ඉන්දියාවේ ප්‍රාන්ත සහ භූමි

ඉන්දියාව යනු ප්‍රාන්ත රාජ්‍යයන් විසිනවයක් හා හතක් අඩංගු සන්ධීය ජනරජයකි. ප්‍රාන්ත හා මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ තවදුරටත් වලට ද ඒවා තවදුරටත් කුඩා වලට ද බෙදා වෙන් කෙරේ.

ඉන්දියාවේ ප්‍රාන්ත හා මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ
ඉන්දියාවේ ප්‍රාන්ත 29 හා මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ 7 ඇතුළත් සිතියමකි
ප්‍රවර්ගය
පිහිටීම	භාරත ජනරජය
ගණන	ප්‍රාන්ත 29 මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ 7
ජනගහනය	ප්‍රාන්ත: 607,688 සිකිම් – 199,581,477 උත්තර් ප්‍රදේශ් මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ: 64,429  – 11,007,835
වර්ගප්‍රමාණ	ප්‍රාන්ත: 1,429 square miles (3,700 km^2)  – 342,269 square miles (886,470 km^2) රාජස්ථාන් මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ:12 square miles (31 km^2)  – 3,117 square miles (8,070 km^2)
ආණ්ඩුව	, මධ්‍යම රජය (මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ)
උපකොටස්	,

වගකීම් හා බලතල

විසින් ඕනෑම ප්‍රාන්තයක පාලන ප්‍රදේශයක් සම්බන්ධයෙන් භාවිතා කළ හැකි ස්වාධීන බලතල සමූහාණ්ඩුව හා ප්‍රාන්තය අතර බෙදා දෙනු ලබයි. "73 වන වගන්තියේ පුළුල් ලෙස ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ, පාර්ලිමේන්තුවට නීති සෑදීමට ඇති බලතල අනුව ජනරජයේ විධායක බලතල විෂයයන්ට පතුරුවා හැරීමට ඉඩ සැලසෙන බව ය. 162 වන වගන්තිය විසින් ද එපරිද්දෙන්ම ප්‍රාන්තයක ව්‍යවස්ථාදායකයට නීති සෑදීමට ඇති බලතල අනුව ප්‍රාන්තයේ විධායක බලතල විෂයයන්ට පතුරුවා හැරීමට ඉඩ සැලසෙන බව ප්‍රකාශ කෙරෙයි. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මෙම තත්ත්වය රමනයියා නඩුව හැසිරවීමේ දී පුනර්වාචනය කර ඇත්තේ පුළුල් ව කථා කෙරෙන ජනරජයේ හෝ ප්‍රාන්තයේ විධායක බලතල එහි අදාළ ව්‍යවස්ථාදායක බලතල සමග සමවිස්තෘත හා සමාන්තික බව ය." (ඇලකුරු මූලාකෘතියෙනි)

ඉතිහාසය

1909 දී හයිද්‍රාබාද් ප්‍රාන්තය

1951 දී ඉන්දියවේ පරිපාලන කොට්ඨාසයන්

වර්ෂ 1956 ට පෙර

ඉතිහාසය මුළුල්ලෙහිම ඉන්දියානු උප මහාද්වීපය පාලනය කෙරී ඇත්තේ තමාගේ පාලන ප්‍රදේශයේ පරිපාලන කොට්ඨාසවල ස්වකීය ආණ්ඩුක්‍රම පිහිටුවා ගත් විවිධාකාර වූ ජනවර්ගයන් විසින් ය. අවධියේ දී, මුල් පරිපාලන ව්‍යුහය ම බොහෝ දුරට පැවති අතර ඉන්දියාව, බ්‍රිතාන්‍යයින් විසින් ඍජුව ම පාලනය කළ පළාත් (ජනපද) වලට හා පරමාධිපත්‍යය () දැරූ බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයට ගැති ව කුමරෙකු හෝ රජෙකු විසින් නාමමාත්‍රික ව පාලනය කළ රාජකීය රාජ්‍යයන් වලට බෙදන ලදී. ^[]

වර්ෂ 1956 ට පසු

පෙර පැවති ප්‍රාන්ත තුළින් නව ප්‍රාන්ත හා මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ කිහිපයක් 1956 වර්ෂයේ පටන් නිර්මාණය විය. 1960 මැයි මස 1 වැනි දා බොම්බේ ප්‍රාන්තය බොම්බේ ප්‍රතිසංවිධාන පණතින් ගුජරාට් හා මහාරාෂ්ට්‍ර යන භාෂාමය ප්‍රාන්ත වලට බෙදන ලදී. 1963 දෙසැම්බර් මස 1 වැනි දා නාගලන්ඩ් තැනිණි. 1966 පන්ජාබ් ප්‍රතිසංවිධාන පණත මගින් පන්ජාබය භාෂාමය සීමාවලට බෙදන ලද්දේ, නොවැම්බර් 1 වැනි දා හර්යානා නම් නව හින්දි කථාකරන ප්‍රාන්තයක් ද, පන්ජාබයේ උතුරු දිස්ත්‍රික්ක පවරන ලද හිමාචල් ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තය ද, පන්ජාබයේ හා හර්යානාහි පොදු අගනගරය ලෙස නම් කළ ප්‍රදේශය මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශයක් ලෙස ද ස්ථාපිත කරමිනි.

1971 ජනවාරි මස 25 වන දින හිමාචල් ප්‍රදේශ් වලට ද 1972 ජනවාරි මස 21 වන දින මනිපූර්, මෙඝාලයා හා ත්‍රීපුර යන ප්‍රදේශ වලට ද ප්‍රාන්ත තත්ත්වය ප්‍රදානය කරන ලදී. 1975 අප්‍රියෙල් මස 26 වන දින සික්කිම් රාජධානිය ප්‍රාන්තයක් ලෙස ඉන්දියානු සමූහාණ්ඩුවට එක් විය.^[] 1987 දී, පෙබරවාරි 20 වන දින අරුනාචල් ප්‍රදේශ් හා මිසෝරාම් ප්‍රදේශ ප්‍රාන්ත බවට පත්විය, ඒ අනුව මැයි 30 වන දින ගෝව ද ප්‍රාන්තයක් බවට පත්විය, ඒ අතර ගෝව ප්‍රාන්තය තුළ උතුරේ පිහිටි ප්‍රදේශ වෙන් වෙන් මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ බවට පත්විය.

2000 වසරේ දී නව ප්‍රාන්ත තුනක් නිර්මාණය විණි; චටිස්ගාර්හ් (2000 නොවැම්බර් 1) නැගෙනහිර මධ්‍ය ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයෙන් නිර්මාණය විය,උත්තරණ්චල් (2000 නොවැම්බර් 9), 2007 දී උත්තරාඛාන්ඩ් ලෙස යළි නම් කළ අතර, වයඹදිග උත්තර් ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයේ කඳුකර ප්‍රදේශ වලින් නිර්මාණය විය,ජාර්ඛාන්ඩ් (2000 නොවැම්බර් 15) බිහාරයේ දකුණු දිස්ත්‍රික්ක වලින් නීර්මාණය විය.

2014 වසරේ දී, නම් නව ප්‍රාන්තයක් ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයේ වයඹදිග ප්‍රදේශ වලින් නිර්මාණය කරන ලදී. නගරය අවුරුදු 10 ක් නොඉක්මවන කාලයකට එම ප්‍රාන්ත දෙකටම පොදු අගනගරය බවට පත් විය.

වත්මන් යෝජනා

බලන්න

ප්‍රාන්ත හා මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ ලැයිස්තුව

ප්‍රාන්ත

සිතියම	නම		නිර්මිත දිනය	ජනගහනය	භූමි ප්‍රමාණය (km^2)	නිල භාෂාව(න්)	පාලන අගනගරය	විශාලම නගරය (අගනුවර නොවේ නම්)	ජනගහන ඝනත්වය (km^2 ට)	සාක්ෂරතාවය (%)	නාගරික ජනගහන ප්‍රතිශතය
1	ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශ්	AP	1953 ඔක් 1 ( ලෙස)	49,506,799	160,205		^සටහන 1		308	67.41%	29.6
2	අරුනාචල් ප්‍රදේශ්	AR	1987 පෙබ 20	1,382,611	83,743				17	66.95	20.8
3	ඇසෑමය	AS	1912 අප්‍රි 1 ( ලෙස)	31,169,272	78,550	, බෙංගාලි,			397	73.18	12.9
4	බිහාරය	BR	1936 අප්‍රි 1	103,804,637	99,200	හින්දි, උර්දු	පැට්නා		1,102	63.82	10.5
5	චටිස්ගාර්හ්	CT	2000 නොවැ 1	25,540,196	135,194	, හින්දි			189	71.04	20.1
6	ගෝව	GA	1987 මැයි 30	1,457,723	3,702				394	87.40	62.2
7	ගුජරාටය	GJ	1960 මැයි 1	60,383,628	196,024				308	79.31	37.4
8	හර්යානා	HR	1966 නොවැ 1	25,353,081	44,212	හින්දි,	(පොදු, මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශය)		573	76.64	28.9
9	හිමාචල් ප්‍රදේශ්	HP	1971 ජන 25	6,856,509	55,673	හින්දි			123	83.78	9.8
10	ජම්මු හා කාශ්මීරය	JK	1947 ඔක් 26	12,548,926	222,236	, , , උර්දු	(වසන්තය) (සිසිරය)		124	68.74	24.8
11	ජාර්ඛාන්ඩ්	JH	2000 නොවැ 15	32,966,238	74,677	හින්දි			414	67.63	22.2
12	කර්ණාටක	KA	1956 නොවැ 1	61,130,704	191,791	කන්නඩ	බැංගලෝර්		319	75.60	34.0
13	කේරළය	KL	1956 නොවැ 1	33,387,677	38,863				859	93.91	26.0
14	මධ්‍ය ප්‍රදේශ්	MP	1947 අගෝ 15	72,597,565	308,252	හින්දි			236	70.63	26.5
15	මහාරාෂ්ට්‍රා	MH	1960 මැයි 1	112,372,972	307,713		මුම්බායි		365	82.91	42.4
16	මනිපූර්	MN	1972 ජන 21	2,721,756	22,347				122	79.85	25.1
17	මෙඝාලයා	ML	1972 ජන 21	2,964,007	22,720	, , හින්දි, ,			132	75.48	19.6
18	මිසෝරාම්	MZ	1987 පෙබ 20	1,091,014	21,081				52	91.58	49.6
19	නාගලන්තය	NL	1963 දෙසැ 1	1,980,602	16,579				119	80.11	17.2
20	ඔඩිෂා	OR	1912 අප්‍රි 1 ( ලෙස)	41,947,358	155,820				269	73.45	15.0
21	පන්ජාබය	PB	1947 අගෝ 15 ( ලෙස)	27,704,236	50,362		(පොදු, මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශය)		550	76.68	33.9
22	රාජස්ථාන්	RJ	1950 ජන 26	68,621,012	342,269	, හින්දි			201	67.06	23.4
23	සික්කිම්	SK	1975 මැයි 16	607,688	7,096	නේපාල, , , , , , , , ,			86	82.20	11.1
24	තමිල් නාඩු	TN	1950 ජන 26 (මදුරාසිය ලෙස)	72,138,958	130,058	දෙමළ	චෙන්නායි		480	80.33	44.0
25		TG	2014 ජූනි 2	35,193,978	114,840	, උර්දු	හයිද්‍රාබාද්^සටහන 1		307	66.50%	N/A
26	ත්‍රීපුර	TR	1972 ජන 21	3,671,032	10,492	බෙංගාලි,			350	87.75	17.1
27	උත්තර් ප්‍රදේශ්	UP	1902 මාර් 22 ( ලෙස)	199,581,477	243,286	හින්දි, උර්දු			828	69.72	20.8
28	උත්තරාඛාන්ඩ්	UT	2000 නොවැ 9 (උත්තරාණ්චල් ලෙස)	10,116,752	53,483	හින්දි, සංස්කෘත	(තාවකාලික)		189	79.63	25.7
29	බටහිර බෙංගාලය	WB	1947 අගෝ 15	91,347,736	88,752	බෙංගාලි,			1,029	77.08	28.0

• ^Note 1 2014 ජූනි 2 වන දින ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයේ කොටසකින් ප්‍රාන්තය නිර්මාණය කළ අතර ඉතිරි කොටස ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශ් ප්‍රාන්තයටම හිමිවිය. තෙලන්ගනා සීමාව තුළ පිහිටි නගරය, වසර 10 ක් නොඉක්මවන කාලයකට එම ප්‍රාන්ත දෙකටම පොදු අගනගරය ලෙස පවතියි.

මධ්‍යම රාජ්‍ය පාලන ප්‍රදේශ

සිතියම	නම		ජනගහනය	නිල භාෂාව	අගනගරය	ජනගහන ඝනත්වය (km^2 ට)	සාක්ෂරතාවය (%)	නාගරික ජනගහන ප්‍රතිශතය
A		AN	379,944	, දෙමළ, හින්දි		46	86.27	32.6
B		CH	1,054,686	, හින්දි,		9,252	86.43	89.8
C		DN	342,853	, , හින්දි,		698	77.65	22.9
D		DD	242,911	, , හින්දි,		2,169	87.07	36.2
E		LD	64,429	, මලයාලම්		2,013	92.28	44.5
F		DL	11,007,835	හින්දි, ඉංග්‍රීසි, , උර්දු	නව දිල්ලිය	11,297	86.34	93.2
G		PY	1,244,464	දෙමළ, මලයාලම්, ඉංග්‍රීසි,		2,598	86.55	66.6

මේවාත් බලන්න

සටහන්

1. See

මූලාශ්‍ර

1. ටෙරිටරියැලිටි ඔෆ් එක්සෙකටිව් පවර්ස් ඔෆ් ස්ටේට් ඔෆ් ඉන්ඩියා, බල්වන්ත් සිං මලික්, ව්‍යවස්ථා නීතිය, 1998
2. ක්‍රිෂ්ණා රෙඩ්ඩි (2003). ඉන්ඩියන් හිස්ට්‍රි. නව දිල්ලිය: ටාටා මැක්ග්‍රොව් හිල්. ISBN .
3. රමේශ් චන්ද්‍රා මජුම්දාර් (1977). ඒන්ෂන්ට් ඉන්ඩියා. මොටිලාල් බනර්සිදාස් ප්‍රකාශකයෝ. ISBN .
4. රොමිලා තපාර්. අ හිස්ට්‍රි ඔෆ් ඉන්ඩියා: පාට් 1.
5. ජී. බොන්ගාඩ්-ලෙවින්. අ හිස්ට්‍රි ඔෆ් ඉන්ඩියා: වොලියුම් 1.
6. "ගුප්තා ඩිනස්ටි - MSN එන්කාර්ටා". ගුප්තා ඩිනස්ටි - MSN එන්කාර්ටා. http://encarta.msn.com/encyclopedia_761571624/gupta_dynasty.html. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2015-11-13. 
7. "ඉන්ඩියා - හිස්ටරිකල් සෙටිං - ද ක්ලැසිකල් ඒජ් - ගුප්තා ඇන්ඩ් හර්ෂා". Historymedren.about.com. 2 නොවැම්බර් 2009. සම්ප්‍රවේශය 16 මැයි 2010.
8. නිලකන්තා සාස්ත්‍රී, කේ.ඒ. (2002) [1955]. අ හිස්ට්‍රි ඔෆ් සවුත් ඉන්දියා ෆ්‍රොම් ප්‍රීහිස්ටරික් ටයිම්ස් ටු ද ෆෝල් ඔෆ් විජයනගර්. නව දිල්ලිය: ඉන්දියානු ශාඛාව, ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාල මුද්‍රණාලය. p. 239. ISBN .
9. චන්ද්‍රා, සතිශ්. මෙඩීවල් ඉන්ඩියා: ෆ්‍රොම් සුල්තානාට් ටු ද මූගල්ස්. p. 202.
10. "රීජනල් ස්ටේට්ස්, c. 1700–1850". එන්සයික්ලෝපීඩියා බ්‍රිටැනිකා, ඉන්කෝපරේෂන්.
11. ග්‍රේවාල්, ජේ.එස්. (1990). "චැප්ටර් 6: ද සීක් එම්පයර් (1799–1849)". . ද නිව් කේම්බ්‍රිජ් හිස්ට්‍රි ඔෆ් ඉන්ඩියා. Vol. ද සීක්ස් ඔෆ් පන්ජාබ්. කේම්බ්‍රිජ් විශ්වවිද්‍යාල මුද්‍රණාලය. 2012-02-16 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2015-11-13.
12. ජේ.සී. අග්ගර්වාල් සහ එස්.පී. අග්රවාල්, සංස්කාරකයෝ, උත්තරාඛාන්ඩ්: පාස්ට්, ප්‍රසන්ට්, ඇන්ඩ් ෆියුචර් (නව දිල්ලි: කන්සෙප්ට් පබ්ලිෂිං, 1995), p89-90
13. නාග්ලන්ඩ් හිස්ට්‍රි ඇන්ඩ් ජෝග්‍රොෆි-සෝස් india.gov.in
14. ද පන්ජාබ් රීඕගනයිසේෂන් ඇක්ට් 1966, http://india.gov.in/allimpfrms/allacts/474.pdf, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2015-11-25 
15. "ස්ටේට් මැප් ඔෆ් ඉන්ඩියා". ට්‍රැවල් ඉන්ඩියා ගයිඩ්. සම්ප්‍රවේශය 17 ජූනි 2013.
16. "හිමාචල් ප්‍රදේශ් ටෙන්ත් ෆයිව් ඉයර් ප්ලෑන්" (PDF). සම්ප්‍රවේශය 17 ජූනි 2013.
17. ස්නැප්ෂොට් ඔෆ් නෝර්ත් ඊස්ටන් ස්ටේට්ස්
18. ගෝආ ක්‍රෝනොලොජි, http://www.goaonline.in/Profile/History/milestone.asp, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2015-11-25 
19. "චටිස්ගාර්හ් ස්ටේට් - හිස්ට්‍රි". Cg.gov.in. 19 දෙසැම්බර් 1979. සම්ප්‍රවේශය 17 ජූනි 2013.
20. චොප්රා, ජාසි කිරන් (2 ජනවාරි 2007). "උත්තරණ්චල් ඊස් උත්තරාඛාන්ඩ්, BJP ක්‍රයිස් ෆවුල්". TNN. ද ටයිම් ඔෆ් ඉන්ඩියා. සම්ප්‍රවේශය 22 ජනවාරි 2013.
21. "අබවුට් අස්: උත්තරාඛාන්ඩ් ගවර්න්මන්ට් පෝටල්, ඉන්ඩියා". Uk.gov.in. 9 නොවැම්බර් 2000. සම්ප්‍රවේශය 17 ජූනි 2013.
22. "ඔෆීෂියල් වෙබ්සයිට් ඔෆ් ගවර්මන්ට් ඔෆ් උත්තරාඛාන්ඩ්". Jharkhand.gov.in. සම්ප්‍රවේශය 17 ජූනි 2013.
23. "ISO ඔන්ලයින් බ්‍රොව්සිං ප්ලැට්ෆෝම්". ISO. සම්ප්‍රවේශය 4 නොවැම්බර් 2014.
24. "කෝඩ් ලිස්ට්: 3229". UN/EDIFACT. GEFEG. සම්ප්‍රවේශය 25 දෙසැම්බර් 2012.
25. "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 50th report (July 2012 to June 2013)" (pdf). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. සම්ප්‍රවේශය 14 ජනවාරි 2015.
26. "Literacy of AP (Census 2011)" (pdf). AP govt. portal. p. 43. සම්ප්‍රවේශය 11 June 2014.
27. "Official and Regional Languages of India". Mapsofindia.com. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2013.
28. "Telangana State Profile" (PDF). Telangana government portal. p. 34. සම්ප්‍රවේශය 11 June 2014.
29. "Population of Telangana" (pdf). Telangana government portal. p. 34. සම්ප්‍රවේශය 11 June 2014.
30. "Uttar Pradesh Legislature". Uplegassembly.nic.in. සම්ප්‍රවේශය 17 June 2013.
31. "Bifurcated into Telangana State and residual Andhra Pradesh State". ද ටයිම්ස් ඔෆ් ඉන්ඩියා. 2 June 2014.
32. "ද ගැසට් ඔෆ් ඉන්ඩියා : The Andhra Pradesh Reorganization Act, 2014" (PDF). Ministry of Law and Justice. Government of India. 1 March 2014. සම්ප්‍රවේශය 23 April 2014.
33. "The Gazette of India : The Andhra Pradesh Reorganization Act, 2014 Sub-section" (PDF). 4 මාර්තු 2014. සම්ප්‍රවේශය 23 අප්‍රියෙල් 2014.
34. Sanchari Bhattacharya (ජූනි 1, 2014). Andhra Pradesh Minus Telangana: 10 Facts "Andhra Pradesh Minus Telangana: 10 Facts". NDTV. {{}}: Check |url= value ()
35. http://sabt.org.in/npmb-india/downloads/travel-info.pdf

අතිරේක සබැඳි

• Maps of the Historical Territorial Evolution of the States of India 2015-05-07 at the Wayback Machine
• Official Government of India website: States and Union Territories