විශ්වකෝෂය

විශ්වකෝෂයක් යනු ලෝකයේ නොයෙකුත් විෂය පිළිබඳ හෝ එක් විෂයක් පිළිබඳ හෝ දැනුම් සම්භාරයහි පරිපූර්ණ සාරාංශයක් රැගත් සංග්‍රහයක් හෙවත් විමර්ශන කෘති විශේෂයකි. විශ්වකෝෂ ලිපි හෝ සංලේඛ ආකාරයෙන් සකස් කර ඇති අතර මාතෘකා අනුව අකාරාදී පිළිවෙළට පෙළගස්වා ඇත. බොහෝවිට විශ්වකෝෂ ලිපි ශබ්දකෝෂ ලිපිවලට වඩා දීර්ඝ සහ විස්තරාත්මක ඒවා වෙයි. පොදු වශයෙන් බලන විට ශබ්දකෝෂයක් යම්කිසි වචනයක් පිළිබද ව වාග්විද්‍යාත්මක තොරතුරු දැක්වෙන අතර විශ්වකෝෂ ලිපියක් තුළ යම් විෂයක් තුළ මාතෘකාවට අදාළ වන සිද්ධි වාචක තොරතුරු ඉදිරිපත් කෙරෙයි.

විශ්වකෝෂයන් වසර දෙදහසකට ආසන්න සමයක සිට පැවත එන අතර පැරණිම කෘතිය වන්නේ අද පවා දක්නට ඇති ප්ලීනි දි එල්ඩර් විසින්  ක්‍රි. ව. 77 දී සිට රචනා කරන ලද සහ ඔහුගේ මරණය සිදු වූ ක්‍රි. ව. 79 වන විට සම්පූර්ණයෙන් සංශෝධනය වී නොතිබුණු  Naturalis Historia  ය. නූතන විශ්වකෝෂයන් පැන නැගුණේ 17වැනි සියවසේ දී පමණ රචනා වූ ශබ්දකෝෂයන් වෙතිනි.