ස්කන්ධ–ශක්ති තුල්‍යතාවය

භෞතික විද්‍යාවේ දී ස්කන්ධ-ශක්ති තුල්‍යතාවය ස්කන්ධයක් සහිත ඕනෑ දෙයකට ඊට සමතුල්‍ය ශක්තියක් තිබෙන බව සහ එහි විලෝමය කියා පායි. මෙමඟින් ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්ගේ

අයින්ස්ටයින්ගේ 1905 E = mc² සමීකරණය නිරූපනය කරන මීටර් 3 උසැති මූර්තිය ජර්මනියේ, බර්ලිනයෙහි, 2006 වසරෙහි හිදී

$${\displaystyle E=mc^{2}}$$

යන සූත්‍රය පැහැදිලි කරයි .

මෙම සූත්‍රය මඟින් දක්වා තිබෙන්නේ ස්කන්ධය (m) හා ආලෝකයේ වේගයේ (c= ~3×10⁸ms^-1) වර්ගයේ ගුණිතයෙන් සමතුල්‍ය ශක්තිය (E) ගණනය කල හැකි බව යි.  ඒ හා සමානව ම ශක්තියක් එහි ශක්තිය (E) ආලෝකයේ වේගයේ වර්ගයෙන් () බෙදූ විට එන ප්‍රමාණයක ස්කන්ධයක් පෙන්වයි. එදිනෙදා ඒකකවලින් ගත් කල ආලෝකයේ වේගය ඉතා විශාල  අගයක් වන බැවින් මෙම සූත්‍රයට අනුව කුඩා බරක් තිබෙන සාමාන්‍ය නිශ්චල වස්තුවකට වුව ද ස්වාභාවයෙන් ම පිහිටි විශාල ශක්තියක් තිබේ. , න්‍යෂ්ටික හා අනෙකුත් නිසා එහි ශක්තියෙන් යම් ප්‍රමාණයක් (හා ඊට සමතුල්‍ය ස්කන්ධයක්) නැති වී යන අතර මෙය ආලෝක ලෙස හෝ ලෙස පිටකරනු ලබයි.

ස්කන්ධ-ශක්ති තුල්‍යතාවය විසින් විස්තර කරන ලද ආ ඉදිරිපත් වූවකි. අයින්ස්ටයින් විසින් මෙය පළමු වරට ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ 1905 නොවැම්බර් 05වනදා පල වූ (ප්‍රාතිහාර්යාත්මක වසර) නම් වූ ලිපිවලින් එකක් වූ "වස්තුවක අවස්ථිතිය එහි ශක්ති අන්තර්ගතය මත රඳා පවතින්නේ ද?" යන ලිපියේ ය. ස්කන්ධ-ශක්ති තුල්‍යතාවය සාමාන්‍ය මූලධර්මයක් සහ අපරාංගයක් බව කීමට පළමුවැන්නා වූයේ අයින්ස්ටයින් ය.

ස්කන්ධ-ශක්ති තුල්‍යතාවයේ අපරාංගයක් ලෙස වස්තුවක් නිශ්චල ව තිබෙන විට එහි තවමත් එහි සමතුල්‍ය යනුවෙන් හඳුන්වන ඇතුලාන්ත හෝ නිජ ශක්තියක් තිබේ. එම වස්තුව චලිතයේ තිබිය දී එහි සම්පූර්ණ ශක්තිය එහි නිශ්චල ශක්තියට වඩා වැඩි වන අතර ඊට සමතුල්‍ය ව එහි සම්පූර්ණ ස්කන්ධය එහි නිශ්චල ස්කන්ධයට වඩා වැඩි වේ. මෙම නිශ්චල ස්කන්ධය එහි චලිතය කෙසේ වුව ද, සහ විශේෂ සාපේක්ෂතාවාදයන්ගේ සලකා බැලෙන අතිවිශාල වේගයන් සහ ගුරුත්වයන් යටතේ වුව ද වෙනස් නොවී පවතින නිසා මෙය ලෙස ද හැඳින්වේ.