අසර්බයිජාන් එයාර්ලයින්ස් 8243 ගුවන් යානය

අසර්බයිජාන් එයාර්ලයින්ස් 8243 ගුවන් යානය යනු අසර්බයිජානයේ බකු සිට රුසියාවේ ග්රෝස්නි දක්වා නියමිත ජාත්‍යන්තර මගී ගුවන් යානයක් වන අතර එය විසින් මෙහෙයවනු ලැබීය.

අසර්බයිජාන් එයාර්ලයින්ස් 8243 ගුවන් යානය

2016 ජුනි 18 වන දින 4K-AZ65, අනතුරට සම්බන්ධ ගුවන් යානය
අනතුරක්
දිනය	2024 දෙසැම්බර් 25
සාරාංශය	අතරතුර ප්‍රවේශයේ දී කඩා වැටුණි; සැකකටයුතු වෙඩි තැබීමක්
අඩවිය	කසකස්තානයේ , අසල 43°53′0.741″N 51°0′21.843″E / 43.88353917°N 51.00606750°E / 43.88353917; 51.00606750ඛණ්ඩාංක: 43°53′0.741″N 51°0′21.843″E / 43.88353917°N 51.00606750°E / 43.88353917; 51.00606750
ගුවන් යානය
ගුවන් යානා වර්ගය
Aircraft name
ක්‍රියාකරු
IATA ගුවන් ගමන් අංකය	J28243
ICAO ගුවන් ගමන් අංකය	AHY8243
ඇමතුම් ලකුණ	AZAL 8243
ලියාපදිංචිය	4K-AZ65
පියාසර ආරම්භය	, , අසර්බයිජානය
ගමනාන්තය	, , රුසියාව
ගමන්ගත් සියල්ලන්	67
මගීන්	62
කාර්ය මණ්ඩලය	5
මරණ	38
තුවාල	29
දිවි ගලවා ගත් අය	29

2024 දෙසැම්බර් 25 වන දින, මගීන් 62 ක් සහ කාර්ය මණ්ඩලය 5 දෙනෙකු සමඟ කසකස්තානයේ Aqtau ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ අසලදී මාර්ගය ධාවනය කරන අනතුරට ලක් වූ බව ප්‍රාදේශීය ආරංචි මාර්ග පවසයි. රුසියානු ප්‍රවෘත්ති ඒජන්සි පැවසුවේ යානය රුසියානු සමූහාණ්ඩුවේ බකු සිට ග්‍රොස්නි දක්වා පියාසර කරමින් තිබූ නමුත් ග්‍රෝස්නි හි මීදුම හේතුවෙන් එය නැවත හරවා යවා ඇති බවයි. කැස්පියන් මුහුදට ඉහලින් පියාසර කරමින් සිටියදී යානයේ හදිසි අනතුරු ඇඟවීමක් කරමින් යානය එහි ට්‍රාන්ස්පොන්ඩරය මත 7700 ඝෝෂා කළ බව වාර්තා වන අතර, රුසියාවේ ගුවන් සේවා අධිකාරියේ මූලික වාර්තා අනුව මෙම සිදුවීම කුරුල්ලෙකුගේ පහරක් නිසා ඇති වූවක් විය හැකිය. දිවි ගලවා ගත් අය පිපිරීමක් හා ගුවන් යානයේ ගැටෙන කැබලි වාර්තා කළහ. සමස්තයක් වශයෙන්, ගුවන් නියමුවන් දෙදෙනාම ඇතුළුව, අනතුරෙන් පුද්ගලයින් 38 දෙනෙකු මිය ගියහ. 29 දෙනෙක් දිවි ගලවා ගත්හ.

පසුබිම

ගුවන් යානාය

2013 දී නිෂ්පාදනය කරන ලද, සම්බන්ධ වූ ගුවන් යානය 4K-AZ65 ලෙස ලියාපදිංචි වූ අනුක්‍රමික අංක 19000630 සහිත Embraer E190AR වන අතර එය Gusar ලෙස නම් කරන ලදී. එය ජෙනරල් ඉලෙක්ට්‍රික් CF34 -10E6 එන්ජින් දෙකකින් බලගන්වන ලද අතර, එහි අවසන් නඩත්තු කටයුතු 2024 ඔක්තෝබර් එය සිය පළමු ගුවන් ගමන 2013 ජූලි 24 වන දින සිදු කළ අතර එය අසර්බයිජාන් ගුවන් සමාගමට අයත් විය. 2013 ජූලි මාසයේ සිට, එය ගුවන් සේවයේ අනුබද්ධිත බුටා එයාර්වේස් යටතේ පියාසර කරන විට 2017 සිට 2023 දක්වා හැර, එය ගුවන් සමාගම විසින් මෙහෙයවනු ලැබීය. අනතුර සිදුවන විට යානයේ වයස අවුරුදු 11.6 කි.

මගීන්

යානයේ මගීන් 62 දෙනෙකු සහ කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් 5 දෙනෙකු සිට ඇත. පුද්ගලයන් 37 දෙනෙකු අසර්බයිජානියානු පුරවැසියන් වූ අතර, 16 දෙනෙකු රුසියානු පුරවැසියන් වූ අතර, 6 දෙනෙකු කසකස්තාන් පුරවැසියන් වූ අතර, 3 දෙනෙකු කිර්ගිස් පුරවැසියන් විය. ඉතිරි පස්දෙනා කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් වූ අතර ඔවුන් සියල්ලෝම අසර්බයිජානුවන් වූහ. බාලවයස්කරුවන් සිව් දෙනෙකු ද යානයේ සිට ඇත. පුද්ගලයන් 29 දෙනෙකු දිවි ගලවා ගත් අතර, 38 දෙනෙකු මිය ගිය බව තහවුරු වී තිබේ. මෙම අනතුරින් ගුවන් නියමුවන් දෙදෙනාම මිය ගිය අතර කාර්ය මණ්ඩලයේ පස්දෙනාගෙන් තිදෙනෙකු දිවි ගලවා ගත්හ. අනතුරෙන් පසු දරුවන් දෙදෙනෙකු ඇතුළු දිවි ගලවා ගත් 29 දෙනා රෝහල් ගත කර ඇත. ඉන් එකොළොස් දෙනෙකු අසාධ්‍ය තත්ත්වයෙන් පසුවන බව සඳහන්. දිවි ගලවා ගත් අය අතර වයස අවුරුදු 11 ත් 19 ත් අතර ළමුන් සිව් දෙනෙකු වේ. අණදෙන නිලධාරියා කපිතාන් ඊගෝර් ක්ෂ්නියාකින් වන අතර සහය නියමුවා වූයේ පළමු නිලධාරි ඇලෙක්සැන්ඩර් කල්‍යානිනොව් ය.

අනතුර

ගුවන් යානය Baku ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළෙන් Azerbaijan වේලාවෙන් 07:55 (UTC+04:00) Grozny ගුවන් තොටුපළ වෙත ගුවන් ගත විය. Flightradar24 ගුවන් ගමන් ලුහුබැඳීමේ සේවාවට අනුව, යානය Grozny අසල පියාසර කිරීමේදී "ප්‍රබල GPS තදබදයට සහ වංචාවට නිරාවරණය විය". GPS හිරවීම දිගු දුර ගුවන් ගමන් වලදී දන්නා ගැටළුවක් වන අතර රුසියානු ගුවන් සීමාවට ඇතුල් වන විට මුහුණ දී ඇත. එවැනි තදබදයක් හැසිරවීමට බහු පිරික්සුම් ලැයිස්තු සාදන ලදී.

Grozny හි අයහපත් කාලගුණය හේතුවෙන් යානය රුසියාවේ Dagestan හි Makhachkala හි Uytash ගුවන් තොටුපළ වෙත හරවා යවා ඇත. කෙසේ වෙතත්, මක්කලාහි කාලගුණය ද අයහපත් වූ අතර ගුවන් යානය ගොඩබෑමට නොහැකි වූ අතර, එය කසකස්තානයේ අක්තාවු වෙත හැරවීය. යානය 30,000 අඩි (9,144 m) පමණ ඉහළට ගමන් කර ඇත එය දේශීය වේලාවෙන් 08:40 ට (04:40 UTC) රේඩාර් ආවරණයෙන් අතුරුදහන් වූ විට, දේශීය වේලාවෙන් 10:07 ට පමණ (06:07 UTC) කසකස්තානයේ වෙරළට ඔබ්බෙන් නැවත දර්ශනය විය.

කාර්ය මණ්ඩලය දේශීය වේලාවෙන් 09:35 ට (UTC+05:00) එහි ට්‍රාන්ස්පොන්ඩරය මත 7700 squawking මගින් ආපදා සංඥාවක් ලබා දුන් අතර පාලන පද්ධතියේ අසාර්ථක වීමක් වාර්තා කරන ලදී. පසුව 09:49 ට, නියමුවන් කසකස්තානයේ Aktau හි Aqtau ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළට හදිසි ගොඩබෑමක් ඉල්ලා සිටි අතර එය සෘජු මාදිලියේ කිරීමට උත්සාහ කළහ. පසුව යානය 10:07 ට රේඩාර් මත නැවත දර්ශනය වූ අතර, කැස්පියන් මුහුදට ඉහළින් Aktau දෙසට පියාසර කරමින්, එහි සුපුරුදු පියාසැරි මාර්ගයෙන් සැලකිය යුතු ලෙස බැහැර විය. 10:28 ට ගුවන් යානය බිම වැදුනේ එහි දකුණු තටුව මුලින්ම වැදීමෙනි. පසුව එය පෙරළී, පිපිරී, විශාල කොටස් දෙකකට කැඩී ගියේය. යානය කඩා වැටීමෙන් පසු ඇති වූ ගින්නත් සමඟ පිපිරීමත් සමඟ යානයේ ඉදිරිපස කොටස විනාශ වී ඇත. ගුවන් යානයේ වලිග කොටස ප්‍රධාන සුන්බුන් වලින් ඉවතට උඩු යටිකුරු වූ අතර බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පැවතුනි. අනතුර වීඩියෝ පටයේ සටහන් වී ඇති අතර, යානය පොළවෙහි ගැටෙන විට ගොඩබෑමේ ආම්පන්නය යොදවා තිබූ බව එහි දැක්වේ.

රුසියානු ගුවන් සේවා අධිකාරියෙන් මූලික තොරතුරු හදිසි ගොඩබෑමක් සඳහා වූ ඉල්ලීම කුරුල්ලන් රංචුවක් සමඟ ගැටීම නිසා සිදු වූවක් බව යෝජනා කළේය. එම ස්ථානයේ ඇති පින්තූර වලිග මතුපිට සැලකිය යුතු සිදුරු සහිත සිදුරු පෙන්නුම් කරන ලදී, අනතුරෙන් දිවි ගලවා ගත් අය වාර්තා කළේ පිපිරුම් හඩක් ගුවන් යානයට සහ සමහර මගීන්ට වැදීමෙන් පසුවය. මුලින් කුරුල්ලන් යැයි උපකල්පනය කරන ලද දේවලින් යානයේ බඳට දැඩි බලපෑමක් ඇති බව කාර්ය මණ්ඩලය වාර්තා කර ඇත. පසුව කසකස්තානයේ හදිසි සේවා වාර්තා කළේ යානයේ තිබූ ඔක්සිජන් සිලින්ඩරයක් පුපුරා යන්නට ඇති බවයි.

පසු විපාක

අනතුරෙන් පසු, ගුවන් යානය කඩා වැටුණු ටුප්කරගන් දිස්ත්‍රික්කයේ හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. හදිසි ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ කාර්ය මණ්ඩලය 482 ක්, විශේෂ උපකරණ 97 ක්, සුනඛ බලසේනා 10 ක් සහ ගුවන් යානා දෙකක් අනතුර සිදුවූ ස්ථානයට යොදවා ඇත. තුවාලකරුවන්ට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා අමතර වෛද්‍යවරුන් අස්තානා සිට ගුවන් මගින් ගෙන්වා ගන්නා ලදී. Mangystau කලාපයේ රුධිර මධ්‍යස්ථානය සෞඛ්‍ය සම්පන්න පුද්ගලයින්ට රුධිරය පරිත්‍යාග කරන ලෙස ඉල්ලා මහජනතාව වෙත ළඟා විය. වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන්, Aktau හි පදිංචිකරුවන් ඔවුන්ගේ රුධිරය පරිත්යාග කිරීම සඳහා මධ්යස්ථානය වෙත පැමිණියහ. 300 ක් පමණ සහභාගී වේ. අස්ටානා නගරයේ පදිංචිකරුවන් ද ලේ පරිත්‍යාග කිරීම සඳහා නගරයේ රුධිර මධ්‍යස්ථානයේ පෙළ ගැසී සිටිති. හදිසි අවස්ථා පිළිබඳ රුසියානු අමාත්‍යාංශය අනතුරට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට උපකාර කිරීම සඳහා උපකරණ සහ වෛද්‍ය සේවකයින් කසකස්තානයට පියාසර කළේය. සිද්ධියෙන් තුවාල ලැබූ රුසියානු ජාතිකයන් ගුවන් මගින් මොස්කව් වෙත රැගෙන යන බව අමාත්‍යාංශය පසුව ප්‍රකාශ කළේය. හි රුසියානු කොන්සල් කාර්යාලයේ අර්බුද මධ්‍යස්ථානයක් ස්ථාපිත කර ඇති අතර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කාර්ය මණ්ඩලය ද අනතුර සිදුවූ ස්ථානයට යවන ලදී. Aktau හි අසර්බයිජානියානු කොන්සල් කාර්යාලයේ නියෝජිතයන් ද අනතුර සිදුවූ ස්ථානයට යොදවා ඇත. විශේෂ වෛද්‍ය කණ්ඩායමක් සහ ඊට අදාළ උපකරණ ද අසර්බයිජානයේ සිට පිටත් කර යවා ඇත.

අසර්බයිජාන් එයාර්ලයින්ස් සිය Baku-Grozny-Baku සහ Baku-Makhachkala-Baku ගුවන් ගමන් විමර්ශන කාලය සඳහා අත්හිටුවා ඇත. එය නැවේ සිටි අයගේ ඥාතීන් සඳහා ක්ෂණික ඇමතුම් අංකයක් ද විවෘත කර ශෝකයේ සලකුණක් ලෙස එහි සමාජ මාධ්‍ය පැතිකඩ කළු පැහැයට වෙනස් කළේය.

පියාසර පටිගත කිරීම

අනතුර සිදුවූ දිනයේ ගුවන් යානයේ පියාසැරි පටිගත කිරීමේ යන්ත්‍ර සෝදිසි කණ්ඩායමක් විසින් සොයා ගන්නා ලදී.

ප්‍රතිචාර

චෙචන් ජනාධිපති රම්සාන් කදිරොව්, කසකස් ජනාධිපති කසිම්-ජොමාර්ට් ටොකයෙව්, ආර්මේනියානු අගමැති නිකොල් පෂින්යාන්, බල්ගේරියානු ජනාධිපති රුමෙන් රදෙව්, සර්බියානු ජනාධිපති ඇලෙක්සැන්ඩර් වුචිච්, පාකිස්තාන අගමැති, පාකිස්තාන අගමැති කිර්ගිස් ජනාධිපති Sadyr Japarov, රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැඩිමීර් පුටින්, තුර්කි ජනාධිපති Recep Tayyip Erdoğan, ඇමරිකානු, බ්‍රිතාන්‍ය, ප්‍රංශ, ලිතුවේනියානු සහ ඊශ්‍රායල තානාපති කාර්යාලය සහ ජෝර්ජියානු, රුමේනියානු සහ තුර්කි විදේශ අමාත්‍යාංශ ගුවන් අනතුර සම්බන්ධයෙන් අසර්බයිජානයට සිය ශෝකය ප්‍රකාශ කළහ. විපතට පත් වූවන් වෙනුවෙන් ශෝකය පළ කරමින් අස්තානා හි අසර්බයිජානියානු තානාපති කාර්යාලයේ ද පුෂ්පෝපහාර දැක්වීය.

අසර්බයිජානියානු ජනාධිපති ඉල්හාම් අලියෙව් රුසියාවේ ශාන්ත පීටර්ස්බර්ග් හි පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ස්වාධීන රාජ්‍ය සමුළුවට යන ගුවන් යානයක සිටියදී අනතුර පිළිබඳ පුවත වාර්තා වූ අතර, ඔහුව බකු වෙත ආපසු යාමට ගෙන ගියේය, එහිදී ඔහු හදිසි අවස්ථාවක් පැවැත්වීය. බකු ගුවන් තොටුපළට ගොඩ බැස මඳ වේලාවකට පසු අනතුර පිළිබඳ රැස්වීම. ඔහු දෙසැම්බර් 26 ජාතික ශෝක දිනයක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. ජනාධිපති ආර්යාව සහ උප සභාපති Mehriban Aliyeva ද ශෝකය පළ කළහ.

විමර්ශනය

අසර්බයිජානය සහ කසකස්තානය යන දෙකම ව්යසනය විමර්ශනය කිරීම සඳහා කොමිෂන් සභා විවෘත කරන ලදී. කසකස්තාන කොමිසමේ ප්‍රධානියා නියෝජ්‍ය අගමැති Kanat Bozumbayev විසින් වන අතර, Kazakh හි හදිසි අවස්ථා අමාත්‍ය Chingis Arinov ද Aktau වෙත ගියේය. අසර්බයිජානියානු කොමිසමේ නායකත්වය දැරුවේ අගමැති අලි අසාදොව් විසිනි. අසර්බයිජානය එහි හදිසි අවස්ථා අමාත්‍ය, නියෝජ්‍ය සාමාන්‍ය අභිචෝදක සහ අසර්බයිජාන් ගුවන් සමාගමේ උප සභාපතිගෙන් සමන්විත දූත පිරිසක් අක්ටාවු වෙත ස්ථානීය පරීක්ෂණයක් පැවැත්වීමට යවන ලදී. විමර්ශනයට සමීප ආරංචි මාර්ග කියා සිටියේ Grozny ආසන්නයේ සිටියදී දිවි ගලවා ගත් මගීන් ප්‍රකාශ කළේ පිපිරුම් හඩක් ඇසුණු බවත්, පසුව එය ගුවන් යානයට කඩා වැදී විනිවිද යන බවත්ය.

මතවාද

දෙසැම්බර් 25 වන දින උදෑසන, දේශීය වේලාවෙන් 07:25 ට පමණ (04:25 UTC), යුක්රේන හමුදා විසින් Grozny හි සිදුවෙමින් පවතින UAV ප්‍රහාර වාර්තා විය. ටික වේලාවකට පසු, දේශීය වේලාවෙන් 09:35 ට (06:35 UTC), මගී ගුවන් යානයක කාර්ය මණ්ඩලය එහි ට්‍රාන්ස්පොන්ඩරය මත 7700 ඝෝෂා කරමින් ආපදා සංඥාවක් නිකුත් කළේය. Flightradar24 ට අනුව, සැලකිය යුතු බාධා කිරීම් හේතුවෙන් අවලංගු ADS-B පිහිටුම් දත්ත 04:25 UTC ට ආරම්භ වීමත් සමඟ යානය GPS තදබදයකට මුහුණ පෑවේය.

යානයට සිදු වූ හානියට සිරස් ස්ථායීකාරකයේ සහ පියාපත්වල ඉරිතැලීම් සලකුණු ඇතුළත් වූ අතර, ඒ අසල පිපිරීමක් අඟවයි. එක් කාන්තාවකගේ කකුලට තුවාල සිදුවී ඇති අතර තවත් සාක්ෂිකරුවෙකුගේ ජීවිතාරක්ෂක කබාය කැබලිවලින් සිදුරු කර ඇති බව සාක්ෂිකරුවන්ගේ වාර්තාවල සඳහන් වේ. හමුදා විශ්ලේෂක Yan Matveyev විසින් උපකල්පනය කරන ලද්දේ රුසියානු ගුවන් යානා නාශක පද්ධති, සමහරවිට Pantsir-S1, "මිතුර-හෝ-සතුරු" හඳුනාගැනීමේ පද්ධතියේ අසාර්ථක වීමක් හේතුවෙන් යානය UAV ලෙස වරදවා වටහාගෙන ඇති බවයි.Türkiye Today වෙත අදහස් දක්වමින් ගුවන් සේවා විශ්ලේෂක Richard Aboulafia කුරුළු පහර න්‍යායට අභියෝග කරමින් කියා සිටියේ "ඔබට ගුවන් යානයේ පාලනය නැති විය හැකි නමුත් එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔබ දැඩි ලෙස පියාසර කරන්නේ නැත" යනුවෙනි. Türkiye Today ද සඳහන් කළේ "වලිග කොටසේ සිදුරු සිදුරු සාන්ද්‍රණය මගින් යුනයිටඩ් එයාර්ලයින්ස් ෆ්ලයිට් 232 අනතුරට සමාන හයිඩ්‍රොලික් පද්ධති අහිමි විය හැකි" බවයි. මෙම පියාසැරිය සහ ගුවන් යානා නාශක මිසයිලයකින් හානි වූ Ilyushin Il-22PP අතර සමානකම් ද Militarnyi සඳහන් කළේය, "යමෙකුට හානිවල සමානකම සහ බඳෙහි සිදුරු ගණන දැකිය හැකිය, එය බොහෝ විට ඉහළ හානියක් පෙන්නුම් කරයි. - පුපුරන සුලු කැබැල්ලක්."

මූලාශ්‍ර

1. "Prosecutor General's Office: According to latest information, 32 people onboard the aircraft are alive and receiving treatment". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
2. "Azerbaijan Airlines plane crashes near Kazakhstan's Aktau airport". Sky News (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
3. "Dozens killed as passenger plane crashes in Kazakhstan". BBC (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
4. "Passenger plane crashes in Kazakhstan, emergencies ministry says". The Guardian (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). Reuters. 2024-12-25.  0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
5. "Azerbaijan Airlines Plane Crashes In Kazakhstan". Barron’s (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). AFP. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
6. "Azerbaijan Airlines plane carrying 67 passengers crashes near Aktau during emergency landing". Dimsum Daily (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
7. Tayir, Hassan; Vlasova, Svitlana; Butenko, Victoria; Lilieholm, Lucas; Szekeres, Edward (25 December 2024). "Plane carrying 67 people crashes in Kazakhstan, officials say; more than 20 survive". CNN. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
8. "Air missile accident emerges as probable cause of crash tragedy". www.euronews.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
9. "Growing evidence suggests Azerbaijan Airlines flight was targeted by missile strike". Türkiye Today. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
10. "Survivors of the Aktau plane crash were sitting in the tail section of the plane". Interfax. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
11. "Azerbaijan Airlines plane crashes in Kazakhstan, many feared dead". Reuters. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
12. Hradecky, Simon (2024-12-25). "Accident: Azerbaijan E190 near Aktau on Dec 25th 2024, touched down off runway". The Aviation Herald. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
13. "Latest full technical control of aircraft, crashed near Aktau, conducted in October of this year". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
14. "Технические данные самолета Embraer E-190, разбившегося в Казахстане" [Technical data of the Embraer E-190 that crashed in Kazakhstan]. (රුසියානු බසින්). 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
15. Kaminski-Morrow, David (25 December 2024). "Over 30 survive Azerbaijan Embraer 190 crash in Kazakhstan: ministry". Flight Global (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
16. "Azerbaijan Airlines E190 Crashes in Kazakhstan". airwaysmag.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
17. "Ұшақ апаты: 38 адам қаза тапты. 29 жолаушы ауруханаға түскен". Азаттық радиосы (කසාඛ් බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
18. Ferreira, Carlos (2024-12-25). "A maior parte dos sobreviventes do acidente com o Embraer no Cazaquistão estava sentada na cauda". AEROIN - Notícias de Aviação (බ්‍රසීල පෘතුගීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
19. "Number of casualties in plane crash near Aktau confirmed". apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
20. "Four minors were on board crashed AZAL aircraft, reports say". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
21. "Kazakh Deputy Prime Minister: 38 killed in AZAL plane crash in Aktau". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
22. "Plane crash: Casualties and the injured, quick reaction of Azerbaijani leadership, fraternal support of Kazakhstan-RESUME". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
23. "Diaspora organization chairman: Some injured in plane crash are in critical condition, others in moderate-to-severe condition". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
24. "11 injured in AZAL plane crash in Aktau are in critical condition". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
25. "List of injured in AZAL plane crash announced". Apa.az. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
26. "Kazaya uğrayan uçak son kontrolden ne zaman geçti? - RESMİ AÇIKLAMA" [When did the plane that suffered the accident pass its final inspection? - OFFICIAL STATEMENT]. oxu.az (අසර්බයිජාන් බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
27. "Dozens killed as passenger plane crashes in Kazakhstan". BBC (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
28. "Azerbaijani airliner with 67 people onboard crashes in Kazakhstan leaving 32 survivors". Associated Press. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
29. "'GPS jamming quite routine on long-haul flights". . October 2023. සම්ප්‍රවේශය 26 December 2024.
30. "The Aviation Herald". avherald.com.
31. "Dozens feared dead after passenger plane crashes in Kazakhstan". NBC. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
32. "38 Killed After Azerbaijan Airlines Plane Crashes in Kazakhstan". The Moscow Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
33. "Survivors of the Aktau plane crash were sitting in the tail section of the plane". Interfax. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
34. "Passenger plane crashes in Kazakhstan, emergencies ministry says". The Guardian (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). Reuters. 2024-12-25.  0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
35. "Passenger Jet Crashes in Kazakhstan With 67 Onboard". The New York Times (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-25. 25 December 2024 දින මුල් පිටපත වෙතින් සංරක්ෂණය කරන ලදී. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25. One photograph appeared to show the tail of the plane largely intact, though it had been separated from the fuselage.
36. "Many feared dead as Azerbaijan Airlines plane crashes in Kazakhstan". Al Jazeera (ඉංග්‍රීසි බසින්). aljazeera. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
37. "Survivors of the Aktau plane crash were sitting in the tail section of the plane". Interfax. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
38. "На самолете Azerbaijan Airlines заметили дыры, похожие на следы от стрельбы". news.ru. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
39. "Growing evidence suggests Azerbaijan Airlines flight was targeted by missile strike". Türkiye Today. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
40. Popov, Roman (25 December 2024). "Самолет Баку-Грозный сбили? Следы поражающих элементов обнаружили на фюзеляже" (රුසියානු බසින්). Arbat media. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
41. "При крушении самолёта Azerbaijan Airlines в Казахстане погибли 38 человек" [38 killed in Azerbaijan Airlines plane crash in Kazakhstan]. gazeta.uz (රුසියානු බසින්). 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
42. Daribay, Aruzhan (25 December 2024). "Авиакатастрофа в Актау: появилось видео из салона самолета" [Air crash in Aktau: video from the cabin of the plane has appeared]. TengriNews (රුසියානු බසින්). සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
43. Seilkhanov, Adlet (25 December 2024). "Local state of emergency declared near AZAL plane crash site". Kazinform. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
44. "Kazakh Emergency Ministry: Information exchange conducted with Azerbaijan and Russia on plane crash - VIDEO". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
45. "Passenger plane crashes in Kazakhstan, emergencies ministry says". The Guardian (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). Reuters. 2024-12-25.  0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
46. Haidir, Aida (25 December 2024). "Aktau Residents Donate Blood After Baku-Grozny Flight Crash". The Astana Times. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
47. "Azerbaijani resident of Aktau: Nearly 300 people have gathered to participate in blood donation campaign". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
48. Sakenova, Saniya (25 December 2024). "Baku-Grozny Flight Crash Near Aktau Leaves 29 Hospitalized". The Astana Times. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
49. "Azerbaijani airliner with 67 people onboard crashes in Kazakhstan leaving 32 survivors". Associated Press. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
50. "Russia's Emergency Ministry aircraft to transport Russian citizens injured in the crash to Moscow". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
51. "Russia's Consulate General in Uralsk establishes task force on plane crash in Aktau". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
52. "Diplomatic mission: Representatives of Azerbaijan's Consulate General in Aktau are at plane crash site". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
53. "Azerbaijan sends special medical staff, equipment to Aktau following plane crash". news.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
54. "AZAL suspends flights from Baku to Grozny and Makhachkala". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
55. "Passenger plane crashes in Kazakhstan, emergencies ministry says". The Guardian (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). Reuters. 2024-12-25.  0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
56. "Azerbaijani airliner with 67 people onboard crashes in Kazakhstan leaving 32 survivors". Associated Press. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
57. Tayir, Hassan; Zeinulla, Aruzhan; Fox, Kara (25 December 2024). "Azerbaijan Airlines plane crashes in Kazakhstan, leaving 38 dead, 29 survivors, officials say". CNN (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 26 December 2024.
58. ""Black box" from crashed AZAL plane near Aktau recovered". azertag.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
59. "Children among 29 survivors as plane crash kills 38 in Kazakhstan". The Independent (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
60. "Dozens feared dead after passenger plane crashes in Kazakhstan". NBC. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
61. "Tokayev expresses condolences to Azerbaijan's President Aliyev over plane crash". Kazinform (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
62. "Armenian PM offers condolences to families of Azerbaijan Airlines crash victims". Public Radio of Armenia (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
63. "Rumen Radev expresses condolences to Azerbaijan over airplane crash". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
64. "Serbian President extends condolences to Azerbaijan over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
65. "Pakistani Prime Minister Shahbaz Sharif expresses condolences to Azerbaijan over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
66. "Pakistani Prime Minister Shahbaz Sharif expresses condolences to Azerbaijan over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
67. "Sadyr Japarov expresses condolences to Ilham Aliyev over plane crash in Aktau". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
68. "Russian President expresses condolences to Azerbaijani President over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
69. "Turkish President Recep Tayyip Erdogan offers condolences following Azerbaijan Airlines plane crash in Aktau". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්).
70. @@USEmbassyBaku. "The US Embassy expresses its deepest condolences to the victims of today's air accident in Kazakhstan" (Tweet) – via Twitter. Missing or empty |date= ()
71. "ABŞ və Böyük Britaniya səfirlikləri təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib". Apa.az (අසර්බයිජාන් බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
72. "French Embassy in Azerbaijan expresses condolences over plane crash in Aktau". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
73. "Lithuanian envoy to Azerbaijan expresses condolences over plane crash in Aktau". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
74. "Ambassador: Israel stands ready to provide any assistance necessary regarding plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
75. "Georgian MFA expresses condolences to Azerbaijan over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
76. "Romanian FM expresses condolences to Azerbaijan over plane crash". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
77. "Turkish MFA expresses condolences to Azerbaijan over plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
78. "Kazakhstanis carry flowers to Azerbaijani Embassy in Astana". Kazinform (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
79. "President Ilham Aliyev held meeting on plane crash". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
80. "Plane crash in Aktau: Azerbaijani president returns to Baku". Tengrinews.kz (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
81. "Azerbaijani president cuts short his Russia visit after AZAL plane crash". news.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
82. "President Ilham Aliyev holds meeting on plane crash". Report.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
83. "Dozens feared dead after passenger plane crashes in Kazakhstan". NBC. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
84. "Passenger plane crashes in Kazakhstan, emergencies ministry says". The Guardian (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). Reuters. 2024-12-25.  0261-3077. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
85. "Azerbaijani president decrees to establish state commission for plane crash investigation". news.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
86. "Dozens killed as passenger plane crashes in Kazakhstan". BBC (බ්‍රිතාන්‍ය ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
87. "Kazakh Emergency Minister Chingis Arinov arrives in Aktau". Kazinform (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
88. "Measures underway to organize evacuation of Azerbaijani citizens receiving treatment in Aktau". Apa.az (ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
89. "Azerbaijani airliner with 67 people onboard crashes in Kazakhstan leaving 32 survivors". Associated Press. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
90. "Air missile accident emerges as probable cause of crash tragedy". www.euronews.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
91. "Explosions ring out in Grozny: UAV attack is ongoing - Russian media". Censor.net. 2024-12-25.
92. "Survivors of the Aktau plane crash were sitting in the tail section of the plane". Interfax. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
93. "Azerbaijan Airlines E190 crashes near Aktau – Flightradar24 Blog" (ඇමෙරිකානු ඉංග්‍රීසි බසින්). සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
94. "Самолет мог быть поврежден зенитной ракетой". Ян Матвеев – о версии авиакатастрофы в Казахстане из-за работы российской ПВО ["The plane could have been damaged by an anti-aircraft missile." Yan Matveyev on the version of the plane crash in Kazakhstan due to the work of Russian air defense] (රුසියානු බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25 – via www.currenttime.tv.
95. "Russian air defence missile incident emerges as likely cause of Azerbaijan Airlines crash". www.euronews.com. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-26.
96. "Azerbaijani resources report that a passenger on an Embraer plane was wounded by shrapnel while still in the air - Pravda EN". news-pravda.com (ඉංග්‍රීසි බසින්). 2024-12-25. සම්ප්‍රවේශය 2024-12-25.
97. "Growing evidence suggests Azerbaijan Airlines flight was targeted by missile strike". Türkiye Today. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.
98. "Baku-Grozny Flight Crashes Over Russia: Evidence Points to Possible Air Defense Hit". Militarnyi. 25 December 2024. සම්ප්‍රවේශය 25 December 2024.

බාහිර සබැඳි

• මගීන්ගේ සම්පූර්ණ ලැයිස්තුව