ්ඤ භාෂාව ඉගෙන ගත් ස්වදේශික පරිවර්තකයින් දෙදෙනෙකුට ස්තූතිවන්ත වෙමින් මැකුයිල්මික්විස්ට්ලි සමඟ කතා කළේය. ඔහු ඔවුන් සමඟ රැගෙන ආවේය. සාරවත් බටහිර නිම්නවල රන් ගවේෂණය කර එකතු කිරීමෙන් පසු^:35:55 ගොන්සාලෙස් ඩාවිල සහ ඔහුගේ මිනිසුන් ඩිරියන්ගන් ප්‍රධානියාගේ නායකත්වයෙන් යුත් චොරොටෙගා විසින් පහර දී පලවා හරින ලදී. ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් ගෝත්‍ර ක්‍රිස්තියානි ආගමට හරවා ගැනීමට උත්සාහ කළහ; මැකුයිල්මික්විස්ට්ලිගේ ගෝත්‍රය බව්තීස්ම විය,^:86 නමුත් ඩිරියන්ගන් ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන්ට විවෘතව සතුරු විය. පැසිෆික් වෙරළ තීරයේ බටහිර නිකරගුවාව, පිලිපීනයේ මැනිලා සහ මෙක්සිකෝවේ ඇකපුල්කෝ අතර ජලයේ ගමන් කරන ගැලියන්වරුන් සඳහා වරායක් සහ නැව් තැනීමේ පහසුකමක් බවට පත් විය.

පළමු ස්පාඤ්ඤ ස්ථිර ජනාවාස 1524 දී ආරම්භ කරන ලදී. එම වසරේදී, ජයග්‍රාහක ෆ්‍රැන්සිස්කෝ හර්නැන්ඩෙස් ද කොර්ඩෝබා නිකරගුවාවේ ප්‍රධාන නගර දෙකක් ආරම්භ කළේය: නිකරගුවා විලෙහි ග්‍රැනඩා සහ පසුව මැනගුවා විලට බටහිරින් ලියොන්.^{:35, 193:92} කොර්ඩෝබා ඉක්මනින්ම නගර සඳහා ආරක්ෂක ගොඩනඟා අනෙකුත් ජයග්‍රාහකයන්ගේ ආක්‍රමණවලට එරෙහිව සටන් කළේය.^:92 කොර්ඩෝබා පසුව ඔහුගේ උසස් නිලධාරියා වූ පෙඩ්‍රෝ ඇරියස් ඩාවිලාට අභියෝග කිරීම නිසා ප්‍රසිද්ධියේ හිස ගසා දමන ලදී.^:35 කොර්ඩෝබාගේ සොහොන සහ දේහය 2000 දී ලියොන් වීජෝ හි නටබුන් වලින් සොයා ගන්නා ලදී.

ස්පාඤ්ඤ හමුදා අතර ගැටුම් ඔවුන්ගේ ආදිවාසී ජනතාව සහ ඔවුන්ගේ සංස්කෘතිය විනාශ කිරීමට බාධාවක් නොවීය. සටන් මාලාව "කපිතාන්වරුන්ගේ යුද්ධය" ලෙස හැඳින්විණි. පෙඩ්‍රෝ ඇරියස් ඩාවිල ජයග්‍රාහකයෙකි;^:35 පැනමාවේ පාලනය අහිමි වුවද, ඔහු නිකරගුවාවට ගොස් ලියොන් හි ඔහුගේ කඳවුර ස්ථාපිත කළේය. 1527 දී, ලියොන් ජනපදයේ අගනුවර බවට පත් විය.^:93 රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය හරහා, ඇරියස් ඩාවිලා ජනපදයේ පළමු ආණ්ඩුකාරයා බවට පත්විය.

ඔවුන්ගේ පක්ෂවල කාන්තාවන් නොමැතිව,^:123 ස්පාඤ්ඤ ආක්‍රමණිකයන් නහුවා සහ චොරොටෙගා භාර්යාවන් සහ සහකරුවන් ලබා ගත් අතර, බටහිර නිකරගුවාවේ ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරයක් වන "මෙස්ටිසෝ" ලෙස දැන් හැඳින්වෙන ස්වදේශික සහ යුරෝපීය කොටස්වල බහු වාර්ගික මිශ්‍රණය ආරම්භ කළහ. බොහෝ ආදිවාසී ජනතාව යුරෝපීය බෝවන රෝගවලින් මිය ගිය අතර, ඔවුන්ගේ යැපීම පාලනය කළ ස්පාඤ්ඤ ජාතිකයන් විසින් නොසලකා හැරීම නිසා එය තවත් උග්‍ර විය. 1526 සහ 1540 අතර කාලය තුළ තවත් බොහෝ ආදිවාසී ජනයා අල්ලාගෙන පැනමාව සහ පේරු වෙත වහලුන් ලෙස ප්‍රවාහනය කරන ලදී.^{:193:104–105}

1610 දී, මොමොටොම්බෝ ගිනි කන්ද පුපුරා ගොස් ලියොන් නගරය විනාශ කළේය. නගරය මුල් නගරයට වයඹ දෙසින් නැවත ගොඩනඟන ලදී, එය දැන් ලියොන් වීජෝ නටබුන් ලෙස හැඳින්වේ. ඇමරිකානු විප්ලවීය යුද්ධය අතරතුර, මධ්‍යම ඇමරිකාව බ්‍රිතාන්‍යය සහ ස්පාඤ්ඤය අතර ගැටුමකට ලක් විය. බ්‍රිතාන්‍ය නාවික හමුදා අද්මිරාල් හොරාටියෝ නෙල්සන් 1779 දී සැන් ෆර්නැන්ඩෝ ඩි ඔමෝවා සටනේදී සහ 1780 දී සැන් ජුවාන් ගඟේ ගවේෂණ මෙහෙයවූ අතර, එහි දෙවැන්න රෝග හේතුවෙන් අතහැර දැමීමට පෙර තාවකාලික සාර්ථකත්වයක් ලබා ගත්තේය.

1821 සිට 1909 දක්වා ස්වාධීන නිකරගුවාව

1830 දී මදුරු වෙරළ තීරය

ෆිලිබස්ටර් යුද්ධය අතරතුර සැන් ජැසින්ටෝ සටනේ චිත්‍රයක්

මධ්‍යම ඇමරිකාවේ නිදහස් පනත මගින් 1821 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ග්වාතමාලාවේ කපිතාන් ජෙනරාල් ධුරය විසුරුවා හරින ලද අතර, නිකරගුවාව ඉක්මනින්ම පළමු මෙක්සිකානු අධිරාජ්‍යයේ කොටසක් බවට පත්විය. එම වසරේම මාර්තු මාසයේදී මෙක්සිකානු රාජාණ්ඩුව පෙරලා දැමීමෙන් පසු, 1823 ජූලි මාසයේදී, නිකරගුවාව අලුතින් පිහිටුවන ලද මධ්‍යම ඇමරිකාවේ එක්සත් පළාත්වලට සම්බන්ධ වූ අතර, පසුව මධ්‍යම ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් ජනරජය ලෙස හැඳින්වෙන රටකි. 1838 දී නිකරගුවාව නිසැකවම ස්වාධීන ජනරජයක් බවට පත්විය.

නිදහසේ මුල් වසරවල ලියොන්හි ලිබරල් ප්‍රභූව සහ ග්‍රැනඩාවේ කොන්සර්වේටිව් ප්‍රභූව අතර එදිරිවාදිකම් මගින් සංලක්ෂිත වූ අතර, එය බොහෝ විට සිවිල් යුද්ධයක් දක්වා පිරිහී ගියේය, විශේෂයෙන් 1840 සහ 1850 ගණන් වලදී. 1852 දී මැනගුවා ජාතියේ අගනුවර ලෙස අවිවාදිත ප්‍රමුඛත්වයට පත් වූයේ, සතුරු නගර දෙක අතර එදිරිවාදිකම් සමනය කිරීම සඳහා ය. 1848 දී කැලිෆෝනියාවේ රන් රෂ් ආරම්භ වීමෙන් පසුව, නිකරගුවාව නැගෙනහිර එක්සත් ජනපදයේ සංචාරකයින්ට සැන් ජුවාන් ගඟ සහ නිකරගුවා විල හරහා මුහුදු මාර්ගයෙන් කැලිෆෝනියාවට ගමන් කිරීමට මාර්ගයක් සැපයීය.^:81 1855 දී ලිබරල්වාදීන් විසින් කොන්සර්වේටිව්වරුන්ට එරෙහි ඔවුන්ගේ අරගලයට එක්වන ලෙස ආරාධනා කරන ලද ඇමරිකානු වික්‍රමාන්විත සහ ෆිලිබස්ටර් විලියම් වෝකර් 1856 දී විකට මැතිවරණයක් පැවැත්වීමෙන් පසු නිකරගුවාවේ ජනාධිපති ධුරයට පත් විය; ඔහුගේ ජනාධිපති ධුරය වසරකටත් අඩු කාලයක් පැවතුනි. කොස්ටාරිකාව, හොන්ඩුරාස්, එල් සැල්වදෝරය, ග්වාතමාලාව සහ නිකරගුවාවේ හමුදා 1857 දී වෝකර් නිකරගුවාවෙන් පලවා හැරීමට එක්සත් වූ අතර, දශක තුනක කොන්සර්වේටිව් පාලනයක් ගෙන ආවේය.

1655 සිට මදුරු වෙරළ තීරය ආරක්ෂිත ප්‍රදේශයක් ලෙස ප්‍රකාශ කළ මහා බ්‍රිතාන්‍යය, 1859 දී එම ප්‍රදේශය හොන්ඩුරාස් වෙත පවරා 1860 දී එය නිකරගුවාවට මාරු කළේය. මදුරු වෙරළ තීරය 1894 දක්වා ස්වාධීන ප්‍රදේශයක් ලෙස පැවතුනි. 1893 සිට 1909 දක්වා නිකරගුවාවේ ජනාධිපති ජෝස් සැන්ටොස් සෙලායා, මදුරු වෙරළ තීරය නිකරගුවාවට ඒකාබද්ධ කිරීම සඳහා සාකච්ඡා කළේය. ඔහුට ගෞරවයක් වශයෙන්, කලාපය "සෙලායා දෙපාර්තමේන්තුව" බවට පත් විය.

19 වන සියවසේ අගභාගය පුරාම, එක්සත් ජනපදය සහ යුරෝපීය බලවතුන් කිහිප දෙනෙකු නිකරගුවාව හරහා ඇළක් ඉදිකිරීමෙන් පැසිෆික් සාගරය අත්ලාන්තික් සාගරයට සම්බන්ධ කිරීමට විවිධ යෝජනා ක්‍රම සලකා බැලූහ.

එක්සත් ජනපද වාඩිලා ගැනීම (1909–1933)

1909 දී, ජනාධිපති සෙලායාට එරෙහිව කැරලි ගසන බලවේගයන්ට එක්සත් ජනපදය සහාය දැක්වීය. යෝජිත නිකරගුවා ඇළ මාර්ගය පිළිබඳ වෙනස්කම්, කලාපය අස්ථාවර කිරීමට නිකරගුවාවට ඇති හැකියාව සහ නිකරගුවාවේ ස්වභාවික සම්පත් වෙත විදේශීය ප්‍රවේශය නියාමනය කිරීමට සෙලායා ගත් උත්සාහයන් එක්සත් ජනපද අභිප්‍රායන්ට ඇතුළත් විය. 1909 නොවැම්බර් 18 වන දින, සෙලායාගේ නියෝගයෙන් විප්ලවවාදීන් 500 ක් (ඇමරිකානුවන් දෙදෙනෙකු ඇතුළුව) ඝාතනය කිරීමෙන් පසු එක්සත් ජනපද යුද නැව් ප්‍රදේශයට යවන ලදී. එක්සත් ජනපද ජීවිත සහ දේපළ ආරක්ෂා කරන බව පවසමින් එක්සත් ජනපදය මැදිහත්වීම සාධාරණීකරණය කළේය. එම වසර අගදී සෙලායා ඉල්ලා අස්විය.

1912 අගෝස්තු මාසයේදී, නිකරගුවාවේ ජනාධිපති ඇඩොල්ෆෝ ඩියාස්, කැරැල්ලකට නායකත්වය දෙන බවට බියෙන් ඉල්ලා අස්වන ලෙස යුද ලේකම් ජෙනරාල් ලුයිස් මේනාගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. මේනා ඔහුගේ සහෝදරයා වන මැනගුවා පොලිස් ප්‍රධානියා සමඟ මනගුවාවෙන් පලා ගොස් කැරැල්ලක් ආරම්භ කළේය. මේනාගේ හමුදා ඇමරිකානු සමාගමක වාෂ්ප බෝට්ටු අල්ලා ගැනීමෙන් පසු, එක්සත් ජනපද දූත පිරිස ජනාධිපති ඩයස්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ කැරැල්ල අතරතුර ඇමරිකානු පුරවැසියන්ගේ සහ දේපළවල ආරක්ෂාව සහතික කරන ලෙසයි. ඔහු පිළිතුරු දුන්නේ තමාට නොහැකි බවත්, ගැටුමට මැදිහත් වන ලෙස එක්සත් ජනපදයෙන් ඉල්ලා සිටි බවත්ය.

1925 සිට මාස නවයක කාලයක් හැර, එක්සත් ජනපද මැරීන් භටයින් 1912 සිට 1933 දක්වා නිකරගුවාව අත්පත් කර ගත්හ.^{:111, 197} 1914 දී, බ්‍රයන්-චමෝරෝ ගිවිසුම අත්සන් කරන ලද අතර, එමඟින් නිකරගුවාව හරහා යෝජිත ඇළ මාර්ගයක් සඳහා එක්සත් ජනපද පාලනය මෙන්ම විභව ඇළ මාර්ග ආරක්ෂක සඳහා බදු දීමද සිදු විය. එක්සත් ජනපද මැරීන් භටයින් ඉවත්වීමෙන් පසු, 1926 දී ලිබරල්වාදීන් සහ කොන්සර්වේටිව්වරුන් අතර තවත් ප්‍රචණ්ඩ ගැටුමක් හේතුවෙන් එක්සත් ජනපද මැරීන් භටයින් නැවත පැමිණීම සිදුවිය.

1929 ජුනි මාසයේදී කැරලි නායක ඔගස්ටෝ සීසාර් සැන්ඩිනෝ (මැද)

1927 සිට 1933 දක්වා, කැරලිකාර ජෙනරාල් ඔගස්ටෝ සීසර් සැන්ඩිනෝ පාලන තන්ත්‍රයට එරෙහිව සහ පසුව ඔහු වසර පහකට වැඩි කාලයක් සටන් කළ එක්සත් ජනපද මැරීන් භටයින්ට එරෙහිව අඛණ්ඩ ගරිල්ලා යුද්ධයක් මෙහෙයවීය. 1933 දී ඇමරිකානුවන් ඉවත්ව ගිය විට, ඔවුන් ගාඩියා නැෂනල් (ජාතික ආරක්ෂකයා) පිහිටුවන ලදී, ඇමරිකානුවන් විසින් පුහුණු කර සන්නද්ධ කරන ලද සහ එක්සත් ජනපද අවශ්‍යතාවලට පක්ෂපාතී වීමට නිර්මාණය කරන ලද ඒකාබද්ධ හමුදා සහ පොලිස් බලකායකි.

1933 ජනවාරි මාසයේදී එක්සත් ජනපද මැරීන් භටයින් නිකරගුවාවෙන් ඉවත් වූ පසු, සැන්ඩිනෝ සහ ජනාධිපති ජුවාන් බවුටිස්ටා සකාසාගේ අලුතින් තේරී පත් වූ පරිපාලනය එකඟතාවයකට පැමිණියේ, සමාව, කෘෂිකාර්මික ජනපදයක් සඳහා ඉඩම් ප්‍රදානයක් සහ වසරකට මිනිසුන් 100 දෙනෙකුගෙන් යුත් සන්නද්ධ කණ්ඩායමක් රඳවා තබා ගැනීම සඳහා සැන්ඩිනෝ ඔහුගේ ගරිල්ලා ක්‍රියාකාරකම් නතර කරන බවටයි. කෙසේ වෙතත්, සැන්ඩිනෝ සහ ජාතික ආරක්ෂක අධ්‍යක්ෂ ඇනස්ටේසියෝ සොමෝසා ගාර්ෂියා අතර වැඩෙන සතුරුකම සහ සැන්ඩිනෝගෙන් සන්නද්ධ විරෝධයක් ඇති වේ යැයි බිය නිසා, සොමෝසා ගාර්ෂියා ඔහුව ඝාතනය කිරීමට නියෝග කළේය. 1934 පෙබරවාරි 21 වන දින රාත්‍රියේ ජනාධිපති මන්දිරයේදී රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයක් සඳහා සහ සාම ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමට සකාසා සැන්ඩිනෝට ආරාධනා කළේය. ජනාධිපති මන්දිරයෙන් පිටව ගිය පසු, ජාතික ආරක්ෂක සොල්දාදුවන් විසින් සැන්ඩිනෝගේ මෝටර් රථය නවතා ඔවුන් ඔහුව පැහැර ගත්හ. එදින රාත්‍රියේ පසුව, ජාතික ආරක්ෂක සොල්දාදුවන් විසින් සැන්ඩිනෝ ඝාතනය කරන ලදී. පසුව, සැන්ඩිනෝගේ කෘෂිකාර්මික ජනපදයේ පිරිමින්, කාන්තාවන් සහ ළමයින් සිය ගණනක් ඝාතනය කරන ලදී.

සොමෝසා රාජවංශය (1927–1979)

ජනාධිපති ඇනස්ටේසියෝ සොමෝසා ගාර්ෂියා (වමේ) 1952 දී ඩොමිනිකන් ජනාධිපති රෆායෙල් ටෘජිලෝ සමඟ

1971 දී එක්සත් ජනපද ජනාධිපති රිචඩ් නික්සන් සමඟ ඇනස්ටේසියෝ සොමෝසා ඩෙබේල් (මැද)

Nicaragua has experienced several military dictatorships, the longest being the hereditary dictatorship of the Somoza family, who ruled for 43 nonconsecutive years during the 20th century. The Somoza family came to power in 1937 partly as a result of a U.S.-engineered pact in 1927 that stipulated the formation of the Guardia Nacional to replace the marines who had long reigned in the country. Somoza García slowly eliminated officers in the national guard who might have stood in his way, and then deposed Sacasa and became president on January 1, 1937, in a rigged election.

In 1941, during the Second World War, Nicaragua declared war on Japan (8 December), Germany (11 December), Italy (11 December), Bulgaria (19 December), Hungary (19 December) and Romania (19 December). Only Romania reciprocated, declaring war on Nicaragua on the same day (19 December 1941). No soldiers were sent to the war, but Somoza García confiscated properties held by German Nicaraguan residents. In 1945, Nicaragua was among the first countries to ratify the United Nations Charter.

On September 29, 1956, Somoza García was shot to death by Rigoberto López Pérez, a 27-year-old Liberal Nicaraguan poet. Luis Somoza Debayle, the eldest son of the late president, was appointed president by the congress and officially took charge of the country. He is remembered by some as moderate, but after only a few years in power died of a heart attack. His successor as president was René Schick Gutiérrez, whom most Nicaraguans viewed "as nothing more than a puppet of the Somozas". Somoza García's youngest son, Anastasio Somoza Debayle, often referred to simply as "Somoza", became president in 1967.

An earthquake in 1972 destroyed nearly 90% of Managua, including much of its infrastructure. Instead of helping to rebuild the city, Somoza siphoned off relief money. The mishandling of relief money also prompted Pittsburgh Pirates star Roberto Clemente to personally fly to Managua on December 31, 1972, but he died en route in an airplane accident. Even the economic elite were reluctant to support Somoza, as he had acquired monopolies in industries that were key to rebuilding the nation.

The Somoza family was among a few families or groups of influential firms which reaped most of the benefits of the country's growth from the 1950s to the 1970s. When Somoza was deposed by the Sandinistas in 1979, the family's worth was estimated to be between $500 million and $1.5 billion.

නිකරගුවා විප්ලවය (1960–1990)

1987 දී එක්සත් ජනපදය සහාය දුන් කොන්ට්‍රා කැරලිකරුවන්

1989 දී මැනගුවා හි නිකරගුවා විප්ලවයේ 10 වන සංවත්සරය සැමරීම.

In 1961, Carlos Fonseca looked back to the historical figure of Sandino, and along with two other people, one of whom was believed to be Casimiro Sotelo, who was later assassinated, founded the Sandinista National Liberation Front (FSLN). After the 1972 earthquake and Somoza's apparent corruption, the ranks of the Sandinistas were flooded with young disaffected Nicaraguans who no longer had anything to lose.

In December 1974, a group of the FSLN, in an attempt to kidnap U.S. ambassador Turner Shelton, held some Managuan partygoers hostage after killing the party's host, former agriculture minister Jose Maria Castillo, until the Somoza government met their demands for a large ransom and free transport to Cuba. Somoza granted the demand, and then subsequently sent his national guard out into the countryside to look for the kidnappers, who were described by opponents as terrorists.

On January 10, 1978, Pedro Joaquín Chamorro Cardenal, the editor of the national newspaper La Prensa and ardent opponent of Somoza, was assassinated. It is alleged that the planners and perpetrators of the murder were at the highest echelons of the Somoza regime.

The Sandinistas forcefully took power in July 1979, ousting Somoza, and prompting the exodus of the majority of Nicaragua's middle class, wealthy landowners, and professionals, many of whom settled in the United States. The Carter administration decided to work with the new government, while attaching a provision for aid forfeiture if it was found to be assisting insurgencies in neighboring countries. Somoza fled the country, and eventually ended up in Paraguay, where he was assassinated in September 1980, allegedly by members of the Argentinian Revolutionary Workers' Party.

In 1980, the Carter administration provided $60 million in aid to Nicaragua under the Sandinistas, but the aid was suspended when the administration obtained evidence of Nicaraguan shipment of arms to El Salvadoran rebels.Most people sided with Nicaragua against the Sandinistas.

 []

ප්‍රතිවිරෝධතා

In response to the Sandinistas, various rebel groups collectively known as the "Contras" were formed to oppose the new government. The Reagan administration ultimately authorized the CIA to help the Contra rebels with funding, weapons, and training. The Contras operated from camps in the neighboring countries of Honduras to the north and Costa Rica to the south.

They engaged in a systematic campaign of terror among rural Nicaraguans to disrupt the social reform projects of the Sandinistas. Several historians have criticized the Contra campaign and the Reagan administration's support for the Contras, citing the brutality and numerous human rights violations of the Contras, alleging that health centers, schools, and cooperatives were destroyed by rebels, and that murder, rape, and torture occurred on a large scale in Contra-dominated areas. The U.S. also carried out a campaign of economic sabotage, and disrupted shipping by planting underwater mines in Nicaragua's port of Corinto, an action condemned by the International Court of Justice as illegal. The court also found that the U.S. encouraged acts contrary to humanitarian law by producing the manual Psychological Operations in Guerrilla Warfare and disseminating it to the Contras. The manual, among other things, advised on how to rationalize killings of civilians. The U.S. also sought to place economic pressure on the Sandinistas, and the Reagan administration imposed a full trade embargo.

The Sandinistas were also accused of human rights abuses including torture, disappearances and mass executions. The Inter-American Commission on Human Rights investigated abuses by Sandinista forces, including an execution of 35 to 40 Miskitos in December 1981, and an execution of 75 people in November 1984.

In the Nicaraguan general elections of 1984, which were judged by at least one visiting 30-person delegation of NGO representatives to have been free and fair, the Sandinistas won the parliamentary election and their leader Daniel Ortega won the presidential election. The Reagan administration criticized the elections as a "sham" based on the claim that Arturo Cruz, the candidate nominated by the Coordinadora Democrática Nicaragüense, comprising three right wing political parties, did not participate in the elections. However, the administration privately argued against Cruz's participation for fear that his involvement would legitimize the elections, and thus weaken the case for American aid to the Contras.

In 1983 the U.S. Congress prohibited federal funding of the Contras, but the Reagan administration illegally continued to back them by covertly selling arms to Iran and channeling the proceeds to the Contras in the Iran–Contra affair, for which several members of the Reagan administration were convicted of felonies. The International Court of Justice, in regard to the case of Nicaragua v. United States in 1986, found, "the United States of America was under an obligation to make reparation to the Republic of Nicaragua for all injury caused to Nicaragua by certain breaches of obligations under customary international law and treaty-law committed by the United States of America". During the war between the Contras and the Sandinistas, 30,000 people were killed.

පශ්චාත්-යුද්ධය (1990–2018)

1990 දී, කොන්ත්‍රා යුද්ධයෙන් පසු, වයලෙටා චමෝරෝ ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව තේරී පත් වූ පළමු කාන්තා ජනාධිපතිවරිය බවට පත්විය.

1998 මිච් චණ්ඩ මාරුතයෙන් පසු මැනගුවා විලෙහි ගංවතුර.

2018 මැයි මාසයේ නිකරගුවාවේ විරෝධතා

In the 1990 Nicaraguan general election, a coalition of anti-Sandinista parties from both the left and right of the political spectrum led by Violeta Chamorro, the widow of Pedro Joaquín Chamorro Cardenal, defeated the Sandinistas. The defeat shocked the Sandinistas, who had expected to win.

Exit polls of Nicaraguans reported Chamorro's victory over Ortega was achieved with a 55% majority. Chamorro was the first woman president of Nicaragua. Ortega vowed he would govern desde abajo (from below). Chamorro came to office with an economy in ruins, primarily because of the financial and social costs of the Contra War with the Sandinista-led government. In the 1996 general election, Daniel Ortega and the Sandinistas of the FSLN lost again, this time to Arnoldo Alemán of the Constitutional Liberal Party (PLC).

In the 2001 elections, the PLC again defeated the FSLN, with Alemán's Vice President Enrique Bolaños succeeding him as president. However, Alemán was convicted and sentenced in 2003 to 20 years in prison for embezzlement, money laundering, and corruption; liberal and Sandinista parliament members combined to strip the presidential powers of President Bolaños and his ministers, calling for his resignation and threatening impeachment. The Sandinistas said they no longer supported Bolaños after U.S. Secretary of State Colin Powell told Bolaños to distance from the FSLN. This "slow motion coup d'état" was averted partially by pressure from the Central American presidents, who vowed not to recognize any movement that removed Bolaños; the U.S., the OAS, and the European Union also opposed the action.

Nicaragua briefly participated in the Iraq War in 2004 as part of the Plus Ultra Brigade, a military contingent of mixed personnel.

Before the general elections on November 5, 2006, the National Assembly passed a bill further restricting abortion in Nicaragua. As a result, Nicaragua is one of five countries in the world where abortion is illegal with no exceptions.

Legislative and presidential elections took place on November 5, 2006. Ortega returned to the presidency with 37.99% of the vote. This percentage was enough to win the presidency outright, because of a change in electoral law which lowered the percentage requiring a runoff election from 45% to 35% (with a 5% margin of victory).Nicaragua's 2011 general election resulted in the re-election of Ortega, with a landslide 62.46% of the vote. In 2014 the National Assembly approved changes to the constitution allowing Ortega to run for a third successive term.

In November 2016, Ortega was elected for his third consecutive term (his fourth overall). International monitoring of the elections was initially prohibited, and as a result the validity of the elections has been disputed, but observation by the OAS was announced in October. Ortega was reported by Nicaraguan election officials as having received 72% of the vote. However, the Broad Front for Democracy (FAD), having promoted boycotts of the elections, claimed that 70% of voters had abstained (while election officials claimed 65.8% participation).

In April 2018, demonstrations were held to oppose a decree increasing taxes and reducing benefits in the country's pension system. Local independent press organizations documented at least 19 dead and over 100 missing in the ensuing conflict. A reporter from NPR spoke to protestors who explained that while the initial issue was the pension reforms, the uprisings that spread across the country reflected many grievances about the government's time in office, and that the fight is for President Ortega and his vice president, his wife, to step down. April 24, 2018 marked the day of the greatest march in opposition of the Sandinista party. On May 2, 2018, university-student leaders made a public announcement giving the government seven days to set a date and time for a dialogue that was promised to the people due to the recent events of repression. The students also scheduled another peaceful protest march on that same day. As of May 2018, estimates of the death toll were as high as 63, many of them student protesters, and the wounded totalled more than 400. Following a working visit from May 17 to 21, the Inter-American Commission on Human Rights adopted precautionary measures aimed at protecting members of the student movement and their families after testimonies indicated the majority of them had suffered acts of violence and death threats for their participation. In the last week of May, thousands who accuse Mr. Ortega and his wife of acting like dictators joined in resuming anti-government rallies after attempted peace talks have remained unresolved. Open suppression of political dissent and more militarized policing began in April 2018, but the onset of repression was gradual.

භූගෝලය

Page 'නිකරගුවාවේ භූගෝලය' not found

පැසිෆික් පහත්බිම්

උතුරු මධ්‍යම කඳුකරය

කැරිබියානු පහත්බිම්

වෘක්ෂලතා සහ සත්ත්ව විශේෂ

රජය

Page 'නිකරගුවාවේ රජය' not found

විදේශ සබඳතා

හමුදා

නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම

පරිපාලන අංශ

ආර්ථිකය

Page 'නිකරගුවාවේ ආර්ථිකය' not found

සංචාරක ව්‍යාපාරය

ජන විකාශනය

Page 'නිකරගුවාවේ ජන විකාශනය' not found

ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්

කළු ක්‍රියෝල්වරු

ආදිවාසී ජනගහනය

භාෂා

විශාලතම නගර

ආගම්

සංක්‍රමණය

ඩයස්පෝරාව

සෞඛ්‍ය සේවා

අධ්‍යාපනය

ලිංගභේද සමානාත්මතාවය

සංස්කෘතිය

Page 'නිකරගුවාවේ සංස්කෘතිය' not found

සංගීතය

නර්තනය

සාහිත්‍යය

ආහාර පිසීම

මාධ්‍ය

ක්‍රීඩා

සටහන්

1. ⁱ; ස්පාඤ්ඤ:

යොමු කිරීම්

1. "Nicaragua Population 1950-2024".
2. "Yara expands presence in Central America". 23 February 2018.
3. "Nicaragua's Great Leap Forward". 8 May 2008.
4. Mendoza, Yubelka; Kitroeff, Natalie (2021-11-07). "Nicaragua Descends Into Autocratic Rule as Ortega Crushes Dissent". The New York Times (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්).  0362-4331. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-05.
5. Córdoba, José de (2021-11-06). "Nicaragua Veers to Dictatorship as President Holds Election the U.S. Calls 'Sham'". Wall Street Journal (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්).  0099-9660. සම්ප්‍රවේශය 2025-01-05.
6. Naím, Moisés (2021-11-19). "Why dictators love elections". EL PAÍS English (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2025-01-05.
7. Brierley, Jan (October 15, 2017). "Sense of wonder: Discover the turbulent past of Central America". Daily Express (ඉංග්‍රීසි බසින්). 18 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය October 27, 2017.
8. Wallace, Will; Wallace, Camilla (April 10, 2010). "Traveller's Guide: Nicaragua". The Independent. 18 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය October 27, 2017.
9. Peter (2019-02-16). "12 largest rainforests in the world and where to find them". Atlas & Boots (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 3 June 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-06-03.
10. Dicum, G (2006-12-17). "The Rediscovery of Nicaragua". Travel Section. New York: TraveThe New York Times. 10 May 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2010-06-26.
11. Davis, LS (2009-04-22). "Nicaragua: The next Costa Rica?". Mother Nature Network. MNN Holdings, LLC. 11 May 2011 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2010-06-26.
12. Kurtas, Susan. "Research Guides: UN Membership: Founding Members". research.un.org (English බසින්). 4 July 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-26.{{}}: CS1 maint: unrecognized language ()
13. Vanden, Harry E.; Morales, Waltraud Queiser (1985). "Nicaraguan Relations with the Nonaligned Movement". Journal of Interamerican Studies and World Affairs. 27 (3): 141–161. doi:10.2307/165603.  0022-1937.  165603. 26 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 June 2022.
14. "A Guide to ALBA". Americas Quarterly (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 26 June 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-26.
15. "CELAC | CELAC INTERNATIONAL" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2018-02-16. 11 July 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2022-06-26.
16. "¿Por qué los países de América Latina se llaman como se llaman?" [Why do Latin American countries call themselves as they are called?]. Ideal (ස්පාඤ්ඤ බසින්). July 29, 2015. 25 February 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය April 12, 2017.
17. Sánchez, Edwin (October 16, 2016). "El origen de "Nicarao-agua": la Traición y la Paz". El Pueblo Presidente (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 2017-08-01 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2017.
18. "Nicarao"
19. "Encuentro"
20. Sánchez, Edwin (October 3, 2016). "De Macuilmiquiztli al Güegüence pasando por Fernando Silva" [From Macuilmiquizli to Güegüence through Fernando Silva]. El 19 (ස්පාඤ්ඤ බසින්). සම්ප්‍රවේශය April 12, 2017.
21. Silva, Fernando (March 15, 2003). "Macuilmiquiztli". El Nuevo Diario (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 12 April 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය April 12, 2017.
22. "Nahuatl Dictionary: Nican".
23. "Origin of the names of the Latin American countries". 8 February 2017.
24. "The curious story of the origin of the names of Latin American countries". 16 February 2022.
25. "Nicaragua". 4 November 2024.
26. "Nahuatl Dictionary".
27. "Etymology of Nicaragua".
28. "Nicaraguan place names" (PDF). 10 June 2024 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 19 October 2024.
29. "From Brazil to Bolivia and Costa Rica: Explanations about Latin American country names".
30. "Nicaragua". 4 November 2024.
31. Solórzano, Carla Torres (September 18, 2010). "Choque de lenguas o el mestizaje de nuestro idioma" [Clash of languages or the mixing of our language]. La Prensa (ස්පාඤ්ඤ බසින්). April 12, 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 26, 2021.
32. "La raíz nahuatl de nuestro lenguaje" [The Nahuatl root of our language]. El Nuevo Diario (ස්පාඤ්ඤ බසින්). August 10, 2004. 12 August 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 3, 2017.
33. Dall, Christopher (October 1, 2005). Nicaragua in Pictures. Twenty-First Century Books. pp. 66–67. ISBN .
34. Pérez-Brignoli, Héctor; translated by Sawrey A., Ricardo B.; Sawrey, Susana Stettri de (1989). A Brief History of Central America (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. ISBN .
35. Gloria Helena Rey, "The Chibcha Culture – Forgotten, But Still Alive" සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2012-02-20 at the Wayback Machine, Colombia, Inter Press Service (IPS) News, 30 Nov 2007, accessed 9 Nov 2010
36. "Nicaragua: VI History". Encarta. 2007-06-13. 
37. Newson, Linda A. (1987). Indian survival in colonial Nicaragua (1st ed.). Norman [OK]: University of Oklahoma Press. ISBN .
38. "Nicaragua: Precolonial Period". Library of Congress Country Studies. 22 September 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-06-29., interpretation of statement: "the native peoples were linguistically and culturally similar to the Aztec and the Maya"
39. Solórzano, Carla Torres (September 18, 2010). "Choque de lenguas o el mestizaje de nuestro idioma" [Clash of languages or the mixing of our language]. La Prensa (ස්පාඤ්ඤ බසින්). April 12, 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය July 26, 2021.
40. Campbell, Lyle (January 1, 1985). The Pipil Language of El Salvador. Walter de Gruyter. pp. 10–12. ISBN .
41. Fowler, WR Jr. (1985). "Ethnohistoric Sources on the Pipil Nicarao: A Critical Analysis". Ethnohistory. 32 (1). Columbus, Ohio: 37–62. doi:10.2307/482092.  0014-1801.  482092.  62217753.
42. Brinton, Daniel G. (1887). "Were the Toltecs an Historic Nationality?". Proceedings of the American Philosophical Society. 24 (126): 229–230.  983071.
43. von Humboldt, Alexander; Poynter, J. Ryan; Altamirano Rayo, Giorleny D; Kraft, Tobias (January 25, 2013). Views of the Cordilleras and Monuments of the Indigenous Peoples of the Americas: A Critical Edition. University of Chicago Press. p. 92. ISBN .
44. Campbell, Lyle (1997). American Indian languages : the historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN .
45. "Letter of Columbus on the Fourth Voyage". American Journey. 2007-04-03 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
46. "Nicaragua: History". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/eb/article-214487/Nicaragua. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2007-08-21. 
47. "Encuentro del cacique y el conquistador" [Encounter of the cacique and the conqueror]. El Nuevo Diario (ස්පාඤ්ඤ බසින්). April 4, 2009. 7 May 2017 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය May 17, 2017.
48. Healy, Paul; Pohl, Mary (1980). Archaeology of the Rivas Region, Nicaragua. Wilfrid Laurier Univ. Press. p. 21. ISBN .
49. Dyck, Erika; Fletcher, Christopher (October 6, 2015). Locating Health: Historical and Anthropological Investigations of Place and Health. Routledge. p. 107. ISBN .
50. Sánchez, Edwin (September 16, 2002). "No hubo Nicarao, todo es invento" [There was no Nicarao, it's all invented]. El Nuevo Diario (ස්පාඤ්ඤ බසින්).
51. "The Spanish Conquest". Library of Congress. 22 September 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
52. Making the First Global Trade Route: The Southeast Asian Foundations of the Acapulco–Manila Galleon Trade, 1519-1650 (Page 163) සංරක්ෂණය කළ පිටපත 17 නොවැම්බර් 2021 at the Wayback Machine Citing Andre Gschaedler, "Mexico and the Pacific, 1540 - 1565: The Voyage of Villabos and Legazpi and the Preparations Made for Them," (Ph.D. dissertation, Columbia University, 1954), 40.
53. "Nicaragua Briefs: An Historic Find". Envío. Central American University – UCA. 12 July 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
54. Duncan, David Ewing (1995). Hernando de Soto – A Savage Quest in the Americas – Book II: Consolidation. New York: Crown Publishers.
55. Whisnant, David E. (November 9, 2000). Rascally Signs in Sacred Places: The Politics of Culture in Nicaragua. Univ of North Carolina Press. pp. 30–32. ISBN . 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 24 May 2017.
56. Bergoeing, Jean Pierre (May 18, 2015). Geomorphology of Central America: A Syngenetic Perspective. Elsevier Science. pp. 68–69. ISBN . 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 25 May 2017.
57. Smith, RS (1963). "Financing the Central American federation, 1821–1838". The Hispanic American Historical Review. 43 (4): 483–510. doi:10.2307/2509898.  2509898.
58. Cybriwsky, Roman Adrian (May 23, 2013). Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture. ABC-CLIO. p. 177. ISBN . 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 May 2017.
59. "Managua". La Prensa (ස්පාඤ්ඤ බසින්). March 9, 2006. November 11, 2013 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය May 24, 2017. Fue elevada a ciudad en 1846 y salomónicamente declarada capital de la República en 1852, para dirimir el viejo conflicto entre las urbes coloniales de León (occidente) y Granada (oriente) que rivalizaban por ejercer la hegemonía política de Nicaragua.
60. "Gobernantes de Nicaragua". Ministerio de Educación. 9 December 2012. 9 October 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 29 August 2020.
61. Walker, W (1860). The War in Nicaragua. New York: S.H. Goetzel & Company.
62. Juda, F (1919). "California Filibusters: A History of their Expeditions into Hispanic America (excerpt)". The Grizzly Bear. XXI (4): 3–6, 15, 19. 2 August 2009 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2011-07-20.
63. Baker, CP (2001). "The William Walker Saga". Moon Handbooks: Costa Rica (4th ed.). New York: Avalon Travel Publishing. p. 67. ISBN .
64. Colquhoun, AR (1895). The key of the Pacific: the Nicaragua canal. Westminster, England: Archibald Constable and Company.
65. Foreign Relations of the United States. 1912. p. 1032.
66. Langley, Lester D. (2002). The Banana Wars: United States Intervention in the Caribbean, 1898-1934. Wilmington: SR Books. p. 64. ISBN . 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 5 February 2024.
67. "US violence for a century: Nicaragua: 1912–33". Socialist Worker. 27 September 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
68. "Bryan–Chamorro Treaty". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/eb/article-9016820/Bryan-Chamorro-Treaty. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2007-08-21. 
69. "General Augusto C. Sandino: The Constitutional War". ViaNica. 22 August 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
70. Vukelich, D. "A Disaster Foretold". The Advocacy Project. April 3, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
71. "The Somoza years". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/eb/article-40992/Nicaragua. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2007-08-21. 
72. "Biographical Notes". December 31, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
73. "History of U.S. Violence Across the Globe: Washington's War Crimes (1912–33)". 2001-12-16. 14 November 2006 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
74. Solo, T (2005-10-07). "Nicaragua: From Sandino to Chavez". Dissident Voice. 5 April 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
75. "The Somoza Dynasty" (PDF). University of Pittsburgh. p. 1. November 10, 2006 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
76. Colburn, Forrest D. (2012-03-26). "Nicaragua, Forlorn". World Policy Journal. 29 (Spring 2012): 91–100. doi:10.1177/0740277512443806. 6 May 2012 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 31 May 2012.
77. Model, David (2005). Lying for Empire: How to Commit War Crimes With a Straight Face. Common Courage Press.
78. Goldstein, Erik (2005) Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991. Routledge. p. 218. ISBN
79. "El asalto de Somoza a los alemanes" (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 6 January 2005. October 12, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-07-13.
80. "Charter of the United Nations and Statute of the International Court of Justice" (PDF). San Francisco: United Nations. 1945-06-26. p. 49. 16 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත (PDF). සම්ප්‍රවේශය 21 July 2011.
81. "SOMOZA'S NATION CALLED HIS FIEF; Rule of Nicaraguan General, Beginning With 1935 Coup, Was Seldom Challenged PRESIDENT FIRST IN '37 Graduate of Business School in U.S., He Acquired Great Wealth During Regime". New York Times TimesMachine (ඉංග්‍රීසි බසින්). September 30, 1956. 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-11-08.
82. Leonard, TM (2003). "Against all odds: U.S. policy and the 1963 Central America Summit Conference". Journal of Third World Studies. p. 11. 2009-06-28 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
83. "Headline: Nicaragua Earthquake". Vanderbilt Television News Archive. 1972-12-16. 2011-05-10 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-24.
84. "Roberto Clemente". National Baseball Hall of Fame. 8 March 2022 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 8 March 2022.
85. "Roberto Clemente – Bio". The National Baseball Hall of Fame. April 27, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
86. "A Battle Ends, a War Begins". TIME. 1978-09-11. September 30, 2007 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
87. Annis, B (1993). "Nicaragua: Diversification and Growth, 1945–77". The Library of Congress. 7 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2012-09-25.
88. "The Sandinistas and the Revolution". Grinnell College. 2007-02-06 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
89. ; Valenzuela, Arturo (1991). A Nation of Enemies: Chile Under Pinochet. W. W. Norton & Company. p. 150. ISBN .
90. "History of Nicaragua: The Beginning of the End". American Nicaraguan School. May 20, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-04.
91. Nordheimer, Jon (July 29, 1987). "Nicaraguan Exiles Find A Place In The Sun: Miami". The New York Times. 24 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 27, 2017.
92. Wilkinson, Tracy (August 7, 1988). "Families Struggle to Maintain Life Style : Sandinista Rule Not Easy on Middle Class". Los Angeles Times. 5 February 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 27, 2017.
93. Wicker, Tom (July 29, 1983). "In The Nation; The Sandinista Puzzle". The New York Times. 24 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 27, 2017.
94. Pastor, Robert (2001). Exiting the Whirlpool: U.S. Foreign Policy Toward Latin America and the Caribbean. Westview Press. ISBN .
95. "Timeline: Nicaragua". Stanford University. 26 April 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
96. U.S. HALTS ECONOMIC AID TO NICARAGUA සංරක්ෂණය කළ පිටපත 24 ඔක්තෝබර් 2023 at the Wayback Machine, New York Times, 2 April 1981
97. Mary C. Waters, et al. The New Americans : A Guide to Immigration Since 1965. Harvard University Press, 2007. EBSCOhost, https://search-ebscohost-com.lpclibrary.idm.oclc.org/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=282331&site=ehost-live සංරක්ෂණය කළ පිටපත 5 පෙබරවාරි 2024 at the Wayback Machine.
98. "Nicaragua: Growth of Opposition, 1981–83". Ciao Atlas. 12 January 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
99. LaRamee, Pierre; Polakoff, Erica (1999). The Undermining of the Sandinista Revolution. New York: Palgrave Macmillan. pp. 141–205. ISBN .
100. Chomsky, Noam (1985). Turning the Tide. Boston, MA: South End Press.
101. Truver, SC. "Mines and Underwater IEDs in U.S. Ports and Waterways..." (PDF). p. 4. 2008-04-28 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
102. Summary of the Order සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2007-11-07 at the Wayback Machine of the of 10 May 1984
103. "...Finds that the United States of America, by producing in 1983 a manual entitled "Operaciones sicológicas en guerra de guerrillas", and disseminating it to Contra forces, has encouraged the commission by them of acts contrary to general principles of humanitarian law." As seen at: International Court of Justice 1986, (9)
104. "In the case of shooting "a citizen who was trying to leave the town or city in which the guerrillas are carrying out armed propaganda or political proselytism," the manual suggests that the Contras "...explain that if that citizen had managed to escape, he would have alerted the enemy." As seen at: Sklar 1988, p. 179
105. "US Policy: Economic Embargo: The War Goes On". Envío. Central American University – UCA. 21 June 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-08-21.
106. Moore, John Norton (1987) The Secret War in Central America. University Publications of America. p. 143. ISBN
107. Miranda, Roger and Ratliff, William (1993) The Civil War in Nicaragua. Transaction. p. 193. ISBN
108. "OAS Study Says Miskito Indians Suffered Abuse From Sandinistas". The Washington Post (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2 December 2020 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2021-07-21.
109. "Annual Report 1992–1993". Inter-American Commission on Human Rights. 1993-03-12. 12 November 2013 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2009-03-30.
110. "NICARAGUAN VOTE:'FREE, FAIR, HOTLY CONTESTED'". The New York Times. 16 November 1984. p. 30. 1 July 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2023.
111. "1984: Sandinistas claim election victory". BBC News. November 5, 1984. 29 June 2019 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 18 May 2012.
112. Taubman, Philip (21 October 1984). "KEY AIDES DISPUTE U.S. ROLE IN NICARAGUAN VOTE". The New York Times. p. 12. 31 May 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2 December 2023.
113. Baker, D (2007-03-05). The United States since 1980 (The World Since 1980). Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 101. ISBN .
114. "Case concerning military and paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua v. United States of America), International Court of Justice, Order of 26 september 1991" (PDF). 24 September 2015 දින මුල් පිටපත (PDF) වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 5 November 2008.
115. The PRIO Battle Deaths Dataset, 1946–2008, Version 3.0: Documentation of Coding Decisions by Bethany Lacina
116. O'Grady, M. "Ortega's Comeback Schemes Roil Nicaragua". සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.^[]
117. "Was February 25 a 'triumph'? National Review v. 42". Tulane University. September 1, 2006 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
118. "El Sandinista Daniel Ortega se convierte de nuevo en presidente de Nicaragua". El Mundo (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 2006-11-08. 1 November 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
119. Dennis, G (December 1993). "Social conditions of Nicaragua". The Library of Congress. 22 September 2008 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
120. "Nicaragua: Political profile". 18 September 2006 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
121. Thompson, G (2005-04-05). "Old Foe of U.S. Trying for a Comeback in Nicaragua". The New York Times. 24 October 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2023-04-02.
122. "Nicaragua 'creeping coup' warning". BBC News. 2005-09-30. 10 April 2023 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
123. "Spanish defense minister: No more troops for Iraq". Deseret News. Associated Press. 2004-04-29. 17 January 2024 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2024-01-17.
124. Frazier, JB (2006-11-18). "Nicaraguan President Signs Abortion Ban". The Washington Post. 18 July 2021 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-25.
125. Boseley, S (2010-06-11). "Nicaragua refuses to lift abortion ban". The Guardian. 25 February 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 15 December 2016.
126. "Bolaños Will Move To The National Assembly After All". Envío Magazine. 2006. 4 February 2007 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2007-05-09.
127. Gibney, James (2014-01-30). "Nicaragua's Revolution Heads Toward Dictatorship". Bloomberg. 22 February 2014 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2014-02-04.
128. Geoff, Thale. "As Nicaragua's Election Draws Near, Concerns Grow Over Abuse of Power". WOLA. 13 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 January 2018.
129. "OAS Mission in Nicaragua Recommends Integral Electoral Reform". Organization of American States. November 7, 2016. 14 January 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 13 January 2018.
130. "Nicaragua's Ortega re-elected president". BBC News (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). 2016-11-07. 25 December 2017 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2017-09-12.
131. Cerda, Arlen (2018-04-22). "Los muertos de la represión que Daniel Ortega oculta". Confidencial (ස්පාඤ්ඤ බසින්). 26 April 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 2018-04-25.
132. Kahn, Carrie (April 23, 2018). "Nicaragua Withdraws Social Security Changes That Sparked Unrest" (ඉංග්‍රීසි බසින්). NPR. 6 June 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 31 May 2018.
133. Garvin, Glenn (May 2, 2018). "In Nicaragua, the political battle is moving from the streets to the negotiating table". Miami Herald (ඉංග්‍රීසි බසින්). 14 June 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය May 2, 2018.
134. "CIDH condena nuevos hechos de violencia en Nicaragua". www.oas.org (ස්පාඤ්ඤ බසින්). Organization of American States. Inter-American Commission on Human Rights. 25 May 2018. 28 May 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 26 May 2018.
135. "Nicaraguan protesters call on Ortega to go". BBC News. BBC. 27 May 2018. 27 May 2018 දින පැවති මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂිත පිටපත. සම්ප්‍රවේශය 27 May 2018.
136. Dammert, Lucía, and Mary Fran T. Malone. “From Community Policing to Political Police in Nicaragua.” European Review of Latin American and Caribbean Studies / Revista Europea de Estudios Latinoamericanos y Del Caribe, no. 110, 2020, pp. 79–99. JSTOR, https://www.jstor.org/stable/26979875 සංරක්ෂණය කළ පිටපත 25 නොවැම්බර් 2023 at the Wayback Machine. Accessed 25 Nov. 2023.

උතුරු ඇමරිකාවේ ස්වෛරී රාජ්‍යයන් සහ යැපෙන භූමි ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව